1. Ni nini ilimuchochea Kaini akamate maamuzi ya mubaya, na hilo lilikuwa na matokeo gani?

KAINI alipaswa kukamata uamuzi wa maana. Angeamua kuachana na mawazo yake ya kufanya zambi, na hilo lingemuletea matokeo ya muzuri. Ao angeacha mawazo yake yaongoze matendo yake, na hilo lingemuletea matokeo ya mubaya. Biblia inatuambia kama Kaini alikamata uamuzi wa mubaya. Uamuzi wake ulitokeza kifo cha ndugu yake Abeli na kuharibu urafiki wake pamoja na Muumbaji wake.​—Mwanzo 4:3-16.

2. Sababu gani ni jambo la maana tukamate maamuzi ya muzuri?

² Vilevile, sisi wote tunapaswa kukamata maamuzi mbalimbali katika maisha. Maamuzi fulani ni mazito sana, na mengine hayako mazito. Lakini, mengi kati ya maamuzi yenye tunakamata yanaweza kuwa na matokeo makubwa katika maisha yetu. Ikiwa tunakamata maamuzi ya muzuri, tunaweza kuwa na matatizo kidogo na maisha yenye amani zaidi. Lakini, ikiwa tunakamata maamuzi ya mubaya, maisha yetu yanaweza kuwa na magumu mengi na mambo yenye kuvunja moyo.​—Methali 14:8

3. (a) Ili tukamate maamuzi yenye hekima, tunapaswa kuwa na imani katika mambo gani? (b) Tutazungumuzia maulizo gani?

³ Ni nini itatusaidia tukamate maamuzi yenye hekima?  Tunapaswa kuwa na imani katika Mungu, na kutumaini kuwa anapenda kutusaidia na atatupatia hekima yenye tuko nayo lazima ili tukamate maamuzi ya muzuri. Tunapaswa pia kuwa na imani katika Neno lake, na kutumainia mashauri yake. (Soma Yakobo 1:5-8.) Kadiri tunaendelea kumukaribia Yehova na kupenda zaidi Neno lake, hilo linatusaidia tukuwe na tumaini kuwa anajua mambo ya muzuri zaidi yenye tuko nayo lazima. Kwa hiyo, tutachunguza Neno lake mbele ya kukamata maamuzi. Lakini, namna gani tunaweza kukomalisha uwezo wetu wa kukamata maamuzi ya muzuri? Na tunapaswa kabisa kubadilisha maamuzi yenye tumekamata?

4. Adamu alipaswa kukamata uamuzi gani, na hilo lilikuwa na matokeo gani?

⁴ Tangu zamani, watu wamelazimika kukamata maamuzi mazito. Mwanaume wa kwanza, ni kusema, Adamu, alipaswa kuamua ikiwa angemusikiliza Muumbaji wake, Yehova, ao angemusikiliza bibi yake, Eva. Adamu alichagua kumusikiliza Eva, mwenye alimuchochea kukamata uamuzi wa mubaya sana. Kwa hiyo, Yehova alifukuza Adamu katika shamba la Edeni, na kisha alifikia kufa. Leo, sisi pia tunateswa kwa sababu ya uamuzi wa mubaya wenye Adamu alikamata.

5. Namna gani tunaweza kuona daraka la kukamata maamuzi?

⁵ Watu fulani wanaweza kuwaza kama maisha yangekuwa mepesi zaidi ikiwa hawakupewa hata kidogo daraka la kukamata maamuzi. Pengine wewe pia unawaza hivyo. Lakini, ni muzuri tukumbuke kama Yehova hakuumba wanadamu kama vile roboti zenye haziwezi kufikiri ao kukamata maamuzi. Ametupatia Neno lake, lenye kutufundisha namna ya kukamata maamuzi yenye hekima. Yehova anapenda tukamate maamuzi, na daraka hilo linaweza kutusaidia. Fikiria mifano yenye kufuata.

6, 7. Waisraeli walipaswa kukamata uamuzi gani, na sababu gani ilikuwa vigumu kwao kukamata uamuzi huo? (Ona picha kwenye mwanzo wa habari hii.)

⁶ Wakati Waisraeli walikuwa wanaishi katika Inchi ya Ahadi, walipaswa kuchagua ikiwa wangemuabudu Yehova ao kutumikia miungu mingine. (Soma Yoshua 24:15.) Pengine huo ungeonekana kuwa uamuzi mwepesi. Lakini, uamuzi wao ungewaletea uzima ao kifo. Wakati wa Waamuzi, Waisraeli waliendelea kukamata maamuzi ya mubaya. Waliacha kumuabudu Yehova na wakaanza kuabudu miungu ya uongo. (Waamuzi 2:3, 11-23) Kisha, wakati wa nabii Eliya, watu wa Mungu walipaswa kuamua ikiwa wangetumikia Yehova ao kutumikia Baali, mungu wa uongo. (1 Wafalme 18:21) Pengine hilo lingeonekana kuwa uamuzi mwepesi kwa sababu kuamua kumutumikia Yehova ni jambo la muzuri zaidi sikuzote. Mutu mwenye kuwa na hekima hangependa kutumikia mungu mwenye hana uzima. Lakini, watu hao walishindwa kukamata uamuzi. Biblia inasema kuwa Waisraeli walikuwa ‘wanayumba-yumba juu ya maoni mawili tofauti.’ Eliya alitia watu moyo kwa hekima waamue kuabudu Mungu wa kweli, Yehova.

⁷ Sababu gani ilikuwa vigumu kwa Waisraeli hao kukamata uamuzi wenye hekima? Kwanza, hawakukuwa na imani katika Yehova, na walikataa kumusikiliza. Hawakumutumainia Yehova, na hawakuchukua wakati wa kujifunza juu yake ao hekima yake. Ikiwa wangefanya hivyo, mambo yenye wangejifunza yangewasaidia wakamate maamuzi yenye hekima. (Zaburi 25:12) Pili, Waisraeli walichochewa na watu wa mataifa mengine. Watu hao walichochea mawazo ya Waisraeli na hata kukamata  maamuzi pa nafasi yao. Kwa hiyo, Waisraeli wakaanza kufuata watu hao wa mataifa mengine na kuabudu miungu yao ya uongo. Yehova alikuwa ameonya Waisraeli juu jambo hilo kulikuwa kumepita miaka mingi.​—Kutoka 23:2.

8. Mufano wa Waisraeli unatufundisha jambo gani la maana?

⁸ Mufano wa Waisraeli unatufundisha kama ikiwa tunapenda kukamata maamuzi yenye hekima, tunapaswa kutumia Neno la Mungu. Andiko la Wagalatia 6:5 linatukumbusha kama kila mutu atabeba muzigo wa maamuzi yake mwenyewe. Ni wazi kwamba, hatuwezi kupatia mutu mwengine daraka la kukamata maamuzi pa nafasi yetu. Lakini, kila mumoja wetu anapaswa kujifunza mambo yenye Mungu anasema kuwa ni yenye kufaa na kuamua kuyafanya.

9. Sababu gani ni hatari kuacha wengine wakamate maamuzi pa nafasi yetu?

⁹ Namna gani tunaweza kuacha wengine wakamate maamuzi pa nafasi yetu? Ni wakati tunawaacha watuchochee kukamata uamuzi wa mubaya. (Methali 1:10, 15) Hilo linaleta hatari. Ni daraka letu kufuata zamiri yetu yenye kuzoezwa na Biblia. Ikiwa tunaacha wengine wakamate maamuzi pa nafasi yetu, hilo linaonyesha kuwa tumeamua kufuata watu hao. Kufanya hivyo kunaweza kutuletea musiba.

10. Mutume Paulo alitolea Wagalatia onyo gani?

¹⁰ Mutume Paulo alionya Wagalatia wasiache watu wengine wakamate maamuzi pa nafasi yao. (Soma Wagalatia 4:17.) Ndugu fulani katika Galatia walikuwa wanajaribu kukamata maamuzi pa nafasi ya wengine katika kutaniko. Walikuwa na kusudi gani? Wanaume hao wenye kujipenda wenyewe walipenda ndugu wawafuate wao kuliko kufuata mitume. Hawakukuwa wanyenyekevu, na hawakuheshimia haki ya ndugu zao ya kukamata maamuzi yao wenyewe.

11. Namna gani tunaweza kusaidia wengine wakati wako na lazima ya kukamata maamuzi?

¹¹ Mufano muzuri wa mutume Paulo unaweza kutufundisha sisi wote jambo fulani. Alijua kuwa ndugu zake walikuwa na haki ya kukamata maamuzi wao wenyewe, na aliheshimia haki  hiyo. (Soma 2 Wakorintho 1:24.) Leo, wazee wanaweza kuiga mufano huo wakati wanatolea ndugu ao dada mashauri juu ya jambo fulani lenye kumuomba akamate maamuzi yake mwenyewe. Wanafurahi kuzungumuzia pamoja na ndugu na dada zao habari zenye kutegemea Neno la Mungu. Lakini, wazee wanatenda kwa uangalifu na kuacha kila Mukristo akamate uamuzi wake mwenyewe, kwa sababu ni yeye atapatwa na matokeo ya uamuzi wake. Jambo la maana ni hili: Tunaweza kusaidia wengine waelewe mashauri ya Biblia yenye yanapatana na hali yao. Lakini, ndugu na dada zetu wako na haki na daraka la kukamata maamuzi yao wenyewe. Wakati wanakamata wao wenyewe maamuzi yenye hekima, watapata faida. Kwa kweli, hatupaswe kufikiri hata kidogo kama tuko na mamlaka ya kuamua mambo yenye ndugu na dada wengine wanapaswa kufanya.

12, 13. Sababu gani ni hatari kukamata maamuzi wakati tuko wenye kukasirika ao wenye kuvunjika moyo?

¹² Leo, watu wengi wanafuata moyo wao wakati wanakamata maamuzi. Lakini, hilo linaweza kuleta hatari. Biblia inatuonya tuepuke kutegemea moyo wetu wenye haukamilike, ao mawazo yetu wakati tunakamata maamuzi. (Methali 28:26) Hatuwezi kutumainia moyo wetu kwa sababu “moyo ni wenye hila [mudanganyifu] kuliko kitu kingine chochote nao ni hatari.” (Yeremia 17:9) Kuna mifano mingi katika Biblia yenye kuonyesha matokeo ya mubaya ya kukamata maamuzi yenye kutegemea moyo wenye haukamilike. (1 Wafalme 11:9; Yeremia 3:17; 13:10) Kwa hiyo, tunaweza kupata matokeo gani ikiwa tunafuata moyo wetu wakati tunakamata maamuzi?

¹³ Yehova ametupatia amri ya kumupenda kwa moyo wetu wote na kupenda jirani yetu kama vile tunajipenda sisi wenyewe. (Mathayo 22:37-39) Lakini tunapaswa kuwa waangalifu. Maandiko yenye kuwa katika fungu lenye kutangulia yanaonyesha kuwa ni hatari kuacha moyo wetu uongoze mawazo na matendo yetu. Kwa mufano, ni vigumu mutu mwenye kukasirika akamate uamuzi wa muzuri. (Methali 14:17; 29:22) Ni vigumu pia mutu mwenye kuvunjika moyo akamate uamuzi wa muzuri. (Hesabu 32:6-12; Methali 24:10) Tunapaswa kuacha sheria ya Mungu iongoze mawazo yetu. (Waroma 7:25) Wakati tunakamata maamuzi mazito, hatupaswe kuacha moyo wetu uongoze mambo yenye tunafanya.

14. Ni nini inatuonyesha kuwa haiko mubaya kubadilisha maamuzi fulani?

¹⁴ Tunapaswa kukamata maamuzi yenye hekima. Lakini, mutu mwenye hekima anajua kama wakati fulani anaweza kuwa na lazima ya kufikiria tena uamuzi fulani wenye alikamata zamani na pengine kuubadilisha. Yehova Mungu alituonyesha mufano mukamilifu. Fikiria jambo lenye alifanyia Waninawi katika siku za Yona. Biblia inasema hivi: ‘Naye Mungu wa kweli akaona matendo yao, kwamba walikuwa wamegeuka kutoka katika njia yao mubaya; naye Mungu wa kweli akajuta juu ya musiba ambao alikuwa amesema ataleta juu yao; naye hakuuleta.’ (Yona 3:10) Wakati Yehova aliona kuwa Waninawi walikuwa wamebadilika na kuacha kufanya mambo ya mubaya, alibadilisha uamuzi wake. Hilo linaonyesha kuwa yeye ni mwenye usawaziko, munyenyekevu, na mwenye huruma. Tofauti na wanadamu wengi, Yehova hakamate maamuzi bila kufikiri, hata wakati ni mwenye kukasirika.

15. Sababu gani tunaweza kuwa na lazima ya kubadilisha uamuzi fulani?

¹⁵ Wakati fulani, inaweza kuwa muzuri kufikiria  tena uamuzi fulani wakati hali zinabadilika. Ukumbuke kama wakati fulani Yehova alibadilisha maamuzi yake. (1 Wafalme 21:20, 21, 27-29; 2 Wafalme 20:1-5) Wakati mwingine wa kubadilisha uamuzi fulani inaweza kuwa wakati tunapata habari za mupya. Fikiria mufano wa Mufalme Daudi. Alikamata uamuzi fulani wenye kutegemea habari za uongo zenye alipewa juu ya Mefiboshethi, mujukuu wa Sauli. Kisha, wakati Daudi alipata habari za kweli, alibadilisha uamuzi wake. (2 Samweli 19:24-29) Wakati fulani, inaweza kuwa jambo la hekima tufanye pia hivyo.

16. (a) Ni mashauri gani yanaweza kutusaidia wakati tunakamata maamuzi? (b) Sababu gani tunapaswa kufikiria tena maamuzi yenye tulikuwa tumekamata, na namna gani tunaweza kufanya hivyo?

¹⁶ Biblia inasema kuwa hatupaswe kuwa haraka wakati tunakamata maamuzi mazito. (Methali 21:5) Tunapaswa kuchukua wakati wa kufikiri kwa uangalifu juu ya mambo yote ili tuweze kukamata uamuzi wenye hekima. (1 Wathesalonike 5:21) Mbele ya kuamua mambo ya kufanya, kichwa cha familia anapaswa kuchukua wakati wa kutafuta habari katika Maandiko na vichapo vyetu. Itakuwa pia muzuri kusikiliza mawazo ao mapendekezo ya watu wengine wa familia. Ukumbuke kama Mungu alishauria Abrahamu amusikilize bibi yake. (Mwanzo 21:9-12) Wazee pia wanapaswa kuchukua wakati wa kutafuta habari. Wakati habari za mupya zinaonyesha kuwa wanapaswa kubadilisha uamuzi moja kati ya maamuzi yenye walikuwa wamekamata, hawaogope kuwa wengine wataacha kuwaheshimia. Wazee wenye usawaziko na wanyenyekevu wanapaswa kuwa tayari kubadilisha mawazo na maamuzi yao ikiwa ni lazima. Na itakuwa muzuri sisi wote tufuate mufano wao. Hilo linaweza kufanya kutaniko liendelee kuwa na amani na umoja.​—Matendo 6:1-4.

17. Ni nini inaweza kutusaidia tupate matokeo ya muzuri wakati tunakamata maamuzi?

¹⁷ Maamuzi fulani ni mazito sana kuliko mengine. Kwa mufano, kuamua ikiwa utaoa ao kuolewa ao mutu mwenye utaoana naye ni uamuzi muzito sana. Uamuzi mwingine muzito ni kuamua wakati gani tutaanza kufanya utumishi wa wakati wote. Mbele ya kukamata maamuzi hayo mazito, tunapaswa kufikiri kwa uangalifu juu ya hali yetu na kumuomba Yehova musaada katika sala. Kufanya hivyo kunaweza kuchukua wakati fulani, lakini ikiwa tunapenda kukamata uamuzi wenye hekima, tunapaswa kumutumainia Yehova, kufuata maagizo yake, na kufuata muongozo wake. (Methali 1:5) Yehova ametutolea mashauri ya muzuri zaidi katika Neno lake. Kwa hiyo, ni jambo la maana tutafute habari na kusali ili kupata muongozo wa Yehova. Anaweza kutupatia sifa zenye tuko nazo lazima ili tukamate maamuzi yenye kupatana na mapenzi yake. Mbele ya kukamata maamuzi mazito, sikuzote tunapaswa kujiuliza hivi: ‘Uamuzi huu utaonyesha kama ninamupenda Yehova? Utaleta furaha na amani katika familia yangu? Na utaonyesha kama niko mwenye uvumilivu na mwema?’

18. Sababu gani Yehova anatuomba tukamate maamuzi yetu wenyewe?

¹⁸ Yehova hatukaze tumupende na kumutumikia. Lakini, ametupatia uhuru wa kukamata uamuzi huo. Anaheshimia daraka na haki yetu ya kuchagua ikiwa tutamutumikia ao hapana. (Yoshua 24:15; Mhubiri 5:4) Lakini anatuomba tutegemee Neno lake ili tufanye mambo yenye tumeamua kufanya. Ikiwa tunaonyesha imani katika muongozo wa Yehova na kutumia kanuni zenye ametupatia, tunaweza kukamata maamuzi yenye hekima. Na tutaonyesha kuwa tuko imara katika njia zetu zote.—Yakobo 1:5-8; 4:8.