1, 2. Andiko la Waebrania 13:4 linapaswa kutuchochea kufanya nini?

SISI wote tunapenda kumuheshimia Yehova. Anastahili heshima yetu, na anatuahidi kama yeye pia atatuheshimia. (1 Sa. 2:30; Mez. 3:9; Ufu. 4:11) Anapenda pia tuheshimie watu wengine, kama vile wakubwa wa serikali. (Ro. 12:10; 13:7) Lakini, tunapaswa kuonyesha heshima hata zaidi katika sehemu ingine ya maisha, ni kusema, katika ndoa.

² Mutume Paulo aliandika hivi: “Ndoa iheshimiwe kati ya watu wote, na kitanda cha ndoa kikuwe bila uchafu.” (Ebr. 13:4) Mutume Paulo hakukuwa anazungumuzia tu jambo fulani lenye kuhusu ndoa. Alipenda kuambia Wakristo kama wanapaswa kuheshimia ndoa, ni kusema, kuiona kuwa ya maana sana. Ni vile unaona ndoa, zaidi sana ndoa yako mwenyewe, kama umeoa ao kuolewa?

3. Yesu alitoa shauri gani la maana juu ya ndoa? (Ona picha ku mwanzo wa habari hii.)

³ Kama unaona ndoa kuwa ya maana sana, unafuata mufano wa muzuri sana. Yesu naye aliheshimia ndoa. Wakati Wafarisayo walimuuliza ulizo juu ya kuvunja ndoa, aliwaambia mambo yenye Mungu alisema juu ya ndoa ya kwanza. Alisema hivi: “Kwa sababu hiyo mwanaume atamuacha baba yake na mama yake, na hao wawili  watakuwa mwili mumoja.” Yesu aliongeza hivi: “Kile chenye Mungu ameunganisha mutu yeyote asikitenganishe.”​—Soma Marko 10:2-12; Mwa. 2:24.

4. Yehova alikuwa na kusudi gani juu ya ndoa?

⁴ Yesu alikubali kama Mungu njo alianzisha ndoa na kama ndoa inapaswa kuwa ya maisha yote. Wakati Mungu alianzisha ndoa ya kwanza, hakuambia Adamu na Eva kama siku moja wangeweza kuvunja ndoa yao. Lakini, alikusudia watu “hao wawili” waendelee kuungana mu ndoa yao milele.

5. Kifo kilileta matokeo gani juu ya ndoa?

⁵ Lakini, unajua kama wakati Adamu alifanya zambi, mambo mingi ilibadilika. Badiliko moja ni kwamba wanadamu walianza kufa, na badiliko hilo lilikuwa na matokeo juu ya ndoa. Mutume Paulo alifasiria Wakristo kama kifo kinamaliza ndoa na kama bibi ao bwana mwenye anabakia muzima iko huru kuoa ao kuolewa tena.​—Ro. 7:1-3.

6. Sheria ya Musa inatufundisha nini kuhusu mawazo ya Mungu juu ya ndoa?

⁶ Sheria yenye Mungu alipatia Waisraeli ilitoa maelezo mingi juu ya ndoa. Kwa mufano, mwanaume Muisraeli aliruhusiwa kuwa na bibi zaidi ya mumoja. Watu walikuwa na desturi hiyo hata mbele Mungu atoe Sheria. Lakini, Sheria ililinda wanamuke na watoto ili wasitendewe mubaya. Kwa mufano, kama mwanaume Muisraeli alioa mutumwa na kisha anaoa mwanamuke mwingine, alipaswa kuendelea kutimizia bibi yake wa kwanza mahitaji yake kama vile alikuwa anafanya mbele. Mungu aliomba mwanaume huyo aendelee kulinda na kuhangaikia bibi yake wa kwanza. (Kut. 21:9, 10) Leo, hatufuate Sheria ya Musa. Lakini inatufundisha kama Mungu anaona ndoa kuwa ya maana sana. Kwa kweli, hilo linatusaidia kuheshimia ndoa.

7, 8. (a) Sheria ilisema nini juu ya kuvunja ndoa kulingana na Kumbukumbu la Torati 24:1? (b) Namna gani Yehova anaona kuvunja ndoa?

⁷ Sheria ilisema nini juu ya kuvunja ndoa? Hata kama Yehova hakukusudia hata siku moja bibi na bwana wavunje ndoa yao, Sheria iliruhusu mwanaume Muisraeli avunje ndoa na bibi yake kama “alipata jambo fulani lenye halifae juu yake.” (Soma Kumbukumbu la Torati 24:1.) Sheria haikuonyesha ni nini ingeonwa kuwa “jambo fulani lenye halifae.” Lakini, lilipaswa kuwa jambo fulani la haya ao lenye kuwa nzito, haikupaswa kuwa tu kosa ndogo. (Kum. 23:14) Jambo la kuhuzunisha ni hili: mu siku za Yesu, Wayahudi wengi walikuwa wanavunja ndoa na bibi zao “kwa sababu yoyote.” (Mt. 19:3) Kwa kweli, hatupendi kuwa na tabia hiyo.

⁸ Mu siku za nabii Malaki, ilikuwa kawaida kwa mwanaume kuvunja ndoa na bibi yake wa kwanza, pengine ili kuoa mwanamuke kijana, mwenye hakukuwa mutumishi wa Yehova. Lakini, Mungu alionyesha wazi namna aliona kuvunja ndoa. Alisema hivi: “Ninachukia kuvunja ndoa.” (Mal. 2:14-16) Mawazo ya Mungu juu ya ndoa haikubadilika tangu mwanzo, wakati alisema kama mwanaume “atashikamana na bibi yake, nao watakuwa mwili mumoja.” (Mwa. 2:24) Na Yesu aliunga mukono mawazo ya Baba yake juu ya ndoa wakati alisema hivi: “Kile chenye Mungu ameunganisha, mutu yeyote asikitenganishe.”​—Mt. 19:6.

9. Maneno ya Yesu yenye kuwa mu Marko 10:11, 12 maana yake nini?

⁹ Watu fulani wanaweza kuuliza hivi: ‘Kuko sababu fulani yenye inaweza kufanya Mukristo avunje ndoa yake na kuoa ao kuolewa tena?’ Ona mambo yenye Yesu alisema: “Kila mutu mwenye anavunja ndoa na bibi yake na kuoa mwingine anafanya uzinifu na anakosa uaminifu kwa bibi yake, na kama mwanamuke anavunja ndoa na bwana yake kisha anaolewa na mwingine, anafanya uzinifu.” (Mk. 10:11, 12; Lu. 16:18) Ni wazi  kabisa, Yesu aliheshimia ndoa na alipenda wengine wafanye vile. Kama mwanaume angevunja ndoa na bibi yake muaminifu na kuoa mwanamuke mwingine, jambo hilo lilikuwa uzinifu. Ni vile pia juu ya mwanamuke mwenye angevunja ndoa na bwana yake muaminifu. Hiyo ni kwa sababu kuvunja tu ndoa hakumalize ndoa. Mungu anaendelea kuona bibi na bwana kuwa “mwili mumoja.” Tena, Yesu alisema kama ikiwa mwanaume angevunja ndoa na bibi yake mwenye hana kosa, mwanamuke huyo angekuwa mu hatari ya kufanya uzinifu. Namna gani? Kwa kweli, wakati huo, mwanamuke mwenye ndoa yake ilivunjika angeweza kujisikia kuwa alipaswa kuolewa tena kwa sababu ya matatizo ya kupata feza. Ndoa hiyo ingeweza kuonwa kuwa uzinifu.

10. Ni sababu gani moja tu yenye inaweza kufanya Mukristo avunje ndoa yake na akuwe huru kuoa ao kuolewa tena?

¹⁰ Yesu alifundisha kama kuko sababu moja yenye inaweza kufanya mutu avunje ndoa. Alisema hivi: “Ninawaambia ninyi kwamba kila mutu mwenye anavunja ndoa na bibi yake, kama haiko tu kwa sababu ya uasherati, na kumuoa mwingine anafanya uzinifu.” (Mt. 19:9) Yesu alizungumuzia tena wazo hilo mu Mahubiri ya Mulimani. (Mt. 5:31, 32) Mara hiyo mbili, Yesu alizungumuzia “uasherati.” Uasherati unaweza kutia ndani zambi kama vile uzinifu, ukahaba, ngono kati ya watu wenye hawaoane, mwanaume kulala na mwanaume na mwanamuke kulala na mwanamuke, na mutu kulala na munyama. Kwa mufano, kama mwanaume mwenye kuoa anafanya uasherati, bibi yake anaweza kuamua ikiwa atavunja ndoa naye ao hapana. Kama anavunja ndoa na mwanaume huyo, Mungu hawezi tena kuwaona kuwa watu wenye kuoana.

11. Juu ya nini Mukristo anaweza kuamua kuwa hatavunja ndoa yake hata kama bibi ao bwana yake anafanya uasherati?

¹¹ Yesu hakusema kama bibi ao bwana mwenye hana kosa anapaswa kuvunja ndoa kama bwana ao bibi yake alifanya uasherati. Kwa mufano, bibi anaweza kuchagua kubakia na bwana yake hata kama bwana yake amefanya uasherati. Juu ya nini? Anaweza kuwa angali anamupenda na anaweza kuwa tayari kumusamehe na kutumika pamoja naye ili kufanya ndoa yao ikuwe muzuri. Pia, kama anavunja ndoa na haolewe tena, anaweza kupata magumu fulani. Kwa mufano, atafanya nini juu ya mahitaji yake ya kimwili na ya ngono? Atajisikia kuwa peke yake? Kuvunja ndoa  kutakuwa na matokeo gani juu ya watoto wake? Itakuwa nguvu zaidi kuwakomalisha katika kweli? (1 Ko. 7:14) Kwa kweli, bibi ao bwana mwenye hana kosa mwenye anaamua kuvunja ndoa anaweza kupata matatizo ya nguvu.

12, 13. (a) Ni nini ilitokea mu ndoa ya Hosea? (b) Juu ya nini Hosea alimuchukua tena Gomeri, na ndoa yake inaweza kutufundisha nini?

¹² Mufano wa nabii Hosea unatufundisha mambo mingi juu ya namna Mungu anaona ndoa. Mungu alimuambia Hosea aoe mwanamuke mwenye kuitwa Gomeri, mwenye angekuwa “mwanamuke wa ukahaba” na angezaa “watoto wa ukahaba.” Gomeri na Hosea walizaa mutoto mwanaume. (Ho. 1:2, 3) Kisha, Gomeri alizaa mutoto mwanamuke na mutoto mwingine mwanaume, inawezekana kabisa aliwazaa na mwanaume mwingine. Hata kama Gomeri alifanya uzinifu zaidi ya mara moja, Hosea hakuvunja ndoa yao. Kisha wakati fulani, Gomeri alimuacha Hosea na akakuwa mutumwa. Lakini, Hosea alimununua tena. (Ho. 3:1, 2) Yehova alimutumia Hosea ili kuonyesha namna alisamehe Waisraeli mara kwa mara hata kama walikosa uaminifu kwake na wakaabudu miungu mingine. Ndoa ya Hosea inaweza kutufundisha nini?

¹³ Kama bibi ao bwana Mukristo anafanya uasherati, Mukristo mwenye hana kosa anapaswa kukamata uamuzi. Yesu alisema kama bibi ao bwana mwenye hana kosa anaweza kuwa na sababu yenye kufaa ya kuvunja ndoa na kuwa huru kuoa ao kuolewa tena. Lakini, haiko mubaya kama bibi ao bwana mwenye hana kosa anaamua kumusamehe bibi ao bwana yake. Hosea alimuchukua tena Gomeri. Kisha kurudia kwa Hosea, alimuambia kama hangepaswa kufanya ngono pamoja na mwanaume mwingine yeyote. Hosea ‘hakulala’ na Gomeri kwa wakati fulani. (Ho. 3:3, maelezo ya chini) Lakini mwishowe, Hosea alipaswa kuwa alilala tena na bibi yake. Jambo hilo lilifananisha namna Mungu alikuwa tayari kukubali tena Waisraeli na kuendelesha urafiki pamoja nao. (Ho. 1:11; 3:3-5) Jambo hilo linatufundisha nini juu ya ndoa leo? Kama bibi ao bwana mwenye hana kosa anaanza tena kufanya ngono pamoja na bibi ao bwana mwenye alifanya zambi, hilo litaonyesha kama bibi ao bwana mwenye hana kosa amemusamehe. (1 Ko. 7:3, 5) Kwa hiyo, hakutakuwa tena sababu yenye kufaa ya kuvunja ndoa. Kisha pale, bibi na bwana wanapaswa kutumika pamoja na kusaidiana ili kuona ndoa namna Mungu anaiona.

14. Kulingana na andiko la 1 Wakorinto 7:10, 11, ni nini inaweza kutokea mu ndoa?

¹⁴ Wakristo wote wanapaswa kuheshimia ndoa kama vile Yehova na Yesu wanaiheshimia. Lakini, wakati fulani wengine hawafanye vile, kwa sababu sisi wote hatukamilike. (Ro. 7:18-23) Kwa hiyo, hatupaswe kushangaa kusikia kama Wakristo fulani wa kwanza-kwanza walikuwa na matatizo ya nguvu mu ndoa zao. Paulo aliandika hivi: “Bibi asitengane na bwana yake.” Lakini, wakati fulani jambo hilo lilitokea.​—Soma 1 Wakorinto 7:10, 11.

15, 16. (a) Bibi na bwana wanapaswa kuwa na muradi gani wakati wako na magumu mu ndoa yao, na juu ya nini? (b) Je, jambo hilo linafaa hata kama bibi ao bwana hamutumikie Yehova? Eleza.

¹⁵ Paulo hakuonyesha ni hali gani zenye zilifanya bibi na bwana fulani watengane. Lakini tunajua kama haikukuwa kwa sababu bwana alifanya uasherati. Kama ingekuwa vile, bibi angekuwa na sababu ya kuvunja ndoa na kuolewa tena. Paulo aliandika kama bibi mwenye alitengana na bwana yake alipaswa ‘kubakia bila kuolewa, kama haiko vile, [alipaswa] kusikilizana tena na bwana yake.’ Kwa hiyo, Mungu aliendelea kuona bibi na bwana hao kuwa wenye kuoana. Paulo alisema kuwa hata kama bibi na bwana wako na matatizo gani, kama hakuna mumoja kati yao mwenye alifanya uasherati, wanapaswa kuwa na muradi wa kusikilizana, ni kusema, kumaliza matatizo yao na kubakia pamoja. Wanaweza kuomba wazee wawasaidie. Wazee hawapaswe kuunga mukono upande mumoja, lakini  wanaweza kuwatolea mashauri yenye kutoka mu Biblia.

¹⁶ Lakini, tuseme nini kama Mukristo iko na bibi ao bwana mwenye haiko mutumishi wa Yehova? Wakati wanapata matatizo mu ndoa yao, wanaweza kutengana? Kama vile tumeona, Biblia inasema kama uasherati njo sababu yenye kufaa ya kuvunja ndoa. Lakini Biblia haionyeshe sababu zenye zinaweza kufanya bibi na bwana watengane. Paulo aliandika hivi: “Kama mwanamuke iko na bwana mwenye haamini na bwana huyo anakubali kubakia pamoja naye, basi asimuache bwana yake.” (1 Ko. 7:12, 13) Shauri hilo linafaa pia leo.

17, 18. Juu ya nini Wakristo fulani wameendelea kubakia na bibi ao bwana zao hata wakati wako na matatizo ya nguvu?

¹⁷ Lakini, mu hali fulani “bwana mwenye haamini” ameonyesha kama ‘hakubali kubakia’ pamoja na bibi yake. Kwa mufano, anaweza kuwa mwenye kumutendea mubaya sana kimwili, mupaka anaona kama afya ao uzima wake uko mu hatari. Anaweza kukataa kumutimizia yeye na familia yake mahitaji ya kimwili, ao kufanya asiweze kumutumikia Mungu. Mu hali kama hizo, bibi Mukristo anaweza kuamua yeye mwenyewe kwamba, hata kama bwana yake anasema nini, bwana yake ‘hakubali kubakia’ pamoja naye na kama ni lazima watengane. Lakini, Wakristo wengine wenye kuwa mu hali kama hizo, wameamua kama hawatatengana na bibi ao bwana zao. Wamevumilia na kujikaza sana ili kufanya ndoa yao ikuwe muzuri. Juu ya nini wameamua kufanya vile?

¹⁸ Kama bibi na bwana wanatengana mu hali kama ile, wataendelea tu kuwa wenye kuoana na wanaweza kupata magumu kama ile yenye tulitaja. Mutume Paulo alitoa pia sababu ingine ya kufanya bibi na bwana wasitengane. Aliandika hivi: “Bwana mwenye haamini anatakaswa kwa sababu ya bibi yake, na bibi mwenye haamini anatakaswa kwa sababu ya ule ndugu; tofauti na hilo, watoto wenu hawangekuwa safi, lakini sasa wao ni watakatifu.” (1 Ko. 7:14) Wakristo wengi waliamua kubakia pamoja na bibi ao bwana zao wenye hawakukuwa watumishi wa Yehova hata kama hali ilikuwa nguvu sana. Wakati bibi ao bwana zao walifikia kuwa Mashahidi wa Yehova, walifurahi sana kwa sababu walivumilia.​—Soma 1 Wakorinto 7:16; 1 Pe. 3:1, 2.

19. Juu ya nini kuko ndoa za mingi sana zenye furaha mu kutaniko la Kikristo?

¹⁹ Yesu alitoa mashauri juu ya kuvunja ndoa, na mutume Paulo alitoa mashauri juu ya kutengana. Wote wawili walipenda watumishi wa Mungu waheshimie ndoa. Leo mu dunia yote, kuko ndoa za mingi sana zenye kuwa na furaha mu kutaniko la Kikristo. Mu kutaniko lenu, unaweza kupata bibi na bwana wenye kuwa na furaha mu ndoa yao; bwana hao waaminifu wanapenda bibi zao na bibi hao wenye upendo wanaheshimia bwana zao. Wote wanaonyesha kama ndoa inaweza kuheshimika. Na tunaweza kuwa na furaha kuona kama bwana na bibi wengi sana wako wanaonyesha kama hii maneno ya Mungu ni ya kweli: “Kwa sababu hiyo mwanaume atamuacha baba yake na mama yake na atashikamana na bibi yake, na hao wawili watakuwa mwili mumoja.”​—Efe. 5:31, 33.