Anapogi—Po o E Latalata Atu ai i le Atua?

‘O le anapogi e fesoasoani iā te oe e manatunatu ai i le lua faiā ma le Atua, ma faamanatu atu ai iā te oe, o meafaitino e lē o ni mea e aupito sili ona tāua i le olaga.’—SE FAFINE KATOLIKO.

‘E fesoasoani le anapogi e faatumau ai le lua faiā ma le Atua.’—SE AʻOAʻO IUTAIA.

‘I laʻu faatuatuaga, o le anapogi o se mea e ao ona fai, ma o se auala tāua lea e faaali atu ai loʻu faamaoni ma le faafetai i le Atua. E māfua ona ou anapogi ona ou te alofa i le Atua.’—O SE TAGATA LOTU BAHÁ’I.

O SE tū masani i le tele o lotu o le lalolagi le anapogi, e aofia ai le lotu Puta, Hinitū, Isalama, Jain, ma le lotu Iutaia. E talitonu le toʻatele o le anapogi mo se taimi patino, e latalata atu ai se tasi i le Atua.

O le ā sou taofi? Pe tatau ona e anapogi? O le ā ua taʻua i le Afioga a le Atua e faatatau i le anapogi?

Anapogi i Taimi o le Tusi Paia

I taimi o le Tusi Paia, e eseese māfuaaga e anapogi ai tagata ina ia maua le finagalo malie o le Atua. O nisi sa anapogi ina ia faaalia ai lo latou matuā faanoanoa ma salamō mai agasala (1 Samuelu 7:4-6), ia talosagaina ai le faamaoniga a le Atua ma saʻili i lana taʻitaʻiga (Faamasino 20:26-28; Luka 2:36, 37), pe ina ia faaleleia ai le uaʻi atoatoa atu o se tagata a o manatunatu loloto.—Mataio 4:1, 2.

Peitaʻi, o loo taʻu mai foʻi i le Tusi Paia le ituaiga anapogi e lē taliaina e le Atua. Na anapogi le tupu o Saulo a o leʻi saʻili atu i se aitu vavalo. (Levitiko 20:6; 1 Samuelu 28:20) Sa anapopogi foʻi tagata amioleaga e pei o Iesepela, faapea ē na faufau e fasiotia Paulo. (1 Tupu 21:7-12; Galuega 23:12-14) Sa lauiloa le ʻau Faresaio o tagata e anapopogi e lē aunoa. (Mareko 2:18) Peitaʻi, na taʻusalaina i latou e Iesu, ma na lē taulau ona latou faafiafiaina le Atua. (Mataio 6:16; Luka 18:12) Sa lē amanaʻia e Ieova le anapopogi o nisi tagata Isaraelu ona o a latou amioga leaga ma uunaʻiga sesē.—Ieremia 14:12.

Ua tatou iloa mai i nei faaaʻoaʻoga, e lē  faafiafiaina le Atua i le auala e anapogi ai. Peitaʻi, o le toʻatele o auauna faamaoni a le Atua na anapopogi, sa taliaina e le Atua. O lea la, pe tatau ona anapopogi Kerisiano?

Pe Tatau Ona Anapopogi Kerisiano?

Na faatonuina e le Tulafono a Mose tagata Iutaia ina ia “puapuagatia [i latou],” o lona uiga ia anapopogi, e faatasi i le tausaga i le Aso o le Togiola. (Levitiko 16:29-31; Salamo 35:13) E na o le pau lea o le anapogi na faatonuina e le Atua ona tagata ina ia faia. * Sa tatau ona usitaia e tagata Iutaia sa ola i lalo o le Tulafono a Mose lenā faatonuga. Ae o Kerisiano, e lē manaʻomia ona latou mulimuli i le Tulafono a Mose.—Roma 10:4; Kolose 2:14.

E ui lava sa anapogi Iesu e pei ona manaʻomia i le Tulafono, ae e leʻi lauiloa o ia i le anapogi. Na ia taʻu atu i ona soo le auala e faia ai pe a mananaʻo e anapopogi, ae e na te leʻi faatonuina lava i latou ia anapopogi. (Mataio 6:16-18; 9:14) Ae aiseā la na fetalai ai Iesu o le a anapopogi ona soo pe a maliu o ia? (Mataio 9:15) E lē o se faatonuga lenei mea. O loo faaalia mai i fetalaiga a Iesu i le taimi o lona maliu, o le a matuā faanoanoa ma lē toe fia taumamafa ona soo.

E lua ni faaaʻoaʻoga i le Tusi Paia o uluaʻi Kerisiano na anapopogi e tatou te iloa ai, e talia e le Atua le anapogi pe a saʻo le uunaʻiga e manaʻo ai se tagata e fai. (Galuega 13:2, 3; 14:23) * O lea la, e lē faamalosia Kerisiano e anapopogi. Peitaʻi, e ao i le tagata e manaʻo e anapogi ona faaeteete i lamatiaga o le anapogi.

Ia Faaeteete i Lamatiaga o le Anapogi

O se tasi o lamatiaga e ao ona ʻalofia i le anapogi, o le faafiaamiotonu. O loo timaʻi mai le Tusi Paia e faatatau i le “faatagā lotomaulalo.” (Kolose 2:20-23) O le talafaatusa a Iesu e faatatau i le Faresaio faamaualuga sa manatu e sili o ia i isi ona o le anapogi e lē aunoa, ua tatou faamaonia ai e lē taliaina e le Atua lenā uiga.—Luka 18:9-14.

O se mea sesē foʻi lou faailoa atu i isi o loo e anapogi, po o le anapogi foʻi ona ua fai atu se tasi iā te oe e tatau ona fai. E tusa ai ma le Mataio 6:16-18, na fautua mai Iesu o le anapogi o se mea e fitoitonu lava iā te oe ma le Atua, ma e lē tatau ona faailoa atu i isi.

E lē tatau ona mafaufau se tasi pe a anapogi o le a magalo ai ana agasala na fai. E ao ona ō faatasi le anapogi ma le usiusitai i le Atua, ina ia taliaina e ia. (Isaia 58:3-7) O le salamō moni, e taʻitaʻia  ai i le faamagaloina o agasala, ae e lē o le anapogi. (Ioelu 2:12, 13) O loo faamamafa i le Tusi Paia e tatou te maua le faamagaloga e ala i le agalelei faifua o Ieova, lea na faaali mai e ala i le taulaga togiola a Keriso. E lē mafai ona maua le faamagaloga e ala i galuega, e aofia ai le anapogi.—Roma 3:24, 27, 28; Kalatia 2:16; Efeso 2:8, 9.

O loo taʻu mai i le Isaia 58:3 se isi mea sesē e masani ai. Na manatu tagata Isaraelu e iai se mea e ao ona faia e Ieova mo i latou ona o lo latou anapopogi, e tai pei ua latou faia se mea lelei i le Atua e ala i le anapogi. Na latou fesili atu: “Se ā le mea ua matou anapopogi ai, a e te lē silasila mai? se ā le mea ua faatigāina ai i matou e i matou, a e te lē silafia?” Ua manatu foʻi le toʻatele i aso nei e tatau ona faia e le Atua se mea lelei mo i latou pe a latou anapopogi. Seʻi aua lava neʻi o tatou faaalia lenā uiga lē faaaloalo ma e lē faale-Tusi Paia!

E talitonu nisi e mafai ona maua le taui mai le Atua pe a faatigāina le tino e ala i le anapogi, sasaina, po o se isi mea faapena. E taʻusalaina e le Afioga a le Atua lenā manatu, i le faapea mai o le ‘faaleaga o le tino,’ ‘e lē aogā i le taofiofia’ o faanaunauga sesē.—Kolose 2:20-23.

Se Vaaiga Paleni

O le anapogi, e lē o se mea e faamalosia ona fai; ma e lē o se mea sesē foʻi. Atonu e aogā i nisi taimi pe afai e ʻalofia lamatiaga o loo taʻua i luga. Peitaʻi, o le anapogi, e lē o se vala autū e ao ona tatou faia ina ia taliaina ai la tatou tapuaʻiga. O Ieova o se “Atua fiafia,” ma e finagalo o ia e fiafia ana auauna. (1 Timoteo 1:11) O loo taʻua i lana Afioga e faapea: “E leai se mea lelei iā te i latou, na ona . . . taʻitasi le tagata ma ʻai, ma inu, ma fiafia i mea lelei i ana galuega uma; o le mea foaʻiina mai lea e le Atua.”—Failauga 3:12, 13.

E ao ona tatou fiafia i la tatou tapuaʻiga, ae e leʻi faafesootaʻia lava e le Tusi Paia le anapogi ma le fiafia. E lē gata i lea, pe afai e aafia lo tatou ola mālōlōina ona o le lē taumafa, ma lē maua ai lo tatou malosi e fai ai le galuega tāua lea na tuuina mai e Lē na faia i tatou e fai—o le folafolaina lea o le tala lelei o le Malo—o le a feteenaʻi la ma iʻuga o loo tatou faatalitalia.

Pe tatou te anapopogi pe leai, e ao ona tatou ʻalofia le faamasinoina o isi. E lē tatau ona fefinauaʻi Kerisiano moni i lenei mataupu, “auā e lē faasino atu le malo o le Atua i le ʻai ma le inu, ae e faasino atu i le amiotonu, ma le filemu, ma le olioli, atoa foʻi ma le agaga paia.”—Roma 14:17.

[Faaopoopoga i lalo]

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 28]

Sa faatagā lotomaulalo le ʻau Faresaio i le taimi na latou anapopogi ai

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 29]

“E lē faasino atu le malo o le Atua i le ʻai ma le inu, ae e faasino atu i le amiotonu, ma le filemu, ma le olioli”

[Pusa/Ata i le itulau 29]

Ae Faapefea le Litania?

O le anapogi mo aso e 40 e taʻu o le Litania, o se aso e faamanatu ai le anapogi o Keriso mo le 40 aso. Peitaʻi, e leʻi faatonuina e Iesu ona soo ina ia faamanatu le aso na ia anapogi ai, ma e leai foʻi ni faamaoniga e taʻu mai ai na latou faia faapea. O faamatalaga muamua na taʻua ai le anapogi mo le 40 aso a o leʻi oo i le Eseta, o se manatu mai i tusi a Athanasius lea na tusia i le 330 T.A.

Talu ai na anapogi Iesu ina ua uma lona papatisoga ae lē i le taimi a o lumanaʻi lona maliu, e foliga mai la e lē o fetaui le faamamaluina e nisi o tapuaʻiga o le Litania, i vaiaso a o lumanaʻi le Eseta. O le anapogi mo le 40 aso i le amataga o le tausaga, o se tū masani i Papelonia anamua, Aikupito, ma Eleni. O lea la, e mautinoa o lenei tū lea e taʻua e nisi e faa-Kerisiano, o se tū na tupuga mai i na atunuu.