Auauna i se Taimi o le Faatelega Mataʻina

Faamatalaina e Harley Harris

Na tupu lenei mea iā Setema 2, 1950, i Kennett, Missouri, i Amerika. Na matou iai i se fonotaga matagaluega na siʻomia e tagata feita. Na aumai e le pulenuu fitafita o le malo e leoleo i matou mai i nei tagata faatupu vevesi. Sa tutū solo fitafita i le alatele ma fana ma tui uʻamea. A o upuleaga ma faifai mai tagata, na matou savavali atu i a matou taavale ma ō atu i Cape Girardeau, i Missouri mo le vaega o totoe o le fonotaga. O i inā na ou papatiso ai i le 14 o oʻu tausaga. Ae seʻi oʻu faamatala atu le auala na avea ai aʻu ma auauna a Ieova i na taimi faigatā.

I VAITAUSAGA o le 1930-1933, na faalogologo ai mātua o loʻu tamā ma la laʻua fanau e toʻavalu i ni lauga na puʻeina a le uso o Rutherford, ma talitonu ai ua latou maua le upu moni. Na papatiso oʻu mātua o Bay ma Mildred Harris i le tauaofiaga i Washington, D.C. i le 1935. Na matuā faafiafiaina i laʻua i le avea ma nisi o le “motu o tagata e toʻatele” na faatoʻā mātaulia i lenā tauaofiaga!—Faaa. 7:9, 14.

Na ou fanau i le tausaga na sosoo ai. I le tausaga mulimuli ane, na siitia atu ai oʻu mātua i se vaipanoa maotua i Mississippi. E leʻi iai se ovasia asiasi e asia i matou i lenā vaipanoa. Na fetusiaʻi lo matou aiga ma uso i Peteli ma na matou auai i fonotaga, ma e na o pau ia o auala na matou fesootaʻi ai ma le ʻauuso.

Tumau e Ui i Sauāga

Na matuā sauāina Molimau a Ieova ona o lo latou solitū a o faia le Taua Lona Lua a le Lalolagi. O le taimi lea ua matou nonofo ai i Mountain Home i Arkansas. I se tasi aso na ma talaʻi ai ma loʻu tamā i auala tetele. Na sau se tamāloa ma seʻi ese mekasini mai i loʻu tamā, ae susunu i o ma luma. Na fai mai e matou te palaai ona o le lē auai i le taua. Na ou tagi auā e na o le lima oʻu tausaga. Na tilotilo atu ma le toʻafilemu loʻu tamā i le tamāloa e aunoa ma se upu e fai atu, seʻia oo ina savali ese le tamāloa.

Sa iai foʻi tagata lelei na fiafia mai iā i matou. Na pasi ane le lōia a le malo i se tasi o aso a o siʻo la matou taavale e ni tagata feita, ma na fesili mai: “O le ā le mea ua tupu?” Na tali atu se tamāloa, “E lē o tau nei Molimau a Ieova mo lo latou atunuu!” Na oso mai le lōia i le faasitepu o la matou taavale ma  valaau atu: “Na ou tau i le Taua Muamua a le Lalolagi, ou te toe tau foʻi i lenei taua! Tuu tagata ia e ō. E latou te lē o faia se mea leaga!” Na ō ese gūgū atu tagata. Na matou matuā talisapaia na tagata o ē na agalelei iā i matou!—Galu. 27:3.

Faamalosia i Matou i Tauaofiaga

O le tauaofiaga i St. Louis i Missouri i le 1941, na matuā faamalosia ai i matou. E tusa ai ma se tasi faamaumauga, e silia i le 115,000 ē na auai. E 3,903 ē na papatiso, o se fuainumera mataʻina! Ou te manatua le lauga a le uso o Rutherford, e faapea “O le Fanau a le Tupu.” Na lauga mai iā i matou le fanau, ma na tofu i matou uma ma le tusi lanu moana e taʻu o le Children. O lenā tauaofiaga na faamalosia ai aʻu e onosaia le mea na tupu i le tausaga e sosoo ai, ina ua ou amata i le aʻoga tulaga lua. Na tutuli i matou ma oʻu tausoga mai i le aʻoga ona o le lē faʻalo i le fuʻa. Na matou ō i le aʻoga i aso uma e vaai po ua sui manatu o faatonu o aʻoga. O le tele o taeao e matou te savavali ai i le aʻoga e ui atu i le togāvao, ae toe tutuli mai i matou i le fale. Ae peitaʻi, o le auala lenā na faaalia ai lo matou faamaoni i le Malo o le Atua.

E leʻi umi ae pasia loa e le Faamasinoga Sili a Amerika le tulafono ua lē toe faamalosia le faʻalo i le fuʻa. Na matou toe ō ai loa i le aʻoga. E ese le lelei o le faiaʻoga, auā na mafai ona fai a matou meaaʻoga na misi i le taimi e matou te leʻi aʻoʻoga ai. Na faaaloalo foʻi tamaiti o le aʻoga iā i matou.

Ou te manatua foʻi le tauaofiaga i Cleveland i Ohio i le 1942, na faia ai le lauga a Nathan H. Knorr e faapea, “Filemu—Pe Mafai Ona Tumau?” Na iloiloina ai le Faaaliga mataupu e 17, ma faaalia ai o le a iai se vaitaimi e filemu ai, pe a mavae le Taua Lona Lua a le Lalolagi. O lea na iloa ai e iai se isi faatelega atili. Ina ia sauniuni mo lenā faatelega, na amata ai le Aʻoga o Kiliata i le 1943. Ou te leʻi iloa o le a iai se aafiaga o lenā aʻoga i loʻu olaga. Na filemu ma mou atu sauāga ina ua mavae le taua. Ae ina ua amata le taua i Korea i le 1950, na toe aliaʻi mai ai teteega i la matou talaʻiga, e pei ona taʻua i le amataga.

Faia o se Sao Atoatoa i le Faatelega

Na ou faauu mai i le aʻoga maualuga i le 1954, ma amata ona paeonia i le masina na sosoo ai. Ina ua uma ona ou auauna i Kennett i Missouri, lea na siʻomia ai i matou e tagata feita i le 1950, na valaaulia ai aʻu i le Peteli iā Mati 1955. Na tofia aʻu i se faapotopotoga, o la latou oganuu e iai se vaipanoa pisi i le ogatotonu o Niu Ioka. O se suiga tele mai i le olaga i nuu maotua! Na amata a matou talanoaga ma tagata pisi o lenā aai, e ala i le tatala o le lomiga i se mataupu faatupu manatu ma fai atu “Pe na e tomānatu muamua i lenei fesili”? E toʻatele na latou talia mekasini.

E ese loʻu fiafia i tapuaʻiga i le taeao i le Peteli na taʻitaʻia e le uso o Knorr. Na ola le auala na ia faamatala ai mau o le Tusi Paia, ma faatatau mai iā i matou i se auala aogā! Na talanoa mai iā i matou o uso nofofua e pei ona talanoa se tamā i lona atalii, ma aumai fautuaga aogā i le auala e feagai ai ma le isi itupā. E oo ane i le 1960 ua ou mafaufau e faaipoipo.

Na ave laʻu tusi e faamuta ai laʻu auaunaga i le Peteli pe a mavae aso e 30, ae e leʻi maua mai se tali. E ui i loʻu matamuli, ae ina ua mavae aso e 30, na ou lototele e fesili pe na latou maua laʻu tusi faamavae. Na tali e le uso o Robert Wallen le telefoni, ma sau i le mea na ou faigaluega ai. Na fesili mai iā te aʻu po o le ā soʻu manatu i le paeonia faapito po o le galuega o le matagaluega. Ae na ou tali atu: “Faamolemole Bob, e na o le 24 oʻu tausaga, ma ou te lē agavaa.”

Auai i le Galuega o le Matagaluega

I lenā pō, na ou maua ai se teutusi telē i loʻu potu. Na iai se tusi talosaga mo le paeonia  faapito, a o le isi e mo le galuega o le matagaluega. Matuaʻi oʻu teʻi lava! Na ou maua se faaeaga sili o le auauna i le matagaluega i oʻu uso i saute i sisifo o Missouri ma le itu i sasaʻe o Kansas. A o leʻi tuua le Peteli, na ou auai i se fono mo ovasia femalagaaʻi. O nisi nei o upu faaiʻu a le uso o Knorr: “O le avea o outou ma ovasia matagaluega ma ovasia itumalo, e lē faapea ai ua sili atu lo outou iloa i lo o uso i faapotopotoga. O nisi e sili atu lo latou poto masani i lo o outou. Ae ua lē mafai ona latou faia lenei galuega ona o nisi o tulaga. E tele ni mea e mafai ona outou iloa mai iā i latou.”

Maʻeu le moni o na upu! Na avea le uso o Fred Molohan ma lana avā, ma le uso o Fred o Charley mai i Parsons i Kansas, o ni faaaʻoaʻoga mataʻina. Na latou maua le upu moni ina ua mavae le 1900. E ese loʻu fiafia e faalogologo i tala o mea na tutupu iā i latou, a o oʻu leʻi fanau mai! O se isi uso o John Wristen, o se uso matua agalelei mai i Joplin i Missouri, na paeonia mo le tele o tausaga. Na tāua tele i nei uso pele faatulagaga a Ieova. Na latou talisapaia le avea o aʻu ma ovasia matagaluega, e ui i loʻu talavou.

O le 1962 na ou faaipoipo ai iā Cloris Knoche, o se paeonia tiotio e mūmū lona lauulu, ma na ma faaauau i le galuega o le matagaluega. Na ma masani lelei i uso ona na ma nonofo i o latou aiga. Na ma faalaeiau talavou e amata i le auaunaga faataimi atoa. Na talia ma le fiafia e talavou e toʻalua, o Jay Kosinski ma JoAnn Kresyman na faalaeiauga. O le galulue faatasi ma i laʻua i le talaʻiga ma faamatala i ai le olioli e maua i se olaga faataulagaina, na uunaʻia ai i laʻua e faataatitia ni sini. Na paeonia faapito JoAnn ae galue Jay i le Peteli. Na faaipoipo mulimuli ane i laʻua, ma ua tusa nei ma le 30 tausaga o la galulue i le galuega o le matagaluega.

Auaunaga Faa-Misionare

Na fesili mai le uso o Knorr i le 1966, pe e ma te fia auauna i se atunuu mamao. Na ma tali atu: “O lea e ma te fiafia i le auaunaga o loo ma faia, ae e mafai foʻi ona ma ō atu i se isi atunuu.” I le vaiaso na sosoo ai, na valaaulia i maʻua i le Aʻoga o Kiliata. Maʻeu loʻu fiafia e toe foʻi i Peteli mo le aʻoga, ma toe faatasi ma ē ou te alofa ma faaaloalo i ai! Na māfana foʻi a matou mafutaga ma tagata o le aʻoga, o ē o loo auauna pea ma le faamaoni e oo mai i le asō.

Na aauina atu i maʻua ma Cloris i Ecuador i Amerika i Saute, faatasi ma Dennis ma Edwina Crist, Ana Rodríguez, ma Delia Sánchez. Na ō atu Dennis ma Edwina i le laumua o Quito. Na tofia i maʻua faatasi ma Ana ma Delia i Cuenca, o le aai lona tolu e pito i telē i Ecuador. E lua itumalo na aofia ai i le oganuu. E toʻafā i matou ma le isi toʻalua na amataina le uluaʻi faapotopotoga i Cuenca i lo matou potu mālōlō. Na matou mafaufau pe faapefea ona fai le galuega talaʻi.

 Na tumu le aai o Cuenca i falesā, ma na faia ai foʻi le tele o solo a lotu pe a faamanatu a latou aso paia. Ae na tele ni fesili na lāgā e tagata o lenā aai. O se faaaʻoaʻoga, ina ua ou faatoʻā feiloaʻi iā Mario Polo, o le siamupini o le ʻautiʻetiʻe uila a Cuenca, na faateʻia aʻu i lana fesili “Po o ai le fafine talitane o loo taʻua i le Faaaliga?”

I se isi taimi, na sau ai Mario i lo matou fale i le pō ma le popole tele. Na avatu e se faifeʻau faaevagelia iā te ia ni lomiga, o loo iai ni tuuaʻiga matuiā faasaga i Molimau a Ieova. Na ou fai i ai e tatau ona tuu le avanoa i lē na molia e fai sana faamatalaga. O lea i le aso na sosoo ai, na valaaulia e Mario i maʻua ma le faifeʻau i lona fale e tali na tuuaʻiga. I lenā faatasiga, na ou fai atu e lelei pe a talanoa i le Tolutasi. Ina ua faitau e le faifeʻau le Ioane 1:1, na faamatala atu e Mario le eseesega o “le Atua” ma “se atua” i le gagana Eleni. Na faapena ona fai i mau uma na faitauina. O le iʻuga, na tuumuli le faifeʻau e aunoa ma le faamaonia e saʻo le Tolutasi. O lenei mea na iloa ai e Mario ma lana avā o loo iā i matou le upu moni, ma na avea i laʻua ma ē na matuā lagolagoina aʻoaʻoga a le Tusi Paia. Maʻeu le olioli i le vaai atu ua faateleina faapotopotoga i le aai o Cuenca i le 33, ae e 63 i le oganuu telē na ma galulue muamua ai! Ioe, o se faatelega mataʻina.

Mātauina le Faatelega Mai i le Lālā

I le 1970, na faatonuina ai aʻu e ma te ō faatasi ma Al Schullo e ma te vaaia le galuega i le lālā i Guayaquil. Na galue faavaitaimi Joe Sekerak e tuu pusa lomiga a faapotopotoga e 46 i le atunuu. Na galue Cloris mo se taimi o se misionare, a o oʻu galue i le Peteli. Na fesoasoani o ia i ni tagata e toʻa 55 ina ia papatiso, e masani lava e toʻatolu i le toʻalima tagata e papatiso i se fonotaga.

O se faaaʻoaʻoga, na suʻesuʻe Cloris ma se fafine e igoa iā Lucresia, ae sa tetee lana tane. Peitaʻi, na mulimuli ane papatiso Lucresia ma galue o se paeonia sauatoa. Sa ia aʻoaʻoina lana fanau i ala o Ieova. E toʻalua lana fanau tama ua avea nei ma toeaina, ma o le tasi o se paeonia faapito, ae o loo galue lana tama teine o se paeonia. Na faaipoipo le tama a lana tama teine i se uso lelei, ma o loo la auauna foʻi o ni paeonia faapito. E toʻatele ē ua fesoasoani i ai lenei aiga ina ia aʻoaʻoina le upu moni.

E oo ane i le 1980, ua tusa ma le 5,000 le ʻautalaʻi i Ecuador. Ua fai si toʻatele o i matou ae laʻitiiti lo matou ofisa. Na ofo mai e se uso se fanua e 80 eka (32 ha) i fafo atu o Guayaquil. I le 1984, na amata ai ona fausia le ofisa fou o le lālā ma se Maota Fono, ia na faapaiaina i le 1987.

Lotomalilie e Fesoasoani i le Faatelega

I le tele o tausaga, o se fiafiaga le vaai atu i le toʻatele o tagata talaʻi ma paeonia mai i isi atunuu, ua ō mai i Ecuador e fesoasoani i le mea o loo matuā manaʻomia ai ni tagata talaʻi. O se tasi o faaaʻoaʻoga e matilatila pea i loʻu mafaufau, o Andy Kidd, o se faiaʻoga mai i Kanata ua litaea. Na siitia mai i Ecuador i le 1985 i le 70 o ona tausaga, ma na auauna ma le faamaoni seʻia oo ina maliu i le 2008 i le 93 o ona tausaga. Ina ua ou faatoʻā vaai iā te ia i lona tofiga, e na o ia le ovasia i se tamaʻi faapotopotoga. E ui i le tau panupanu o lana gagana Sepania, ae na ia faia le lauga lautele ma le Suʻesuʻega o le Olomatamata. Na ia faia foʻi le Aʻoga o le Faiva Faatiokarate ma le tele o vaega i le Sauniga o le Auaunaga! Ua iai nei faapotopotoga olaola e lua i lenā vaipanoa, ma le silia i le 200 tagata talaʻi ma le tele o toeaina.

Ina ua mavae le valu masina i Ecuador, na faapea mai se uso e igoa iā Ernesto Diaz, o lē na siitia mai i Amerika ma lona aiga: “Ua popoto laʻu fanau e toʻatolu e tautatala i le gagana, ma ua avea i latou o ni faiaʻoga lelei. O lea ua ou ausia se sini na manatu e lē mafai ona ausia i le taimi nei, o le avea ma paeonia  sauatoa, ma galulue faatasi ma loʻu aiga i le auaunaga faataimi atoa. E 25 a matou suʻesuʻega faale-Tusi Paia. O le iʻuga, ua matuā autasi lo matou aiga, ma ua sili atu ona ou māfana iā Ieova pe a fua i le taimi muamua.” Maʻeu lo matou talisapaia o nei uso ma tuafāfine pele!

Na faaluaina le telē o le ofisa o le lālā ina ua faatelē i le 1994. I le 2005 na oo atu ai le aofaʻi o le ʻautalaʻi i le 50,000, ma na manaʻomia ai ona toe faatetelē fale o le lālā. E aofia ai le toe faatelē o le Maota mo Fonotaga, se fale fou e nonofo ai tagata Peteli ma ni ofisa faaliliu. O nei fale fou na faapaiaina iā Oketopa 31, 2009.

Ina ua tuli aʻu mai i le aʻoga i le 1942, e tusa ma le 60,000 Molimau i Amerika. Ae ua silia nei i le miliona. Ina ua matou taunuu mai i Ecuador i le 1966, e tusa ma le 1,400 tagata talaʻi o le Malo. Ae ua silia nei i le 68,000. E mautinoa o le a iai foʻi nisi tagata e faaopoopo mai auā e 120,000 suʻesuʻega faale-Tusi Paia o loo faia, ae e silia i le 232,000 ē na auai i le Faamanatuga o le maliu o Keriso i le 2009. Ioe, ua matuā faamanuia e Ieova ona tagata. Maʻeu le faafiafiaina ona o le ola i se taimi o loo iai le faatelega mataʻina! *

[Faaopoopoga i lalo]

[Ata i le itulau 5]

Fonotaga na faia i le malae (1981) ma le Maota Fono i Guayaquil (2009) i le malae lava lea