DOMINICAN REPUBLIC
Tšimo ea Secreole sa Haiti
Ho Qala Tšimo ea Secreole sa Haiti
Tšimo ea Sepanishe e ne e tsoela pele hantle. Leha ho le joalo, ka mor’a nako batho ba buang lipuo tse ling ba ile ba fallela Dominican Republic ’me le bona ba thabela litaba tse molemo. Naheng ea boahelani ea Haiti, ho buuoa Secreole sa Haiti. Le hoja ka linako tse ling likamano lipakeng tsa Dominican Republic le Haiti li sa ka tsa e-ba ntle, batho ba Haiti ba likete ba sebetsa Dominican Republic ’me ba eketsehile haholo morao tjena.
Ka lilemo tse ngata, batho ba buang Secreole sa Haiti ba thabelang litaba tse molemo ba ne ba lokela ho ea liphuthehong tsa Sepanishe. Leha ho le joalo, e le hore batho ba buang Secreole sa Haiti ba thusoe, ka 1993 Sehlopha se Busang se ile sa kōpa lekala la Guadeloupe ho romela bo-pula-maliboho ba khethehileng ho ea sebetsa tšimo ea Secreole sa Haiti Dominican Republic. Barnabé le Germaine Biabiany ke ba bang ba bahoeletsi ba ileng ba ithaopela ho ea thusa moo. Barnabé o re: “Qalong ho ne ho e-na le libukana tse peli feela tsa Secreole sa Haiti. Lingoliloeng tse ling e ne e le tsa Sefora, kahoo re ne re lokela ho li fetolela.”
Ka January 1996, ho ne ho e-na le bahoeletsi ba robong Higüey le ba leshome Santo Domingo ba neng ba ikemiselitse ho thusa sehlopha sa Secreole sa Haiti. Kahoo, ho ile ha thehoa sehlopha motseng ka mong ’me hamorao ha e-ba le liphutheho. Leha ho le joalo, liphutheho tseo li
ile tsa koaloa kaha ho ne ho bonahala hore Mahaiti a mangata a batla ho ithuta Sepanishe kahoo ba kopanela liphuthehong tsa Sepanishe. Barnabé o re: “Re ile ra buisana le barab’abo rōna ba Lefapha la Tšebeletso ’me ba re ho ka ba molemo hore re khaotse ho sebetsa tšimo eo ka nakoana.”Tšimo ea Secreole sa Haiti e Sebetsoa Hape
Ka 2003, Sehlopha se Busang se ile sa abela banyalani ba baromuoa e leng Dong le Gladys Bark hore ba e’o sebetsa tšimo ea Secreole sa Haiti Dominican Republic. Ba ile ba sebetsa tšimo e Higiiey ka lilemo tse peli ’me ha bonahala tsoelo-pele. Ka la 1 June, 2005 ho ile ha thehoa phutheho ea Secreole sa Haiti. Dong Bark, Barnabé Biabiany hammoho le Steven Rogers eo e leng moromuoa, ba ile ba tsamaea Dominican Republic eohle ba sebetsa tšimo ea Secreole sa Haiti.
Mosebetsi o ile oa tsoela pele hantle hoo ho ileng ha thehoa liphutheho tse ling. Ho ile ha thehoa potoloho ea pele ea Secreole sa Haiti ka la 1 September, 2006. Ho ne ho e-na le liphutheho tse supileng le lihlopha tse peli ’me Barnabé Biabiany e le molebeli oa potoloho.
Ka mor’a moo, ho ile ha romeloa baromuoa ba eketsehileng Dominican Republic hore ba sebetse tšimo ea Secreole sa Haiti. Ha boela ha e-ba le baithaopi ba bangata ba tsoang Canada, Europe, United States le libakeng tse ling. Ho ile ha romeloa barab’abo rōna ba tšoanelehang ho ea hlophisa lenaneo la ho ruta barab’abo rōna ba Dominican Republic le ba tsoang linaheng tse ling Secreole sa Haiti.
Batho ba bangata ba nka hore batho bao e seng ba Haiti ba buang Secreole sa Haiti ke Lipaki Tsa Jehova
Kaha batho ba bangata ba Dominican Republic ba leka ho ithuta Secreole sa Haiti, sena se etsa hore batho ba Haiti ba mamele litaba tse molemo. Ha mohoeletsi oa
Dominican Republic a ruta Bibele ka Secreole sa Haiti, seo se etsa hore batho ba se buang ba thabele ho mamela molaetsa oa ’Muso. Kahoo, barab’abo rōna ba bangata ba ithutile Secreole sa Haiti hoo ha batho ba utloa motho eo e seng Mohaiti a se bua ba nkang hore ke Paki ea Jehova.E le ho bontša hore na ke habohlokoa hakae ho thahasella batho ba merabe e meng, nahana ka phihlelo ea morali’abo rōna e mong oa pula-maliboho oa Dominican Republic ea ileng a ithuta Secreole sa Haiti. Ha a ntse a le tšimong, o ile a fumana banyalani ba thahasellang ba buang Secreole sa Haiti. O ile a khutlela ho bona ka morero oa ho qalisa thuto ea Bibele. O re: “Ha ke fihla ke ile ka lumelisa ’mè oa moo ka ho mo suna lerameng kaha eo ke tumeliso e tloaelehileng eo basali ba Dominican Republic ba lumelisanang ka eona. ’Mè eo o ile a lla. Ka mo botsa hore na o llela’ng. Eaba o re: ‘Haesale ke fihla mona, u motho oa pele ea ntumelisang ka tsela ena.’”
Jehova o hlohonolofalitse boiteko boo bo matla ba barab’abo rōna ’me ho bile le keketseho e khōlō. Ka la 1 September, 2009 ho ne ho e-na le liphutheho tse 23 tsa Secreole sa Haiti le lihlopha tse 20, kahoo ho ile ha thehoa potoloho ea bobeli. Palo ea ba bileng teng Sehopotsong ka 2011 e ile ea bontša hore ho ka ba le khōlo. Ka mohlala, bahoeletsi ba 11 ba motsaneng oa Río Limpio ba ile ba thabela ho ba le batho ba 594 Sehopotsong. Ho phaella moo, ho ile ha etsoa litokisetso tsa ho tšoara Sehopotso toropong ea Las Yayas de Viajama moo ho se nang bahoeletsi ho hang, ’me batho ba 170 ba e-ba teng. Ka September
2011, ho ne ho e-na le liphutheho tse 33 le lihlopha tse 21 tšimong ea Secreole sa Haiti. Kahoo, ka 2012 ho ile ha thehoa potoloho ea boraro.Makala a Dominican Republic le Haiti a ’nile a sebetsa ’moho ho rupela barab’abo rōna ba linaha tsena tse peli. Litlelase tse hlano tsa Sekolo sa Bibele sa Barab’abo Rōna ba Masoha li ile tsa tšoaroa ka Secreole sa Haiti hammoho le litlelase tse ’nè tsa Sekolo sa Bibele sa Banyalani ba Bakreste.