Seketsoana sa Masokoana​—“Sepalangoang se Loketseng” sa Canada

MOFUPUTSI oa Lefora ea bitsoang Samuel de Champlain o ile a tšela Leoatle la Atlantic ’me a nyolosa le Nōka ea St. Lawrence ho ea fihla moo e leng Canada kajeno. Ka mor’a nakoana, o ile a tobana le bothata bo boholo ha a le Montreal: e leng Phororo ea Lachine. Ka 1603, o ile a ngola tlalehong ea hae hore ho ne ho se letho leo ba ka le etsang ho feta phororong eo ka sekepe. Moru o teteaneng o ne o ba sitisa ho tsamaea ka maoto. Joale Champlain le banna ba hae ba ile ba tsoela pele joang leetong la bona?

Ba ile ba etsisa matsoalloa a moo, ba sebelisa liketsoana tsa masokoana. Champlain o ile a re: “Ha motho a tsamaea ka seketsoana sa masokoana, a ka ikela hohle naheng eo ka bolokolohi le hona a tsamaea ka potlako, ’me a ka ba a nyolosa habonolo linōkeng le linōkaneng tsa moo.”

“Sepalangoang se Loketseng”

Ha e le hantle, matša le linōka tsa Canada li tšoana le litsela tse khōlō ’me seketsoana sa masokoana se ne se nkoa e le sepalangoang se loketseng. Se ne se nolofalletsa Matsoalloa a Amerika ho hloela libaka, ho tsoma le ho tsamaisa thepa. Ke ’nete hore tsela eo liketsoana tsena li raloang le ho hahoa ka eona ea fapana, ho itšetlehile ka hore na li tlil’o sebelisetsoa eng le hore na ke thepa efe e fumanehang. Ka mohlala, batho ba lebōpong le ka bophirimela ho Canada ba etsa liketsoana ka hore ba fate mekoti likutung tse khōlō tsa likedare tse khubelu. Ka mor’a moo, likutu tseo li tlatsoa metsi le majoe a chesang. Sena se nolofatsa lehong e le hore le etsoe libōpeho tse loketseng. Tse ling tsa liketsoana tsena li ne li ka  nka boima ba lithane tse peli, ’me li le lebelo ebile li sireletsehile ha li le leoatleng, moo li neng li sebelisetsoa ho tšoasa liphoofolo tse khōlō tsa leoatle, ho akarelletsa maruarua.

Mohlomong seketsoana sa masokoana se tummeng ka ho fetisisa Amerika Leboea, ke se neng se entsoe ka karolo e ka holimo e thata ea kutu ea sefate sa birch. Ntho e etsang hore karolo eo e tšoarelle ’me e se ke ea kenela metsi ke betulinol. E boetse ea kobeha habonolo ’me ha e robehe. David Gidmark ea etsang liketsoana tsena o re: “Seketsoana se entsoeng ka sefate sa birch se khona ho feta metsing a phoroselang a neng a tla senya liketsoana tse ling tsa lehong le tsa seile.”

Lintho tse sebelisoang ha ho etsoa seketsoana ka sefate sa birch li akarelletsa lehong la sefate seo, lehong la sefate sa kedare, metso ea sefate sa spruce le boka. Kaha lintho tsena kaofela li tsoa ka morung, liketsoana tsa masokoana li ne li ka lokisoa habonolo. Ho feta moo, liketsoana tsena li ne li batla li le bobebe, e leng ho neng ho etsa hore ho be bonolo ho li nka metsing a phoroselang ka matla le libakeng tse ling tse nang le litšitiso. Li ne li boetse li sa silafatse tikoloho. Ha motho a ne a lahla seketsoana sena, se ne se khutlela mobung, feela joaloka sefate se oetseng.

Li ne li etsoa ka tsela e babatsehang. Moshebelli e mong oa lekholong la bo19 la lilemo, o ile a re matsoalloa a moo “ha a sebelise lipekere le likurufu, empa ntho e ’ngoe le e ’ngoe e kopantsoe le ho tlangoa hammoho. Li phethetsoe, tsa kopanngoa tsa ba tsa tlangoa mafito ka thata le ka boqhetseke hoo ho sa hlokahaleng hore ho etsoe liphetoho.”

Pele ho e-ba le literene, liketsoana tsa masokoana e ne e le tsona lipalangoang tse lebelo le tse tšepahalang ka ho fetisisa, likarolong tse ngata tsa Canada. Esita le ha literene li se li le teng, ho tsamaea ka liketsoana ha hoa ka ha khaotsa ka ho panya ha leihlo, kaha batho ba ne ba ntse ba tsamaea ka literene le ka liketsoana.

Batho ba mehleng ea pele ba Amerika Leboea ba ne ba nka liketsoana tsena e le tsa bohlokoa hoo li ileng tsa susumetsa moetlo le litumelo tsa bona. Ka mohlala, litšōmo tse ling li re baphonyohi ba moroallo ba ile ba pholosoa ke liketsoana tsa masokoana, eseng areka eo ho buuoang ka eona ka Bibeleng.

Ho Tsamaea ka Liketsoana Tsa Masokoana Kajeno

Ho tsamaea ka liketsoana ho ntse ho tloaelehile Canada, empa haholo-holo e le mokhoa oa boikhathollo. Ka masoabi, lifate tsa birch tse loketseng ho etsa liketsoana li ntse li fokotseha ka sekhahla. Leha ho le joalo, ho na le thepa e ’ngoe e fumanehang habonolo, e akarelletsang alominiamo, seile, lehong le fiberglass.

Motsamaisi e mong ea tummeng oa liketsoana tsena, e leng Bill Mason o ile a bua ntlha e ’ngoe, ha a re: “Ho tsamaea ka seketsoana metsing ao khale ho neng ho tsamauoa ho oona, ke tsela e ntle ea ho boela re tsosolosa kamano ea rōna le lintho tsa tlhaho le ’Mōpi ea entseng tsohle khale.” Batho ba bangata ba tla lumellana le eena ka lipelo tsohle!

[Lebokose/Setšoantšo se leqepheng la 11]

KAYAK

Mainuit a lula karolong ea Canada e se nang meru. Empa seo ha sea ka sa a thibela hore a etse liketsoana. Mainuit a ne a sebelisa matlalo a liqibi le a li-caribou, hammoho le masapo le lehong leo metsi a le hoholetseng lebōpong le ntlheng e ka leboea ea lefatše. Mafura a liphoofolo a ne a thusa ho etsa hore liketsoana tseo li se ke tsa kenela metsi. Ke kamoo a ileng a etsa kayak kateng.

Phapang e totobetseng pakeng tsa kayak le seketsoana se tloaelehileng ke hore kayak e na le sekhurumetso, se e sireletsang boemong ba leholimo le ho thibela hore metsi a se ke a kena a le mangata. Li-kayak tsa morao tjena hangata li etsoa ka fiberglass le lintho tse ling tsa maiketsetso.

[Tlhaloso ea Moo Setšoantšo se Nkiloeng Teng e leqepheng la 10]

Library of Congress