Akina Baba Wanawezaje Kuwa na Uhusiano wa Karibu na Wana Wao?

“BABA, kwa nini unajua mambo mengi sana?” Je, mvulana wako amewahi kukushangaza kwa kukuuliza swali kama hilo? Inaelekea kwamba wakati huo ulifurahi sana kwamba wewe ni baba. Lakini ikiwa mwana wako alichukua hatua zaidi, yaani, ikiwa alitumia mashauri yako yenye hekima na kunufaika, bila shaka, ulipata shangwe nyingi zaidi moyoni. *—Methali 23:15, 24.

Hata hivyo, baada ya miaka kupita, je, bado mwana wako anakuthamini? Au je, inaonekana kwamba anapoendelea kukua uthamini wake kukuelekea unazidi kupungua? Unawezaje kuwa na uhusiano wa karibu pamoja na mwana wako anapokomaa na kuwa mtu mzima? Kwanza, acheni tuchunguze matatizo fulani ambayo akina baba wanakabili.

Matatizo Matatu ya Kawaida

1. KUKOSA WAKATI: Katika nchi nyingi, akina baba ndio hufanya kazi ili kupata riziki kwa ajili ya familia. Mara nyingi kazi yao inawalazimu kuwa mbali na nyumbani saa nyingi kila siku. Katika maeneo mengine, akina baba wanatumia wakati mchache sana pamoja na watoto wao. Kwa mfano, utafiti fulani uliofanywa hivi karibuni huko Ufaransa ulionyesha kwamba akina baba katika nchi hiyo wanatumia chini ya dakika 12 kila siku kuwatunza watoto wao.

FIKIRIA HILI: Unatumia muda gani pamoja na mwana wako? Kwa juma moja au majuma mawili yanayofuata, kwa nini usiandike jumla ya wakati unaotumia pamoja naye kila siku. Huenda matokeo yakakushangaza.

2. KUKOSA KUWEKA MFANO MZURI: Wanaume fulani hawakushirikiana sana na baba zao. “Sikushirikiana sana na baba yangu,” anasema Jean-Marie, anayeishi huko Ufaransa. Jambo hilo lilimwathirije? Anasema hivi: “Limeniletea matatizo ambayo sikuwazia kamwe yangenipata. Kwa mfano, inakuwa vigumu kwangu kuwa na mazungumzo yenye maana pamoja na wanangu.” Katika visa vingine, kuna wanaume ambao wanawajua baba zao vizuri sana, lakini uhusiano kati yao na baba zao umeharibika. Philippe mwenye umri wa miaka 43, anasema hivi: “Ilikuwa vigumu kwa baba yangu kunionyesha upendo. Kwa sababu hiyo, ninalazimika kujitahidi kuwaonyesha wanangu upendo.”

FIKIRIA HILI: Je, unahisi uhusiano wako na baba yako unaathiri jinsi unavyomtendea mwana wako? Je, umeona kwamba unafuata tabia nzuri au mbaya za baba yako? Jinsi gani?

3. KUKOSA KUTOA MASHAURI YENYE USAWAZIKO: Katika tamaduni fulani, watu wanapuuza daraka la baba katika kuwalea watoto. Luca, ambaye alilelewa katika nchi moja iliyo Magharibi mwa Ulaya anasema: “Katika eneo nilikolelewa watu  walihisi kwamba kulea watoto ni kazi ya akina mama.” Katika tamaduni nyingine, akina baba wanatiwa moyo kutoa nidhamu kali kwa watoto wao. Kwa mfano, George alilelewa katika nchi moja barani Afrika. Anasema hivi: “Katika utamaduni wetu, akina baba hawachezi pamoja na watoto wao kwa sababu wanaogopa kwamba hilo litapunguza mamlaka yao. Hivyo, sikuzote imekuwa vigumu kwangu kufurahia kuwa pamoja na mwanangu.”

FIKIRIA HILI: Katika jamii yenu, akina baba wanatazamiwa kutimiza daraka gani? Je, wanafundishwa kuona daraka la kuwalea watoto kuwa kazi ya wanawake? Je, akina baba wanatiwa moyo kuwapenda wana wao, au je, wengi wao wanaona ni jambo lisilofaa katika jamii kufanya hivyo?

Ikiwa wewe ni baba na unakabili tatizo moja au zaidi kati ya matatizo hayo, unaweza kufanya nini ili ufanikiwe? Fikiria mapendekezo yafuatayo.

Anza Mwana Wako Akiwa Angali Mchanga

Inaonekana kwamba wavulana huzaliwa wakiwa na tamaa ya kuwaiga baba zao. Hivyo, chochea tamaa hiyo ya mwana wako akiwa angali mchanga. Unawezaje kufanya hivyo? Na unawezaje kupata wakati wa kuwa pamoja naye?

Kila inapowezekana, mhusishe mwana wako katika shughuli zako za kila siku. Kwa mfano, kama unafanya kazi fulani nyumbani, mwombe akusaidie. Mpe mvulana wako ufagio mdogo au jembe dogo. Bila shaka, mwana wako atafurahia kufanya kazi pamoja nawe kwa sababu anakuona kuwa shujaa na angependa kukuiga. Huenda ukachukua muda mrefu zaidi kumaliza kazi hiyo; lakini utaimarisha uhusiano kati yenu, na utamfundisha mwana wako mazoea mazuri ya kazi. Zamani, Biblia iliwatia moyo akina baba wawahusishe watoto wao katika shughuli zao za kila siku na kutumia pindi hizo kuzungumza nao na kuwafundisha. (Kumbukumbu la Torati 6:6-9) Bado mashauri hayo yanafaa.

Zaidi ya kufanya kazi pamoja na mvulana wako, tafuta wakati wa kucheza pamoja naye. Kucheza kunatokeza nafasi za kujifurahisha na pia kufanya mambo mengine. Utafiti unaonyesha kwamba akina baba wanapocheza na watoto wao, jambo hilo huwatia moyo watoto wawe jasiri zaidi.

Akina baba wanapocheza pamoja na watoto wao wanapata fursa nyingine muhimu zaidi. Mtafiti Michel Fize anasema hivi: “Mvulana anawasiliana vyema zaidi na baba yake wanapocheza pamoja.” Wanapocheza, baba anaweza kumwonyesha mwana wake kwamba anampenda kupitia maneno na matendo. Kwa kufanya hivyo, anamfundisha mwana wake jinsi ya kuwapenda wengine pia. “Wakati mwanangu alipokuwa bado mtoto,” anasema André, baba anayeishi huko Ujerumani, “tulicheza pamoja mara nyingi. Nilimkumbatia, na akajifunza kunionyesha upendo pia.”

Wakati wa kulala ni kipindi kingine ambacho baba anaweza kuimarisha upendo kati yake na mwana wake. Msomee hadithi kwa ukawaida, na umsikilize anapoeleza kuhusu mambo aliyofurahia na yaliyomhangaisha siku hiyo. Ukifanya hivyo, itakuwa rahisi zaidi kwake kuendelea kuwasiliana nawe anapoendelea kukua.

Endeleeni Kufanya Mambo Ambayo Nyote Wawili Mnafurahia

Huenda vijana fulani matineja wakaonekana hawapendezwi na mazungumzo wakati baba yao anapojaribu kuwasiliana nao. Ikiwa inaonekana kwamba mwana wako anaepuka maswali yako, usiamue kwamba hapendi mazungumzo. Huenda akawa tayari zaidi kuzungumza ikiwa utabadili njia unayotumia kuwasiliana naye.

Jacques, baba anayeishi huko Ufaransa, aliona kwamba nyakati fulani ilikuwa vigumu kuwasiliana na mwanaye, Jérôme. Lakini badala ya kumlazimisha mwanaye azungumze, alibadili njia aliyotumia—alicheza mpira wa miguu pamoja naye. “Baada ya kucheza pamoja,” anasema Jacques, “tuliketi kwenye nyasi na kupumzika kidogo. Mara nyingi, mwanangu alinieleza mambo yaliyokuwa moyoni mwake. Kwa sababu tulikuwa pamoja, na alijua nilikuwa nimetenga wakati huo kwa ajili yake, tulisitawisha uhusiano wa pekee kati yetu.”

 Namna gani ikiwa mwanao hapendi michezo? André anakumbuka kwa furaha saa nyingi alizotumia pamoja naye wakitazama nyota. “Tulikuwa tukiweka viti vya kukunjwa nje kwenye hewa baridi ya usiku,” anasema André. “Kisha, tulivaa mavazi ya kujikinga baridi na kutazama anga la usiku huku tukinywa chai. Tulizungumza kuhusu Yule aliyeumba nyota. Tukazungumzia mambo ya kibinafsi na karibu kila kitu.”—Isaya 40:25, 26.

Namna gani ikiwa hupendi kufanya mambo fulani ambayo mwana wako anapenda? Ikiwa ndivyo, huenda ukalazimika kufanya mambo ambayo hupendi kufanya. (Wafilipi 2:4) “Nilipenda sana michezo kuliko mwanangu, Vaughan,” anasema Ian, ambaye anaishi Afrika Kusini. “Vaughan alipenda ndege na kompyuta. Kwa hiyo, nilijitahidi kupenda vitu hivyo, nikampeleka kwenye maonyesho ya ndege, na kucheza mchezo wa kuendesha ndege kwenye kompyuta. Ninahisi kwamba kwa sababu tulifanya pamoja mambo tuliyofurahia, ilikuwa rahisi zaidi kwa Vaughan kuzungumza nami kwa uhuru.”

Msaidie Ajiamini

“Angalia, Baba, angalia!” Je, mvulana wako mdogo aliwahi kukuambia maneno kama hayo alipojua jinsi ya kufanya jambo fulani? Ikiwa sasa yeye ni tineja, je, bado anataka utambue na kumpongeza kwa mambo anayofanya? Labda sivyo. Lakini bila shaka angependa kupongezwa ili akomae na kuwa mtu mzima mwenye usawaziko.

Ona mfano ambao Yehova Mungu alituwekea alipokuwa akishughulika na mmoja kati ya wanawe. Yesu alipokuwa karibu kuanza sehemu ya pekee katika maisha yake duniani, Mungu alionyesha hadharani jinsi alivyompenda kwa kusema: “Huyu ni Mwanangu, mpendwa, ambaye nimemkubali.” (Mathayo 3:17; 5:48) Ni kweli kwamba una daraka la kumtia nidhamu na kumfundisha mwanao. (Waefeso 6:4) Lakini je, unatafuta nafasi za kumpongeza kwa sababu ya mambo mazuri anayosema na kufanya?

Wanaume fulani wanaona kuwa ni vigumu kuwapongeza na kuwaonyesha wana wao upendo. Huenda walilelewa katika familia ambazo wazazi wao walikazia sana makosa badala ya mambo mazuri. Ikiwa ndivyo ilivyo, utahitaji kujitahidi kabisa ili umsaidie mwanao ajiamini. Unawezaje kufanya hivyo? Luca, aliyetajwa mapema, anafanya kazi za nyumbani kwa ukawaida pamoja na Manuel, mwanawe mwenye umri wa miaka 15. Luca anasema hivi: “Nyakati nyingine ninamwambia Manuel aanze kufanya kazi fulani akiwa peke yake na kumwahidi nitamsaidia ikiwa atahitaji msaada. Mara nyingi, anafaulu kufanya kazi hiyo akiwa peke yake. Mafanikio yake yanamfanya aridhike na kumchochea ajiamini zaidi. Anapofanikiwa, mimi humpongeza. Asipofanikiwa kufanya kazi hiyo jinsi nilivyotazamia, bado mimi humpongeza kwa jitihada zake.”

Unaweza pia kumchochea mwanao ajiamini zaidi kwa kumsaidia kufikia miradi mikubwa zaidi maishani. Namna gani ikiwa mwanao anafikia miradi yake polepole kuliko ulivyotazamia? Namna gani ikiwa amejiwekea miradi ambayo hupendi ingawa si mibaya? Katika hali kama hizo huenda ukahitaji kuchunguza upya mambo unayotazamia kutoka kwake. Jacques, aliyetajwa mapema anasema: “Ninajitahidi kumsaidia mwanangu ajiwekee miradi anayoweza kufikia. Lakini ninajitahidi pia kuhakikisha kwamba ni miradi yake, si yangu. Kisha, ninajikumbusha kwamba anahitaji kujitahidi kufikia miradi hiyo kulingana na uwezo wake.” Utamsaidia mwanao kufikia miradi yake ikiwa utasikiliza maoni yake, umpongeze kwa jitihada zake, na kumtia moyo ashinde vizuizi anavyokabili.

Ni wazi kwamba uhusiano wenu utakuwa na matatizo mbalimbali. Lakini mwishowe, inaelekea kwamba mwana wako atataka kuendelea kuwa na uhusiano wa karibu pamoja nawe. Kwa kweli, ni nani ambaye hangependa kukaa karibu na mtu ambaye atamsaidia kufanikiwa?

[Maelezo ya Chini]