1. Aiseā e lē faateʻia ai auauna a le Atua pe a oo mai puapuaga?

PE E faateʻia oe pe a faapea atu e te faatalitalia o le a e fesagaʻia le “tele o puapuaga,” a o e leʻi maua le taui o le ola e faavavau? Atonu e leai. E tusa pe e te fou i le upu moni pe ua loa ona avea oe ma auauna a Ieova, ua e iloa o puapuaga o se vala o le olaga i le lalolagi a Satani.​—Faaa. 12:12.

2. (a) O le ā se isi ituaiga o puapuaga o loo fesagaʻi ma Kerisiano, e ese mai i faafitauli o loo aafia ai tagata lē lelei atoatoa uma? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.) (e) O ai o loo i tua o o tatou puapuaga, ma e faapefea ona tatou iloa?

² E lē gata i faigatā ia ʻe oo i tagata uma,’ po o faafitauli o loo aafia ai tagata lē lelei atoatoa, ae e iai foʻi se isi ituaiga o puapuaga e fesagaʻi ma Kerisiano. (1 Kori. 10:13) O le ā lea ituaiga o puapuaga? O teteega ogaoga ona o lo latou maumauaʻi e usiusitaʻi i tulafono a le Atua. Na fetalai Iesu i ona soo: “E lē sili le pologa i lona matai. Afai na latou faasauā mai iā te aʻu, e latou te faasauā foʻi iā te outou.” (Ioa. 15:20) O ai o loo i tua o na teteega? E mautinoa o Satani, o lē ua taʻua i le Tusi Paia ʻo se leona o loo tagi leotele, e saʻili tagata o le Atua e na te ʻaina.’ (1 Pete. 5:8) O le a faaaogā e Satani so o se auala e na te mafaia  ina ia aveesea ai le faamaoni o soo o Iesu. Seʻi o tatou iloiloina le mea na tupu i le aposetolo o Paulo.

3-5. (a) O le ā le puapuaga sa feagai ma Paulo i Lusa? (e) O le ā le auala na avea ai o se faamalosiauga lana feʻau e faatatau i puapuaga i le lumanaʻi?

³ E tele taimi na sauāina ai Paulo ona o lona faatuatua. (2 Kori. 11:23-27) O se tasi o na sauāga na tupu i Lusa. Sa viiviia e tagata Paulo ma lana aumea o Panapa o ni atua, ina ua uma ona faamālōlō se tamāloa na maʻi talu ona fanau mai. Sa la ʻaiʻoi atu i le motu o tagata ua matuā pisapisaō ia aua neʻi viiviia i laʻua! Peitaʻi, e leʻi umi ae taunuu ane tagata Iutaia tetee, ma latou faia tala taufaaleaga ina ia faasesēina ai mafaufau o tagata. Na vave ona suia le tulaga o mea! Na fetogia e tagata Paulo i maa ma tuua o ia ia oti.​—Galu. 14:8-19.

⁴ Ina ua uma ona asiasi atu Paulo ma Panapa i Teipe, ona la “toe foʻi lea i Lusa, Ikonio, ma Anetioka. Ua la faamalosia loto o le ʻausoo, ma faalaeiauina i latou ina ia tumau i le faatuatua ma faapea atu: ʻE tatau ona tatou sao atu i le malo o le Atua i le tele o puapuaga.’” (Galu. 14:21, 22) I le taimi muamua, sa foliga mai e uigaese lenā faamatalaga. Auā o le feagai ma le “tele o puapuaga,” e foliga mai o le a mafatia ai nai lo o le faalaeiauina ai. Na faapefea la iā Paulo ma Panapa ona “faamalosia loto o le ʻausoo,” i se feʻau sa faasino atu i le tele o puapuaga?

⁵ E tatou te maua le tali pe a tagaʻi lelei i upu a Paulo. E leʻi faapea mai o ia: “E tatau ona tatou onosaia le tele o puapuaga.” Nai lo o lea, na faapea mai: “E tatau ona tatou sao atu i le malo o le Atua i le tele o puapuaga.” O lea, sa faamalosia e Paulo le ʻausoo e ala i le faamatilatila o le iʻuga aogā o se olaga faamaoni. O lenā taui e lē na o se talafatu, auā na fetalai Iesu: “O lē e tumau seʻia oo i le iʻuga e faaolaina o ia.”​—Mata. 10:22.

6. O le ā le taui o le a maua e i latou e tutumau?

⁶ O le a tatou maua le taui pe afai e tatou te tutumau. O le taui o Kerisiano faauuina, o le maua lea o le ola e lē mafai ona oti i le lagi, e avea ma pule faatasi ma Iesu. O “isi mamoe,” o lo latou taui o le ola e faavavau i le lalolagi lea “e mau ai le amiotonu.” (Ioa. 10:16; 2 Pete. 3:13) E ui i lea, na taʻua e Paulo o le a tatou fesagaʻi ma le tele o puapuaga i aso nei. Seʻi o tatou iloilo ituaiga o puapuaga e lua e tatou te ono fesagaʻia.

7. O le ā le ituaiga o puapuaga e aofia ai i osofaʻiga tuusaʻo?

⁷ Na valoia e Iesu e faapea: “O le a tuuina atu outou e tagata i faamasinoga, o le a sasaina outou i sunako, ma o le a tuuina atu outou i luma o kovana ma tupu.” (Mare. 13:9) Ua faaalia mai i nei upu, o le a feagai nisi Kerisiano ma puapuaga e ala mai i sauāga faaletino, atonu e māfua mai i uunaʻiga a tagata lotu po o taʻitaʻi o malo. (Galu. 5:27, 28) Seʻi toe mafaufau i le faaaʻoaʻoga a Paulo. Pe sa palaai o ia ina ua feagai ma sauāga? E leai.​—Faitau le Galuega 20:22, 23.

8, 9. Na faapefea ona faaalia e Paulo lona maumauaʻi e tumau, ma ua faapefea ona faaalia e nisi le maumauaʻi faapena i aso nei?

⁸ Sa fesagaʻia ma le lototele e Paulo osofaʻiga tuusaʻo a Satani ma faapea mai: “Ua ou manatu e lē tāua loʻu ola iā te aʻu, ae tau lava ina ia ou faauma laʻu tamoʻega, ma le faiva na ou maua mai i le Alii o Iesu, ina ia ou molimau māeʻaeʻa i le tala lelei o le agalelei faifua o le Atua.” (Galu. 20:24) E manino mai, e leʻi fefe Paulo ina ua feagai ma sauāga, ae sa maumauaʻi e tumau i so o se tulaga e tulaʻi mai. Sa sili ona tāua iā te ia  le “molimau māeʻaeʻa” atu e ui i so o se puapuaga.

⁹ E toʻatele o tatou uso ma tuafāfine o loo faaalia foʻi le maumauaʻi faapena i aso nei. O se faaaʻoaʻoga, i se tasi o atunuu, e toetoe 20 tausaga o tutumau nisi o Molimau a o faafalepuipui ona o lo latou solitū. E leʻi avea lava la latou mataupu i le faamasinoga, ona e leʻi iai se fuafuaga a lenā atunuu mo ē e lē auai i taua ona o o latou lotofuatiaifo. E leʻi faatagaina ona asiasi atu nisi iā i latou e oo lava i tagata o o latou aiga, ma o nisi pagota sa sasaina ma mafatia i ituaiga sauāga eseese.

10. Aiseā e lē tatau ai ona tatou popole pe a oo faafuaseʻi mai puapuaga?

¹⁰ O loo onosaia e o tatou uso ma tuafāfine i isi atunuu puapuaga e tutupu faafuaseʻi. Aua le popole pe a tupu lenā tulaga iā te oe. Ia mafaufau iā Iosefa, o lē na faatau atu e fai ma pologa, ae na “laveaʻiina o ia [e Ieova] i ona puapuaga uma.” (Galu. 7:9, 10) E mafai foʻi ona faia faapea e Ieova iā te oe. Ia manatua, “e silafia e Ieova le auala e laveaʻi ai tagata e faamaoni iā te ia mai i o latou puapuaga.” (2 Pete. 2:9) Po o le a e faatuatuaina pea Ieova, i le iloaina e mafai ona ia laveaʻiina oe mai i lenei faiga leaga o mea, ma faataga oe ia olioli i le ola e faavavau i le pulega o lona Malo? O loo iā te oe māfuaaga uma e faia ai faapea, ma fesagaʻia ma le lototele ia puapuaga.​—1 Pete. 5:8, 9.

11. E faapefea ona ese osofaʻiga iloagatā a Satani mai i ana osofaʻiga tuusaʻo?

¹¹ O se isi ituaiga o puapuaga e tatou te ono fesagaʻia, o osofaʻiga iloagatā. E faapefea ona ese lenei ituaiga o puapuaga mai i osofaʻiga tuusaʻo o sauāga faaletino? O osofaʻiga tuusaʻo, e tai pei o se asiosio e taia ai se aai ma faaleagaina ai lou fale i le taimi lava lenā. Ae o osofaʻiga iloagatā, e tai pei o manu ninii ia e faasolosolo mālie ona ʻatiʻatia laupapa o lou fale, seʻia oo ina faaleagaina atoa ai. O lea, e ono iloa ane e se tasi lamatiaga o osofaʻiga iloagatā ae ua tuai.

12. (a) O le ā se tasi o osofaʻiga iloagatā a Satani, ma aiseā ua matuā taulau ai? (e) Sa faapefea ona aafia Paulo i le lotovaivai?

¹² E manaʻo Satani e faaleaga la oulua faiā ma Ieova, a lē auala mai i osofaʻiga tuusaʻo o sauāga, pe e faasolosolo mālie ona faavaivaia lou faatuatua e ala mai i osofaʻiga iloagatā. O se tasi o osofaʻiga iloagatā a Satani ua matuā taulau ai, o le lotovaivai. Na taʻutino mai e Paulo sa ia lagona le lotovaivai i nisi taimi. (Faitau le Roma 7:21-24.) O Paulo o se tagata e malosi faaleagaga, ma atonu foʻi sa avea ma sui o le vaega pule i le uluaʻi senituri. Ae aiseā na ia taʻua ai o ia lava o se “tagata malaia”? Na taʻua e Paulo na māfua ona o lona tulaga lē lelei atoatoa. Sa matuā naunau o ia e fai le mea saʻo, ae sa ia lagona e iai se isi mea o loo la tauivi. Pe a e tauivi ma ni faalogona faapena i nisi o taimi, pe e lē faamāfanafanaina oe i le iloaina, e oo lava foʻi i le aposetolo o Paulo sa fesagaʻi ma se luʻi faapena?

13, 14. (a) Aiseā e lotovaivai ai nisi tagata o le Atua? (e) O ai e manaʻo ia faavaivaia lo tatou faatuatua, ma aiseā?

¹³ O le toʻatele o uso ma tuafāfine e iai taimi e lagona ai le lotovaivai, popole, ma e ono oo lava ina lagona le lē aogā. O se faaaʻoaʻoga, ua faapea mai se paeonia maelega o le a tatou faaigoa iā Tepora: “O le tele o taimi ou te mafaufau ai i saʻu mea sesē na fai, o le atili leaga foʻi lenā o oʻu faalogona. Pe a ou mafaufau i mea sesē uma na ou faia, ou te lagona e pei e leai se tasi e mafai ona alofa iā te aʻu, e oo lava foʻi iā Ieova.”

¹⁴ Aiseā e lotovaivai ai nisi o auauna maelega a Ieova e pei o Tepora? Atonu e tele māfuaaga.  O nisi atonu e lē saʻo o latou manatu e faatatau iā i latou lava, ma o latou tulaga i le olaga. (Faata. 15:15) O isi atonu e māfua ona o se maʻi faaletino o loo aafia ai faalogona. Ae po o le ā lava le māfuaaga, e tatau ona tatou manatua lē o loo manaʻo e faaaogāsesē na faalogona. O ai moni lava e manaʻo e faalotovaivaia i tatou? O ai e manaʻo ia oo iā te oe le lagona taʻusalaina lea o le a oo iā te ia? (Faaa. 20:10) E leai lava se isi e na o Satani. E tusa pe e ala mai i osofaʻiga tuusaʻo po o osofaʻiga iloagatā, e tasi lava le sini o Satani, ia tatou popole, ia faavaivaia lo tatou maelega, ma ia tatou lē toe auauna iā Ieova. O le mea moni, o loo aofia tagata o le Atua i se taua faaleagaga!

15. E faapefea ona faaalia o loo tatou maumauaʻi ia aua neʻi lofitūina i le lotovaivai?

¹⁵ Ia e maumauaʻi e tauivi malosi. Ia taulaʻi atu pea i le taui. Na tusi Paulo i Kerisiano i Korinito e faapea: “O le mea lea tatou te lē faavaivai ai, ae e ui lava ina tauau ina uma atu lo tatou tagata i fafo, ae ua faafouina pea lo tatou tagata i totonu i lea aso ma lea aso. E ui lava e puupuu ma māmā puapuaga, ae e iʻu ai ina maua e i tatou le mamalu, o le mamalu e sili atu ma e faavavau.”​—2 Kori. 4:16, 17.

16. Aiseā e tāua tele ai ona nofosauni i le taimi nei mo puapuaga?

¹⁶ E pei ona tatou talanoaina, e anoanoaʻi “togafiti” leaga a Satani. (Efe. 6:11) E ao iā i tatou uma ona utagia le apoapoaʻiga o loo i le 1 Peteru 5:9: “Ia outou tutumau e tetee atu iā te ia, ma ia mausalī lo outou faatuatua.” Ina ia faia faapea, e ao ona saunia o tatou mafaufau ma loto, ina ia toleni i tatou lava i le taimi nei e fai le mea saʻo. Seʻi fai se faaaʻoaʻoga: E masani ona fai ni toleniga fitā a se ʻautau o fitafita, a o leʻi taitai oo mai le taimi o se taua.  E faapena foʻi le ʻautau faaleagaga a Ieova. E tatou te lē iloa po o ā mea atonu e aofia ai i la tatou taua i le lumanaʻi. O lea, o se mea atamai mo i tatou le faia o ni toleniga fitā a o faagasolo vaitaimi toʻafilemu. Na tusi Paulo i Kerisiano i Korinito e faapea: “Ia tofotofo pea iā te outou po o outou i ai i le faatuatua, ia suʻesuʻe ifo pea iā te outou po o faapeʻī outou.”​—2 Kori. 13:5.

17-19. (a) E faapefea ona tatou faia se iloiloga o i tatou lava? (e) E faapefea ona saunia talavou i aʻoga e tali atu i o latou talitonuga?

¹⁷ O se tasi o auala e tatou te usitaʻia ai le fautuaga faagaeeina a Paulo, o le faia lea o se iloiloga totoʻa o le tagata lava ia. Ia fesili ifo: ʻPo o oʻu filigā e tatalo? Pe a fesagaʻi ma omiga mai i aumea, pe ou te usitaʻi iā Ieova o le pule nai lo o tagata? Po o oʻu auai e lē aunoa i sauniga faa-Kerisiano? Po o oʻu lototele e taʻu atu oʻu talitonuga? Po o oʻu taumafai moni lava e onosaia masei o oʻu uso ma tuafāfine, e pei foʻi ona latou onosaia oʻu sesē? Pe ou te gauaʻi i ē o loo taʻimua i laʻu faapotopotoga, ma ē o loo taʻimua i le faapotopotoga i le lalolagi aoao?’

¹⁸ Ia mātau, e lua fesili o loo faatatau atu i le lototele e taʻu atu o tatou talitonuga, ma le tetee atu i omiga mai i aumea. O le toʻatele o a tatou talavou e tatau ona latou faia faapea a o iai i le aʻoga. Ua latou iloa e lē tatau ona fefefe pe matamumuli, ae ia lototetele e taʻu atu o latou talitonuga. O loo iai i a tatou mekasini fautuaga aogā e tusa ai o lenei vala. O se faaaʻoaʻoga, i le Ala Mai! o Oketopa-Tesema, 2009, o loo fautuaina ai pe afai e fesili mai se tamaitiiti o lau vasega: “Aiseā e te lē talitonu ai i le evolusione?” e te ono tali atu: “Aiseā e tatau ai ona ou talitonu i le evolusione? E oo foʻi i saienitisi e lē ioe i ai, ma o i latou o ni tagata popoto!” Mātua, ia faamautinoa e faataʻitaʻi nei vaega ma lau fanau, ina ia latou nofosauni ai e fesagaʻi ma omiga faapenei, mai i tamaiti e latou te aʻoʻoga faatasi.

¹⁹ Peitaʻi, e lē o taimi uma e faigofie ai ona taʻu atu pe fai isi mea e finagalo mai i ai Ieova iā i tatou. Pe a māeʻa se aso umi i le galuega, atonu e faafaigatā ona tatou auai i le sauniga. Atonu ona o le manaia o le moe, e faigatā ai ona tatou nonofo i luga i le taeao ina ia auai i le talaʻiga. Peitaʻi ia manatua: Pe afai e te muaʻi faia se faasologa lelei faaleagaga, o le a e manumalo i tulaga faigatā pe a tulaʻi mai i le lumanaʻi.

20, 21. (a) E faapefea i le manatunatu loloto i le togiola, ona fesoasoani iā i tatou e feagai ai ma faalogona o le lotovaivai? (e) O le ā e tatau ona tatou maumauaʻi e fai e ui lava i le tele o puapuaga?

²⁰ Ae faapefea osofaʻiga iloagatā? O se faaaʻoaʻoga, e faapefea ona tatou feagai ma faalogona o le lotovaivai? O se tasi o auala e sili ona aogā, o le manatunatu loloto lea e faatatau i le togiola. O le mea lenā sa faia e le aposetolo o Paulo. Sa ia iloa o nisi taimi e na te lagona ai o ia o le tagata malaia. Ae sa ia iloa foʻi, e leʻi maliu Keriso mo tagata lelei atoatoa, ae mo tagata agasala, e aofia ai ma ia. Na tusi Paulo: “Ou te ola ai i le faatuatua i le Alo o le Atua, o lē na alofa mai iā te aʻu ma foaʻiina mai lona ola mo aʻu.” (Kala. 2:20) Ioe, sa talia e Paulo le togiola, ma sa ia iloa e aogā iā te ia.

²¹ E matuā fesoasoani foʻi iā te oe le manatunatu i le taulaga o se meaalofa a Ieova mo oe. Ae e lē faapea ai o le a vave ona mou atu faalogona o le lotovaivai. O nisi o i tatou atonu e tauivi ma lenei osofaʻiga iloagatā seʻia oo mai le lalolagi fou. Ae ia manatua: O le a maua le taui e i latou e lē faavaivai. Ua lata mai le aso matagofie o le a aumaia ai e le Malo o le Atua le filemu, ma toe faafoʻisia tagata faamaoni uma i le tulaga lelei atoatoa. O lea, ia maumauaʻi e ulu atu i lenā Malo, e ui lava i le tele o puapuaga.