Muhuri ‘wa Yukali’

KATIKA karne ya saba K.W.K., mtawala Mkaldayo, Nebukadneza, alishinda Yerusalemu, akateketeza jiji hilo, na kuharibu kuta zake. Alimteka na kumpofusha Sedekia mfalme wa Yuda. Isitoshe, ‘mfalme wa Babiloni aliwaua watu wote wenye vyeo wa Yuda.’—Yeremia 39:1-8.

Yukali mwana wa Shelemia ni mmoja wa watu wenye vyeo au wakuu wa Yuda ambao yaelekea waliuawa na Wababiloni. Kuna habari mpya kuhusu Yukali. Lakini kabla ya kuzichunguza, acheni tuone yale ambayo Maandiko yanasema kuhusu Yukali na siku zake.

“Hawatakushinda”

Yehova alimtuma nabii Yeremia kutoa ujumbe wa hukumu dhidi ya Yuda na Yerusalemu. Mungu alimwambia Yeremia kwamba wafalme wa Yuda, wakuu, makuhani, na watu ‘wangepigana’ naye. Yehova alisema hivi: “Lakini hawatakushinda, kwa maana ‘Mimi niko pamoja nawe.’”—Yeremia 1:17-19.

Wakati Wababiloni walipozingira jiji kuu la Yuda, Yerusalemu, Mfalme Sedekia alituma wajumbe mara mbili waende kwa Yeremia ili kujua ikiwa Nebukadneza angeondoka jijini na kumwomba nabii huyo asali kuhusu jambo hilo. Mmoja wa wajumbe hao wa mfalme alikuwa Yukali, aliyeitwa pia Yehukali. Ujumbe ambao Yeremia alipata kutoka kwa Mungu ulionyesha kwamba Wababiloni, au Wakaldayo, wangeharibu jiji hilo. Mkaaji yeyote wa Yerusalemu ambaye angebaki katika jiji hilo, angekufa kwa njaa, tauni, na upanga. Kwa upande mwingine, wale ambao wangejisalimisha kwa Wakaldayo wangeokoka. Maneno ya Yeremia yaliwakasirisha sana wakuu wa Yuda!—Yeremia 21:1-10; 37:3-10; 38:1-3.

Yukali ni mmoja wa wakuu waliomhimiza Sedekia hivi: ‘Tafadhali, acha mtu huyu Yeremia auawe, kwa maana anaidhoofisha mikono ya watu wa vita.’ Yukali huyo mwovu alikuwa pia miongoni mwa wale waliomtupa Yeremia ndani ya tangi lenye matope, lakini baadaye nabii huyo aliokolewa kutoka humo. (Yeremia 37:15; 38:4-6) Kwa kuwa Yeremia alimtii Yehova, aliokoka uharibifu wa Yerusalemu, lakini inaonekana Yukali alikufa wakati mfumo alioutegemea ulipoharibiwa.

Habari Zenye Kupendeza

Habari mpya kuhusu Yukali zilipatikana mwaka wa 2005 huko Yerusalemu. Wachunguzi wa vitu vya kale walikuwa wakichimba eneo fulani ambako walitazamia kupata jumba la Mfalme Daudi. Walipata jengo la mawe ambalo wanaamini liliharibiwa wakati  Wababiloni walipoteka Yerusalemu siku za Yeremia.

Haijulikani iwapo jengo hilo lilikuwa jumba la kifalme la Daudi. Lakini, wachunguzi hao walitambua muhuri wa udongo wa mfinyanzi wenye upana wa sentimeta moja ambao umeonyeshwa kwenye ukurasa wa 14. Wakati fulani muhuri huo ulipigwa kwenye hati ambayo tayari imeharibika. Maneno ya muhuri huo ni: “Wa Yehukali mwana wa Shelemiyahu mwana wa Shovi.” Yaonekana hayo ni maandishi ya muhuri wa mpinzani wa Yeremia, Yehukali au Yukali, mwana wa Shelemia.

Mchunguzi Eilat Mazar, aliyetambua muhuri huo anaandika kwamba Yehukali ndiye “waziri wa pili wa mfalme,” baada tu ya Gemaria, mwana wa Shafani, ambaye jina lake liko kwenye muhuri uliopatikana katika Jiji la Daudi. *

Imani katika Neno la Mungu haitegemei ugunduzi wa kitu cha kale; bali utimizo wa unabii ulioongozwa kwa roho ya Mungu ni msingi thabiti wa kuiamini Biblia. Historia inathibitisha kwamba Yeremia alitabiri kwa usahihi uharibifu wa Yerusalemu. Mwisho wenye kuaibisha wa wapinzani wa Yeremia unapaswa kuimarisha usadikisho wetu kwamba tukiwa waaminifu kama Yeremia, adui zetu ‘hawatatushinda kwa maana Yehova yuko pamoja nasi.’

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 15]

Yeremia hakukubali kutishwa kupotosha ujumbe wa Mungu

[Hisani ya Picha katika ukurasa wa 14]

Gabi Laron/Institute of Archaeology/ Hebrew University ©Eilat Mazar