O Loo Ola le Afioga a Ieova

Manatu Tāua Mai le Tusi o Mareko

E PUUPUU atu le tusi a Mareko nai lo isi tusi Evagelia e tolu. Na tusia e Ioane Mareko lenā tusi pe tusa ma le 30 tausaga talu ona maliu ai Iesu Keriso ma toetū, ma o loo tusia ai ni mea mataʻina na tutupu i le talaʻiga a Iesu, i le umi e tolu ma le ʻafa tausaga.

Na tusia faapitoa le tusi o Mareko mo ē e lē o ni Iutaia, aemaise lava tagata Roma, ma e taʻu mai ai Iesu o le Alo o le Atua o lē sa faia vavega ma maelega tele i le galuega talaʻi. E tele ina taʻua i le tusi o Mareko galuega sa faia e Iesu, ae lē o mea na ia aʻoaʻoina. O le iloiloina lelei o le Evagelia a Mareko, o le a malosi ai lo tatou faatuatua i le Mesia, ma uunaʻia ai i tatou e maelega i le folafolaina atu o le feʻau a le Atua i le galuega talaʻi.

SE TALAʻIGA MATAʻINA I KALILAIA

(Mareko 1:1–9:50)

Ina ua uma ona lipotia mai le galuega a Ioane le Papatiso, ma le 40 aso na iai Iesu i le vao, na amata loa ona faamatala mai ma le naunau e Mareko le talaʻiga a Iesu i Kalilaia. O le faaaogā pea o le faaupuga “loa,” o loo faaalia mai ai le lagona e peiseaʻī o loo faanatinati le auala na tutupu ai mea o loo taʻua.—Mare. 1:10, 12.

E leʻi atoa le tolu tausaga ae soo faatolu Kalilaia i le talaʻiga a Iesu. Na tele ina tusia e Mareko le mea na tupu e tusa o le taimi na tupu ai. E lē o taʻua ai le Lauga a Iesu i le Mauga ma isi ana lauga uumi.

Taliina Fesili Faale-Tusi Paia:

1:15—O le ā le ‘taimi atofaina’ lea ua faataunuuina? Na taʻua e Iesu, o le taimi atofaina ua faataunuuina mo ia e amata ai lana talaʻiga. Ua lata mai le Malo o le Atua, talu ai o ia lea ua filifilia e avea ma Tupu Tofia. E mafai e lana talaʻiga ona uunaʻia tagata lotofiafia ina ia faia mea e maua ai le finagalo malie o le Atua.

1:44; 3:12; 7:36—Aiseā na lē manaʻo ai Iesu e taʻu atu i isi ana vavega na faia? Na manaʻo Iesu ina ia iloa e tagata o ia o le Keriso ma fai se filifiliga ona o mea na latou vāaitino i ai, nai lo o mea na latou faalogo i ai. (Isa. 42:1-4; Mata. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luka 5:14) Peitaʻi, na taʻu atu e Iesu i le tamāloa sa ulufia e le temoni i Kerekese, ina ia alu ma taʻu atu i lona aiga le mea na tupu. Aiseā na taʻu atu ai e Iesu i lenā taimi? Ona sa talosagaina Iesu e alu ese mai i lenā vaipanoa, ma na lē tele ai se taimi e talanoa atu ai i tagata i inā. O lea la, o le mea lelei na tupu i lenā tamāloa lea sa faia e Iesu iā te ia, e ono suia ai ni manatu sesē o tagata e faatatau i le lafu puaa lea na feosofi i le tofē.—Mare. 5:1-20; Luka 8:26-39.

2:28—Aiseā na taʻua ai Iesu o le ‘⁠Alii o le sapati’? Na tusi le aposetolo o Paulo e faapea, “Ua iai i le Tulafono le ata o mea lelei i le lumanaʻi.” (Epe. 10:1) E pei ona faamauina i le Tulafono, o le aso Sapati e fai pe a uma ona galue i aso e ono, ae sa faia e Iesu le tele o vavega i lenā aso. E faaata mai ai le mālōlōga filemu ma isi faamanuiaga lea o le a maua e tagata i le taimi o le Pulega a Keriso i le Afe Tausaga, pe a aveesea Satani ma lana lalolagi amioleaga. O lea la, o le Tupu o lenā Malo, o le “Alii foʻi ia o le sapati.”—Mata. 12:8; Luka 6:5.

3:5; 7:34; 8:12—E faapefea ona iloa e Mareko faamatalaga e uiga i faalogona o Iesu? O Mareko e lē o se tasi o soo e toʻasefulu lua o Iesu, ma e lē o ia foʻi o sana uō māfana. Ae e tusa ai ma le talafaasolopito, sa uō lelei Mareko  ma le aposetolo o Peteru, lea na ia maua mai ai le tele o faamatalaga e uiga iā Iesu.—1 Pete. 5:13.

6:51, 52—O le ā le “uiga o falaoa” lea e leʻi malamalama i ai le ʻausoo? I le taimi muamua atu, na fafagaina ai e Iesu le toʻalima afe o tamāloloa e lē aofia ai fafine ma tamaiti, i le na o le lima falaoa ma iʻa e lua. O le “uiga o falaoa” lea sa tatau ona malamalama i ai le ʻausoo i lenā mea na tupu, o le maua lea e Iesu o le mana mai iā Ieova le Atua e faia ai vavega. (Mare. 6:41-44) Auā ana faapea e latou te malamalama i le malosi o le mana na tuuina atu iā Iesu, e latou te lē maofa i le taimi na savali ai Iesu i luga o le sami.

8:22-26—Aiseā na faapupulaina ai e Iesu mata o le tamāloa tauaso i ni auala se lua? Atonu na faia e Iesu lenā tulaga ona o lona alofa i le tamāloa. O le faifaimālie o le faapupulaina o mata o le tamāloa, o lē sa masani i le pogisa i se taimi umi, atonu na mafai ai ona faamasani ona mata i le susulu malosi o le lā.

Lesona mo i Tatou:

2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Na faamatalaina e Mareko le aganuu, o faaupuga, o talitonuga, ma vaipanoa e foliga mai e lē masani i ai le ʻau Iutaia. Na ia taʻua manino mai e faapea e “masani ona anapopogi” le ʻau Faresaio, o le kopano o le “meaalofa e ave i le Atua,” ma na taʻua e le ʻau Satukaio e “leai se toetū,” ma ua “iloa atu” le malumalu mai le “mauga o Olive.” Ona e na o tagata Iutaia e fia malamalama i le gafa o Iesu, o lea e leʻi taʻua ai e Mareko lenā mea. Sa faataatia ai e Mareko se faaaʻoaʻoga mo i tatou. E ao ona tatou manatu i le talaaga o la tatou ʻaufaalogologo pe a tatou galulue i le galuega talaʻi, pe faia foʻi se lauga i sauniga a le faapotopotoga.

3:21. E lē talitonu le aiga o Iesu. O lea, e malamalama o ia i faalogona o ē fesagaʻi ma teeteega ma faitioga mai o latou aiga, ona o lo latou faatuatua.

3:31-35. I le taimi o lona papatisoga, sa avea ai Iesu ma Atalii faaleagaga o le Atua, ma sa fai le “Ierusalema i lugā” ma ona tinā. Na amata mai i inā ona faatāua ma vavalalata atu Iesu i ona soo nai lo o lona aiga faaletino. Ua taʻu mai ai e ao ona tatou faamuamua mea faaleagaga i o tatou olaga.—Mata. 12:46-50; Luka 8:19-21.

8:32-34. E ui lava e foliga mai e lelei o latou uunaʻiga, ae ia vave ona tatou mātauina ma teena ni faalaeiauga mai isi, ia tatou ola i se olaga lelei ae tatou te iloa e tatau ona ola i se olaga e lē manatu faapito. O lē mulimuli iā Keriso, e nofo sauni o ia e ‘faafiti iā te ia lava,’ o lona uiga ia teena ona lava faanaunauga ma mea e manaʻo i ai. E ao ona ia lotomalie e “amo le laau e faapuapuagatia ai,” o lona uiga, ona o lona avea ma Kerisiano, ua ia  malie ai e oo iā te ia le faalumaina, sauāina, pe tusa lava pe oti ai foʻi. E tatau foʻi ona ia ‘mulimuli atu pea’ iā Iesu ma faataʻitaʻi i le auala na Ia ola ai. O le avea ma soo, e manaʻomia ai le lotomalie e tuua isi mea ina ia tatou mulimuli ai i le faaaʻoaʻoga a Iesu.—Mata. 16:21-25; Luka 9:22, 23

9:24. E lē tatau ona tatou māsiasi e taʻu atu i isi o tatou talitonuga, po o le faatalatū foʻi e tatalo ina ia malosi lo tatou faatuatua.

LE MASINA MULIMULI

(Mareko 10:1–16:8)

Ina ua lata i le iʻuga o le 32 T.A., na alu atu ai Iesu i “tuaoi o Iutaia, ma sopo atu i le isi itu o Ioritana,” ma na toe ō ifo foʻi le motu o tagata iā te ia. (Mare. 10:1) Na ia toe agaʻi atu i Ierusalema ina ua uma lana talaʻiga i inā.

Na iai Iesu i Petania iā Nisani 8. A o iai o ia i se taumafataga, na sau se fafine ma liligi le fagu suāuu manogi i lona ulu. Na faamatalaina faasolosolo mai mea na tutupu i le taimi na afio manumalo atu ai Iesu i Ierusalema, seʻia oo i le taimi o lona toetū mai.

Taliina Fesili Faale-Tusi Paia:

10:17, 18—Aiseā na faasaʻoina ai e Iesu le tamāloa i lona taʻua o Ia o le “Aʻoaʻo lelei”? O le lē taliaina e Iesu o lenā taʻu, na ia avatu ai le viiga iā Ieova ma faailoa ai le Atua moni o ia o le puna o mea lelei uma lava. E lē gata i lea, na taʻua ai e Iesu le mea moni e faapea o Ieova le Atua, o Lē na faia mea uma, ua na o ia lea e iai le pule e tusa o le mea e lelei ma le mea e leaga.—Mata. 19:16, 17; Luka 18:18, 19.

14:25—O le ā le uiga o upu a Iesu ina ua ia fetalai i ona soo e faapea: “Ou te lē toe inu i lenei uaina, seʻia oo i le aso ou te inu faatasi ai ma outou i le uaina fou i le Malo o le Atua”? E leʻi taʻua e Iesu e iai se uaina moni i le lagi. Talu ai o nisi taimi e faaata mai e le uaina le olioli, o lea la, na faauiga ai e Iesu le uaina i le olioli ona o le iai faatasi i le Malo ma lana ʻaufaauuina ua toetutū mai.—Sala. 104:15; Mata. 26:29

14:51, 52—O ai le tauleʻaleʻa lea na “sola lē lavalavā”? Ua na o Mareko o loo taʻua lea mea na tupu, o lona uiga la, e tatou te faapea atu na ia tautala e faatatau iā te ia lava.

15:34—Pe na faailoa mai le lē lava o le faatuatua o Iesu ina ua ia fetalai, “Loʻu Atua e, loʻu Atua e, aiseā ua e tuulafoaʻiina ai aʻu?” E leai. Ona e tatou te lē iloa le māfuaaga na faia ai e Iesu na upu, atonu na taʻu mai e ana fetalaiga, na ia iloa ua aveesea e Ieova Lana puipuiga ina ia tofotofoina atoatoa le faamaoni o Lona Atalii. Ae atonu foʻi na manaʻo Iesu e faataunuuina le valoaga o loo taʻua i le Salamo 22:1 e faatatau iā te ia.—Mata. 27:46.

Lesona mo i Tatou:

10:6-9. E finagalo le Atua e nonofo faatasi paaga faaipoipo. O lea la, e ao i tane ma avā ona taumafai e saʻili taʻiala mai le Tusi Paia ina ia foʻia ai so o se faafitauli e ono tupu aʻe i le faaipoipoga, nai lo le vave manaʻo e tatala le faaipoipoga.—Mata. 19:4-6.

12:41-44. Ua tatou aʻoaʻoina mai le faaaʻoaʻoga a le fafine mativa ua oti lana tane, le tāua ona tatou limafoaʻi e lagolagoina ai le tapuaʻiga moni.

[Ata i le itulau 29]

Aiseā na taʻu atu ai e Iesu i lenei tamāloa ina ia alu ma taʻu atu i lona aiga le mea na tupu iā te ia?