HA MORA kapa morali oa hao e ne e sa le lesea le ithutang ho tsamaea, na u ne u sa etse bonnete ba hore o lula a sireletsehile lapeng? Mohlomong u ne u koahela masobana a motlakase, u pata lintho tse sehang, u bile u thiba litepisi, e le hore feela ngoana oa hao a lule a sireletsehile.

Ekare ho ne ho ka ba bonolo joalo hore u sireletse ngoana oa hao ea lilemong tsa bocha! Hona joale ho na le lintho tse khōloanyane tse u tšoenyang, tse kang: ‘Ebe mora oa ka o sheba litšoantšo tse litšila tse tsosang takatso?’ ‘Na ebe morali oa ka o romella ba bang lifoto tsa hae tse litšila ka selefouno?’ Potso e ’ngoe e tšosang ke ea ho re, ‘Ebe ngoana oa ka o se a ntse a kopanela liphate?’

Batsoali ba bang ba leka ho beha bana ba bona leihlo bosiu le motšehare ka hore ba be teng hohle moo ba leng teng le ka ho sheba mohato o mong le o mong oo ba o nkang. Leha ho le joalo, hamorao ba bangata ba fumane hore ho iketsa lefokisi la ngoana joalo ho etsa hore ngoana a pate seo a se etsang. Mora oa bona kapa morali oa bona o qetella a ithutile ho pata tsona lintho tseo batsoali ba lekang ho mo thibela tsona.

Ka hona, ho hlakile hore ho iketsa lefokisi la ngoana joalo, hase eona tsela ea ho rarolla bothata. Jehova Molimo ka boeena ha a sebelise mokhoa oo ho susutlella libōpuoa tsa hae hore li mo mamele, ’me le uena motsoali ha ua lokela ho etsa joalo. (Deuteronoma 30:19) Ka hona, u ka thusa ngoana oa hao ea lilemong tsa bocha joang hore a etse liqeto tse nepahetseng mabapi le boitšoaro?—Liproverbia 27:11.

Motheo o nepahetseng ke hore u lule u buisana le bana ba hao ka litaba tsena le hona u qalelle ba sa le banyenyane. * (Liproverbia 22:6) Joale ha ba  kena lilemong tsa bocha, tsoela pele u buisana le bona. Ke uena motsoali ea lokelang ho ba ka sehloohong ho fa bana ba hao boitsebiso bo nepahetseng. Ngoanana e mong oa Brithani ea bitsoang Alicia, o re: “Batho ba bangata ba nahana hore re khetha ho bua le metsoalle ea rōna ka litaba tsa ho kopanela liphate, athe ha ho joalo. Ha e le hantle, re rata ho bolelloa boitsebiso bona ke batsoali ba rōna. Re tšepa seo ba re bolellang sona.”

Ha bana ba ntse ba hōla, ba lokela ho tseba ho eketsehileng ka ho kopanela liphate, eseng feela hore na ngoana o ba teng joang. Hape “matla a bona a ho lemoha” a lokela ho ba “a koetliselitsoeng ho khetholla se nepahetseng le se fosahetseng.” (Baheberu 5:14) Ka bokhutšoanyane, ba lokela ho ba le melao e tiileng ea hore na se nepahetseng ke sefe mabapi le ho kopanela liphate ’me ba phele tumellanong le eona. U ka lula u ruta ngoana oa hao ea lilemong tsa bocha melao e nepahetseng joang ea boitšoaro?

Qala ka ho hlahloba melao eo uena u e latelang. Ka mohlala, e ka ’na eaba u lumela ntle le qea-qeo hore bohlola—e leng ha batho ba sa nyalanang ba kopanela liphate—bo fosahetse. (1 Bathesalonika 4:3) Mohlomong bana ba hao baa tseba hore na u ikutloa joang tabeng ena; ba ka ba ba qotsa mangolo a Bibele a tšehetsang seo u se lumelang. Ha ba botsoa, ba ka ’na ba arabela habonolo feela hore ho phoso ho kopanela liphate ha motho a se lenyalong.

Empa ho hlokahala ho fetang hoo. Buka ea Sex Smart e bontša hore bacha ba bang ba ka ’na ba bonahala ba lumellana le seo batsoali ba bona ba se lumelang ka ho kopanela liphate. Buka eo e re: “Ba ikutloa ba sa tsebe hore na ha e le hantle bona ba ikutloa joang. Empa ha ba oela boemong boo ba neng ba sa bo lebella ’me ba iphumana ba le bothateng ba hore na ba ‘felle kae’ tabeng ea boitšoaro, ba ka ’na ba ferekana ’me ba kena mathateng.” Ke ka hona e leng ntho ea bohlokoa hore bana ba tsebe melao ea boitšoaro. U ka thusa ngoana oa hao ea lilemong tsa bocha joang hore a tsebe melao eo?

Ba hlakisetse melao ea boitšoaro eo u ba behelang eona.

Na u lumela hore ke batho ba nyalaneng feela ba lokelang ho kopanela liphate? Joale bolella ngoana oa hao seo ka ho hlaka ’me u mo bolelle hangata. Ho latela buka ea Beyond the Big Talk, liphuputso li senola hore “malapeng ao batsoali ba hlakiselitseng bana ba bona ba lilemong tsa bocha hore ha ba batle bacha ba kopanelang liphate, hangata bacha bana ba lieha ho kopanela liphate.”

Ke ’nete hore joalokaha ho boletsoe pejana, ho behela mora kapa morali oa hao melao ea boitšoaro hase tiiso ea hore ba tla khetha ho e latela. Leha ho le joalo, ho ba le melao e tiileng ho tla thusa bana hore ba be le motheo oa ho iketsetsa ea bona. Liphuputso li bontšitse hore bacha ba bangata qetellong ba latela melao ea boitšoaro ea batsoali ba bona le haeba qalong ea lilemo tsa bona tsa bocha ho ne ho bonahala eka ha ba e latele.

Ba rute ’nete e le joalo ka ho kopanela liphate.

Ho hlokahala hore u fane ka temoso. (1 Bakorinthe 6:18; Jakobo 1:14, 15) Leha ho le joalo, ha e le hantle Bibele e bua ka ho kopanela liphate e le mpho e tsoang ho Molimo, eseng e le leraba la Satane. (Liproverbia 5:18, 19; Sefela sa Lifela 1:2) Ho bolella ngoana oa hao feela ka likotsi tsa ho kopanela liphate ho ka ’na ha etsa hore a sale a e-na le maikutlo a fosahetseng, ao e seng a Mangolo ka taba ena. Moroetsana e mong oa Fora ea bitsoang Corrina, o re: “Batsoali ba ka ba ne ba hatella taba ea boitšoaro bo bobe ba ho kopanela liphate hoo ke ileng ka qetella ke se ke e-na le maikutlo a fosahetseng ka ketso eo.”

Tiisa hore ngoana oa hao o tseba ’nete e le joalo ka ho kopanela liphate. ’Mè e mong oa Mexico ea bitsoang Nadia, o re: “Kamehla ke ’nile ka leka ho etsa hore bana ba ka ba lilemong tsa bocha ba utloisise hore ho kopanela liphate ke ketso e ntle ebile ke ntho ea tlhaho eo Jehova Molimo a e fileng batho hore ba e thabele. Empa e lokela ho etsoa feela ke batho ba nyalaneng. E ka re tlisetsa thabo kapa masoabi ho latela hore na re e sebelisa joang.”

Thusa ngoana oa hao hore a nahane ka liphello.

E le hore bana ba etse qeto e nepahetseng nthong leha e le efe bophelong, ba lokela ho tseba hore na ba khetha pakeng tsa eng le eng, e le hore ba bone hore na lintho tse molemo le tse mpe khethong ka ’ngoe ke life. U se ke ua nahana hore ha ba tseba feela hore ntho e itseng e nepahetse kapa e fosahetse ho lekane. ’Mè e mong oa Mokreste ea lulang Australia, eo lebitso la hae e leng Emma, o re: “Ha ke nahana ka liphoso tseo ke li entseng bocheng ba ka, nka re ho tseba feela hore na melao ea Molimo e re’ng ha ho bolele hore u lumellana le eona. Ke ntho ea bohlokoa haholo ho utloisisa melemo ea melao eo, le liphello tsa ho se e mamele.”

Bibele e ka thusa kaha litaelo tse ngata tsa eona li lateloa ke mantsoe a bontšang liphello tsa ho etsa se fosahetseng. Ka mohlala, Liproverbia 5:8, 9 e khothalletsa bahlankana hore ba qobe bohlola ‘e le hore ba se ke ba fana ka ho hlompheha ha bona ho ba bang.’ Joalokaha litemana tseo li bontša, ba kopanelang liphate pele ho lenyalo ba lahleheloa ke seriti, ho tšepahala hammoho boitlhompho. Sena se etsa hore ho se be bonolo hore ba nang le litšoaneleho tseo ba khahloe ke ho nyalana le bona. Ho nahana ka likotsi tse ka bang teng ’meleng, maikutlong le moeeng ka ho se mamele melao ea Molimo ho ka ’na ha thusa ngoana oa hao hore a etse qeto ea ho e mamela. *

Takao ea lilemo li 18 oa Japane, o re, “Kea tseba hore ke lokela ho etsa se nepahetseng, empa ke lula ke loantšana le takatso ea nama.” Bacha ba ikutloang ka tsela eo ba ka khothatsoa ke ho tseba hore hase bona feela. Esita le moapostola Pauluse—eo e neng e le Mokreste ea matla—o ile a re: “Ha ke lakatsa ho etsa se nepahetseng, se sebe se teng ho ’na.”—Baroma 7:21.

Ho molemo hore bacha ba lemohe hore ntoa eo hase kamehla e leng mpe. E ka etsa hore ba nahane ka botebo hore na ba batla ho ba batho ba mofuta ofe. E ka ba thusa hore ba ipotse, ‘Na ke batla ho laola bophelo ba ka, ke tsejoe ke le motho ea tsebang moo ke emeng teng le ea tšepahalang, kapa ke batla ho tsejoa ke le mofokoli feela ea hlōloang ke litakatso tsa hae?’ Ho beha melao e nepahetseng ea boitšoaro ho tla thusa ngoana oa hao hore a arabele potso eo ka tsela e bohlale.