1-3. Ndoa nyingi zinapambana na matatizo gani? (Ona picha kwenye mwanzo wa habari hii.)

MWANAUME fulani mwenye furaha katika ndoa yake tangu miaka 38, anasema hivi: “Ikiwa munafanya kabisa bidii na ikiwa munataka kabisa ndoa yenu ikuwe muzuri, Yehova atabariki ndoa yenu.” Kwa kweli, katika ndoa bibi na bwana wako na nafasi nyingi za kufurahi pamoja na pia kutegemezana wakati wa magumu.—Met. 18:22.

² Lakini, Biblia inasema kwamba katika ndoa bibi na bwana watakuwa na ‘ziki katika mwili wao.’ (1 Kor. 7:28) Sababu gani? Matatizo ya kila siku inaweza kufanya ndoa ikose furaha. Matumizi mabaya ya ulimi yanaweza kufanya bibi na bwana waumizane katika moyo, wakose kuelewana na wakose kuzungumuza vizuri. Inaweza kuwa hivyo, hata katika ndoa yenye kuwa muzuri kabisa. (Yak. 3:2, 5, 8) Pia, bibi na bwana wanaweza kuwa na kazi yenye kuwakamata wakati mwingi na yenye kuchokesha, na wakati huohuo wanapaswa kushugulikia watoto. Mahangaiko ya maisha na kuchoka sana inaweza kufanya bibi na bwana fulani wakose wakati wa kuwa pamoja ili kufanya ndoa yao ikuwe yenye nguvu. Magumu ya kupata feza, matatizo ya afya, ao matatizo mengine yanaweza kufanya wakose kupendana na kuheshimiana. Tena,  “matendo ya mwili,” kama vile uasherati, mwenendo mupotovu, uadui, mizozo, wivu, milipuko ya hasira, na magomvi, yanaweza kuharibisha hata ndoa yenye kuonekana kuwa yenye nguvu.—Gal. 5:19-21.

³ Zaidi ya matatizo hayo, tunaishi katika “siku za mwisho” ambamo watu wanajipenda wenyewe na hawamuogope Mungu; hali hizo pia zinaharibu ndoa. (2 Tim. 3:1-4) Mwishowe, ndoa zinashambuliwa na adui muovu sana. Mutume Petro anatuonya hivi: ‘Adui yenu, Ibilisi, anatembea huku na huku kama simba anayenguruma, akitafuta kumumeza mutu.’—1 Pet. 5:8; Ufu. 12:12.

4. Ni nani anaweza kusaidia ndoa ikuwe yenye nguvu na yenye furaha?

⁴ Mwanaume mumoja wa inchi ya Japani anasema hivi: “Nilikuwa na mahangaiko ya kupata feza. Na kwa sababu sikuzungumuza kabisa na bibi yangu, yeye pia alianza kuhangaika sana. Zaidi ya hilo, alishambuliwa na magonjwa. Wakati fulani, mahangaiko hayo yalitufanya tuanze kukosana.” Katika ndoa, kuna magumu fulani yenye hatuwezi kuepuka, lakini hilo halimaanishe kwamba hatuwezi kuyatatua. Yehova anaweza kusaidia bibi na bwana wakuwe na ndoa yenye nguvu na yenye furaha. (Soma Zaburi 127:1.) Tuzungumuzie sasa mambo tano yenye inaweza kutusaidia kujenga ndoa yenye nguvu na yenye kudumu. Kisha tutaona namna gani upendo unaweza kufanya ndoa ikuwe yenye nguvu.

5, 6. Bibi na bwana wanaweza kufanya nini ili kumupatia Yehova nafasi katika ndoa yao?

⁵ Ili kuwa na ndoa yenye nguvu, bibi na bwana wanapaswa kuwa waaminifu na kumutii Yule mwenye alianzisha ndoa. (Soma Mhubiri 4:12.) Bibi na bwana wanaweza kumupatia Yehova nafasi katika ndoa yao kwa kufuata muongozo wake wenye upendo. Hapo zamani, Biblia iliwaambia watu wa Mungu hivi: ‘Masikio yako yatasikia neno nyuma yako likisema: Hii ndiyo njia. Mutembee ndani yake, iwe mutaenda upande wa kuume ao iwe mutaenda upande wa kushoto.’ (Isa. 30:20, 21) Leo, bibi na bwana wanaweza ‘kusikia’ neno la Yehova kwa kusoma Biblia pamoja. (Zab. 1:1-3) Wanaweza tena kufanya ndoa yao ikuwe yenye nguvu kupitia programu ya Ibada ya Familia yenye kufurahisha na yenye kujenga kiroho. Pia, ni lazima bibi na bwana wasali pamoja kila siku ili waweze kupambana na majaribu ya ulimwengu wa Shetani ambayo inashambulia ndoa.

⁶ Ndugu Gerhard wa Ujerumani anasema hivi: “Wakati fulani furaha yetu ilipunguka kwa sababu ya magumu ya kila mumoja wetu ao kwa sababu ya kutoelewana, lakini mashauri ya Neno la Mungu ilitusaidia kuonyesha uvumilivu na kusameheana. Sifa hizo ni za lazima sana ili kuwa na ndoa yenye nguvu na yenye furaha.” Wakati bibi na bwana wanamupatia Mungu nafasi katika ndoa yao kwa kufanya mambo ya kiroho pamoja, wanamukaribia sana Mungu, wanakuwa marafiki sana, na ndoa yao inakuwa yenye furaha.

7. Namna gani bwana anapaswa kutumia mamulaka yake?

⁷ Namna bwana anasimamia familia yake inaweza kufanya ndoa ikuwe yenye nguvu na yenye furaha. Biblia inasema hivi: ‘Kichwa cha kila mwanaume ni Kristo; nacho kichwa cha mwanamuke ni mwanaume.’ (1 Kor. 11:3) Andiko hilo linamaanisha kwamba bwana anapaswa kutumia mamulaka yake kama vile Kristo anatumia mamulaka yake juu ya mwanaume. Hakuna siku Yesu alitumia mamulaka yake vibaya ao kutenda kwa ukali, lakini kila mara alikuwa mwenye upendo, mwema, mwenye  kuelewa wengine, mwenye tabia pole, na munyenyekevu moyoni.—Mt. 11:28-30.

8. Bwana anaweza kufanya nini ili bibi yake amupende na kumuheshimia?

⁸ Mwanaume mwenye kumuiga Kristo hatamulazimisha bibi yake amuheshimie. Lakini, ‘ataendelea kukaa naye kulingana na ujuzi,’ ni kusema, atamuona kuwa wa maana na kumuelewa. ‘Atamupa heshima kama chombo zaifu zaidi, yaani, mwanamuke.’ (1 Pet. 3:7) Mwanaume anapaswa kutumia maneno ya heshima na kutendea bibi yake kwa upole, wakati wako mbele ya watu ao wakati wako pekee yao. Hilo litaonyesha kwamba anaona bibi yake kuwa mutu wa maana sana kwake. (Met. 31:28) Mwanaume mwenye kufanya hivyo, atapendwa na kuheshimiwa na bibi yake, na hilo litafanya ndoa yao ibarikiwe.

9. Namna gani mwanamuke anaweza kuonyesha kwamba anatii kwa unyenyekevu?

⁹ Upendo usio na uchoyo, ni kusema, upendo kwa Yehova wenye kuongozwa na kanuni, unatusaidia tujinyenyekeze chini ya mukono wake wenye nguvu. (1 Pet. 5:6) Katika familia mwanamuke anapaswa kumuunga mukono bwana yake na kumusaidia; hiyo ni njia moja ya kuonyesha kwamba yeye ni mutiifu, na kwamba anaheshimu mamulaka ya Yehova. Biblia inasema hivi: ‘Enyi wake, mujitiishe [mutii] kwa waume zenu, kwa kuwa inafaa katika Bwana.’ (Kol. 3:18) Bila shaka, kuna wakati maamuzi fulani ya bwana hayatamupendeza bibi yake. Hata hivyo, ikiwa maamuzi hayo hayapingane na sheria za Mungu, mwanamuke mutiifu atakuwa tayari kuunga bwana yake mukono.—1 Pet. 3:1.

10. Sababu gani ni lazima bibi akuwe mutiifu?

¹⁰ Yehova amemupatia mwanamuke daraka lenye kuheshimika katika familia. Bwana yake anapaswa kumuona kuwa ni ‘mwenzake.’ (Mal. 2:14) Wakati bwana yake anachukua maamuzi fulani juu ya familia, bibi atatoa mawazo yake kwa heshima, lakini ataendelea kuwa mutiifu. Mwanaume mwenye hekima atasikiliza kwa uangalifu wakati bibi yake anatoa mawazo yake. (Met. 31:10-31) Kuwa mutiifu na mwenye upendo kunafanya wote katika familia wakuwe na furaha, amani, na waelewane; na hilo linafanya bibi na bwana watosheke kwa  sababu wanajua kwamba wanamupendeza Mungu.—Efe. 5:22.

11. Sababu gani bibi ao bwana anapaswa kumusamehe mwenzake?

¹¹ Kusameheana ni jambo la lazima sana ili ndoa ikuwe yenye nguvu. Ndoa inakuwa yenye nguvu wakati bibi na bwana ‘wanaendelea kuvumiliana na kusameheana kwa hiari.’ (Kol. 3:13) Lakini, wakati bibi ao bwana anachunga makosa ya zamani katika moyo na kila mara anayatumia kama mishale ili kumushambulia mwenzake, hilo linaharibisha ndoa. Mipasuko ya ukuta inaweza kufanya nyumba ipoteze nguvu yake; vilevile manunguniko na kinyongo vinaweza kukomaa ndani ya moyo wa bibi ao bwana, na kufanya ikuwe vigumu kusamehe. Lakini ndoa inakuwa yenye nguvu wakati bibi ao bwana anamusamehe mwenzake, kama vile Yehova anawasamehe.—Mika 7:18, 19.

12. Namna gani upendo unafunika ‘zambi nyingi’?

¹² Upendo wa kweli ‘hauhesabu ubaya.’ Lakini, ‘upendo unafunika zambi nyingi.’ (1 Kor. 13:4, 5; soma 1 Petro 4:8.) Ni kusema, ikiwa tuko na upendo, hatutahesabia makosa ao zambi zenye tunaweza kusamehe. Mutume Petro alimuuliza Yesu ni mara ngapi anapaswa kusamehe. Yesu alimujibu hivi: ‘Mupaka mara 77.’ (Mt. 18:21, 22) Kwa kusema hivyo, Yesu alionyesha kwamba Mukristo hatahesabia ni mara ngapi anapaswa kusamehe wengine.—Met. 10:12. *

13. Ni nini itasaidia bibi ao bwana akuwe tayari kusamehe?

¹³ Dada Annette anasema hivi: “Ikiwa bibi ao bwana anakataa kumusamehe mwenzake, ataendelea kumuwekea kinyongo na atakosa kumutumainia; na hiyo ni sumu katika ndoa. Kusamehe kunafanya ndoa ikuwe yenye nguvu na kunafanya bibi na bwana wakaribiane zaidi.” Ili kuwa tayari kusamehe, ujikaze kuwa mwenye shukrani na kuona mambo mazuri yenye mwenzako anafanya. Umupongeze bibi ao bwana yako kwa ukawaida, bila unafiki. (Kol. 3:15) Watu wenye kusamehe wanakuwa na amani ya akili, umoja na baraka za Mungu. Ninyi pia munaweza kuwa na mambo hayo.—Rom. 14:19.

14, 15. Yesu alifundisha kanuni gani, na sababu gani ni ya lazima sana katika ndoa?

¹⁴ Bila shaka unapendaka wengine wakutendee kwa heshima na kukuona kuwa wa lazima. Unafurahiaka wakati watu wanakubali mawazo yako na wanakuelewa. Lakini, umekwisha kusikia mutu anasema, “Miye pia nitamutendea vile alitindea”? Wakati fulani tunaweza kusema kwamba mutu mwenye kusema hivyo iko na sheria; lakini Biblia inasema hivi: ‘Usiseme: Nitamutendea kama vile tu alivyonitendea.’ (Met. 24:29) Hata hivyo, Yesu alituonyesha namna ya kumaliza matatizo. Alisema hivi: ‘Kama vile munavyotaka watu wawatendee ninyi, muwatendee wao vivyo hivyo.’ (Lu. 6:31) Yesu alimaanisha kwamba tunapaswa kuwatendea watu vile tunapenda watutendee na kwamba hatupaswe kurudisha ubaya kwa ubaya. Katika ndoa, hilo linamaanisha kwamba bwana ao bibi anapaswa kumutendea mwenzake kama vile angependa atendewe.

¹⁵ Bibi na bwana wanafanya  ndoa yao ikuwe yenye nguvu wakati kila mumoja wao anahangaikia namna mwenzake anajisikia. Mwanaume mumoja wa Afrika ya Kusini anasema hivi: “Tumejikaza sana kutumikisha kanuni hiyo ya Yesu. Kwa kweli, kuna wakati unakasirishwa, lakini kila mumoja anajikaza kutendea mwenzake vile anapenda kutendewa, ni kusema, tunaheshimiana na kila mutu anaona mwenzake kuwa wa maana.”

16. Bibi na bwana wanapaswa kuepuka kutendeana namna gani?

¹⁶ Usimuambie kila mutu uzaifu wa bibi ao bwana yako, ao kusema-sema juu ya makosa ya mwenzako. Usifanye hivyo hata kama ni kwa kuchekesha. Kumbuka kwamba ndoa haiko mashindano ya kutafuta kujua ni nani mwenye iko na nguvu zaidi, ni nani anajua kukasirika zaidi, ao ni nani anajua kutumia maneno yenye kuumiza kabisa. Sisi wote tuko na makosa, na wakati fulani tunawakasirikisha wengine. Lakini hakuna sababu yoyote yenye kumuruhusu bibi ao bwana kutumia maneno yenye kuumiza na yenye kuzaraulisha; ni mubaya zaidi wakifikia kusukumana ao kupigana.—Soma Methali 17:27; 31:26.

17. Namna gani mwanaume anaweza kutumikisha kanuni ya Yesu, ya kumutendea mwengine vile unapenda wakutendee?

¹⁷ Katika desturi fulani, wanaume wenye kuogopesha bibi zao ao kuwapiga ndio wanaonekana kuwa wanaume kabisa; lakini Biblia inasema hivi: ‘Asiye mwepesi wa hasira ni bora kuliko mwanaume mwenye nguvu, naye anayezuia roho yake ni bora kuliko mutu anayeteka jiji [muji].’ (Met. 16:32) Yesu Kristo, mutu mukubwa zaidi mwenye alipata kuishi, alikuwa na sifa ya kujizuia. Ili kumuiga ni lazima mutu ajikaze sana. Mwanaume mwenye kutukana bibi yake ao kumupiga haiko kabisa mwanaume, na atapoteza urafiki wake pamoja na Yehova. Mutunga-zaburi Daudi alikuwa mwanaume mwenye nguvu na mwenye ujasiri, aliandika hivi: ‘Mufazaike, lakini musitende zambi. Museme moyoni mwenu, kitandani mwenu, na kunyamaza.’—Zab. 4:4.

18. Sababu gani ni jambo la lazima bibi na bwana waendelee kuonyeshana upendo?

¹⁸ Soma 1 Wakorintho 13:4-7. Upendo ndio sifa ya lazima zaidi katika ndoa. Biblia inasema hivi: ‘Mujivike upendo mwororo wenye huruma, fazili, unyenyekevu wa akili, upole, na ustahimilivu [uvumilivu]. Lakini, zaidi ya mambo haya yote, mujivike upendo, kwa maana huo ni kifungo kikamilifu cha muungano.’ (Kol. 3:12, 14) Bibi na bwana wanapaswa kuwa na upendo usio na uchoyo na kumuiga Kristo, mwenye alikuwa tayari kujitoa kwa ajili ya wengine. Ikiwa bibi ao bwana anaonyesha upendo kama huo, ndoa yao itaendelea kuwa yenye nguvu hata kama mumoja wao iko na tabia fulani zenye hazifurahishe, ao wanapambana na matatizo ya afya, magumu ya kupata feza, na kukosa kuelewana na familia ya bibi ao ya bwana.

19, 20. (a) Bibi na bwana wanaweza kufanya nini ili ndoa yao ikuwe yenye nguvu na yenye furaha? (b) Tutachunguza nini katika habari yenye kufuata?

¹⁹ Bila shaka, ili ndoa ikuwe yenye nguvu inaomba upendo wa kujitoa, kuheshimu naziri na kujikaza sana. Wakati wa magumu, bibi na bwana hawapaswe kuachana. Kuliko kuishi katika ndoa kwa sababu tu hauna jambo lingine la kufanya, bibi na bwana wanapaswa kujikaza kumaliza magumu yao. Bibi na bwana wenye kushikamana na Yehova na wenye kupendana wanachochewa na upendo wao kwa Mungu na kwa kila mumoja wao ili kumaliza matatizo yao, kwa sababu ‘upendo haushindwe kamwe.’—1 Kor. 13:8; Mt. 19:5, 6; Ebr. 13:4.

²⁰ Kwa sababu tunaishi katika “nyakati za hatari,” si mwepesi kuwa na ndoa yenye nguvu na yenye furaha. (2 Tim. 3:1) Lakini inawezekana kwa musaada wa Yehova. Bibi na bwana pia wanapaswa kuwa waangalifu sana ili ndoa yao isiharibiwe na mambo ya uasherati ya ulimwengu huu. Habari yenye kufuata itaonyesha mambo yenye bibi na bwana wanaweza kufanya ili kulinda ndoa yao.