Mataupu Sefuluvalu

“E Le ni o le Lalolagi i Latou”

1. (a) A o lumanaʻi lona maliu, o le ā na tatalo ai Iesu mo ona soo? (e) Aiseā e tāua tele ai le lē avea o “ni o le lalolagi”?

I LE pō ae sosoo loa le aso na fasiotia ai o ia, sa tatalo ai Iesu mo ona soo. I lona silafia o le a fesagaʻi i latou ma omiga ogaoga mai iā Satani, na tatalo atu ai Iesu i lona Tamā: “Ou te le ole atu ina ia e ave ese ia te i latou i le lalolagi, a ia e tausi ia te i latou mai lē o loo leaga. E le ni o le lalolagi i latou, faapei o aʻu foi, ou te le so le lalolagi aʻu.” (Ioane 17:15, 16, LF) Aiseā e tāua tele ai le vavae ese mai le lalolagi? Talu ai o Satani o loo pule i lenei lalolagi. O le a lē mananaʻo Kerisiano e avea ma vaega o le lalolagi, lea ua i lalo o lana pulega.—Luka 4:5-8; Ioane 14:30; 1 Ioane 5:19.

2. O ā itu sa lē avea ai Iesu ma so le lalolagi?

² O le lē avea ma ni o le lalolagi sa lē uiga faapea e leai se alofa o Iesu mo isi. Na i lo lea, sa ia faamālōlōina maʻi, faatutūina ē ua maliliu ma aʻoaʻoina tagata e uiga i le Malo o le Atua. Na oo lava ina ia foaʻi mai lona soifua mo tagata. Peitaʻi sa leʻi alofa o ia i uiga ma gaoioiga faalēmataʻu a i latou na faaalia le agaga o le lalolagi a Satani. O lea, sa ia lapataʻi mai ai e uiga i na mea e pei o tuʻinanauga i amioga lē mamā, le manaʻo tele i meafaitino, faapea le losilosi mo le fia lauiloa. (Mataio 5:27, 28; 6:19-21; Luka 20:46, 47) E lētioa lava ʻalofia foʻi e Iesu faiga faapolotiki a le lalolagi. E ui o ia o se tagata Iutaia, ae sa leʻi faaituʻau o ia i feteenaʻiga faapolotiki i le va o tagata Roma ma tagata Iutaia.

 “E Le Mai le Lalolagi Nei Loʻu Malo”

3. (a) O le ā le moliaga o Iesu na faia e taʻitaʻi lotu Iutaia iā Pilato, ma aiseā? (e) O le ā e faaalia ai sa aunoa ma se naunau o Iesu e avea o ia o se tupu faaletagata?

³ Seʻi manatu i le mea na tupu ina ua faaoso e taʻitaʻi lotu Iutaia le puʻeina faapagota o Iesu ma aveina atu i le kovana Roma, o Ponotio Pilato. O le mea moni lava, na feita na taʻitaʻi lotu talu ai sa faaalialia i lumāmea e Iesu lo latou pepelo. I se taumafaiga e faaoso le kovana ina ia faasalaina Iesu, na latou faia ai se moliaga e faapea: “Na matou iloa lenei tagata ua ia faasese i le matou nuu, ua vavao foi ona avatu o lafoga ia Kaisara, ua faapea mai, o ia lava o le tupu, o Keriso.” (Luka 23:2) E manino lava, o se pepelo lenei mea auā i se tausaga na muamua atu ina ua mananaʻo tagata e fai Iesu ma tupu, sa ia teena. (Ioane 6:15) Sa ia silafia e tatau ona avea o ia ma Tupu faalelagi i le lumanaʻi. (Luka 19:11, 12) E lē gata i lea, o lona faanofotupuina e faia e Ieova, ae lē o tagata.

4. O le ā le manatu sa faaalia e Iesu i le totogia o lafoga?

⁴ I le toe tolu o aso oo i le puʻeina faapagota o Iesu, na taumafai ai le ʻau Faresaio ia faia e Iesu se upu sesē i le mataupu i le totogia o lafoga. Peitaʻi na ia fetalai atu: “Faaali mai ia ia te au se tenari [se tupe siliva a Roma]. O ai ea e ona le faatagata ma le tusi e i ai?” Ina ua latou faapea mai “e o Kaisara,” ona ia tali atu lea: “O mea a Kaisara ia outou avatu ia Kaisara; a o mea a le Atua avatu ia i le Atua.”—Luka 20:20-25.

5. (a) O le ā le lesona na aʻoaʻo atu e Iesu i ona soo i le taimi na puʻe faapagota ai o ia? (e) Na faapefea ona faamatala e Iesu le māfuaaga o mea sa ia faia? (i) O le ā le iʻuga o lenā faamasinoga?

⁵ E leai, e leʻi aʻoaʻo atu e Iesu se fouvale i faipule silisili. Ina ua ō mai fitafita ma isi tamāloloa e puʻe faapagota Iesu, na seʻi e Peteru se pelu ma taia ai se tasi o i  latou, ma tipiesea lona taliga. Peitaʻi na fetalai atu i ai Iesu: “Ina toe sulu ia o lau pelu i lona faamoega; auā o i latou uma o e tago i le pelu, e oti i latou i le pelu.” (Mataio 26:51, 52) I le aso na sosoo ai, na faamatala atu ai e Iesu iā Pilato le uiga o ana gaoioiga i lona fetalai atu: “E le mai le lalolagi nei loʻu malo; afai ana mai le lalolagi nei loʻu malo, po ua tau aʻu auauna, ina neʻi tuuina atu aʻu ia Iutaia.” (Ioane 18:36) Sa taʻutino e Pilato lona lē ‘iloa o se mea e sala ai’ Iesu. Ae ona o le lolo atu i uunaʻiga mai le motu o tagata, na tuuina atu ai e Pilato Iesu ina ia faasatauroina.—Luka 23:13-15; Ioane 19:12-16.

E Mulimuli Atu Soo i le Taʻitaʻiga a Iesu

6. Na faaalia faapefea e uluaʻi Kerisiano lo latou ʻalofia o le agaga o le lalolagi ae alolofa atu i tagata?

⁶ O lona uiga, sa malamalama soo o Iesu i mea e manaʻomia i le lē avea o ni o le lalolagi. Sa tatau ona latou ʻalofia le agaga ma gaoioiga faalēmataʻu a le lalolagi, e aofia ai faafiafiaga o faiga sauā ma amioga lē mamā sa faia i malae taalo tetele i Roma. Ona o lenā tulaga, sa taʻua ai le ʻausoo, o ni ē e ʻinoʻino i tagata. Peitaʻi sa matuā leai so latou ʻinoʻino i o latou uso a tagata, ae na latou galulue mamafa e fesoasoani i isi ina ia maua aogā mai sauniuniga a le Atua mo le faaolataga.

7. (a) Ona o le lē avea ma ni o le lalolagi, o le ā na tupu i uluaʻi soo? (e) Sa faapeʻī la latou vaaiga i pule faapolotiki ma le totogia o lafoga, ma aiseā?

⁷ Na sauāina soo o Iesu e pei foʻi ona faia iā te ia, ma e masani lava ona faia e tagata aloaʻia i faigāmalo, ona ua upu sesēina e isi. Peitaʻi, i le tusa o le 56 T.A., na tusi atu ai le aposetolo o Paulo i Kerisiano i Roma, ma faalaeiauina i latou ia “usiusitai . . . i faipule silisili [pule faapolotiki]; auā e leai se pule pe a le mai le Atua.” E lē faapea o faavaeina e Ieova faigāmalo a le lalolagi, peitaʻi  e na te faatagaina lo latou iai seʻia oo ina pule toʻatasi lona Malo i luga o le lalolagi aoao. Ua talafeagai ai le fautuaina e Paulo o Kerisiano ina ia faaaloalo i ē o loo i tofiga aloaʻia i faigāmalo ma ia totogi lafoga.—Roma 13:1-7, LF; Tito 3:1, 2.

8. (a) O le ā le tele e tatau ona gauaʻi atu ai Kerisiano i faipule silisili? (e) Na faapefea ona mulimuli atu uluaʻi Kerisiano i le faaaʻoaʻoga a Iesu?

⁸ Peitaʻi ane, o le gauaʻi atu i pule faapolotiki e tatau ona fai fuafua, e lē alu faasoloatoa. Pe a iai se feteenaʻiga i le va o tulafono a Ieova ma tulafono a tagata, e tatau la iā i latou o loo auauna iā Ieova ona usiusitai atu i Ana tulafono. Seʻi mātau se faamatalaga a le tusi o le On the Road to Civilization—A World History e faatatau i uluaʻi Kerisiano: “Sa lē faia e Kerisiano sa latou vaega i nisi o tiute a tagatānuu o Roma. Sa lagona e Kerisiano . . . o le auai atu i le auaunaga faavaegāʻau, e matuā lē tusa ai ma la latou tapuaʻiga. Sa latou lē umia ni tofiga faapolotiki. Sa latou lē tapuaʻi atu i le emeperoa.” Ina ua “matuā fai atu” le faamasinoga maualuga a Iutaia i soo, ina ia taofia la latou talaʻiga, na latou tali mai: “E tusa ona sili o lo matou anaana i le Atua i lo matou anaana i tagata.”—Galuega 5:27-29.

9. (a) Aiseā na faia ai e Kerisiano i Ierusalema le gaoioiga lea na latou faia i le 66 T.A.? (e) O le ā le itu ua avea ai lenā gaoioiga o se faataʻitaʻiga aogā?

⁹ Sa tumau pea ona solitū le ʻausoo mai taua ma feteenaʻiga faapolotiki. I le 66 T.A., na fouvale atu ai iā Kaisara tagata sā Iutā na nonofo i Iutaia. Na vave ona siʻomia Ierusalema e ʻautau a Roma. O le ā na faia e Kerisiano sa i totonu o le aai? Sa latou manatua le fautuaga a Iesu ina ia ō ese mai le aai. Ina ua toe tuumuli ʻautau a Roma mo sina taimi, sa sosola loa Kerisiano ma sopoʻia  le Vaitafe o le Ioritana ma agaʻi atu i vaega maugā o Pela. (Luka 21:20-24) Ua avea lo latou solitū o se faataʻitaʻiga mo Kerisiano faamaoni na mulimuli mai.

E Ao Ona Solitū Kerisiano i Nei Aso e Gata Ai

10. (a) O le ā le galuega o loo pisi ai pea Molimau a Ieova, ma aiseā? (e) O ā mea ua latou solitū ai?

¹⁰ Po o faaalia ea e talafaasolopito faapea e iai se isi vaega i nei aso e gata ai, o loo latou faatinoina se solitū maumauaʻi ona o le faataʻitaʻi atu i uluaʻi Kerisiano? Ioe, o le mea lenā o loo faia e Molimau a Ieova. I le faagasologa mai o nei vaitaimi uma, ua latou talaʻi atu pea e faapea, o le Malo o le Atua ua na o lea le auala e aumaia ai le filemu tumau, le sologa lelei, ma le fiafiaga i ē alolofa i le amiotonu. (Mataio 24:14) Ae e tusa ai o feteenaʻiga i le va o atunuu, ua tumau pea lo latou solitū maumauaʻi.

11. (a) E faapefea ona eseese le solitū o Molimau ma faiga o loo fai e taʻitaʻi lotu? (e) O le ā le manatu o Molimau a Ieova i mea o loo faia e isi i faiga faapolotiki?

¹¹ I se eseesega tele, ua matuā aafia ai taʻitaʻi lotu a lenei lalolagi i mataupu faapolotiki. I nisi atunuu, ua matuā matilatila ai a latou taumafaiga o loo fai e lagolagoina pe teteeina ai foʻi ni sui tauvā. E iai nisi taʻitaʻi lotu ua latou umia ni tofiga faapolotiki. O isi taʻitaʻi lotu ua latou uunaʻia le ʻaufaipolotiki ina ia lagolagoina ni polokalame o loo latou fiafia i ai. Ae peitaʻi, o Molimau a Ieova, e matuā leai sa latou vaega i faiga faapolotiki. E faapena foʻi ona latou lē aiā fua i mea o loo faia e isi ina ia auai atu ai i se vaega faapolotiki, pe tauvā mo se tofiga faapolotiki, pe palota foʻi i palota. Na fetalai Iesu e lē ni o le lalolagi ona soo, ua lē faia ai la e Molimau a Ieova sa latou vaega i faiga faapolotiki.

12. O le ā ua iʻu i ai ona o le lē solitū o lotu a lenei lalolagi?

 ¹² E pei ona sa valoia e Iesu, o loo faaauau pea ona fetauaʻi malo. Ua iai foʻi fetauaʻiga i le va o vaega i totonu lava o malo. (Mataio 24:3, 6, 7) Ua toetoe lava o taimi uma e lagolagoina ai e taʻitaʻi lotu se malo po o se vaega o loo faasagatau atu i isi, ma uunaʻia o latou tagata lotu ina ia faia foʻi faapea. O le ā le iʻuga? Ua toe fefasiotiaʻi i taua tagata o se lotu lava e tasi, talu ai le eseese o o latou atunuu po o ituaiga e tupuga mai ai. E feteenaʻi lenei mea ma le finagalo o le Atua.—1 Ioane 3:10-12; 4:8, 20.

13. O le ā ua faaalia e mea moni e faatatau i le tulaga solitū o Molimau a Ieova?

¹³ Peitaʻi ane, ua matuā mausalī lava le tulaga solitū o Molimau a Ieova i feteenaʻiga uma. Na taʻua e le Watchtower o Novema 1, 1939 e faapea: “O i latou uma o i le itu a le Alii o le a lē iai sa latou vaega i fetauaʻiga a atunuu.” O loo faaauau pea e Molimau a Ieova i atunuu uma ma i siʻomaga uma ona latou sapasapaia lenei tulaga. E latou te lē faatagaina fevaevaeaʻiga faapolotiki ma taua a le lalolagi, e lepeti ai fua la latou ʻauuso i atunuu uma. Ua latou ‘tuʻi a latou pelu e fai ma uamea o suotosina, ma a latou tao ua fai ma polo e teu aʻi vine.’ Ona o le tulaga solitū, ua latou lē toe aʻoaʻo ai i taua.—Isaia 2:3, 4; 2 Korinito 10:3, 4.

14. O le ā ua oo i Molimau a Ieova, talu ai lo latou tausisia pea o le vavae ese mai i le lalolagi?

¹⁴ O le ā se tasi o iʻuga o lo latou tulaga solitū? Na fetalai mai Iesu: “A e lē ni o le lalolagi outou, . . . e ʻinoʻino ai le lalolagi ia te outou.” (Ioane 15:19) E toʻatele Molimau a Ieova ua faafalepuipuiina ona o le avea ma auauna a le Atua. Ua sasaina faamoʻamoʻa nisi, ua oo lava ina fasiotia, e tai pei o le mea sa tupu i Kerisiano o le  uluaʻi senituri. Ua māfua lenei mea talu ai o Satani, “le atua o le lalolagi nei,” e tetee o ia i auauna a Ieova, o ē ua lē avea ma ni o le lalolagi.—2 Korinito 4:4; Faaaliga 12:12.

15. (a) O fea o loo agaʻi atu i ai atunuu uma, ma o le ā o loo taumafai Molimau a Ieova e ʻalofia? (e) Aiseā ua avea ai le vavae ese mai le lalolagi o se mataupu matuiā?

¹⁵ Ua fiafia auauna a Ieova i le lē avea o i latou o ni o le lalolagi, auā o lea o loo agaʻi atu atunuu uma o le lalolagi i lo latou iʻuga iā Amaketo. (Tanielu 2:44; Faaaliga 16:14, 16; 19:11-21) O le a lē oo iā i tatou lenā iʻuga talu ai o loo tatou tū ese mai le lalolagi. O i tatou o ni tagata o loo autasi i le lalolagi aoao, e faamaoni atu i le Malo faalelagi o le Atua. E moni, o le lē avea ma ni o le lalolagi, ua mafai ai ona oo iā i tatou taufaifaiga ma sauāga mai le lalolagi. Peitaʻi, ua lē o toe umi, ona taofia lea o na mea, auā o le a faaumatia e faavavau lenei faiga leaga o mea o loo pulea e Satani. Ae peitaʻi, o i latou o loo auauna iā Ieova o le a ola e faavavau i lana lalolagi fou amiotonu, i le pulega a le Malo o le Atua.—2 Peteru 3:10-13; 1 Ioane 2:15-17.

Talanoaga Autalu

• Na faapefea ona faaalia e Iesu mea e aofia ai i le “le ni o le lalolagi”?

• O le ā le uiga na faaalia e uluaʻi Kerisiano i (a) le agaga o le lalolagi? (e) pule faalemalo ma (i) le totogia o lafoga?

• O ā auala ua faamaonia mai ai e Molimau a Ieova i ona pō nei lo latou solitū faa-Kerisiano?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

 [Ata i le itulau 165]

Na faamatala mai e Iesu e faapea, o ia ma ona soo e ‘⁠le ni o le lalolagi’ i latou