1, 2. O ā mea na tutupu i le aso e sili ona mataʻina i le olaga o Elia?

O LOO tamoʻe Elia i le tetele o timuga a o faasolo ina pogisa le lagi. Ua toeaina o ia, ma e leʻi taitai oo i le nuu o agaʻi i ai, o Isereelu. E ui i lea, e na te lē o lagona le vaivai auā ua “iai pea le aao o Ieova” iā te ia. O le malosi uigaese mai iā Ieova, na ia tamoʻe ai e muamua i luma o le tupu o Aapo o loo tiʻetiʻe i lana kariota.—Faitau le 1 Tupu 18:46.

² Ua mamao i tua le tupu o Aapo ae o loo momoʻe pea Elia na o ia, ona e fai si mamao o lana malaga. Seʻi mafaufau iā Elia a o tamoʻe ma taupulapula i le mamafa o timuga, ma toe mafaufau i mea uigaese na tutupu i lenā aso. E mautinoa na matuā viiviia ai Ieova, le Atua o Elia, ma faaeaina ai le tapuaʻiga moni. Ua lē toe iloa atu foʻi le Mauga o Karamelu, lea na faaaogā ai e Ieova Elia e faia vavega mamana e faaalia ai le sesē o le tapuaʻiga iā Paala. Na faamaonia ai le pepelo ma le amioleaga o perofeta a Paala e toʻafā selau lima sefulu, ia na fasiotia ai. Ua tatalo Elia iā Ieova ina ia faamutaina le lāmala lea na pagatia ai le nuu mo le tolu ma le ʻafa tausaga, ona maligi ifo ai lea o timuga tetele!—1 Tu. 18:18-45.

3, 4. (a) Aiseā na manatu ai Elia o le a iai ni suiga lelei a o agaʻi atu i Isereelu? (e) O ā fesili o le a tatou iloiloina?

³ A o momoʻe atu Elia i le19 maila (30 km) agaʻi i Isereelu, atonu na manatu o ia o le a iai ni suiga lelei i le nuu, ma e mautinoa o le a sui foʻi Aapo! Pe a fua i mea na vaai i ai Aapo, ua tatau ona sui ma lafoaʻia le tapuaʻiga iā Paala, taofi amioga a lana masiofo o Iesepela, faapea le sauāina o auauna a Ieova.

⁴ E tatou te lagona le fiafia pe a sologa lelei mea uma i o tatou olaga. E tatou te mafaufau o le a faaauau pea ona lelei mea uma, ma ua mou atu faafitauli ma faigatā. E lē o se mea la e faateʻia ai pe afai na mafaufau faapena Elia, ona o ia foʻi “o le tagata e pei o i tatou.” (Iako. 5:17) Peitaʻi, e leʻi taitai uma  faafitauli o Elia, ma e leʻi umi ae oo iā te ia le fefe ma le mafatia, ma faapea ifo ai e sili pe a oti o ia. Aiseā, ma na faapefea ona fesoasoani Ieova i lana perofeta ina ia toe faamalosia lona faatuatua ma toe lototele ai? Seʻi o tatou iloilo le tala.

5. Pe na faaalia e Aapo le faaaloalo iā Ieova ina ua māeʻa mea na tutupu i le Mauga o Karamelu, ma e faapefea ona tatou iloa?

⁵ Pe na faaalia e Aapo ua suia o ia ma ua toe malosi faaleagaga, ina ua taunuu i lona maota i Isereelu? Ua faapea mai le mau: “Ua taʻu atu e Aapo iā Iesepela o mea uma na faia e Elia, ma mea uma e uiga i lona fasiotia o perofeta uma i le pelu.” (1 Tu. 19:1) Mātau, e leʻi taʻua e Aapo Ieova, le Atua o Elia. Na manatu Aapo i vavega na tutupu i lenā aso, “o mea uma na faia e Elia.” E manino mai, e na te lē o faaalia lava le āva iā Ieova le Atua. Ae o le ā le mea na fai e lana avā fia tauimasui?

6. O le ā le feʻau na faailoa atu e Iesepela iā Elia, ma o le ā lona uiga?

⁶ Na matuā ita tele Iesepela, ma ia auina atu loa se feʻau iā Elia e faapea: “Ia faia e atua ma ia latou faaopoopo i ai, pe afai e oo atu a taeao i le taimi faapenei, ou te leʻi faia iā te oe e pei o i latou taʻitoʻatasi!” (1 Tu. 19:2) O se taufaamataʻu lea e sili ona leaga. Na folafola atu e Iesepela, e sili pe a oti o ia, pe afai e lē fasiotia Elia i lenā aso e toe taui ai le fasiotia o perofeta a Paala. Faamata o ā ni faalogona o Elia ina ua teʻi ane mai i lana mālōlōga i lenā pō timuga i Isereelu, ma logotala ai i le feʻau taufaamataʻu a le masiofo?

7. O le ā le aafiaga o le taufaamataʻu a Iesepela iā Elia, ma o le ā na faia e Elia?

⁷ Na iloa mulimuli ane e Elia e sesē le manatu e faapea, ua toeitiiti tafiesea tapuaʻiga sesē iā Paala. E leʻi suia amioga a Iesepela. Ua uma ona fasiotia le tele o isi uō faamaoni a Elia, ma ua lata ina fasiotia o ia. O loo taʻua i le Tusi Paia: “Ua fefe o ia.” Pe sa manatunatu Elia i le auala leaga o le a fasiotia ai o ia e Iesepela? Afai o lea, e lētioa la a lotovaivai o ia. Sa sola loa Elia “ina ia faasaoina ai lona ola.”—1 Tu. 18:4; 19:3.

8. (a) E faapefea ona taitutusa le faafitauli o Peteru ma Elia? (e) O le ā se lesona e tatou te aʻoaʻoina mai iā Elia ma Peteru?

⁸ E lē na o Elia le tagata faatuatua na lagona le fefe. Na fefe foʻi le aposetolo o Peteru. O se faaaʻoaʻoga, ina ua faapea atu Iesu iā Peteru e savali atu iā te ia i luga o le vai, na “vaai atu [Peteru] i le matagi malosi,” ua fefe ai o ia ma amata loa ona  magoto ifo. (Faitau le Mataio 14:30.) E iai se lesona aogā mai i faaaʻoaʻoga a Peteru ma Elia. Ina ia maua pea le lototele, e lē tatau ona mafaufau pea i lamatiaga e fefefe ai. Ae ia tatou taulaʻi atu i Lē o loo aumaia le faamoemoe ma le malosi.

9. Faamatala le faigāmalaga a Elia ma ona faalogona a o sola o ia.

⁹ O le fefe tele o Elia na sola atu ai i i saute i sisifo i Peresepa, o se nuu e 95 maila (150 km) le mamao i saute o Iuta. O i inā na tuu ai lana auauna ae alu atu i le toafa na o ia. Ua taʻua i le mau e “atoa le aso o lana malaga,” o lona uiga na usu i le oso aʻe o le lā, e aunoa ma se mea na ave. O lona popole ma lona fefe, na ausulusulu atu ai i nofoaga maupuʻepuʻe ma maamaā i le mūtinitini o le lā. Na mou atu le malosi o Elia e faaauau ai lana malaga, a o mūmū ulaula le goto ifo o le lā. O lona lēlavā tele na ia faapalasi ai i lalo o le laau o le ratami, e pau lea o sina mea e malu ai i lenā laufanua lafulafuā.—1 Tu. 19:4.

10, 11. (a) O le ā le uiga o le tatalo a Elia? (e) Faaaogā mau sii e faamatala mai ai faalogona lotovaivai o isi auauna a le Atua.

¹⁰ O le mafatia tele o Elia na tatalo ai ina ia oti. Na fai mai o ia: “E lē sili atu aʻu i oʻu augātamā.” Na ia iloa e lē o toe iai se aogā o ona augātamā, auā ua na o le efuefu ma ivi i latou i le tuugamau. (Fai. 9:10) Na lagona foʻi e Elia ua leai sona aogā. E lētioa a ia alaga: “Ua lava lea!” O le ā le aogā e ola ai?

¹¹ Po o se mea e faateʻia ai pe a matuā lotovaivai se tagata o le Atua ma manatu e sili ai le oti? E leai. O loo iai i le Tusi Paia tala i le toʻatele o tane ma fafine faamaoni na oo iai lagona faapena. O nisi o i latou o Repeka, Iakopo, Mose ma Iopu.—Kene. 25:22; 37:35; Nu. 11:13-15; Iopu 14:13.

12. E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo iā Elia pe a lagona le lotovaivai?

¹² Ua tatou ola i “aso e sili ona faigatā,” o lea la, e lē faateʻia ai pe a lotovaivai le toʻatele, e oo foʻi i auauna faamaoni a le Atua. (2 Timo. 3:1) Pe a oo iā te oe lenā lagona, ia faataʻitaʻi iā Elia i le sasaa atu o ou faalogona iā Ieova, auā o ia o “le Atua o faamāfanafanaga uma.” (Faitau le 2 Korinito 1:3, 4.) Pe na faamāfanafanaina e Ieova Elia?

13, 14. (a) Na faapefea ona faaalia mai e Ieova lona alofa iā Elia e ala mai i se agelu? (e) Aiseā e faamāfanafanaloto ai le iloa e silafia e Ieova i tatou taʻitoʻatasi ma mea e gata ai lo tatou malosi?

¹³ Faamata o le ā le lagona o Ieova i le silasila mai i si ana perofeta pele, o loo taoto i lalo o lenā laau i le toafa ma talosaga atu ua fia oti? Ua tatou iloa le tali. Ina ua moe Elia, na auina mai ai e Ieova se agelu iā te ia. Na fafagu lemū o ia e le agelu ma faapea atu: “Nofo ia i luga e ʻai.” Na faia faapea e Elia, ona ua saunia e le agelu sina meaʻai, o se falaoa vevela ma le vai. Atonu e leʻi faafetai Elia i le agelu, auā ua faapea mai le mau, ina ua uma ona ʻai ma inu o ia, ona toe moe lea. Po o lona mafatia tele, na lē mafai ai ona fai atu sana tala? Na toe alu atu faalua le agelu ma fafagu o ia atonu i le vaveao, ma faapea atu: “Nofo ia i luga e ʻai,” faatasi ai ma nei upu mataʻina, “auā e matuā faigatā le malaga mo oe.”—1 Tu. 19:5-7.

¹⁴ O le Atua na iloa ai e le agelu le mea o loo agaʻi i ai Elia, ma e lē mafai ona faaauau le malaga a Elia i sona lava malosi. O se faamāfanafanaga le auauna i se Atua e sili ona malamalama i o tatou faanaunauga, ma mea e gata ai lo tatou malosi! (Faitau le Salamo 103:13, 14.) Na faapefea ona aogā le meaʻai iā Elia?

15, 16. (a) Na faapefea ona fesoasoani le meaʻai mai iā Ieova iā Elia? (e) Aiseā e tatau ai ona tatou talisapaia le auala o loo tausia ai e Ieova ana auauna i aso nei?

¹⁵ Ua faapea mai le mau: “Ona nofo lea o ia i luga, ua ʻai ma inu, ma ua alu atu o ia ina ua maua lona malosi mai i na meaʻai mo ao e fā sefulu ma pō e fā sefulu, ua oo atu i Horepa, o le mauga o le Atua moni.” (1 Tu. 19:8) Sa anapogi foʻi Elia mo ao ma pō e 40, e pei foʻi o Mose o lē sa ola i le tusa ma le 600 tausaga muamua atu, ma Iesu o lē sa soifua i le toetoe sefulu senituri mulimuli ane. (Eso. 34:28; Luka 4:1, 2) E leʻi aveesea e lenā meaʻai faafitauli uma o Elia, ae sa faavavega ona faatumauina ai lona malosi. Seʻi mafaufau la i lenei toeaina matua, a o ia taumafai i lea aso ma lea aso e āsā le toafa e lē o iai se auala, mo le 40 aso!

¹⁶ O loo faamalosia foʻi e Ieova ana auauna i aso nei, e lē i meaʻai faaletino e saunia faavavega, ae i meaʻai faaleagaga. (Mata. 4:4) E tatou te malolosi pea faaleagaga e ala i le aʻoaʻoina e uiga i le Atua mai lana Afioga, faatasi ai ma tusi e faavae i le Tusi Paia. Atonu e lē aveesea uma e na mea faaleagaga o  tatou faafitauli, ae e aogā e tatou te tumau ai i tulaga faigatā. E taʻitaʻia atu ai foʻi i le “ola e faavavau.”—Ioa. 17:3.

17. O fea na alu i ai Elia, ma aiseā e tāua ai lenā nofoaga?

¹⁷ E toetoe 200 maila (320 km) le mamao na savalia e Elia faatoʻā taunuu i le mauga o Horepa (po o le Mauga o Sinai). E tāua lenā nofoaga, auā o i inā sa faaali ai Ieova le Atua iā Mose e ala i se agelu, i le laau talatala o loo mumū, ma mulimuli ane faia ai e Ieova le feagaiga o le Tulafono ma Isaraelu. Na lafi Elia i inā i se ana.

18, 19. (a) O le ā le fesili a le agelu a Ieova na fai atu, ma o le ā le tali a Elia? (e) O ā māfuaaga e tolu na taʻua e Elia na māfua ai ona lotovaivai?

¹⁸ I Horepa, na fesili mai ai le “afioga” po o le upu a Ieova, atonu e ala mai i se agelu: “Elia, o le ā lau mea lenā e fai i inā?” Na faia i se auala mālū lenei fesili, auā na vaai i ai Elia o se avanoa lea e sasaa atu ai ona faalogona. Na ia faapea atu: “Ua ou matuā maelega ona o Ieova le Atua o ʻau; auā ua tuua e le fanauga a Isaraelu lau feagaiga, ua latou talepe i lalo ou fata faitaulaga, ma ua latou fasiotia i le pelu au perofeta, e na o aʻu lava ua totoe; ua latou saʻili foʻi e fasioti iā te aʻu.” (1 Tu. 19:9, 10) A itiiti mai e tolu māfuaaga na taʻua e Elia ua lotovaivai ai.

¹⁹ Muamua, na manatu Elia ua lē aogā ana galuega. E ui i le tele o tausaga o “matuā maelega” i le auaunaga iā Ieova ma faamuamua le tapuaʻiga ma le suafa o Ieova, ae e foliga mai o loo faateteleina le leaga o le nuu. Na matuā lē faatuatua ma fouvale tagata, ma ua malosi le tapuaʻi i atua sesē. Lona lua, na lagona e Elia ua tuua na o ia, ona na faapea atu: “E na o aʻu lava ua totoe,” e peiseaʻī e na o ia i le nuu o loo auauna iā Ieova. Lona tolu, na lagona e Elia le fefe. Ua fasiotia le toʻatele o isi perofeta, ma ua mautinoa e Elia, o ia lea o le a sosoo. Atonu e leʻi faigofie iā Elia ona taʻu atu ona faalogona, peitaʻi e leʻi avea lona faamaualuga po o le māsiasi, ma mea e taofia ai o ia. Na ia faataatia se faaaʻoaʻoga lelei mo tagata faamaoni uma, i le sasaa atu o mea o i lona loto i le Atua e ala i le tatalo.—Sala. 62:8.

20, 21. (a) Faamatala le mea na molimauina e Elia mai i le gutu o le ana i le Mauga o Horepa. (e) O le ā na aʻoaʻoina e Elia mai i le faaaliga o le mana o Ieova?

²⁰ Na faapefea ona taulimaina e Ieova le fefe ma le popolevale o Elia? Na fai le agelu iā Elia e tū i le gutu o le ana. Na  usitaʻi Elia ma lona lē iloa o le mea o le a tupu. Ona agi mai lea o se matagi malosi. E mautinoa le taalili o le matagi, auā na lepetia ai mauga ma māvaevae ai papa. A o feagiaʻi savili malolosi, seʻi mafaufau i le taumafai o Elia e ufiufi ona mata a o uumau lona ofu tele e fai i fulufulu o manu. Ua tau faapaleni foʻi lana tū, ona ua amata ona galulu le laueleele atoa i se mafuiʻe. E leʻi umi ae sosoo ma se afi tele, ona toe meʻi lea o ia i tua o le ana e lafi ai ona o le aasa tele o le afi.—1 Tu. 19:11,12.

²¹ Ua faamanatu mai i le Tusi Paia e tusa ai o le matagi, mafuiʻe ma le afi, e lē o iai Ieova i nei malosiaga faalenatura. Na iloa e Elia, o Ieova e lē o se atua o talafatu e mau i mea o le natura e pei o Paala, lea na sesē ona taʻu e ona tagata tapuaʻi, o “lē e tiʻetiʻe i ao” pe aumaia le timu. O Ieova o le Puna o malosiaga uma o le natura, ma e sili o ia i so o se mea na ia faia. E oo lava i le lagi e lē mafai ona ofi ai o ia! (1 Tu. 8:27) Na faapefea ona fesoasoani na mea iā Elia? Manatua sa fefe Elia, peitaʻi e leai se mea e toe fefe ai fua iā Aapo ma Iesepela, auā ua faatasi mai Ieova iā te ia, o le Atua e ou le mana uma lava.—Faitau le Salamo 118:6.

22. (a) Na faapefea ona faamautinoa atu e le “leo itiiti e toʻafilemu” iā Elia e tāua o ia? (e) O ai atonu e ana le “leo itiiti e toʻafilemu?” (Tagaʻi i le faaopoopoga.)

²² Ua mavae atu le afi ona sosoo lea ma le taaligoligoa, ona faalogoina lea e Elia o “se leo itiiti e toʻafilemu.” Na toe maua ai foʻi e Elia le avanoa e sasaa atu ai ona popolega. * Atonu na atili ai ona faatoʻafilemuina o ia. Na faamāfanafanaina atili Elia i isi upu a le “leo itiiti e toʻafilemu.” Na faamautinoa atu e Ieova iā Elia, e tāua tele o ia. I le ā le itu? Ua faailoa atu e Ieova lona finagalo mo le lumanaʻi i le tafiesea o tapuaʻiga sesē iā Paala mai i Isaraelu. O lea la, na aogā galuega a Elia, ona e lē mataofia le mea ua finagalo i ai le Atua. E lē gata i lea,  o loo aogā pea Elia i le faataunuuina o Lona finagalo, auā na avatu e Ieova faatonuga maʻoti, ma toe auina atu o ia e faaauau lana galuega.—1 Tu. 19:12-17.

23. O ā auala e lua na taulimaina ai e Ieova faalogona o Elia e peiseaʻī ua na o ia?

²³ Ae faapefea lagona o Elia e peiseaʻī ua na o ia o auauna iā Ieova? E lua mea sa faia e Ieova. Muamua, na ia fetalai atu iā Elia e faauu Elisaia o le perofeta o le a sosoo ma ia. O le a avea lenei alii talavou ma ana uō ma fesoasoani mo le tele o tausaga. Maʻeu le aogā o lenā faamāfanafanaga! Lua, na faailoa atu e Ieova lenei tala fiafia: “Ua ou faatotoeina foʻi le toʻafitu afe i Isaraelu, o i latou uma e leʻi tootutuli iā Paala, ma i latou uma foʻi e leʻi sogi atu iā te ia.” (1 Tu. 19:18) E lē na o Elia na auauna i le Atua, ma e mautinoa na faalaeiauina o ia i le iloa e faitau afe tagata faamaoni e lē o tapuaʻi iā Paala. Na manaʻomia ona tumau pea ma le faamaoni Elia i lana auaunaga, ina ia fai ma faataʻitaʻiga lelei o le faamaoni e lē maluelue. E lē taumatea na faagaeetia le loto o Elia i le faalogo i na upu e ala mai i le avefeʻau a Ieova, le “leo itiiti e toʻafilemu.”

24, 25. (a) O le ā le auala e tatou te faalogo atu ai i le “leo itiiti e toʻafilemu” o Ieova i aso nei? (e) E faapefea ona tatou mautinoa sa talia e Elia le faamāfanafanaga a Ieova?

²⁴ I le pei o Elia, e tatou te maofa i le malosiaga o le natura o loo iai i le foafoaga. Ua faaalia mai i le foafoaga le mana o Lē na faia mea uma. (Roma 1:20) E naunau Ieova e faaaogā lona malosi e lē gata mai, ina ia fesoasoani ai i ana auauna faamaoni. (2 No. 16:9) Peitaʻi, e sili mamao atu mea ua faailoa mai e Ieova iā i tatou e ala i lana Afioga le Tusi Paia. (Faitau le Isaia 30:21.) E avea le Tusi Paia ma “leo itiiti e toʻafilemu,” pe afai e tatou te faatagaina e taʻitaʻia i tatou i aso nei. O i inā o loo aumaia ai e Ieova faasaʻoga, faalaeiauga, ma faamautinoa mai ai lona alofa.

²⁵ Pe na talia e Elia le faamāfanafanaga na avatu e Ieova iā te ia i le mauga o Horepa? Ioe! E leʻi umi ae toe foʻi lenei perofeta faamaoni ma lototele, ina ia faia lana galuega e tafiesea tapuaʻiga sesē. E mafai foʻi ona tatou faataʻitaʻi i le faatuatua o Elia, pe a utagia upu mai i le Afioga a le Atua, o ʻfaamāfanafanaga ia mai i Tusitusiga Paia.’—Roma 15:4.