Je, Vitu vya Kale Huthibitisha Kwamba Yesu Aliishi Duniani?

‘MAANDISHI Kwenye Sanduku Yathibitisha Kwamba Yesu Aliishi Duniani.’ Hivyo ndivyo gazeti la Novemba/Desemba 2002 la Biblical Archaeology Review lilivyosema kwenye ukurasa wa mbele. Ukurasa wa mbele katika gazeti hilo ulikazia habari ya sanduku la mifupa, lililopatikana nchini Israeli. Masanduku kama hayo yalitumiwa sana na Wayahudi katika kipindi kifupi kati ya karne ya kwanza K.W.K. na mwaka wa 70 W.K. Sanduku hilo lilikuwa la pekee hasa kwa sababu lilikuwa na maandishi ya Kiaramu kwenye upande mmoja. Wasomi wanasema kwamba maandishi hayo yanamaanisha hivi: “Yakobo, mwana wa Yosefu, ndugu ya Yesu.”

Biblia inasema kwamba Yesu wa Nazareti alikuwa na ndugu aliyeitwa Yakobo ambaye alijulikana kuwa mwana wa Yosefu, mume wa Maria. Yesu Kristo alipofundisha katika mji wa kwao, wasikilizaji walishangaa na kuuliza: “Je, huyu si mwana wa yule seremala? Je, mama yake haitwi Maria, na ndugu zake Yakobo na Yosefu na Simoni na Yudasi? Na dada zake, je, hawapo wote pamoja nasi?”—Mathayo 13:54-56; Luka 4:22; Yohana 6:42.

Naam, maandishi kwenye sanduku hilo yanalingana na maelezo kumhusu Yesu wa Nazareti. André Lemaire, mtaalamu wa maandishi ya kale na mwandishi wa kitabu Biblical Archaeology Review kilichotangulia kutajwa, alisema kwamba ikiwa Yakobo anayetajwa katika maandishi hayo alikuwa ndugu wa kambo wa Yesu Kristo, basi, ingemaanisha kwamba “mbali na Biblia, sanduku hilo ndicho kitu cha kale zaidi, kinachothibitisha kwamba Yesu aliishi duniani.” Mhariri wa gazeti hilo anayeitwa Hershel Shanks anasema kwamba sanduku hilo ‘ni kitu halisi na kinachoonekana ambacho kilitengenezwa wakati ambapo yule mtu mkuu zaidi aliishi duniani.’

Hata hivyo, majina yote matatu yanayoonekana kwenye sanduku hilo yalitumiwa sana katika karne ya kwanza. Kwa hiyo, mbali na familia ya Yesu Kristo, inawezekana kwamba kulikuwa na familia nyingine yenye watu wanaoitwa Yakobo, Yosefu, na Yesu. Lemaire anasema hivi: “Inawezekana kwamba kulikuwa na watu 20 hivi ambao wangeweza kuitwa ‘Yakobo, mwana wa Yosefu, ndugu ya Yesu,’ huko Yerusalemu katika vizazi viwili vilivyotangulia mwaka wa 70 W.K.” Hata hivyo, yeye anaona kwamba kuna uwezekano mkubwa sana kwamba Yakobo anayetajwa kwenye sanduku hilo alikuwa ndugu wa kambo wa Yesu Kristo.

Kuna jambo lingine linalofanya wengine waamini kwamba Yakobo anayetajwa katika maandishi hayo alikuwa ndugu wa kambo wa Yesu Kristo. Ijapokuwa lilikuwa jambo la kawaida kumtaja baba ya mtu aliyekufa katika maandishi kama hayo, kwa kawaida jina la ndugu  halikutajwa. Kwa hiyo, wasomi fulani wanaamini kwamba Yesu anayetajwa kwenye sanduku hilo alikuwa mtu mkuu sana, na jambo hilo linawafanya wafikirie kwamba alikuwa Yesu Kristo, mwanzilishi wa Ukristo.

Je, Hilo Ni Sanduku Bandia?

Baada ya mfu kuzikwa na kuoza katika pango la kuzikia, mifupa yake iliwekwa ndani ya sanduku la mifupa. Masanduku mengi ya mifupa yaliibwa kutoka katika makaburi karibu na Yerusalemu. Sanduku hilo lenye jina la Yakobo lilipatikana katika soko la vitu vya kale, wala si katika machimbo fulani maalumu. Inasemekana kwamba mwenye sanduku hilo alilinunua kwa kiasi fulani cha dola za Marekani katika miaka ya 1970. Kwa hiyo, chanzo cha sanduku hilo hakijulikani. Profesa Bruce Chilton wa Chuo cha Bard, huko New York, anasema hivi: “Usipojua chanzo cha kitu fulani cha kale au mahali ambapo kimekuwa kwa miaka 2,000 hivi, huwezi kudai kwamba unajua uhusiano uliopo kati ya kitu hicho na watu ambao huenda wakatajwa hapo.”

Kwa sababu chanzo cha sanduku hilo hakijulikani, André Lemaire alipeleka sanduku hilo kwenye Taasisi ya Jiolojia ya Israeli. Watafiti wa taasisi hiyo walithibitisha kwamba sanduku hilo lilitengenezwa kwa mawe ya chokaa katika karne ya kwanza au ya pili W.K. Walisema kwamba “hakuna vifaa vyovyote vya kisasa vilivyotumiwa kulitengeneza.” Wasomi wa Biblia waliohojiwa na mwandishi wa gazeti The New York Times walisema kwamba “huenda ikawa mambo kadhaa kuhusu sanduku hilo yanapatana na yale ambayo Biblia inasema kumhusu Yesu, hata hivyo, hakuna uthibitisho maalumu unaoonyesha kwamba mtu anayetajwa kwenye sanduku hilo ni Yesu.”

Gazeti la Time lilisema kwamba “karibu kila mtu mwenye elimu leo anaamini kwamba Yesu aliishi duniani.” Hata hivyo, wengi wanaona kwamba mbali na masimulizi ya Biblia lazima kuwe na uthibitisho mwingine unaoonyesha kwamba Yesu aliishi duniani. Je, imani yetu katika Yesu Kristo inategemea vitu vya kale? Tuna uthibitisho gani kwamba “yule mtu mkuu zaidi aliishi duniani”?

[Hisani ya Picha katika ukurasa wa 3]

Left, James Ossuary: AFP PHOTO/J.P. Moczulski; right, inscription: AFP PHOTO/HO