SEHLOOHO SE KA NTLE | BOPHELO BO QALILE JOANG?
Lipotso Tse Peli Tsa Bohlokoa
1 Bophelo bo Qalile Joang?
SEO BA BANG BA SE BUANG. Bophelo bo bile teng ka mohlolo ho tsoa linthong tse sa pheleng.
LEBAKA LEO BATHO BA BANG BA SA KHOTSOFATSOENG KE KARABO EO. Hona joale bo-rasaense ba utloisisa tsamaiso ea lintho tse phelang le sebōpeho sa tsona ho feta leha e le neng pele, empa ba ntse ba sa khone ho fana ka tlhaloso e utloahalang ea hore na bophelo bo bile teng joang. Ho na le phapang e khōlō pakeng tsa lintho tse sa pheleng le sele e nyenyane ka ho fetisisa e phelang.
Ba na le maikutlo a sa tšoaneng tabeng ea hore na bophelo bo qalile hokae—hore na bo qalile ha ho foqoha seretse se chesang kapa bo qalile ka tlas’a leoatle. Ba bang ba lumela hore bophelo bo qalile kae-kae sepakapakeng eaba bo oela mona lefatšeng. Leha ho le joalo, seo hase arabe potso ea hore na bophelo bo qalile joang; empa se etsa hore ho be boima le ho feta ho utloisisa hore na bo qalile joang.
Ba bolela hore limolek’hule tsena li itlhahetse ka mohlolo ho tsoa linthong tse sa pheleng ’me li khona ho ikatisa. Empa ha ho bopaki ba saense bo bontša hore ho kile ha e-ba le limolek’hule tse joalo, ’me le bo-rasaense ha ba e-s’o li hlahise lilaboratoring tsa bona.
Lisele tse liphatseng tsa lefutso, li fetisa litaelo tse ka har’a tsona, lia li fetolela le ho li phetha. Bo-rasaense ba bang ba bapisa liphatsa tsa lefutso le lenaneo la k’homphieutha ’me tsela eo sele e bōpehileng ka eona ba e bapisa le k’homphieutha ka boeona. Empa thuto ea ho iphetola ha lintho ha e hlalose hore na boitsebiso bo liphatseng tsa lefutso bo tsoa hokae.
Molek’hule e le ’ngoe ea protheine e na le li-amino acid tse makholo tse kopaneng ka tsela e ikhethang. Ho phaella moo, molek’hule ea protheine e lokela ho ba le sebōpeho se itseng e le hore e khone ho sebetsa hantle. Bo-rasaense ba bolela hore ke ntho e sa utloahaleng ho nahana hore molek’hule e bile teng ka mohlolo. Setsebi sa fisiks e leng Paul Davies o re: “Kaha sele e hloka liprotheine tse sa tšoaneng tse likete e le hore e sebetse, ke ntho e sa utloahaleng ho nahana hore e bile teng ka mohlolo.”
SEO E LENG ’NETE. Le hoja bo-rasaense ba makaleng a fapaneng a saense ba qetile lilemo tse mashome ba etsa liphuputso, ’nete ke hore lintho tse phelang li bile teng ho tsoa ho tse ling tse phelang.
2 Lintho Tse Phelang li Bile Teng Joang?
SEO BA BANG BA SE BUANG. Ntho ea pele e phelang e ile ea fetoha hanyane-hanyane mefuta e meng ea lintho tse phelang, tse akarelletsang batho, ka ho iphetola ha lintho.
LEBAKA LEO BATHO BA BANG BA SA KHOTSOFATSOENG KE KARABO EO. Lisele tse ling li rarahane ho feta tse ling. Buka e ’ngoe e re, hangata ho thata hore thuto ea ho iphetola ha lintho e hlalose hore na bophelo bo qalile joang le hore na ho tla joang hore lisele tse nyenyane ka ho fetisisa li fetohe lisele tse ling tse ngata tse rarahaneng.
Mesebetsi ena e akarelletsa ho isa limatlafatsi likarolong tsohle tsa ’mele, ho nchafatsa likarolo tsa sele le ho fetisa melaetsa ka har’a sele. Na ketsahalo ee e rarahaneng e bile teng ka ho iphetola ha lintho? Batho ba bangata ba thatafalloa ho utloisisa khopolo eo.
Ka har’a lehe lena, lisele lia ikatisa le ho fetoha likarolo tse ikhethang, ebe li fetoha libōpeho tse itseng le ho sebetsa ka litsela tse fapaneng ho bōpa litho tsa ’mele. Thuto ea ho iphetola ha lintho e sitoa ho hlalosa hore na sele ka ’ngoe e “tseba” joang hore e lokela ho fetoha eng le ho ea likarolong life tsa ’mele.
Kaha bo-rasaense ba sitoa ho hlalosa hore na ke joang ho iphetola ha lintho ho ka hlahisang leha e le sele “e le ’ngoe,” na ke ho utloahalang ho lumela hore ho iphetola ha lintho ke hona ho entseng mefuta e fapaneng ea liphoofolo lefatšeng? Ha Michael Behe e leng moprofesa oa thuto ea baeloji a hlalosa tsela eo liphoofolo li entsoeng ka eona, o bontša hore le hoja liphuputso “li fumane lintho tse hlollang hakana, bo-rasaense ba ntse ba sa utloisise hore na ke joang lintho tse rarahaneng joalo li ka itlhahelang feela ka mohlolo.”
Thuto ea ho iphetola ha lintho e sitoa ho hlalosa hore na ke’ng e etsang hore motho a be le litšobotsi tseo tse ikhethang.
SEO E LENG ’NETE. Le hoja batho ba bangata ba tsitlella hore thuto ea ho iphetola ha lintho ke ’nete e ke keng ea qojoa, ba bang ha ba khotsofatsoe ke tsela eo e hlalosang hore na bophelo bo qalile joang.
Mohlomong u ka Rata le
TSOHA!
Bophelo bo Qalile Joang?—Karabo ea Bohlokoa eo U ka e Hlahlobang
Ke’ng e ileng ea etsa hore motho ea neng a lumela hore Molimo ha a eo a etse qeto ea hore ho na le motho ea bohlale ka ho fetisisa ea ileng a bōpa lintho tse phelang?
TSOHA!
Setsebi sa Fisiks se Hlalosa Tumelo ea Sona
Lintho tsa bohlokoa tse peli tsa tlhaho li ile tsa kholisa Wenlong He hore ho na le ’Mōpi.
TSOHA!
Setsebi sa Lintho Tse Phelang Tse Nyenyane Haholo se Hlalosa Tumelo ea Sona
Tsela e rarahaneng eo lik’hemik’hale li sebetsang ka eona ka har’a sele, e ile ea etsa hore Feng-Ling Yang, e leng setsebi sa saense sa Taiwan, a fetole maikutlo ka thuto ea ho iphetola ha lintho. Hobane’ng?
