Ua lata ina faaiʻu le Aso Lua, Nisani 11, ma ua lata foʻi ina māeʻa le faiva a Iesu i le lalolagi. Pe a oo i le ao e aʻoaʻo atu o ia i le malumalu, ae a oo i le pō ona ia tuua lea o le aai ae alu atu i Petania e mālōlō ai. O le naunau tele o tagata, na latou ʻō atu ai i le taeaopō e faalogologo iā te ia i le malumalu.’ (Luka 21:37, 38) Ae o lea ua māeʻa nei mea uma, ma ua iai nei Iesu i luga o le mauga o Olive faatasi ma ona aposetolo e toʻafā o Peteru, Aneterea, Iakopo ma Ioane.

Ua ō atu nei aposetolo e toʻafā iā Iesu. O loo latou popole i le malumalu, auā o lea faatoʻā uma ona valoia e Iesu e lē toe tiʻetiʻe se tasi maa i luga o se isi maa i le malumalu. Ae e lē na o le malumalu o loo latou mafaufau i ai. E leʻi leva tele atu foʻi sa fetalai atu ai Iesu iā i latou: ʻIa outou nofosauni, auā o le itula tou te lē manatunatu ai, e sau ai le Atalii o le tagata.’ (Luka 12:40) Na fetalai foʻi Iesu e faatatau i “le aso o le a faaalia mai ai le Atalii o le tagata.” (Luka 17:30) Faamata e iai se fesootaʻiga o na fetalaiga ma le faamatalaga sa ia taʻua e faatatau i le malumalu? Ua matuā naunau lava nei aposetolo e fia iloa lenei mea, ma ua latou faapea atu: “Ia e fetalai mai iā i matou, Pe e oo afea ia mea, ma o le ā foʻi le faailoga o lou faatasi mai, ma le taufaaiʻuiʻuga o le faiga o mea a le lalolagi?”—Mataio 24:3.

Atonu o loo latou mafaufau i le faatafunaina o le malumalu lea o loo latou iloa atu. Ua latou fesili atu foʻi e faatatau i le faatasi mai o le Atalii o le tagata. E foliga mai o loo latou manatua le talafaatusa na faamatala e Iesu, e faatatau i ʻse alii mamalu ua alu malaga ina ia fai o ia ma tupu, ona toe foʻi mai ai lea.’ (Luka 19:11, 12) O loo taumānatu foʻi i latou po o le ā e aofia ai i “le taufaaiʻuiʻuga o le faiga o mea a le lalolagi.”

Ua faailoa atu nei e Iesu i lana faamatalaga auʻiliʻili, le faailoga e iloa ai le taimi e iʻu ai le faiga o mea faa-Iutaia, faapea foʻi ma le faatafunaina o le malumalu. O le a fesoasoani foʻi lenei faailoga i Kerisiano i le lumanaʻi e iloa ai, ua latou ola i le taimi o le “faatasi mai” o Iesu ma ua latalata i le iʻuga o le faiga o mea a le lalolagi.

A o faagasolo tausaga, na vaaia ai e le ʻauaposetolo le faataunuuga o le valoaga a Iesu. O le mea moni, o le tele o mea o loo valoia e Iesu na amata lava ona faataunuuina i o latou aso. O lea, ua nofosauni ai Kerisiano mataala o le a ola i le 37 tausaga mulimuli ane i le 70 T.A., mo le faaumatiaga o le a oo ane i le faiga o mea faa-Iutaia ma le malumalu. Peitaʻi, e lē o mea uma ua valoia e Iesu na faataunuuina i le vaitaimi e oo atu i le 70 T.A. O lea, o le a faapefea ona mātaulia lona faatasi mai i le mana o le Malo? Ua faailoa atu e Iesu le tali i nei aposetolo e toʻafā.

Ua valoia e Iesu o le a iai “taua ma tala o taua,” ma “o le a siitaua atu isi atunuu i isi atunuu, ma isi malo i isi malo.” (Mataio 24:6, 7) O le a iai foʻi “mafuiʻe tetele, o faamaʻi ma oge i lea mea ma lea mea.” (Luka 21:11) Ua lapataʻi atu foʻi Iesu i ona soo: “O le a puʻea ma sauāina outou e tagata.” (Luka 21:12) O le a tulaʻi mai perofeta pepelo ma o le a taʻitaʻisesēina ai le toʻatele. O le a faatuputeleina le amioleaga, ma o le a maalili le alofa o le toʻatele. Ua valoia foʻi e Iesu, ʻo le a talaʻiina atu le tala lelei o le malo i le lalolagi atoa  e fai ma molimau i atunuu uma; ona oo mai ai lea o le iʻuga.’—Mataio 24:14.

Na faataunuuina isi vala o le valoaga a Iesu a o leʻi oo i le faaumatiaga o Ierusalema e ʻautau a Roma. A o faagasolo foʻi lenā faaumatiaga, sa iai foʻi isi vala o lenā valoaga na faataunuuina ai. E ui i lea, faamata e lē o uiga atu foʻi Iesu i se isi faataunuuga e sili atu i se taimi mulimuli ane? Po ua e vaaia faamaoniga o le faataunuuga sili o le valoaga iloga a Iesu i aso nei?

O se tasi o vala o loo faaaofia mai e Iesu i le faailoga o lona faatasi mai, o le aliaʻe mai lea o “le mea e inosia e faatafuna aʻi.” (Mataio 24:15) I le 66 T.A., na aliaʻe mai ai lenei mea inosia, o le “ʻautau” a Roma ma a latou fuʻa, o ni faailoga e paia iā i latou. Na siʻomia e le ʻautau a Roma Ierusalema ma ʻeli lalo o nisi o pa o le aai. (Luka 21:20) O lea, na tū ai “le mea e inosia” i le tulaga e lē tatau ona tū ai, lea na manatu tagata Iutaia o “le mea paia.”

Ua toe faaauau le valoaga a Iesu: “O le a tupu le puapuaga tele, e leai sona tusa talu le amataga o le lalolagi, e oo mai lava i aso nei, ma o le a lē toe tupu foʻi se mea faapea.” I le 70 T.A., na faaumatia ai e ʻautau a Roma Ierusalema. Na avea le faatafunaina o le “aai paia” o tagata Iutaia, lea e aofia ai ma le malumalu o se puapuaga tele, ma na fano ai le faitau afe o tagata. (Mataio 4:5; 24:21) O le faaumatiaga sili lea ona mataʻutia na oo i le aai o Ierusalema ma tagata Iutaia nai lo o se isi lava taimi, ma na faamuta ai le faiga tau tapuaʻiga faa-Iutaia ua leva ona mulimuli i ai mo le tele o senituri. O lea la, e mautinoa lava le sili atu ona mataʻutia o le faataunuuga sili o le valoaga a Iesu, i se taimi mulimuli ane.

Ua faamatala atu nei e Iesu le tele o isi mea i ona aposetolo, e faatatau i le faailoga o lona faatasi mai i le mana o le Malo, ma le iʻuga o lenei faiga o mea. Ua ia lapataʻia i latou e faatatau i le mulimuli atu i “Keriso pepelo ma perofeta pepelo.” O le a faia e na tagata ni taumafaiga ina ia “faasesē ai, e oo lava i ē ua filifilia pe afai e mafai.” (Mataio 24:24) Peitaʻi, o le a lē faasesēina lava i latou nei ua filifilia. E mafai ona vaaia e mata o tagata Keriso pepelo. Ae i se faaeseesega, e lē mafai ona vaaia e tagata le faatasi mai o Iesu.

Ua faasino atu Iesu i se puapuaga e sili atu lona mataʻutia, lea o le a tupu i le iʻuga o lenei faiga o mea: “Ona pogisa lea o le lā, o le a lē toe susulu le masina, o le a paʻuʻū foʻi fetu mai i le lagi, ma o le a lūlūina ai mea malolosi i le lagi.” (Mataio 24:29) Ina ua faalogo nei aposetolo i na faamatalaga mataʻutia, ona latou lē mautonu ai lea po o le ā tonu o le a tupu. Ae e mautinoa o se mea e faateʻia ai.

O le ā le aafiaga o le a oo i le fanau a tagata ona o nei mea mataʻutia? Ua fetalai atu Iesu: “E matapogia foʻi tagata ona o le fefefe ma faatalitali i mea e oo mai i le lalolagi uma, auā e lūlūina mea malolosi i le lagi.” (Luka 21:26) O le mea moni, o loo faamatala e Iesu le vaitaimi e sili ona faigatā ma mataʻutia mo le fanau a tagata.

Ae o le itu e faalaeiauina ai, ona ua faamanino atu e Iesu i aposetolo e toʻafā e lē o tagata uma o le a taufaitagituʻi, pe a ʻsau le Atalii o le tagata ma le mana ma le mamalu tele.’ (Mataio 24:30) Ua uma ona ia faailoa atu o le a faalaa mai le Atua “ona o ē ua filifilia.” (Mataio 24:22) O le ā la le auala e tatau ona tali atu ai soo faamaoni i mea mataʻutia o loo faamatala e Iesu? Ua ia faalaeiau atu i ona soo: “Pe a amata ona tutupu o nei mea uma, ia tutū i luga ma ia ea i luga o outou ulu, auā ua latalata ona laveaʻiina outou.”—Luka 21:28.

E faapefea la ona iloa e soo o Iesu o le a ola i lea vaitaimi na valoia, ua latalata i le iʻuga? Ua faamatala atu e Iesu le talafaatusa e faatatau i le laau o le mati: “Pe a faatoʻā tutupu ona lālā fou ma oso mai ai foʻi ma ona lau, ona outou iloa ai lea ua latalata le tau māfanafana. E faapea foʻi outou, pe a outou vaaia nei mea uma, ia outou iloa ua latalata mai o ia, ua i faitotoʻa lava. E moni  ou te fai atu iā te outou, e lē mavae atu lenei tupulaga seʻia taunuu nei mea uma.”—Mataio 24:32-34.

O lea, pe a vaaia e ona soo ua faataunuuina vala eseese o le faailoga, ua tatau loa ona latou iloa o lea ua latalata i le iʻuga. Ua apoapoaʻi atu nei Iesu i ona soo o le a ola i lenā vaitaimi iloga e faapea:

“A o lea aso ma lea itula e lē iloa e se tasi, e oo lava i agelu i le lagi po o le Atalii, ua na o le Tamā lava. E pei lava o aso o Noa, o le a faapena foʻi le faatasi mai o le Atalii o le tagata. Auā e pei o na aso a o leʻi oo i le lolo, na latou aai ma inu, na faaipoipo alii ma tamaʻitaʻi, seʻia oo lava i le aso na ulu atu ai Noa i le vaa; ma latou te leʻi ano i ai seʻia oo mai le lolo ma tafiesea ai i latou uma, o le a faapena foʻi le faatasi mai o le Atalii o le tagata.” (Mataio 24:36-39) Ua faatusatusa e Iesu le Lolo i aso o Noa lea na aafia ai le lalolagi atoa, i le faatasi mai o le Atalii o le tagata lea o le a aafia ai foʻi le lalolagi atoa.

E mautinoa ua iloa e aposetolo o loo faalogologo atu iā Iesu i le mauga o Olive, le manaʻomia ona latou mataala pea. Ua fetalai atu Iesu: “Ia outou uaʻi atu iā te outou lava, ina neʻi faamamafaina o outou loto i le ʻai tele, ma le inu tele, ma le popole i mea o le olaga nei, neʻi oo faafuaseʻi mai lenā aso iā te outou e pei o se mailei. Auā e oo mai iā i latou uma o ē o nonofo i le lalolagi atoa. O lea la, ia mataala pea, ma ia faatoga atu i taimi uma, ina ia outou sao mai i nei mea uma o le a oo mai, ma ia tutū i luma o le Atalii o le tagata.”—Luka 21:34-36.

Ua toe faailoa atu nei e Iesu, e leai se vaitaimi faatapulaa e faataunuu ai mea o loo ia valoiaina. E na te lē o valoiaina ni mea o le a tutupu i le pe ā ma le lua sefulu i le tolu sefulu tausaga mulimuli ane, pe e aafia ai foʻi na o le aai o Ierusalema po o le nuu o Isaraelu. E leai, o loo ia faasino atu i mea o le a ʻoo iā i latou uma o ē o nonofo i le lalolagi atoa.’

Ua fetalai atu Iesu e tatau i ona soo ona nofouta, mataala ma ia nofosauni. Ua faamamafa e Iesu lenei lapataʻiga e ala i se talafaatusa: “Ia outou iloa lenei mea, pe ana iloa e le tagata o le aiga le taimi o le pō e sau ai le gaoi, semanū e faaauau ona ia mataala, ma na te lē tuua lona fale ia elia. O le mea lea, ia outou nofosauni ai, auā o le itula tou te lē manatunatu ai, e sau ai le Atalii o le tagata.”—Mataio 24:43, 44.

Ona faailoa atu lea e Iesu o māfuaaga e tatau ai i ona soo ona iai se vaaiga mautinoa. Ua ia faamautinoa atu e faapea, pe a faataunuuina lana valoaga, o le a iai se “pologa” e mataala ma sogasogā. Ua faaaogā e Iesu se manatu e faigofie ona malamalama i ai ona aposetolo: “O ai la le pologa faamaoni ma le faautauta, o lē ua tofia e lona matai e vaavaaia lana ʻaufaigaluega, e avatu a latou meaʻai i le taimi tatau? E fiafia lenā pologa pe a taunuu mai lona matai, ma maua mai o loo faapea ona ia fai! E moni ou te fai atu iā te outou, E na te tofia o ia e vaavaaia ana mea uma.” Ae pe afai e atiaʻe e le “pologa” se uiga leaga ma faileagaina isi, ona “matuā faasala” ai lea o ia e lona matai.—Mataio 24:45-51; faatusatusa i le Luka 12:45, 46.

E lē o faapea mai Iesu o le a atiaʻe e nisi o ona soo se uiga leaga. Ae o le ā la le lesona o loo taumafai Iesu e faamamafa atu? E finagalo Iesu ina ia mataala pea ona soo ma ia iai se uiga sogasogā, e pei ona ia faailoa mai i le talafaatusa o loo mulimuli mai.