Je, Wajua?

Yesu alimaanisha nini alipomwambia Sauli: “Kuendelea kuipiga teke michokoo hufanya iwe vigumu kwako”?—Matendo 26:14.

▪ Nyakati za Biblia, wakulima walitumia michokoo kuongoza wanyama waliovuta jembe la kulimia. Mchokoo ulikuwa fimbo ndefu yenye urefu wa mita 2.5 hivi. Upande mmoja wa fimbo hiyo ulikuwa na chuma chenye ncha kali. Mnyama angeumia ikiwa angekataa kusonga aliposukumwa kwa mchokoo. Upande ule mwingine ulikuwa na chuma chenye makali kilichokuwa na umbo la bapa, ambacho kilitumiwa kuondoa udongo au nyasi zilizokwama kwenye jembe.

Nyakati nyingine michokoo ilitumika kama silaha. Shamgari aliyekuwa mwamuzi na shujaa wa vita wa Israeli, aliwachinja Wafilisti 600 “kwa mchokoo wa ng’ombe.”—Waamuzi 3:31.

Pia, Maandiko yanataja kifaa hiki katika njia ya mfano. Kwa mfano, Mfalme Sulemani aliandika kwamba maneno ya mtu mwenye hekima yanaweza kuwa “kama michokoo” ya kumsukuma rafiki ili afanye uamuzi unaofaa.—Mhubiri 12:11.

Yesu aliyefufuliwa alitumia maneno kama hayo ya mfano. Alimshauri Sauli, aliyekuwa akiwatesa Wakristo, aache “kuipiga teke michokoo.” Maneno hayo yanafanya tufikirie kuhusu mnyama mkaidi ambaye anajaribu kukataa mwongozo wa mkulima. Kwa hekima, Sauli alitii shauri la Yesu na akabadili maisha yake na kuwa mtume Paulo.

Wayahudi wa karne ya kwanza walitumia

mbinu gani ili kujua saa wakati wa usiku?

▪ Wakati anga halikuwa na mawingu, Wayahudi wa karne ya kwanza W.K. walitumia saa ya kivuli ili kujua ni saa ngapi. Hata hivyo, wakati mawingu yalipofunika jua au wakati wa usiku, walitumia clepsydra au saa inayotumia maji. Si Wayahudi pekee waliotumia saa hiyo. Wamisri wa kale, Waajemi, Wagiriki, na Waroma waliitumia pia.

Kitabu cha marejeo, The Jewish Encyclopedia, kinasema kwamba Mishnah na Talmud zinataja clepsydra “kwa majina mbalimbali, labda ili kutofautisha aina na miundo tofauti-tofauti, hata hivyo, majina yote hayo yalirejelea jambo moja, yaani, kuteremka, au kwa maneno rahisi kutiririka polepole kwa maji, tone baada ya tone, ambayo ndiyo maana ya ‘clepsydra’ katika Kigiriki.”

Saa hiyo ilifanya kazi jinsi gani? Maji yalitiririka polepole kutoka chombo kimoja kupitia tundu dogo chini ya chombo hicho na kuingia ndani ya chombo kingine. Mtazamaji angejua saa kwa kuangalia kiwango cha maji katika chombo cha juu au cha chini. Vyombo vyote viwili vilikuwa na alama za vipimo.

Wanajeshi kwenye kambi za Waroma walitumia saa hizo ili kujua mwanzo na mwisho wa makesha ya usiku. Mwisho wa kesha ulitambulishwa kwa mlio wa tarumbeta. Kwa hiyo, mtu aliyesikia sauti ya tarumbeta angejua mwanzo na mwisho wa kila kesha kati ya yale makesha manne.​—Marko 13:35.