O le Mea ma Lona Taimi

Ua faapea mai le Tusi Paia, “O le mea ma lona tausaga i mea uma, ma ona lava pō i mea uma lava i lalo o le lagi.” Na taʻua atili e lē na tusia na upu, o le tupu poto o Solomona e faapea e iai ona pō e fanau mai ai ma ona pō e oti ai, o ona pō e atiaʻe ai ma ona pō e lepeti ai, o ona pō e alofa ai ma ona pō e ʻinoʻino ai. Mulimuli ane, na ia faapea mai: “Se ā le mea ua maua e lē faigaluega i le mea e galue ai o ia?”—Failauga 3:1-9.

PE A faitau i upu na, e manatu nisi tagata faapea e moni lava o loo aʻoaʻo i le Tusi Paia e faapea, o mea uma lava ua uma ona tuupōina o latou taimi; o lona uiga, e latou te manatu o loo lagolagoina e le Tusi Paia le talitonuga i iʻuga tuupōina. Pe e moni lea manatu? Pe e lagolagoina e le Tusi Paia le manatu faapea o mea uma i le olaga ua pulea e iʻuga tuupōina? Ona “o Tusitusiga Paia uma e mai le agaga o le Atua,” o mea la e tatou te faitau ai i le isi vaega o le Tusi Paia, e tatau ona ōgatusa ma mea e tatou te faitau ai i isi ona vaega. O lea la, seʻi o tatou vāai po o le ā o taʻua i le Afioaga atoa a le Atua, le Tusi Paia, e tusa ai o lenei mataupu.—2 Timoteo 3:16.

O le Tausaga ma le Mea e Tupu Ai

I le tusi o Failauga, na tusi atili ai Solomona e faapea: “Ua ou toe iloa foʻi i lalo o le lā, ua lē sini i le tausinioga ē ua tele vavave, ua lē malo i le taua ē ua malosi, ua lē i ai foʻi i ē ua popoto le mea e ʻai, ua lē i ai i ē ua faautauta le oloa tele, ua lē i ai foʻi i ē ua atamamai le alofaina mai.” Aiseā? Na ia faamatala e faapea: “A o le tausaga ma le mea e tupu ai e oo iā te i latou uma.”—Failauga 9:11.

Nai lo le manatu faapea o mea uma i le olaga e māfua mai i iʻuga tuupōina, ae na ia faasino atu e faapea e lē mafai e tagata ona valoia ma le saʻo iʻuga o so o se mea e latou te taumafai e fai, auā “o le tausaga ma le mea e tupu ai e oo iā te i latou uma.” E masani ona tupu se mea leaga i se tagata ona sa iai tonu lava i le taimi lea na tupu ai le mea leaga.

O se faaaʻoaʻoga, o le faaupuga e faapea: “Ua lē sini i le tausinioga ē ua tele vavave.” Atonu e te manatua pe na e faitau foʻi e faatatau i le  tuuga taʻutaʻua ma uigaese o le 300 mita a tamaʻitaʻi, i le Olimepeka i le 1984 lea na fai i Los Angeles, i Kalifonia, i Amerika. E toʻalua le ʻau tamomoʻe na faamoemoe uma e manumalo i le pine auro, o le isi na fai ma sui o Peretania a o le isi na fai ma sui o le Iunaite Setete. Peitaʻi, ina ua oo i le ʻafa o le tamoʻega, sa la fetoʻai i luga o laina na tamomoʻe ai. Na paʻū le isi ma alu i tua ma le tuuga; ae o le isi na matuā lotovaivai ma e tini ane le tamoʻega ua tulaga fitu.

Pe ona o le iʻuga tuupōina na māfua ai ona tupu lenā mea? Atonu o le manatu lenā o nisi. Ae e mautinoa lava na māfua ona ua fetoʻai—o se faalavelave e leai se tasi na mafai ona ia muaʻi iloaina—o lea na māfua ai loa ona la lē manumalo i le tamoʻega. Ae pe na māfua ona la fetoʻai ona ua uma ona tuupōina? Atonu foʻi o le manatu lenā o nisi. Peitaʻi, na faamatala e le ʻaufaasalalau le mea na tupu i nei tamaʻitaʻi malolosi e toʻalua, e talitutusa lelei lo la malolosi ma le saosaoa, ma na taumafai uma ia mua le tasi i le isi. E pei ona taʻua i le Tusi Paia, “o le tausaga ma le mea e tupu ai e oo iā te i latou uma.” E tusa lava la po o le ā le lelei o sauniuniga a se tasi, ae e iai lava mea e tutupu e leʻi faatalitalia e ono aafia ai se taumafaiga, ma e leai se fesootaʻiga o lenā mea ma iʻuga tuupōina.

O le ā la e uiga i ai le Tusi Paia ina ua faapea mai: “O le mea ma lona tausaga i mea uma”? Pe e iai se mea e tatou te faia e aafia ai le taunuuga o o tatou olaga?

Le Taimi Sili Ona Lelei mo Taumafaiga Uma

E leʻi uiga atu le tusitala o le Tusi Paia i le iʻuga tuupōina o tagata taʻitoʻatasi po o le iʻuga o le olaga o se tasi, nai lo lea, sa ia faasino atu i le fuafuaga a le Atua ma le auala o le a aafia ai tagata. E faapefea ona tatou iloa lenā mea? O le mea moni, o le mea lenā ua taʻu mai e le manatu o le mataupu atoa iā i tatou. Ina ua uma ona taʻua mea e tele lea e foliga mai e iai le “tausaga” ua fuafuaina i ai, ona tusi lea o Solomona e faapea: “Ua ou iloa le galuega ua tuuina mai e le Atua i tagata, latou te tigā ai. Ua faia e ia mea uma lava e matagofie i o latou lava tausaga.”—Failauga 3:10, 11.

Ua tuuina mai e le Atua i tagata le tele o galuega, po o mea e ao ona fai, ma na lisiina mai e Solomona le tele o na galuega. Ua tuuina mai foʻi e le Atua iā i tatou le filifiliga saʻoloto e filifili ai i le mea e tatou te mananaʻo e fai. Peitaʻi, o galuega uma e iai le taimi talafeagai ma fetaui lelei e fai ai, ma maua mai ai iʻuga e sili  ona lelei. Seʻi fai ma faaaʻoaʻoga le tala a Solomona lea e maua i le Failauga 3:2, e faapea “o ona pō e totō ai, ma ona pō e liaʻi ai le mea ua totōina.” Ua iloa e le ʻau faifaatoʻaga e tofu le mea totō ma lona taimi talafeagai e totō ai. Ae faapefea pe a lē amanaʻia e le faifaatoʻaga lenā mea moni faigofie, ma ia totōina se laau i le taimi po o le tau sesē? Pe tatau ona ia tuuaʻia le iʻuga tuupōina pe afai e na te seleseleina se seleselega lē lelei, e ui lava sa ia galue malosi i le faia o lenā faatoʻaga? O le mea moni e leai! E na te leʻi totōina le laau i le taimi tonu e totō ai. O se mea talafeagai la mo le faifaatoʻaga ona mulimuli i le faasologa o le natura o mea, lea na faatulaga e Lē na Foafoaina Mea.

O lea la, o mea ua faatulagaina e le Atua e lē o ni iʻuga tuupōina o tagata po o iʻuga o mea uma e tutupu, ae na ia faatulagaina taʻiala talafeagai e pulea ai mataupu fai a tagata, ina ia ōgatusa ma lona finagalo. Ina ia olioli tagata i iʻuga o a latou taumafaiga, e ao ona latou iloa ma galulue e ōgatusa ma le finagalo ma le taimi a le Atua. O le mea lea ua uma ona tuupōina ma e lē mafai ona toe suia, e lē o le iʻuga o le tagata, ae o le mea ua fuafuaina e le Atua e fai. E ala i le perofeta o Isaia, na fetalai ai Ieova e faapea: “E faapea foʻi laʻu upu e alu atu ai loʻu gutu, e lē foʻi mai fua iā te aʻu; a e peitaʻi e faia le mea ou te loto i ai, e manuia foʻi i le mea ou te auina atu ai.”—Isaia 55:11.

O le ā la le “upu” po o le fuafuaga a le Atua lea “e manuia,” e tusa ai o le lalolagi ma le lumanaʻi o tagata?

Malamalama i le Taimi a le Atua

Sa aumaia e Solomona se fesoasoani. Ina ua uma ona faapea mai, “Ua faia e [le Atua] mea uma lava e matagofie i o latou lava tausaga,” ona ia faapea atili mai lea, “Ua tuuina foʻi e ia le manatu i le lalolagi; a e lē mailoa e le tagata le galuega ua faia e le Atua mai le amataga e oo i le gataaga.” I le The NIV Study Bible, ua faitauina ai faapea lenei fuaiupu: “Ua tuuina foʻi e ia le faavavau i loto o tagata; ae latou te lē mafai ona malamalama i le mea na faia e le Atua mai le amataga e oo i le iʻuga.”—Failauga 3:11.

E tele tusitusiga ua faia i lenei fuaiupu. Ae o le mea moni, i totonu o o tatou loto, o i tatou uma lava e iai taimi e tau mafaufau ai i le uiga o le olaga ma lo tatou iʻuga. I le faagasologa o le talafaasolopito o le tagata, ua faigatā ona talia e tagata le manatu faapea e pau le mea e manaʻomia i le olaga lenei, o le galulue malolosi e fai mea e manaʻomia ona fai ona muta ai lea i le oti. E tutasi i tatou o tagata i foafoaga ola uma, ona e tatou te mafaufau e lē gata o le olaga i le taimi nei ae faapea foʻi le olaga i le lumanaʻi. E tatou te moomoo foʻi ia ola e faavavau e aunoa ma le oti. Aiseā? E pei ona faamatala mai i le mau, ‘ua tuuina e le Atua le faavavau i loto o tagata.’

Ina ia faamalie lenā moomooga, ua masani ai ona taumānatu tagata pe iai se isi olaga pe a mavae le oti. O isi ua manatu faapea e iai se mea i totonu o i tatou e ola pea pe a mavae ona tatou feoti. O isi ua talitonu faapea o le a faaauau pea e faavavau ona toe fanauina i tatou i le toe ola mai i se isi tino. A o isi ua mafaufau faapea o mea uma i le olaga ua uma ona fuafuaina o latou iʻuga pe ua uma foʻi ona tuupōina e le Atua, ma e leai se mea e mafai ona tatou faia i ai. Ae o le mea e faanoanoa ai, e leai se faamatalaga o nei faamatalaga ua faamalieina atoatoa ai. E māfua ona e ala i a latou lava  taumafaiga, ua faapea mai ai le Tusi Paia “e lē mailoa e le tagata le galuega ua faia e le Atua mai le amataga e oo i le gataaga.”

O lenei feteenaʻiga faigatā ma ua leva ona iai i le va o le fia iloa ma le lē mafai ona latou maua o le tali, ua matuā iso ai lava le ʻau fai mafaufauga mo tele o tausaga. Peitaʻi, talu ai na tuu e le Atua lenā moomooga po lenā faanaunauga i o tatou loto, po ua lē talafeagai ai ea la ona tatou vāai atu iā te ia e saunia mai le mea o loo manaʻomia ina ia faamalieina ai lenā faanaunauga? Aemaise ai, ua taʻua i le Tusi Paia e uiga iā Ieova e faapea: “O loo e faamāfola lou aao, ma faamaoona le manaʻo o mea ola uma lava.” (Salamo 145:16) E ala i le suʻesuʻeina o le Afioga a le Atua, le Tusi Paia, e mafai ai ona tatou maua faamatalaga e faamalieina ai e faatatau i le olaga ma le oti, ma faatatau i le fuafuaga e faavavau a le Atua e tusa ai o le lalolagi ma le aiga faaletagata.—Efeso 3:11.

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 5]

“Ua lē sini i le tausinioga ē ua tele vavave.”—Failauga 9:11

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 6]

Pe afai e leʻi totōina e le faifaatoʻaga se laau i le taimi tonu e totō ai, pe tatau ona ia tuuaʻia le seleselega lē lelei ona o le iʻuga tuupōina?

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 7]

E tatou te mafaufau e faatatau i le ola ma le oti ona ‘ua tuuina e le Atua le faavavau i loto o tagata’