Ulijua?
Herode alipata magumu gani wakati alijenga tena hekalu la Yerusalemu?
Mwanzoni, Sulemani alijenga hekalu la Yerusalemu kwenye kilima na alisimamisha kuta za kushikilia upande wa mashariki na upande wa mangaribi wa kilima hicho. Kuta hizo zilisaidia kukuwe na sehemu zenye kuinuka kuzunguka jengo hilo takatifu. Herode alipenda hekalu likuwe muzuri zaidi kupita lile la Sulemani, kwa hiyo alirekebisha na kunenepesha hekalu la zamani.
Mafundi wa Herode walinenepesha sehemu ya kaskazini yenye kuwa tambarare (plat) ili kuongeza sehemu yenye kuinuka. Upande wa kusini, sehemu yenye kuinuka ilipanuliwa kufikia meta 32. Ili kufanya hivyo, alijenga vyumba vingi vya chini ya udongo na ukuta mudogo wa kushikilia. Nafasi fulani, ukuta huo ulifikia urefu wa meta 50.
Herode alijikaza ili asikwaze Wayahudi ao kuzuia kazi zenye zilikuwa zinafanywa katika hekalu na kutolewa kwa zabihu. Josèphe, mwanahistoria Muyahudi, anasema kama Herode alizoeza hata makuhani Wayahudi wakuwe wafanyakazi wa majiwe na wenye kujua kazi ya mbao ili mufanyakazi mwenye hakuruhusiwa asiingie mahali patakatifu.
Herode alikufa mbele ya kumaliza kazi hiyo. Kufikia mwaka wa 30 kisha kuzaliwa kwa Yesu, kazi ya kujenga tena hekalu ilikuwa imekwisha kufanya miaka 46. (Yohana 2:20) Agripa wa Pili, mutoto wa mujukuu wa Herode, ndiye alimaliza kazi hiyo ya ujenzi katika mwaka wa 50 hivi kisha kuzaliwa kwa Yesu.
Sababu gani watu wa Malta waliwaza kama mutume Paulo alikuwa muuaji?
Pengine watu fulani wa Malta walichochewa na mawazo ya dini ya Wagiriki. Fikiria jambo lenye lilitokea wakati mashua yenye Paulo alikuwa ndani iliharibikia kwenye kisiwa cha Malta, kama vile inaonyeshwa katika kitabu cha Matendo. Wakati mutume Paulo alikusanya fungu la kuni na kuziweka kwenye moto ili wasafiri wenzake wenye waliharibikiwa na mashua (bateau) wapate joto, nyoka kipiri ilijifunga kwenye mukono wake. Wakati wakaaji wa kisiwa waliona jambo hilo, walisema hivi: ‘Hakika mutu huyu ni muuaji, na ingawa alifika mahali salama kutoka baharini, haki yenye kudai kisasi haikumuruhusu aendelee kuishi.’—Matendo 28:4.
Neno la Kigiriki lenye lilitafsiriwa “haki” katika andiko hilo ni “di’ke.” Neno hilo linaweza kumaanisha haki katika njia ya mufano. Lakini, katika hadisi za kutunga za Wagiriki, Dike lilikuwa jina la mungu mwanamuke wa haki. Watu waliwaza kama Dike alikuwa anachunguza mambo ya wanadamu na kupelekea mungu Zeu habari za ukosefu wa haki wenye haukujulikana, ili mwenye kuwa na kosa apewe malipizi. Kwa hiyo, kulingana na kitabu kimoja, pengine wakaaji wa Malta walikuwa wanawaza hivi: “Hata kama Paulo aliponyoka katika bahari, yeye ni mutu mwenye kutiwa alama mwenye sasa amekamatwa na Dike, mungu mwanamuke . . . kupitia nyoka kipiri.” Lakini, watu walibadilisha mawazo yao wakati waliona kama Paulo hakuumizwa.