Kujenga Familia Yenye Nguvu Kiroho
Kujenga Familia Yenye Nguvu Kiroho
“Endeleeni kuwalea katika nidhamu na rekebisho la akilini la Yehova.”—WAEFESO 6:4.
1. Mungu alikuwa na kusudi gani kwa familia, lakini ni nini kilichotukia badala yake?
“ZAENI, mkaongezeke, mkaijaze nchi.” (Mwanzo 1:28) Yehova Mungu alianzisha mpango wa familia alipowaambia Adamu na Hawa maneno hayo. (Waefeso 3:14, 15) Wenzi hao wawili walitazamia kuijaza dunia watoto wao—jamaa kubwa ya watu wakamilifu wakiishi kwa furaha katika dunia paradiso, wakimwabudu Muumba wao Mtukufu kwa umoja. Lakini Adamu na Hawa walifanya dhambi, hivyo dunia haikujazwa na watu waadilifu, wenye kumhofu Mungu. (Waroma 5:12) Badala yake, maisha ya familia yalizorota haraka, na chuki, jeuri, na ukosefu wa “shauku ya kiasili” umeenea sana hasa katika ‘siku hizi za mwisho.’—2 Timotheo 3:1-5; Mwanzo 4:8, 23; 6:5, 11, 12.
2. Wazao wa Adamu walikuwa na uwezo wa kufanya mambo gani mbalimbali, lakini ni nini ambacho kingehitajiwa ili kujenga familia yenye nguvu kiroho?
2 Adamu na Hawa waliumbwa kwa mfano wa Mungu. Ingawa sasa Adamu alikuwa mtenda-dhambi, Yehova alimruhusu apate watoto. (Mwanzo 1:27; 5:1-4) Kama baba yao, wazao wa Adamu wangeweza kujifunza kupambanua mema na mabaya. Wangeweza kufundishwa jinsi ya kumwabudu Muumba wao na umuhimu wa kumpenda kwa moyo wao wote, nafsi yao yote, akili yao yote, na uwezo wao wote. (Marko 12:30; Yohana 4:24; Yakobo 1:27) Isitoshe, wangeweza kuzoezwa “kutenda haki, na kupenda rehema, na kwenda kwa unyenyekevu na Mungu.” (Mika 6:8) Hata hivyo, kwa sababu walikuwa watenda-dhambi wangepaswa kujitahidi sana ili kujenga familia yenye nguvu kiroho.
Nunua Wakati
3. Wazazi wanaweza ‘kununuaje wakati’ ili kulea watoto Wakristo?
3 Katika siku hizi zilizo ngumu sana, ni lazima jitihada kubwa ifanywe ili watoto ‘wampende Yehova’ na ‘kuchukia uovu’ kikweli. (Zaburi 97:10) Wazazi wenye hekima ‘watanunua wakati’ ili kukabiliana na kazi hiyo ngumu. (Waefeso 5:15-17) Ikiwa wewe ni mzazi, unawezaje kufanya hivyo? Kwanza, pata kujua mambo ya kutanguliza, ukizingatia “mambo yaliyo ya maana zaidi,” kutia ndani kufundisha na kuzoeza watoto wako. (Wafilipi 1:10, 11) Pili, fanya maisha yako yawe sahili. Huenda ukaacha shughuli nyingine ambazo kwa kweli si muhimu. Au huenda ukahitaji kuondolea mbali vitu visivyohitajika ambavyo huchukua muda kuvidumisha katika hali nzuri. Kama mzazi Mkristo, hutajuta kamwe kwamba ulifanya jitihada inayohitajika kulea watoto wanaomcha Mungu.—Mithali 29:15, 17.
4. Familia inawezaje kudumu ikiwa na umoja?
4 Kutumia wakati pamoja na watoto wako, hasa mnapofanya mambo ya kiroho, hunufaisha sana na ni mojawapo ya njia nzuri zaidi za kuiunganisha familia. Lakini usifanye hivyo bila mpango. Panga wakati mtakaokuwa pamoja. Jambo hilo halimaanishi kuwa katika nyumba moja tu, kila mmoja akifanya mambo yake. Watoto hunufaika hasa wanapoonyeshwa upendezi wa kibinafsi kila siku. Wanahitaji kupendwa na kuhangaikiwa sana. Hata kabla ya kuamua kupata watoto, lazima wenzi wa ndoa wafikirie kwa uzito jukumu hilo muhimu. (Luka 14:28) Hivyo hawataona kulea watoto kuwa kazi ngumu. Badala yake wataliona kuwa pendeleo lenye baraka.—Mwanzo 33:5; Zaburi 127:3.
Fundisha kwa Neno na kwa Kielelezo
5. (a) Unawafunza watoto kumpenda Yehova kwa kufanya nini kwanza? (b) Wazazi wanapewa ushauri gani kwenye Kumbukumbu la Torati 6:5-7?
5 Ili kuwafundisha watoto wako kumpenda Yehova inakupasa wewe umpende kwanza. Upendo wenye nguvu kwa Mungu utakuchochea kufuata maagizo yake kwa uaminifu. Hayo yatia ndani kulea watoto “katika nidhamu na rekebisho la akilini la Yehova.” (Waefeso 6:4) Mungu huwashauri wazazi wawe kielelezo kwa watoto wao, wazungumze nao, na kuwafundisha. Andiko la Kumbukumbu la Torati 6:5-7 lasema: “Mpende BWANA, Mungu wako kwa moyo wako wote, na kwa roho yako yote, na kwa nguvu zako zote. Na maneno haya ninayokuamuru leo, yatakuwa katika moyo wako; nawe uwafundishe watoto wako kwa bidii, na kuyanena uketipo katika nyumba yako, na utembeapo njiani, na ulalapo, na uondokapo.” Ushauri unaotolewa mara kwa mara na kwa kurudiwarudiwa, unaweza kukazia amri za Mungu kwa watoto wako. Hivyo, watoto wako wataona jinsi unavyompenda Yehova nao pia watavutiwa kusitawisha urafiki naye.—Mithali 20:7.
6. Wazazi wanawezaje kutumia ifaavyo uwezo wa watoto wa kujifunza kupitia kielelezo?
6 Watoto wana hamu nyingi ya kujifunza. Wao husikiliza na kutazama mambo kwa makini, nao huiga kielelezo chako upesi. Wanapoona kwamba wewe hufuatilii vitu vya kimwili, jambo hilo linawasaidia wajifunze jinsi ya kufuata ushauri wa Yesu. Unawafundisha wasihangaikie vitu vya kimwili lakini ‘watafute kwanza ufalme wa Mungu.’ (Mathayo 6:25-33) Unapozungumza mambo yafaayo na yenye kujenga kuhusu kweli ya Biblia, kutaniko la Mungu, na wazee waliowekwa rasmi, unawafundisha watoto wako kumheshimu Yehova na kuthamini maandalizi yake ya kiroho. Kwa kuwa watoto huona kwa haraka usipotenda kulingana na vile unavyowafundisha, unayosema lazima yaungwe mkono na mwenendo na mtazamo unaodhihirisha kwamba unathamini sana mambo ya kiroho. Ni baraka iliyoje wakati wazazi wanapoona kwamba kielelezo chao kizuri kimefanya watoto wao wampende Yehova kwa moyo wote!—Mithali 23:24, 25.
7, 8. Ni kielelezo gani kinachoonyesha manufaa ya kuwazoeza watoto wakiwa wachanga, na ni nani astahiliye sifa kwa mafanikio hayo?
7 Kielelezo kimoja cha wenzi wa ndoa wachanga kutoka Venezuela kinaonyesha manufaa ya kuwazoeza watoto wakiwa wachanga. (2 Timotheo 3:15) Wenzi hao wachanga ni Félix na Mayerlín ambao ni wahudumu mapainia. Wakati mwana wao Felito alipozaliwa, walikuwa tayari kufanya yote wawezayo ili wamlee awe mwabudu wa kweli wa Yehova. Mayerlín alianza kumsomea Felito kwa sauti kubwa Kitabu Changu cha Hadithi za Biblia, ambacho kimechapishwa na Mashahidi wa Yehova. Akiwa mchanga, Felito aliweza kumtambua Musa na watu wengine wanaoonyeshwa kwenye kitabu hicho.
8 Felito alianza kuhubiri peke yake akiwa bado mchanga sana. Alitimiza tamaa yake ya kuwa mhubiri wa Ufalme na baadaye akabatizwa. Baada ya muda, Felito akawa painia wa kawaida. Wazazi wake wanaeleza: “Tutazamapo maendeleo ya mwana wetu, tunatambua kwamba hayo yote yanatokana na Yehova na mafundisho yake.”
Wasaidie Watoto Wakue Kiroho
9. Kwa nini twapaswa kushukuru kwa mafundisho ya kiroho tunayopata kupitia jamii ya mtumwa mwaminifu na mwenye busara?
9 Kuna magazeti mengi, mamia ya vitabu, na maelfu ya vituo vya Internet vinavyotoa ushauri juu ya kulea watoto. Mara nyingi “habari hizo hutofautiana,” lasema toleo moja la Newsweek lililozungumzia hasa mambo ya watoto. “Ni jambo lenye kuudhi sana wakati habari unayofikiri inaweza kuaminika inapokuwa si sahihi hata kidogo.” Tunashukuru kama nini kwamba Yehova amefanya maandalizi mengi ili familia ziweze kufundishwa na kukua kiroho! Je, unatumia kikamili maandalizi yanayotolewa kupitia jamii ya mtumwa mwaminifu na mwenye busara?—Mathayo 24:45-47.
10. Funzo la Biblia la familia lenye matokeo hunufaishaje wazazi na watoto pia?
10 Jambo moja muhimu ni kuwa na funzo la Biblia la familia la ukawaida, linalofanywa katika hali zenye kustarehesha. Matayarisho mazuri yanahitajiwa ili funzo liwe lenye kuelimisha, kufurahisha, na kutia moyo. Kwa kuwachochea watoto wao waongee, wazazi wanaweza kujua yaliyo katika mioyo na akili zao. Ikiwa wote katika familia wanatazamia funzo la familia kwa hamu, basi utajua kwamba funzo hilo lina matokeo.
11. (a) Wazazi wanaweza kuwasaidia watoto wao waweke miradi gani? (b) Matokeo yalikuwaje wakati msichana fulani Mjapani alipofuatilia mradi wake?
11 Miradi inayopatana na Maandiko huchangia pia kuwa na familia yenye nguvu kiroho, nao wazazi wapaswa kuwasaidia watoto wao kuweka miradi hiyo. Miradi ifaayo yatia ndani kusoma Biblia kila siku, kuwa mhubiri wa kawaida wa habari njema, na kufanya maendeleo kufikia kujiweka wakfu na kubatizwa. Huenda miradi mingine ikatia ndani kutumikia wakati wote ukiwa painia, mwanabetheli, au mishonari. Alipokuwa katika shule ya msingi, msichana mmoja Mjapani aitwaye Ayumi aliweka mradi wa kutoa ushahidi kwa kila mtu katika darasa lake. Ili kuchochea upendezi wa walimu wake na wanadarasa wenzake, aliruhusiwa kuweka vichapo kadhaa vya Biblia katika maktaba. Matokeo yakawa, Ayumi aliongoza mafunzo ya Biblia 13 katika kipindi cha miaka sita alipokuwa katika shule ya msingi. Mmoja wa wanafunzi hao wa Biblia na vilevile wengineo katika familia yao walibatizwa wakawa Wakristo.
12. Watoto wanaweza kunufaikaje zaidi kutokana na mikutano ya Kikristo?
12 Kuhudhuria mikutano kwa ukawaida ni jambo jingine muhimu ili mtu awe mwenye nguvu kiroho. Mtume Paulo aliwashauri waamini wenzake ‘wasiachilie mbali kukusanyika pamoja wao wenyewe, kama wengine walivyokuwa na desturi.’ Na tusiwe na desturi hiyo, kwa kuwa vijana na hata wazee hunufaika sana wanapohudhuria mikutano ya Kikristo kwa ukawaida. (Waebrania 10:24, 25; Kumbukumbu la Torati 31:12) Watoto wanapasa kufundishwa kusikiliza kwa makini. Ni muhimu pia kujitayarisha kwa ajili ya mikutano, kwa kuwa mtu hunufaika zaidi anaposhiriki kwa kutoa maelezo. Ingawa mtoto mchanga anaweza kuanza kushiriki kwa kusema maneno machache au kwa kusoma sehemu ndogo ya fungu, itanufaisha zaidi iwapo watoto watazoezwa kutafuta majibu na kuyatoa kwa maneno yao wenyewe. Enyi wazazi, je, mnaweka kielelezo kwa kutoa kwa ukawaida maelezo mazuri? Pia inafaa kila mmoja katika familia awe na Biblia, kitabu cha nyimbo,na nakala ya kichapo kinachotumiwa kwa mazungumzo ya Kimaandiko.
13, 14. (a) Kwa nini wazazi wahubiri pamoja na watoto wao katika huduma? (b) Ni nini kitakachosaidia kufanya utumishi wa shambani unufaishe na ufurahishe watoto?
13 Wazazi wenye hekima watawasaidia watoto wao watumie nguvu za ujanani katika utumishi wa Yehova na kuifanya kazi ya kuhubiri kuwa sehemu muhimu maishani mwao. (Waebrania 13:15) Kuhubiri pamoja na watoto wao katika huduma ndiyo njia pekee wazazi wanaweza kuhakikisha kwamba watoto hao wanapata mazoezi wanayohitaji ili wawe wahudumu ‘wasio na lolote la kuaibikia, wakilitumia sawasawa neno la ile kweli.’ (2 Timotheo 2:15) Namna gani wewe? Ikiwa wewe ni mzazi, je, huwasaidia watoto wako wajitayarishe kwa ajili ya huduma ya shambani? Kufanya hivyo kutasaidia kuifanya huduma yao iwe yenye kufurahisha, yenye maana, na yenye matokeo.
14 Kwa nini ni jambo lenye manufaa kwa wazazi na watoto wao kuhubiri pamoja katika huduma? Kwa kufanya hivyo, watoto wanaweza kuona na kuiga mfano mzuri wa wazazi wao. Wakati huohuo, wazazi wanaweza kuona mitazamo, tabia, na uwezo wa watoto wao. Hakikisha kwamba unashiriki na watoto wako katika sehemu mbalimbali za huduma. Ikiwezekana, kila mtoto awe na mkoba wake wa mahubiri, na umfundishe jinsi ya kuuweka ukiwa nadhifu na wenye kupendeza. Kwa kuwazoeza na kuwatia moyo daima, watoto watathamini huduma kikweli, nao wataiona kazi ya kuhubiri kuwa njia ya kuonyesha upendo kwa Mungu na kwa jirani.—Mathayo 22:37-39; 28:19, 20.
Dumisha Hali Nzuri ya Kiroho
15. Kwa kuwa kudumisha hali nzuri ya kiroho ya familia ni muhimu sana, tunaweza kufanya hivyo kwa njia zipi?
15 Ni muhimu kudumisha hali nzuri ya kiroho ya familia. (Zaburi 119:93) Njia moja ya kufanya hivyo ni kutumia kila fursa kuzungumzia mambo ya kiroho pamoja na familia. Je, unazungumzia andiko la Biblia la siku pamoja nao? Je, unazungumza kwa ukawaida “utembeapo njiani” juu ya mambo yaliyoonwa katika huduma ya shambani au mambo fulani katika magazeti ya karibuni ya Mnara wa Mlinzi na Amkeni!? Je, wewe hukumbuka kusali kumshukuru Yehova kwa kuwa hai na kwa maandalizi yake mengi “ulalapo, na uondokapo” ? (Kumbukumbu la Torati 6:6-9) Watoto wako watasaidiwa kuifanya kweli kuwa mali yao wanapoona upendo wako kwa Mungu katika kila ufanyalo.
16. Kuna manufaa gani kuwatia moyo watoto wafanye utafiti wao wenyewe?
16 Nyakati nyingine, watoto watahitaji mwongozo ili kushughulikia kwa mafanikio matatizo na hali zinazozuka. Badala ya kuwaambia kila mara kile wapaswacho kufanya, kwa nini usiwaonyeshe jinsi ya kutafuta maoni ya Mungu kwa kuwatia moyo wafanye utafiti wao wenyewe? Kufunza watoto kutumia vifaa na vichapo vyote vinavyoandaliwa na “mtumwa mwaminifu” kutawasaidia wasitawishe uhusiano wa karibu pamoja na Yehova. (1 Samweli 2:21b) Na wazungumzapo na watu wengine katika familia juu ya mambo wanayojifunza wanapofanya utafiti wao wa Biblia, hali ya kiroho ya familia inaboreka zaidi.
Mtegemee Yehova Kabisa
17. Kwa nini wazazi wasio na wenzi wasivunjike moyo kuhusiana na kulea watoto wao kuwa Wakristo?
17 Vipi familia za wazazi wasio na wenzi? Familia hizo hukabili magumu zaidi kuhusiana na kulea watoto. Lakini enyi wazazi wasio na wenzi, msivunjike moyo. Mnaweza kufanikiwa, kama ambavyo imedhihirishwa na wazazi wengi wasio na wenzi ambao wamemtumaini Mungu, wakatumia ushauri wake kwa unyenyekevu, na kulea watoto wazuri na thabiti kiroho. (Mithali 22:6) Bila shaka, Wakristo ambao ni wazazi wasio na wenzi wanahitaji kumtegemea Yehova kabisa na lazima waamini kwamba atawasaidia.—Zaburi 121:1-3.
18. Wazazi wapaswa kuzingatia mahitaji gani ya kiakili na kimwili ya watoto wao, lakini wapaswa kukazia jambo gani?
18 Wazazi wenye hekima hutambua kwamba ‘kuna wakati wa kucheka na wakati wa kucheza.’ (Mhubiri 3:1, 4) Starehe na tafrija ifaayo na yenye usawaziko ni muhimu katika kujenga akili na mwili wa mtoto. Muziki wenye kujenga na hasa kuimba nyimbo za kumsifu Mungu kutamsaidia mtoto asitawishe mtazamo ufaao ambao unaweza kuwa muhimu sana katika kuimarisha uhusiano wake na Yehova. (Wakolosai 3:16) Wakati wa ujana ndio pia wakati wa kujitayarisha kuwa mtu mzima mwenye kumcha Mungu, ili uweze kuendelea kufurahia maisha milele katika dunia paradiso.—Wagalatia 6:8.
19. Kwa nini wazazi wanaweza kuwa na hakika kwamba Yehova atabariki jitihada zao za kulea watoto?
19 Yehova anataka familia zote za Kikristo zidumu zikiwa na umoja na nguvu kiroho. Ikiwa tunampenda Mungu kikweli na kufanya yote tuwezayo ili kutii Neno lake, yeye atabariki jitihada zetu na atatupa nguvu zinazohitajiwa kufuata mwongozo wake uliopuliziwa. (Isaya 48:17; Wafilipi 4:13) Kumbuka kwamba sasa una muda mchache wa kuwafundisha na kuwazoeza watoto wako na hutapata fursa hiyo tena. Fanya yote uwezayo kutumia ushauri wa Neno la Mungu, na Yehova atabariki jitihada zako za kujenga familia yenye nguvu kiroho.
Tulijifunza Nini?
• Kwa nini ni muhimu sana kununua wakati unapozoeza watoto?
• Kwa nini kielelezo kizuri cha wazazi kinahitajiwa?
• Ni zipi baadhi ya njia muhimu za kuwasaidia watoto wakue kiroho?
• Hali ya kiroho ya familia inaweza kudumishwaje?
[Maswali ya Funzo]
[Picha katika ukurasa wa 24, 25]
Familia zenye nguvu kiroho hujifunza Neno la Mungu kwa ukawaida, huhudhuria mikutano ya Kikristo, na kushiriki katika huduma pamoja