„Ibri sma sa tyari en eigi lai”
„Ibri sma sa tyari en eigi lai”
„Ibriwan fu wi o abi fu gi Gado frantwortu.”—ROMESMA 14:12.
1. Sortu frantwortu den dri Hebrewsma tyari na wan getrow fasi?
SOWAN siksi yarihondro na fesi, dri yongu Hebrewsma di ben e libi na ini Babilon, ben musu teki wan bosroiti di ben kan meki taki den lasi den libi. Den ben musu boigi gi wan kefalek bigi popki, soleki fa a wet fu a kondre ben taki? Noso den ben musu weigri fu anbegi a popki, san ben o abi leki bakapisi taki sma trowe den na ini wan faya onfu? Sadrak, Meisak, nanga Abedneikow no ben abi ten fu aksi rai na trawan, èn den no ben abi fu du dati tu. Sondro fu degedege, den taki: „Sabi, o kownu taki den gado fu yu a no den wan di wi e dini, èn a gowtupopki di yu poti wi no sa anbegi” (Danièl 3:1-18). Den dri yongu Hebrewsma tyari den eigi frantwortu.
2. Te yu luku en bun, dan suma ben bosroiti gi Pilatus san ben musu pasa nanga Yesus Krestes? A sani dati wani taki dati a no ben de frantwortu gi san ben pasa?
2 A tiriman yere den kragi di den sma ben abi teige a man. Di a ondrosuku a tori, dan a kisi na overtoigi taki a man no ben du nowan ogri. Ma na ipi ben wani nomonomo taki den kiri a man. A tiriman e taki nanga den sma fu pruberi fu kenki a prakseri fu den, ma fu di den sma e tan dwengi en, meki a e gi abra fu di a no wani tyari a frantwortu fu en. A e wasi en anu, èn a e taki: „Mi no abi noti fu du nanga a brudu fu a man disi.” Baka dati, a e gi a man abra na den sma meki den spikri en na wan postu. Iya, na Pontius Pilatus ben abi a frantwortu fu bosroiti san ben musu pasa nanga Yesus Krestes, ma na presi fu du dati, a e meki trawan teki a bosroiti dati gi en. Awinsi fa a ben wasi en anu, toku a ben de frantwortu gi a strafu di Yesus kisi, aladi Yesus no ben du nowan ogri.—Mateyus 27:11-26; Lukas 23:13-25.
3. Fu san ede wi no musu meki trawan teki bosroiti gi wi?
3 Fa a de nanga yu? Te yu musu teki bosroiti, dan yu de leki den dri yongu Hebrewsma, noso yu e meki trawan teki bosroiti gi yu? A no makriki fu teki bosroiti. Wan sma musu lepi fu man teki bun bosroiti. Fu eksempre, papa nanga mama musu teki bun bosroiti gi den yongu pikin fu den. A no de fu taki dati a muilek srefisrefi fu teki wan bosroiti na ini wan situwâsi pe yu musu hori difrenti sani na prakseri. Ma a frantwortu di wi abi fu teki bosroiti no bigi so kefalek, taki wi musu si den leki hebi, noso problema di „lepi Kresten” musu tyari gi wi (Galasiasma 6:1, 2). Na presi fu dati, wi musu teki wi eigi bosroiti fu di „ibriwan fu wi o abi fu gi Gado frantwortu” (Romesma 14:12). „Ibri sma sa tyari en eigi lai”, na so Bijbel e taki (Galasiasma 6:5). Ma fa wi kan teki koni bosroiti na ini wi libi? Na a fosi presi, wi musu frustan sortu swakifasi wi leki libisma abi èn san o yepi wi fu teki bun bosroiti.
Wan prenspari sani di o yepi wi
4. Sortu tumusi prenspari sani wi musu leri fu a trangayesi fu a fosi man nanga uma te wi musu teki bosroiti?
4 Na a bigin fu a libisma historia, a fosi man nanga uma teki wan bosroiti di tyari tumusi takru bakapisi kon. Den bosroiti fu nyan a froktu fu a bon fu sabi san bun èn san ogri (Genesis 2:16, 17). Fu san ede den ben teki a bosroiti dati? Bijbel e taki: „Na uma ben si taki a bon ben bun fu nyan èn taki a ben de wan sani di den ai ben angri fu si, iya, a bon ben wiki a lostu fu luku en. Na so a ben teki a froktu fu en èn ben nyan fu en. Baka dati a ben gi wan pisi na a masra fu en, di a ben de na en, èn a ben bigin nyan” (Genesis 3:6). Efa ben teki a bosroiti disi fu di a ben prakseri ensrefi nomo. Bakaten, Adam nyan fu a froktu tu. Leki bakapisi fu dati, den tyari sondu nanga dede kon gi „ala sma” (Romesma 5:12). A trangayesi fu Adam nanga Efa musu leri wi wan tumusi prenspari sani di abi fu du nanga den swakifasi di libisma abi: Efu libisma no e gi yesi na a tiri fu Gado, dan den sa teki don bosroiti.
5. Fa Yehovah e tiri wi, èn san wi musu du fu kisi wini fu dati?
5 Wi kan breiti trutru taki Yehovah Gado e tiri wi! Bijbel e taki: „Un eigi yesi sa yere wan wortu na un baka di e taki: ’Disi na a pasi. Waka na tapu, un pipel’, efu unu musu go na un reti-anusei noso efu unu musu go na un kruktu-anusei” (Yesaya 30:21). Yehovah e taki nanga wi nanga yepi fu en Wortu, Bijbel. Wi musu studeri den Buku fu Bijbel so taki wi kan kisi soifri sabi. Efu wi wani teki bun bosroiti, dan wi musu gebroiki „tranga nyanyan [di de] gi lepi sma”. Wi musu ’gebroiki wi frustan tu fu man si sani krin, so taki wi kan sabi san bun èn san no bun’ (Hebrewsma 5:14). Te wi e du san Gado Wortu e taki, dan wi kan leri fu si sani krin.
6. San wi musu du efu wi wani taki a konsensi fu wi wroko bun?
6 Wan prenspari sani di kan yepi wi tu fu teki bosroiti, na a konsensi fu wi. A konsensi fu wi man krutu wi, èn a kan ’taigi wi taki wi fowtu, noso taki wi no fowtu’ (Romesma 2:14, 15). Ma efu wi wani taki wi konsensi wroko bun, dan wi musu kisi soifri sabi fu Gado Wortu èn wi musu du san wi leri so taki den sani dati kan abi krakti tapu a konsensi fu wi. Te wi no e meki a Wortu fu Gado abi krakti tapu a konsensi fu wi, dan a kan pasa moro makriki taki den gwenti fu a kondre. A fasi fa wi kweki, nanga a denki fu tra sma kan abi krakti tu tapu wi konsensi. Dati kan meki taki a konsensi fu wi kori wi. San kan pasa nanga a konsensi fu wi te ibri tron baka wi e weigri fu arki en, so taki wi no e hori wisrefi na den markitiki fu Gado? Te fu kaba a konsensi fu wi kan kisi wan marki, neleki te ’wan faya isri libi wan marki na tapu a skin’. A e kon de neleki skin di abi grometi na tapu fu di a bron, iya, a no sa warskow wi moro (1 Timoteyus 4:2). Tra fasi leki dati, te a Wortu fu Gado abi krakti tapu a konsensi fu wi, dan a sa tiri wi na wan bun fasi.
7. San na wan prenspari sani di sa yepi wi fu teki koni bosroiti?
7 Sobun, wan prenspari sani di sa yepi wi fu teki koni bosroiti, na te wi teki soifri sabi fu den Buku fu Bijbel èn te wi e du san wi e leri. Na presi fu teki bosroiti esi-esi, wi musu teki ten fu kon sabi sortu Bijbel gronprakseri wi musu hori na prakseri èn wi musu gebroiki wi frustan fu man teki bun bosroiti. Srefi te wi musu teki wan bosroiti wantewante, neleki fa Sadrak, Meisak, nanga Abedneikow ben musu du dati, dan wi o sabi san wi musu du efu wi abi soifri sabi fu Gado Wortu èn efu a sabi dati abi krakti tapu wi konsensi. Meki wi go luku tu afersi fu a libi, fu kon frustan fa wi kan teki moro bun bosroiti te wi e meki muiti fu tron lepi sma.
Nanga suma wi musu abi demakandra?
8, 9. (a) Sortu gronprakseri e sori taki wi musu wai pasi gi takru kompe? (b) A de so taki takru kompe na soso sma di e libi wan yayolibi? Fruklari disi.
8 Na apostel Paulus ben skrifi: „No kori unsrefi. Takru kompe e pori bun gwenti” (1 Korentesma 15:33). Yesus Krestes ben taigi den disipel fu en: „Unu no de wan pisi fu grontapu” (Yohanes 15:19). Te wi e kon sabi den gronprakseri disi, dan wi e frustan wantewante fu san ede wi no musu abi demakandra nanga sma di e du hurudu, sma di e du sutadu, fufuruman, drunguman, èn nanga tra sma di e du ogri (1 Korentesma 6:9, 10). Ma te wi e kon sabi a waarheid fu Bijbel moro bun, dan wi e kon frustan taki a sa tyari takru bakapisi gi wi tu, te wi e luku den sma disi na ini felem, tapu telefisi, tapu computer, noso te wi e leisi fu den na ini buku. Na so a de tu te wi e gebroiki na Internet fu taki nanga sma „di e kibri san den de trutru”.—Psalm 26:4.
9 Ma a bun fu abi krosibei demakandra nanga sma di e tyari densrefi na wan fasi di fiti, aladi di den no e bribi na ini a tru Gado? Bijbel e taigi wi: „Heri grontapu de na ini a makti fu na ogriwan” (1 Yohanes 5:19). Disi e yepi wi fu kon frustan taki takru kompe a no soso sma di e tyari densrefi soleki fa den wani, noso sma di e libi wan yayolibi. Fu dati ede, a de wan koni sani fu suku mati soso na mindri den wan di lobi Yehovah.
10. San e yepi wi fu teki koni bosroiti te wi abi demakandra nanga grontapusma?
10 Disi no wani taki dati wi no musu abi noti fu du nanga grontapusma, èn a sani dati no kan tu (Yohanes 17:15). Te wi e teki prati na a Kresten diniwroko, te wi e go na skoro, èn te wi e go na wroko, dan wi e miti nanga sma di no e anbegi Yehovah. Wan Kresten di trow nanga wan sma di no e anbegi Yehovah o abi moro demakandra nanga grontapusma leki tra Kotoigi. Ma te wi man si sani krin, dan wi o frustan taki aladi a de fanowdu fu abi demakandra nanga grontapusma, toku wi no musu tron bun mati fu den (Yakobus 4:4). Sobun, wi o sabi san wi musu du te wi musu bosroiti efu wi sa teki prati na sani soleki wega nanga dansi di a skoro e orga, èn efu wi sa go na fesa èn efu wi sa go nyan nanga sma fu wi wrokope.
Te wi musu suku wan wroko
11. San na a fosi sani di wi musu luku te wi e bosroiti fu teki wan wroko?
11 Te wi e gebroiki Bijbel gronprakseri na wan koni fasi, dan dati sa yepi wi te wi musu bosroiti fa wi sa tyari a frantwortu di wi abi fu ’sorgu gi den sma fu wi osofamiri’ (1 Timoteyus 5:8). A fosi sani di wi musu luku, na a sortu wroko di wi sa musu du. A no bun kwetikweti fu teki wan wroko di sa meki wi du sani di no e kruderi nanga Bijbel. Fu dati ede, tru Kresten no e teki wroko di abi fu du nanga falsi anbegi, fufuru, a gebroiki di sma e gebroiki brudu na wan fowtu fasi, noso tra sani di no e kruderi nanga Bijbel gronprakseri. Wi no sa lei noso bedrigi trawan tu, awinsi a wrokobasi fu wi e taigi wi fu du dati.—Tori fu den Apostel 15:29; Openbaring 21:8.
12, 13. San na tra prenspari sani di wi musu hori na prakseri bifo wi bosroiti fu teki wan wroko?
12 Ma fa a de te Bijbel no e krutu a wroko srefi? Te wi e kon sabi a waarheid moro bun èn te wi e kon si sani moro krin, dan wi e kon frustan taki tra sani de di wi musu hori na prakseri. Fa a de te wi e suku wan wroko di abi fu du nanga sani di no e kruderi nanga Bijbel? Fu eksempre a teki di wi musu teki telefon na wan presi pe sma e dòbel. Wi musu hori na prakseri tu suma o pai wi èn pe wi o wroko. Fu eksempre, efu wan Kresten na temreman di abi en eigi bisnis, dan a sa suku fu kisi wan wroko pe a sa musu ferfi wan fu den kerki fu Krestenhèit, san o meki taki a e horibaka gi falsi anbegi?—2 Korentesma 6:14-16.
13 San wi ben o du te wi wrokobasi teki wan wroko pe a musu moi wan fu den presi pe sma e teki prati na falsi anbegi? Te dati de so, dan wi musu luku omeni frantwortu wi o abi na a wroko dati èn san na den sani di wi o abi fu du. Èn fa a de te wi musu du wan wroko di Bijbel no e krutu, soleki a tyari di wi musu tyari brifi go na ala sei fu wan kontren, sosrefi na presi pe sma e du sani di no fiti? Wi sa musu hori wisrefi na a gronprakseri di skrifi na Mateyus 5:45 fosi wi teki wan bosroiti, a no so? San wi no musu frigiti tu, taki te wi e du a wroko dati ibri dei, dan dati kan abi krakti tapu a konsensi fu wi (Hebrewsma 13:18). Iya, efu wi wani teki koni bosroiti te wi e suku wan wroko, dan wi musu leri fu si sani moro krin èn wi musu meki Gado Wortu tan abi krakti tapu a konsensi di Gado gi wi.
„Poti prakseri na en na ini ala san yu e du”
14. Te wi musu teki bosroiti, dan san wi musu hori na prakseri ala ten?
14 Fa a de te wi musu teki bosroiti na ini tra afersi, soleki a skoroleri di wi wani teki èn a datrayepi di wi wani? Awinsi sortu bosroiti wi musu teki, wi musu kon sabi sortu Bijbel gronprakseri wi musu hori na prakseri ini a tori dati, èn baka dati wi musu gebroiki den na wan koni fasi. A koni Kownu Salomo fu owruten Israel, ben taki: „Frutrow tapu Yehovah nanga yu heri ati èn no frutrow tapu yu eigi frustan. Poti prakseri na en na ini ala san yu e du, èn ensrefi sa meki yu pasi kon reti.”—Odo 3:5, 6.
15. San wi kan leri fu den fosi Kresten te wi musu teki bosroiti?
15 Furu tron, den bosroiti di wi e teki abi krakti tapu trawan, èn wi musu hori disi na prakseri. Fu eksempre, den fosi Kresten no ben abi fu hori densrefi na den someni markitiki na ini a Wet fu Moses di ben taigi den san den no ben mag nyan. Den ben kan nyan son sani di no ben krin soleki fa a Wet ben taki, èn di ben bun fu nyan. Ma na apostel Paulus ben skrifi fu meti di sma ben e nyan èn di ben kan abi fu du nanga tempel fu falsi gado. A ben skrifi: „Efu nyanyan e meki mi brada fadon, dan noiti moro mi sa nyan meti, so taki mi no sa meki mi brada fadon” (1 Korentesma 8:11-13). Den fosi Kresten ben kisi a rai fu hori a konsensi fu trawan na prakseri, so taki den sma dati no ben e naki futu. Den bosroiti di wi e teki no musu meki wi ’du sani di e meki trawan fadon’.—1 Korentesma 10:29, 32.
Suku a koni fu Gado
16. Fa begi kan yepi wi te wi musu teki bosroiti?
16 Wan tumusi prenspari sani di sa yepi wi fu teki bosroiti, na begi. A disipel Yakobus e taki: „Efu wan fu unu e mankeri koni, meki a tan aksi Gado, bika a e gi ala sma nanga en heri ati èn sondro fu suku fowtu na den; Gado sa gi a sma dati koni” (Yakobus 1:5). Wi kan begi Yehovah fu gi wi a koni di wi abi fanowdu fu teki koni bosroiti, èn wi kan abi na overtoigi taki a sa piki a begi fu wi. Te wi e taki nanga a tru Gado fu den broko-ede fu wi èn te wi e aksi en fu tiri wi, dan a santa yeye kan yepi wi fu kon frustan den tekst di wi e luku, moro bun. Boiti dati, a sa yepi wi fu memre den tekst di wi frigiti.
17. Fa trawan kan yepi wi te wi musu teki bosroiti?
17 Trawan kan yepi wi te wi musu teki bosroiti? Iya, Yehovah sorgu taki lepi sma de na ini a gemeente (Efeisesma 4:11, 12). Wi kan suku rai na den sma disi, spesrutu te wi musu teki prenspari bosroiti. Sma di man frustan yeye afersi bun èn di abi ondrofeni na ini a libi, kan sori wi tra Bijbel gronprakseri di kan abi fu du nanga a bosroiti di wi musu teki. Boiti dati, den kan yepi wi tu fu „kon sabi san na den moro prenspari sani” (Filipisma 1:9, 10). Ma wi musu luku bun nanga a sani disi: Wi no musu meki trawan teki bosroiti gi wi. Wi musu tyari wi eigi frantwortu.
Sani sa waka bun ala ten?
18. San kan de a bakapisi te wi teki wan bun bosroiti?
18 A de so taki ala ten sani sa waka bun te wi e teki bosroiti akruderi Bijbel gronprakseri èn nanga wan krin konsensi? Iya, te fu kaba dati sa de so. Ma son leisi, sani no sa waka bun wantewante te wi teki wan bosroiti akruderi Bijbel gronprakseri. Sadrak, Meisak, nanga Abedneikow ben sabi taki den ben kan lasi den libi te den ben bosroiti fu no anbegi a kefalek bigi popki (Danièl 3:16-19). Na so a de tu, taki baka di den apostel taigi a Dyu Sanhedrin taki den musu gi yesi na Gado leki tiriman na presi fu gi yesi na libisma, dan sma wipi den fosi den seni den gowe (Tori fu den Apostel 5:27-29, 40). Boiti dati, „ten nanga sani di e pasa sondro fu sma fruwakti dati” kan meki taki iniwan bosroiti di wi teki abi takru bakapisi (Preikiman 9:11). Efu wi e kisi problema aladi wi teki wan bun bosroiti, dan wi kan abi a dyaranti taki Yehovah sa yepi wi fu horidoro èn a sa blesi wi te fu kaba.—2 Korentesma 4:7.
19. Fa wi kan teki wi eigi bosroiti nanga deki-ati?
19 Sobun, te wi e teki bosroiti, dan wi musu kon sabi sortu Bijbel gronprakseri wi musu hori na prakseri èn wi musu gebroiki den nanga koni. Wi kan de nanga tangi trutru taki Yehovah e gebroiki en santa yeye nanga den lepi wan na ini a gemeente fu yepi wi! Meki wi gebroiki a tiri nanga den seti disi, fu teki wi eigi bosroiti nanga deki-ati èn na wan koni fasi.
San yu leri?
• San na wan prenspari sani di kan yepi wi te wi wani teki bun bosroiti?
• Fa a muiti di wi e teki fu tron lepi sma sa yepi wi fu suku bun mati?
• San na wan tu prenspari sani di wi musu hori na prakseri te wi musu bosroiti sortu wroko wi o teki?
• Sortu sani kan yepi wi te wi musu teki bosroiti?
[Aksi fu a tori disi]
[Prenki na tapu bladzijde 22]
A trangayesi fu Adam nanga Eva e leri wi wan tumusi prenspari sani
[Prenki na tapu bladzijde 24]
Wi musu kon sabi sortu Bijbel gronprakseri wi musu hori na prakseri, fosi wi teki wan prenspari bosroiti