YOSEFU aliendelea kutazama upande wa mashariki akitamani kuondoka kwenye msafara na kutoroka. Eneo la nyumbani kwao la Hebroni, lilikuwa nyuma ya milima iliyoonekana. Yakobo, baba yake alikuwa akijitayarisha kupumzika jioni, bila kujua kilichokuwa kimempata mwana aliyempenda sana. Lakini Yosefu hangerudi nyumbani; jambo ambalo kijana huyu alijua ni kwamba huenda hangemwona tena mzee huyo. Wafanyabiashara walimtazama huku wakiwaongoza ngamia kwenye barabara iliyoelekea kusini. Yosefu alikuwa mali yao, na hawangemwacha kamwe aende. Walimwona mvulana huyo kama mizigo yao yenye thamani ya marashi na mafuta—bidhaa zenye bei ambazo waliuza huko Misri.

Inawezekana Yosefu alikuwa na umri wa miaka 17 hivi. Wazia akigeuka na kutazama magharibi, ambako jua lilikuwa linakaribia kuzama upande wa Bahari Kuu, huku akifikiria hali ngumu iliyokuwa imempata. Ilikuwa vigumu kwake kuamini kwamba ndugu zake walikuwa karibu kumuua kabla ya kumuuza awe mtumwa. Lazima Yosefu alijizuia sana kulia. Hakujua maisha yake yangekuwaje baadaye.

Yosefu alijipataje katika hali hiyo ngumu? Na tunaweza kujifunza nini kutokana na imani ya kijana huyo aliyeteswa na kukataliwa na ndugu zake?

Yosefu alitoka katika familia kubwa ambayo haikuwa na furaha wala umoja. Simulizi la Biblia kuhusu familia ya Yakobo linaonyesha waziwazi matokeo mabaya ya familia yenye wake wengi, zoea ambalo Mungu aliruhusu miongoni mwa watu wake mpaka Mwana wake aliporudisha kiwango cha kwanza cha ndoa yenye mke mmoja. (Mathayo 19:4-6) Yakobo alikuwa na angalau watoto 14 waliozaliwa na wanawake wanne tofauti, wake zake wawili, Lea na Raheli, na wajakazi wao, Zilpa na Bilha. Tangu mwanzoni, Yakobo alimpenda Raheli aliyekuwa mrembo. Hakumpenda sana Lea, dada mkubwa wa Raheli, ambaye Yakobo alidanganywa ili amwoe. Wanawake hao wawili walichukiana, na wivu huo ulienea pia kati ya watoto wao.—Mwanzo 29:16-35; 30:1, 8, 19, 20; 37:35.

Kwa muda mrefu, Raheli alikuwa tasa, na hatimaye alipomzaa Yosefu, Yakobo alimtendea  mwana huyo wa uzeeni kwa njia ya pekee. Kwa mfano, familia hiyo ilipokuwa njiani kuelekea kukutana na Esau, ndugu ya Yakobo aliyetaka kumuua, Yakobo alihakikisha kwamba Raheli na mtoto Yosefu walikuwa salama kwa kuwaweka katika kikundi cha mwisho. Yosefu alikumbuka siku hiyo kwa muda mrefu. Wazia alivyohisi siku hiyo asubuhi alipomwona babake aliyezeeka akichechemea. Huenda alishangaa kujua sababu: Usiku uliotangulia baba yake alikuwa amepambana na malaika mwenye nguvu! Kwa nini? Kwa sababu Yakobo alitaka Yehova Mungu ambariki. Yakobo alithawabishwa jina lake lilipobadilishwa na kuwa Israeli. Taifa zima lingeitwa jina lake! (Mwanzo 32:22-31) Baadaye, Yosefu alitambua kwamba wana wa Israeli wangezaa makabila ya taifa hilo!

Baadaye, mvulana Yosefu alipatwa na msiba alipofiwa na mtu aliyempenda sana. Mama yake alikufa alipokuwa akimzaa ndugu yake mdogo, Benyamini. Baba yake aliomboleza sana kifo hicho. Wazia Yakobo akimpangusa Yosefu machozi, na kumfariji kwa tumaini lilelile lililomfariji Abrahamu, babu ya Yakobo. Yosefu alitiwa moyo sana kujua kwamba siku moja Yehova angemfufua mama yake! Labda Yosefu alimpenda hata zaidi Yehova Mungu wa “walio hai.” (Luka 20:38; Waebrania 11:17-19) Baada ya kufiwa na mkewe, Yakobo aliwapenda sikuzote wavulana hao wawili, wana wa Raheli.—Mwanzo 35:18-20; 37:3; 44:27-29.

Huenda watoto wengi wakaharibika wakitendewa kwa pekee hivyo, lakini Yosefu alijifunza kutokana na sifa nzuri za wazazi wake, na akasitawisha imani yenye nguvu na uwezo wa kutofautisha mema na mabaya. Akiwa na umri wa miaka 17, alikuwa mchungaji akiwasaidia kaka zake, alipoona kosa fulani walilofanya. Je, alijaribu kuficha jambo hilo ili wasimkasirikie? Vyovyote vile, alifanya jambo linalofaa. Alimwambia baba yake jambo hilo. (Mwanzo 37:2) Labda tendo hilo la ujasiri lilimfanya Yakobo ampende hata zaidi mwana huyo. Huo ni mfano bora sana kwa vijana Wakristo! Wanaposhawishiwa kuficha dhambi nzito za wengine, labda ndugu, dada, au rafiki zao, ni jambo la hekima kumwiga Yosefu na kuhakikisha kwamba wanawajulisha watu wanaoweza kumsaidia mkosaji.—Mambo ya Walawi 5:1.

Pia, tunaweza kujifunza jambo fulani kutokana na maisha ya familia ya Yakobo. Ingawa leo wanaume Wakristo hawaoi wake wengi, bado kuna familia nyingi za kambo miongoni mwao, zenye wazazi wa kambo na watoto wa kambo. Wote wanaweza kujifunza kutokana na familia ya Yakobo kwamba upendeleo na ubaguzi unaweza kuvunja umoja wa familia. Wazazi wenye hekima walio na familia za kambo wanajitahidi kuwahakikishia watoto wote kwamba kila mmoja anapendwa  na ana uwezo wa kipekee ambao unaweza kuchangia furaha katika familia.—Waroma 2:11.

Labda kwa sababu ya ujasiri wa Yosefu wa kufanya yaliyo sawa, Yakobo aliamua kumpa zawadi. Alimshonea mwana huyo vazi la kipekee. (Mwanzo 37:3) Watu fulani wameliita koti lenye mistari au koti lenye rangi nyingi, lakini hakuna uthibitisho kamili wa jambo hilo. Huenda lilikuwa vazi refu maridadi, lenye mikono mirefu na lililofika miguuni. Inawezekana kwamba vazi kama hilo lilivaliwa na watu mashuhuri au wenye cheo.

Yakobo hakuwa na nia mbaya, na bila shaka Yosefu aliguswa moyo na upendo na zawadi aliyopewa na baba yake. Lakini vazi hilo lingemletea matatizo makubwa. Kumbuka kwamba alikuwa mchungaji. Ilikuwa kazi ngumu ya jasho. Wazia kijana huyo akiwa amevalia vazi hilo maridadi akitembea kwenye nyasi ndefu, kupanda juu ya miamba, au kujaribu kumnasua mwana-kondoo aliyenaswa kwenye miiba. Isitoshe, zawadi ambayo Yakobo alimpa Yosefu ingeathirije uhusiano kati yake na ndugu zake?

Biblia inajibu hivi: “Ndugu zake walipoona kwamba baba yao alimpenda kuliko ndugu zake wote, wakaanza kumchukia, nao hawakusema naye kwa amani.” * (Mwanzo 37:4) Huenda ikaeleweka kwa nini walikuwa na wivu, hata hivyo ndugu za Yakobo walikosa hekima kwa kuruhusu washindwe na hisia hizo mbaya. (Methali 14:30; 27:4) Je, umewahi kuwa na wivu unapoona mtu mwingine akitendewa kwa njia ya heshima ambayo wewe pia unatamani? Kumbuka ndugu za Yosefu. Wivu wao uliwachochea kufanya mambo ambayo walijutia sana baadaye. Mfano wao unawakumbusha Wakristo kwamba ni bora zaidi kushangilia “pamoja na watu wanaoshangilia.”—Waroma 12:15.

Bila shaka, Yosefu alijua kwamba ndugu zake walimchukia. Hivyo, je, alificha vazi lake maridadi alipokuwa karibu na ndugu zake? Huenda alishawishika kufanya hivyo. Hata hivyo, kumbuka kwamba Yakobo alitaka vazi hilo liwe ishara ya kibali na upendo. Yosefu alitaka kuonyesha kwamba alithamini heshima hiyo, basi alilivaa kwa ushikamanifu. Mfano wake ni muhimu kwetu. Ingawa Baba yetu wa mbinguni hana ubaguzi, nyakati nyingine anachagua watumishi washikamanifu na kuwaonyesha kibali. Zaidi ya hayo, anawahimiza wawe tofauti na ulimwengu huu uliopotoka. Kama vazi la pekee la Yosefu, mwenendo wa Wakristo wa kweli unawafanya  wawe tofauti na watu wanaowazunguka. Nyakati nyingine mwenendo wao unafanya wachukiwe na kuonewa wivu. (1 Petro 4:4) Je, Mkristo anapaswa kuogopa kujitambulisha kuwa mtumishi wa Mungu? Hapana—Wakristo wanamwiga Yosefu ambaye hakuficha vazi lake.—Luka 11:33.

Muda si muda Yosefu akaota ndoto mbili za ajabu. Katika ndoto ya kwanza, Yosefu aliona yeye na ndugu zake, kila mmoja akifunga mganda wa nafaka. Kisha miganda ya ndugu zake ikazunguka mganda wake na kuuinamia huku ukiwa umesimama wima. Katika ndoto ya pili, jua, mwezi, na nyota 11 zilikuwa zikimwinamia Yosefu. (Mwanzo 37:6, 7, 9) Yosefu angefanya nini kuhusu ndoto hizo za ajabu alizoona waziwazi?

Ndoto hizo zilitoka kwa Yehova Mungu. Zilikuwa za kinabii, na Mungu alitaka Yosefu atangaze ujumbe wa ndoto hizo. Kwa njia fulani, Yosefu alipaswa kufanya jambo ambalo baadaye manabii wote walifanya walipowatangazia watu wa Mungu ujumbe na hukumu zake.

Kwa busara, Yosefu aliwaambia ndugu zake hivi: “Tafadhali, sikilizeni ndoto hii ambayo nimeota.” Ndugu zake waliielewa ndoto hiyo, na hawakuipenda hata kidogo. Walijibu hivi: “Je, kwa kweli utakuwa mfalme juu yetu? Au utatutawala?” Simulizi hilo linaendelea kusema: “Basi wakapata sababu mpya ya kumchukia kwa sababu ya ndoto zake na maneno yake.” Yosefu alipomsimulia baba yake ndoto ya pili pamoja na ndugu zake, wote walikasirika vilevile. Tunasoma hivi: “Baba yake akamkemea na kumwambia: ‘Ndoto hii ambayo umeota inamaanisha nini? Je, mimi na pia mama yako na ndugu zako kwa kweli tutakuja na kukuinamia?’” Ingawa hivyo, Yakobo aliendelea kufikiria jambo hilo. Je, Yehova alikuwa akizungumza na mvulana huyo?—Mwanzo 37:6, 8, 10, 11.

Yosefu ni mmoja kati ya watumishi wengi wa Yehova walioombwa watangaze unabii ambao haukupendwa na wengi na ambao ulifanya wateswe. Yesu alikuwa mjumbe mkuu zaidi, na aliwaambia hivi wafuasi wake: “Ikiwa wamenitesa mimi, watawatesa ninyi pia.” (Yohana 15:20) Wakristo wa kila umri wanaweza kujifunza mengi kutokana na imani na ujasiri wa kijana Yosefu.

Muda mfupi baadaye, Yakobo alimtuma kijana Yosefu aende safari ya mbali. Kaka zake walikuwa wakilisha kondoo upande wa kaskazini karibu na Shekemu, ambako tayari walikuwa wameanzisha uadui mkali. Bila shaka, Yakobo alikuwa na wasiwasi kuhusu wanawe, basi akamtuma Yosefu aende kuwajulia hali. Je, unaweza kuwazia hisia za Yosefu? Alijua kwamba ndugu zake walimchukia sana! Wangetendaje kama angewaletea ujumbe kutoka kwa baba yao? Licha ya hayo yote, Yosefu alitii na kuondoka.—Mwanzo 34:25-30; 37:12-14.

Ilikuwa safari ndefu, labda alitembea siku nne au tano. Eneo la Shekemu lilikuwa kilomita 80 upande wa kaskazini wa Hebroni. Lakini alipofika Shekemu, Yosefu aliambiwa kwamba ndugu zake walikuwa wameondoka na kwenda Dothani, kilomita 22 au zaidi upande wa kaskazini. Yosefu alipokaribia Dothani, ndugu zake walimwona akija kwa mbali. Mara moja, wakawaka hasira. Simulizi hilo linaendelea kusema: “Basi wakasemezana: ‘Tazama! Yule mwota-ndoto anakuja. Basi na tumuue, tumtupe ndani ya moja la mashimo ya maji; halafu tutasema mnyama mkali wa mwitu alimrarua. Ndipo tuone itakuwaje kwa ndoto zake.’” Hata hivyo, Rubeni aliwashauri ndugu zake wamtupe Yosefu ndani ya shimo akiwa hai, kwa vile alikusudia kumwokoa mvulana huyo baadaye.—Mwanzo 37:19-22.

Bila kujua nia yao, Yosefu aliwakaribia, akitarajia kukutana nao kwa amani. Badala yake, ndugu zake walimshambulia! Ghafula wakamvua vazi lake la pekee, wakampeleka kwenye kisima kilichokauka, na kumsukuma ndani. Yosefu akaanguka shimoni puu! Akatulia kidogo, kisha akajikaza kusimama, lakini hangeweza kamwe kutoka ndani. Aliona tu anga kupitia tundu la kisima na kusikia sauti za ndugu zake. Aliwalilia na  kuwasihi, lakini wakampuuza. Bila kujali, walikula chakula hapo karibu. Rubeni alipoondoka, walizungumzia tena kuhusu kumuua mvulana huyo, lakini Yuda akawashauri wamuuze kwa wafanyabiashara waliokuwa wakipita karibu. Eneo la Dothani lilikuwa karibu na barabara ya kwenda Misri, na punde si punde msafara wa Waishmaeli na Wamidiani ukaja. Kabla Rubeni hajarudi, tayari walikuwa wamemuuza. Walimuuza ndugu yao awe mtumwa kwa shekeli 20. *—Mwanzo 37:23-28; 42:21.

Sasa tumerudi tulipoanzia. Yosefu alipokuwa akipelekwa kusini kuelekea Misri, alidhani alikuwa amepoteza kila kitu. Alikuwa ametenganishwa na familia yake! Kwa miaka mingi, hakujua lolote kuhusu familia yake—hakujua jinsi Rubeni alivyohangaika aliporudi na kumkosa Yosefu; hakujua jinsi Yakobo alivyohuzunika alipodanganywa na kuamini kwamba Yosefu alikuwa amekufa; hakusikia kumhusu Isaka babu yake aliyezeeka, ambaye bado alikuwa hai; wala hakusikia kuhusu Benyamini ndugu yake mdogo, aliyempenda na kumkosa sana. Lakini je, Yosefu alikuwa ameachwa bila chochote?—Mwanzo 37:29-35.

Bado Yosefu alikuwa na kitu ambacho ndugu zake hawangeweza kamwe kumnyang’anya, yaani, imani. Alijua mengi kumhusu Yehova, Mungu wake, na hakuna chochote ambacho kingemtenganisha naye—iwe ni kuacha nchi ya kwao, au hali ngumu ya kufungwa akiwa safarini kuelekea Misri, au pia aibu ya kuuzwa kama mtumwa kwa tajiri Mmisri aliyeitwa Potifa. (Mwanzo 37:36) Azimio la Yosefu la kumkaribia Mungu na imani yake iliendelea kuimarika kupitia matatizo hayo. Katika makala za wakati ujao tutaona jinsi imani hiyo ilivyomfanya Yosefu awe na thamani zaidi kwa Yehova, Mungu wake, vilevile kwa familia yake yenye misukosuko. Ni jambo la hekima kwetu kuiga imani ya Yosefu!