1-3. Wenzi wa ndoa wanakabili changamoto gani? (Tazama picha kwenye ukurasa huu.)

MUME ambaye amekuwa na ndoa yenye furaha kwa miaka 38 anasema hivi: “Mkijitahidi kabisa kwa unyoofu na kuonyesha kwamba mnataka ndoa yenu ifanikiwe, Yehova atawabariki.” Naam, waume na wake wanaweza kuwa na ndoa yenye furaha na pia kutegemezana nyakati za taabu.—Met. 18:22.

² Hata hivyo, ni kawaida kwa wenzi wa ndoa kupata “dhiki katika mwili wao.” (1 Kor. 7:28) Kwa nini? Kwa sababu, kushughulika na matatizo ya maisha kunaweza kusababisha mkazo katika ndoa. Kwa kuwa mume na mke si wakamilifu nyakati nyingine wanaumizana hisia, wanakosana, au kutoelewana, na hali hizo zinaweza kusababisha matatizo hata katika ndoa ambazo ni bora. (Yak. 3:2, 5, 8) Wenzi wengi wa ndoa wana shughuli nyingi sana za kazi huku wakitunza watoto wao. Mkazo na uchovu hufanya iwe vigumu kwa wenzi fulani wa ndoa kupata wakati wanaohitaji ili kuimarisha ndoa yao. Matatizo ya kifedha, matatizo ya kiafya, au magumu mengine huenda yakadhoofisha upendo na heshima kati yao. Isitoshe, msingi wa ndoa iliyoonekana kuwa imara unaweza  kudhoofishwa na “matendo ya mwili,” kama vile uasherati, mwenendo mpotovu, uadui, mizozo, wivu, milipuko ya hasira, na magomvi.—Gal. 5:19-21.

³ Hali ni mbaya zaidi kwa sababu katika “siku za mwisho” watu ni wachoyo na hawamwogopi Mungu, mambo ambayo ni sumu katika ndoa. (2 Tim. 3:1-4) Isitoshe, adui mwenye hila ameazimia kuishambulia ndoa. Mtume Petro anatuonya hivi: “Adui yenu, Ibilisi, anatembea huku na huku kama simba anayenguruma, akitafuta kummeza mtu.”—1 Pet. 5:8; Ufu. 12:12.

4. Wenzi wa ndoa wanawezaje kujenga ndoa imara na yenye furaha?

⁴ Mume fulani nchini Japani anakiri hivi: “Nilikuwa na mkazo mkubwa kwa sababu ya matatizo ya kifedha. Na mke wangu alipata pia mkazo mkubwa kwa sababu hatukuwa na mawasiliano mazuri. Pia, hivi karibuni alipata matatizo makubwa ya kiafya. Nyakati nyingine, tuligombana kwa sababu ya mkazo huo.” Kuna matatizo ambayo hayaepukiki katika ndoa, lakini yanaweza kutatuliwa. Kwa msaada wa Yehova, wenzi wa ndoa wanaweza kuwa na ndoa imara na yenye furaha. (Soma Zaburi 127:1.) Acheni tuzungumzie mambo matano ambayo ni kama mawe ya kiroho yanayojenga ndoa imara na inayodumu. Kisha tutachunguza jinsi mambo hayo yanavyoweza kuunganishwa kwa upendo.

5, 6. Waume na wake wanaweza kufanya nini ili Yehova awe katika ndoa yao?

⁵ Msingi wa kujenga ndoa salama ni ushikamanifu na ujitiisho kwa Mwanzilishi wa ndoa. (Soma Mhubiri 4:12.) Waume na wake wanaweza kumweka Yehova katika ndoa yao kwa kufuata mwongozo wake wenye upendo. Biblia inasema hivi kuhusu watu wa kale wa Mungu: “Masikio yako yatasikia neno nyuma yako likisema: ‘Hii ndiyo njia. Tembeeni ndani yake,’ iwe mtakwenda upande wa kuume au iwe mtakwenda upande wa kushoto.” (Isa. 30:20, 21) Leo, wenzi wa ndoa wanaweza ‘kusikia’ neno la Yehova kwa kusoma Neno la Mungu pamoja. (Zab. 1:1-3) Wanaweza kuimarisha zaidi ndoa yao kupitia programu ya Ibada ya Familia inayofurahisha na kuburudisha kiroho. Pia, kusali pamoja kila siku ni muhimu sana katika kujenga ndoa inayoweza kustahimili mashambulizi ya ulimwengu wa Shetani.

⁶ Gerhard anayeishi Ujerumani anasema hivi: “Wakati wowote shangwe yetu inapoathiriwa na matatizo au kutoelewana, ushauri wa Neno la Mungu umetusaidia kusitawisha subira na kusameheana. Hizo ni sifa muhimu sana katika ndoa yenye mafanikio.” Wenzi wa ndoa wanapojitahidi kumweka Mungu katika ndoa yao kwa kushiriki utendaji wa kiroho pamoja, wanakuwa na uhusiano wa karibu na wenye furaha pamoja na Mungu na kati yao.

7. Waume wanapaswa kutumiaje ukichwa wao?

⁷ Jinsi mume anavyotumia ukichwa wake kunaweza kumsaidia sana kujenga ndoa imara na yenye furaha. Biblia inasema hivi: “Kichwa cha kila mwanamume ni Kristo; nacho kichwa cha mwanamke ni mwanamume.” (1 Kor. 11:3) Muktadha wa maneno hayo unawaonyesha waume jinsi wanavyopaswa kutumia ukichwa wao—kama Kristo anavyotumia mamlaka yake juu ya mwanamume. Yesu hakuwa kamwe mtawala wa mabavu au  mkali, sikuzote alikuwa mwenye upendo, fadhili, usawaziko, tabia-pole, na mnyenyekevu moyoni.—Mt. 11:28-30.

8. Mume anaweza kufanya nini ili aheshimiwe na kupendwa na mke wake?

⁸ Waume Wakristo hawahitaji kudai tena na tena wake zao wawaheshimu. Badala yake, ‘wanaendelea kukaa nao vivyo hivyo kulingana na ujuzi,’ yaani, kuwafikiria na kuwaelewa. ‘Wanawapa heshima kama chombo dhaifu zaidi, yaani, mwanamke.’ (1 Pet. 3:7) Waume huonyesha hadharani na faraghani kwa maneno ya heshima na matendo ya fadhili kwamba wake zao ni wenye thamani kwao. (Met. 31:28) Mume anayetumia ukichwa wake kwa njia hiyo ya upendo ataheshimiwa na kupendwa na mke wake, na Mungu atabariki ndoa yao.

9. Mke anawezaje kujitiisha kwa unyenyekevu?

⁹ Upendo usio wa kichoyo na unaotegemea kanuni kumwelekea Yehova hutusaidia sote kujinyenyekeza chini ya mkono wake wenye nguvu. (1 Pet. 5:6) Njia moja muhimu ambayo mke mwenye ujitiisho anaonyesha kwamba anaheshimu mamlaka ya Yehova ni kwa kushirikiana na kumuunga mkono mume wake. Biblia inasema hivi: “Enyi wake, jitiisheni kwa waume zenu, kwa kuwa inafaa katika Bwana.” (Kol. 3:18) Kihalisi, mke hatafurahia maamuzi yote ya mume wake. Hata hivyo, ikiwa maamuzi ya mume hayakiuki sheria za Mungu, basi mke mnyenyekevu yuko tayari kumuunga mkono.—1 Pet. 3:1.

10. Kwa nini ni muhimu kwa wake kujinyenyekeza kwa upendo?

¹⁰ Mke ana jukumu la heshima akiwa ‘mwenzi’ wa mume wake. (Mal. 2:14) Anatoa maoni muhimu kuhusu maamuzi ya familia. Anafanya hivyo kwa kueleza kwa heshima mawazo na hisia zake lakini kwa unyenyekevu. Mume mwenye hekima atasikiliza kwa makini maoni ya mke wake. (Met. 31:10-31) Mke anapojitiisha kwa upendo familia inakuwa na shangwe, amani, na umoja, na waume na wake wanaridhika kwa sababu  wanajua kwamba wanampendeza Mungu.—Efe. 5:22.

11. Kwa nini ni muhimu kusameheana?

¹¹ Msamaha ni kati ya mambo muhimu sana yanayojenga ndoa yenye kudumu. Ndoa huimarika wakati waume na wake ‘wanapoendelea kuvumiliana na kusameheana kwa hiari.’ (Kol. 3:13) Kinyume chake, ndoa hudhoofika wakati wenzi wa ndoa wanapoendelea kukumbuka makosa ya zamani na kuyatumia kila mara kushambuliana. Kama vile nyufa zinavyoweza kudhoofisha jengo, ndivyo manung’uniko na kinyongo kinavyoweza kusitawi moyoni mwetu na kufanya iwe vigumu zaidi kusamehe. Lakini ndoa huimarika zaidi wakati mume na mke wanaposameheana, kama Yehova anavyowasamehe.—Mika 7:18, 19.

12. Upendo hufunika “dhambi nyingi” jinsi gani?

¹² Upendo wa kweli “hauweki hesabu ya ubaya.” Nao “hufunika dhambi nyingi.” (1 Kor. 13:4, 5; soma 1 Petro 4:8.) Yaani, tukiwa na upendo hatutaweka mpaka wa idadi ya makosa tunayoweza kusamehe. Mtume Petro alipouliza ni mara ngapi alipaswa kusamehe, Yesu alimjibu hivi: “Mpaka mara 77.” (Mt. 18:21, 22) Yesu alikuwa akionyesha kwamba Mkristo anapaswa kuwasamehe wengine bila kikomo.—Met. 10:12. *

13. Tunawezaje kushinda mwelekeo wa kutosamehe?

¹³ Annette anasema hivi: “Ikiwa wenzi wa ndoa hawataki kusameheana, kinyongo na kutoaminiana husitawi na mambo hayo ni sumu katika ndoa. Kusameheana huimarisha ndoa yenu na kuwasaidia kukaribiana zaidi.” Ili kuepuka mwelekeo wa kutosamehe, jitahidi kuwa na mtazamo wa kushukuru na kuthamini. Uwe na zoea la kumpongeza mwenzi wako kutoka moyoni. (Kol. 3:15) Mkifanya hivyo, mtakuwa na umoja, mtapata amani ya akili na baraka ambazo Mungu huwapa wale wanaosamehe.—Rom. 14:19.

14, 15. Ile Kanuni Bora ni nini, na kuitumia kunaimarishaje ndoa?

¹⁴ Bila shaka, unapenda kutendewa kwa heshima na staha. Unathamini watu wanapotilia maanani maoni na hisia zako. Lakini je, umewahi kumsikia mtu akisema, “Dawa ya moto ni moto”? Ingawa nyakati nyingine itikio hilo linaeleweka, Biblia inatuambia hivi: “Usiseme: ‘Nitamtendea kama vile tu alivyonitendea.’” (Met. 24:29) Kwa kweli, Yesu alipendekeza njia nzuri zaidi ya kushughulikia hali ngumu. Kanuni hiyo ya mwenendo huitwa mara nyingi ile Kanuni Bora. Inasema hivi: “Kama vile mnavyotaka watu wawatendee ninyi, watendeeni wao vivyo hivyo.” (Luka 6:31) Yesu alimaanisha kwamba tunapaswa kuwatendea watu jinsi ambavyo tungependa kutendewa na kutolipa ubaya kwa ubaya. Inamaanisha kwamba ikiwa tunataka ndoa yetu iwe na sifa fulani tunahitaji kusitawisha sifa hiyo.

¹⁵ Watu waliofunga ndoa huimarisha uhusiano wao wanapojali hisia za mwenzi wao. Mume mmoja nchini Afrika Kusini anasema hivi: “Tumejitahidi kutenda kulingana na ile Kanuni Bora. Ni  kweli kwamba nyakati nyingine tunakasirika, lakini tumejitahidi kutendeana jinsi ambavyo tungependa kutendewa—kwa heshima na staha.”

16. Mume au mke hapaswi kumfanyia nini mwenzi wake?

¹⁶ Usitangaze udhaifu wa mwenzi wako wa ndoa au kusema-sema kuhusu kasoro zake, hata kwa njia ya mzaha. Kumbuka kwamba ndoa si shindano la kujua ni nani mwenye nguvu zaidi, au ni nani anayeweza kupaaza sauti ya juu zaidi, au ni nani anayeweza kusema maneno yenye kuumiza zaidi. Ni kweli kwamba sote tuna kasoro, na nyakati nyingine tunawakasirisha wengine. Lakini hakuna sababu yoyote kwa mume au mke kutumia dhihaka, maneno ya dharau, au matusi, kupambana au kupigana na mwenzi wake.—Soma Methali 17:27; 31:26.

17. Waume wanawezaje kuishi kulingana na ile Kanuni Bora?

¹⁷ Hata ingawa katika tamaduni fulani wanaume wanaowakandamiza au kuwapiga wake zao huonwa kuwa mashujaa, Biblia inasema hivi: “Asiye mwepesi wa hasira ni bora kuliko mwanamume mwenye nguvu, naye anayezuia roho yake ni bora kuliko mtu anayeteka jiji.” (Met. 16:32) Ili kumwiga Yesu Kristo, yule mwanamume mkuu zaidi aliyewahi kuishi duniani, mtu anahitaji kuwa na nguvu nyingi za kimaadili na kuzuia roho yake. Mwanamume anayemuumiza kwa maneno au kimwili mke wake si shujaa hata kidogo, na atapoteza uhusiano wake na Yehova. Mtunga-zaburi Daudi, aliyekuwa mwanamume mwenye nguvu na jasiri, alisema hivi: “Fadhaikeni, lakini msitende dhambi. Semeni moyoni mwenu, kitandani mwenu, na kunyamaza.”—Zab. 4:4.

18. Kwa nini ni muhimu kuendelea kusitawisha sifa ya upendo?

¹⁸ Soma 1 Wakorintho 13:4-7. Upendo ni sifa muhimu zaidi katika ndoa. “Jivikeni upendo mwororo wenye huruma, fadhili, unyenyekevu wa akili, upole, na ustahimilivu. Lakini, zaidi ya mambo haya yote, jivikeni upendo, kwa maana huo ni kifungo kikamilifu cha muungano.” (Kol. 3:12, 14) Upendo wa kujidhabihu kama wa Kristo ni kama saruji inayounganisha mawe ya mfano yanayojenga ndoa imara. Upendo huo hufanya ndoa isivunjike hata mwenzi wa ndoa akiwa na kasoro zenye kuudhi, matatizo makubwa ya kiafya, matatizo ya kifedha yanayosababisha mkazo, na matatizo na wakwe.

19, 20. (a) Wenzi wa ndoa wanawezaje kufanikiwa kujenga ndoa imara na yenye furaha? (b) Tutazungumzia nini katika makala inayofuata?

¹⁹ Kwa kweli, ili ndoa ifanikiwe, waume na wake wanahitaji kujitoa kwa upendo, kuwa washikamanifu, na kujitahidi kabisa. Badala ya kukimbia ndoa matatizo yanapotokea, wenzi wa ndoa wanapaswa kuazimia kuboresha uhusiano wao badala ya kuvumiliana tu. Wenzi Wakristo wanaompenda Yehova na kupendana wanachochewa na upendo wao kwa Mungu na kati yao kutatua matatizo yao, kwa kuwa “upendo haushindwi kamwe.”—1 Kor. 13:8; Mt. 19:5, 6; Ebr. 13:4.

²⁰ Ni vigumu sana kujenga ndoa imara na yenye furaha katika ‘nyakati ngumu’ tunamoishi. (2 Tim. 3:1) Lakini inawezekana kwa msaada wa Yehova. Hata hivyo, wenzi wa ndoa wanapaswa pia kupambana na maadili mapotovu yaliyoenea katika ulimwengu huu. Makala inayofuata itazungumzia mambo ambayo waume na wake wanaweza kufanya ili kuimarisha ndoa yao kiroho.