Ua taʻitaʻi ese atu nei Iesu i le nofoaga ua taʻua o Kolokota, po o le fanua ua taʻua o le Ulupoo, e lē mamao mai i le aai o Ierusalema. O i inā o le a fasiotia ai o ia faatasi ma tagata faomea e toʻalua, ma e faigofie ona iloa atu lea nofoaga mai i se mea “mamao.”—Mareko 15:40.

Ua aveese ofu o i latou nei e toʻatolu, ona aumai lea o le uaina ua fefiloi faatasi ma le muro ma le laau oona. E foliga mai na saunia e fafine o Ierusalema lenei vai, ma e lē taofia e tagata Roma le avatu o lenei vai iā i latou o le a fasiotia. Peitaʻi ina ua tofo i ai Iesu, e leʻi inu o ia. Aiseā? E lē manaʻo o ia e aafia le auala o loo ia mafaufau ai ma ana filifiliga e fai, a o ia fesagaʻia lenei tofotofoga e sili ona faigatā o lona faatuatua. E manaʻo foʻi o ia ina ia iloa mea uma o loo tutupu, ma ia faamaoni pea seʻia oo i le oti.

Ua avatu nei Iesu ma faataoto faasasaʻo i luga o le laau. (Mareko 15:25) Ua ia lagona le matuā tigā a o tutuʻi e fitafita fao i ona lima ma ona vae, ma ua ati i aano ma uaua o sooga o lona tino. Ua faatū saʻo nei i luga le laau, ma ua faateteleina ai le tigā ua lagonaina e Iesu ona o le mamafa o lona tino lea ua masaesae ai aano o ona manuʻaga. Peitaʻi, e lē o toʻatamaʻi ai Iesu i fitafita. Nai lo o lea, ua ia tatalo e faapea: “Loʻu Tamā e, ia e faamagalo iā i latou, auā ua latou lē iloa le mea ua latou faia.”—Luka 23:34.

E masani lava ona faapipii e tagata Roma se faailoilo, i luga aʻe o le ulu o se tagata solitulafono ua faasalaina, e faailoa atu ai lana solitulafono na fai. Ae o lea ua faapipii nei e Pilato se faailoilo o loo tusia ai: “O Iesu le Nasareta, o le Tupu o tagata Iutaia.” Ua tusia lenei faailoilo i le gagana Eperu, Latina, ma le Eleni ina ia mafai ona faitau e le toʻatele. Ua faaalia ai i inei le ʻinoʻino o Pilato i tagata Iutaia, o ē na faatauanau atu pea e fasioti Iesu. Ua lē fiafia le ʻaufaitaulaga sili ma ua finau atu: “Aua le tusia, ʻO le Tupu o tagata Iutaia,’ ae ia tusi faapea, ua fai mai o ia, ʻO aʻu o le Tupu o tagata Iutaia.’” Peitaʻi, e lē o manaʻo Pilato e toe faataga i latou e taaʻina ana faaiʻuga. O lea ua ia faapea atu ai: “O le mea ua ou tusia, ua ou tusia lava.”—Ioane 19:19-22.

Ua matuā feita lava le ʻaufaitaulaga, ma ua latou toe lāgā le moliaga sesē na taʻua i faamasinoga sa faia i luma o le Saniterini. O i latou foʻi ua ui ane i inā, ua lūlū o latou ulu ma faatauemu iā Iesu e faapea: “Ue! O oe na o lē sa faapea mai e mafai ona e tala i lalo le malumalu ma toe faia i aso e tolu, ia e faaola iā te oe i lou alu ifo i lalo mai le laau e faapuapuagatia ai.” Ua faapena foʻi ona ulagia o ia e le ʻaufaitaulaga sili ma le ʻautusiupu, ma ua faapea ane le tasi i le isi: “Seʻi alu ifo nei loa le Keriso le tupu o Isaraelu, i lalo mai le laau, ina ia tatou vāai ma talitonu i ai.” (Mareko 15:29-32) Ua faifai ane foʻi iā Iesu tagata faomea o loo faatautau faatasi ma ia, o le tasi i le itu taumatau ma le isi i le itu tauagavale, e ui lava e na o Iesu le tagata e lē sala o loo iai.

Ua ula atu foʻi fitafita Roma e toʻafā iā Iesu. Atonu sa latou inuina se uaina oona, ma ua latou ofoina atu nei iā Iesu i se uiga faaʻamuʻamu, auā ua latou iloa e lē mafai ona tago mai i ai o ia. Ua faasino atu tagata Roma i le faailoilo o loo i luga aʻe o le ao o Iesu, ma taufaifai atu iā te ia: “Afai o oe o le tupu o tagata Iutaia, ia e faaola iā te oe.” (Luka 23:36, 37) Seʻi manatu i lenei mea! Ua faamaonia o Iesu o le ala, le upu moni ma le ola, ae o lea ua oo iā te ia sauāga ma tauemuga, o se mea e lē tatau. Peitaʻi, e lē o maluelue ai lona faamaoni. E na te lē o taʻusalaina foʻi tagata Iutaia o loo vaavaai atu, o fitafita Roma o loo taufaifai atu iā te ia, po o tagata solitulafono o loo i ona autafa.

Ua ave nei e fitafita Roma e toʻafā ofu tele o Iesu, ma vaevae i vaega e fā. Ua latou faia se vili e iloa ai po o lē fea vaega o le ofu e ave e le tagata. Peitaʻi, o le ofu pito i totonu o Iesu o le ituaiga e sili ona lelei, “e leai se sooga, ua lalagaina mai i luga e oo i lalo.” Ua talatalanoa nei fitafita ma faapea ane le tasi i le isi: “Aua neʻi o tatou saesaeina le ofu ae seʻi tatou faia le vili, e iloa ai po o ai e ave ma ia.” O lea gaoioiga ua faataunuuina ai le valoaga e faapea: “Ua latou tufatufa oʻu ofu iā i latou, ae ua latou fai le vili i loʻu ofu pito i totonu.”—Ioane 19:23, 24; Salamo 22:18.

Ua oo ina iloa e se tasi o pagota e moni lava o Iesu o se tupu. O lea ua ia vavao ai i le isi pagota e faapea: “Pe e te lē mataʻu ea i le Atua, ina ua faasala faatasi i tatou? Auā o i taʻua, ua tonu lava la ta sala, ua tauia foʻi i taʻua e tusa ma mea ua ta faia; a o lenei tagata, e leai se mea e sala ai o ia.” Ua ia talosaga atu iā Iesu: “Ia e manatua mai aʻu pe a e oo i lou malo.”—Luka 23:40-42.

Ua tali mai Iesu: “E moni ou te fai atu iā te oe i le asō, o le a ta faatasi ma oe i le Parataiso.” (Luka 23:43) O loo faasino atu Iesu “i le Parataiso,” ae e lē o le Malo. E ese lenei folafolaga mai i le folafolaga sa faia e Iesu i ona aposetolo e faapea, o le a latou nonofo i nofoālii faatasi ma ia i le Malo. (Mataio 19:28; Luka 22:29, 30) Atonu sa faalogo lenei tagata solitulafono Iutaia, i le lalolagi Parataiso sa foafoaina e Ieova e ola ai Atamu, Eva ma i latou e tupuga mai iā i laʻua. O lea, o le a oti lenei tagata faomea ae ua iai lona faamoemoe mo le lumanaʻi.