1-2. Tumuhụ Matius 5:11, kerea i kitẹ su tempong nakahombang sasal᷊ukạ?

YESUS nẹ̌diandi su manga tumatol᷊ene i sire sarung kahěngang-hěngang mal᷊uasẹ̌. I sie lai něgělị laingatẹ̌ i sire apang makěndagẹ̌ si sie sarung makahombang sasal᷊ukạ. (Mat. 10:22, 23; Luk. 6:20-23) I kitẹ mal᷊uasẹ̌ nakoạ muriti Kristus. Katewe, kerea mạeng keluarga mẹ̌pědu, darihangu pěměrentah, arau hapị su pělahal᷊ẹ̌kang arau su sikol᷊ah měnihasa si kitẹ měkoạ barang dal᷊akị? Su tempong mẹ̌tiněna manga hal᷊ẹ̌ ene, i kitẹ aramanung gụgěnggang.

² Lawọ měpikirẹ̌ makahombang sigěsạ ene bal᷊inẹ alasang gunang mal᷊uasẹ̌. Katewe, ene niul᷊iu Hengetangu Mawu, kụ harusẹ̌ koateng i kitẹ. Contone, Yakobus němohẹ su tempong nakahombang sasal᷊ukạ i kitẹ abe mẹ̌pěndang seng tawẹ apa pělaharapẹ̌, i kitẹ harusẹ̌ mal᷊uasẹ̌. (Yak. 1:2, 12) Kụ Yesus naul᷊ị i kitẹ harusẹ̌ tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌ maning piạ sasal᷊ukạ. (Basa Matius 5:11.) Kerea tadeạu i kitẹ tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌ maning piạ sasal᷊ukạ? I kitẹ sarung makaěndung mal᷊awọ mạeng mẹ̌tiněna piram baụ tatěntiro bọu surati Yakobus gunang tau Kristen su abad humotong. Mahịe i kitẹ měngěndung piram baụ sasal᷊ukạ nikahombangengu tau Kristen su abad humotong.

3. Apa nariadi su apang i Yakobus nakoạ muriti Yesus?

³ Su apang i Yakobus tuari tiring i Yesus nakoạ muritẹ̌, tau Kristen su Yerusalem nirarihang. (Kis. 1:14; 5:17, 18) Su tempong i Stefanus nipate, lawọ tau Kristen něněntangu soa ene kụ ”nasal᷊iawuhẹ̌ sarang Yudea dingangu Samaria”, lai Siprus dingangu Antiokhia. (Kis. 7:58–8:1; 11:19) Manga muritẹ̌ nakahombang lawọ sasal᷊ukạ. Katewe i sire tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌ něnginjilẹ̌, kụ nẹ̌tul᷊ung něndarisị sidang su lawọ tampạ. (1 Ptr. 1:1) Katewe limembong lawọ kasasigěsạ sarung kahombangeng i sire.

4. Sasal᷊ukạ bal᷊inẹ apa nikahombangengu tau Kristen su abad humotong?

 ⁴ Tau Kristen su abad humotong nakahombang lawọ sasal᷊ukạ. Contone, ěndịu su taung 50 M, i Klaudius Kaisar Roma něngoro kěbị tau Yahudi pasěbang bọu Roma. Tau Yahudi apang nakoạ tau Kristen nipaksa gunang pěněntang wal᷊eng i sire kụ pěngal᷊ing sarang tampạ bal᷊inẹ. (Kis. 18:1-3) Ěndịu taung 61 M, Rasul Paulus němohẹ anạu sěmbaụe nihinakaneng su těngong taumata l᷊awọ, nipěnjara, kụ arětạ i sire nipul᷊aho. (Ibr. 10:32-34) Kụ pirang katau tau Kristen biahe masusah lai mahungsakị.​—Rm. 15:26; Flp. 2:25-27.

5. Manga kakiwal᷊o apang sarung simbaheng i kitẹ?

⁵ Su tempong i Yakobus němohẹ surate maraning taung 62 M, i sie nakaěna anạu sěmbaụe sarung makahombang sasal᷊ukạ. Yehuwa něngahạ si Yakobus měmohẹ sasasa mapaelẹ̌ gunang tau Kristen tadeạu makatul᷊ung si sire tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌ su tempong nakahombang sasal᷊ukạ. Mahịe i kitẹ měngěndung surati Yakobus, kụ sumimbahẹ̌ manga kakiwal᷊o ini: Apa mangal᷊ene bawera karal᷊uasẹ̌ niul᷊ị i Yakobus? Apa makakoạ tau Kristen kailangengu karal᷊uasẹ̌? Kụ kerea pelesa, pangangimang, dingangu kawawahani makatul᷊ung si kitẹ tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌ su tempong nakahombang sasal᷊ukạ?

6. Tumuhụ Lukas 6:22, 23, kawe nụe tau Kristen botonge tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌ maning piạ sasal᷊ukạ?

⁶ Taumata měpikirẹ̌ i sire botonge mal᷊uasẹ̌ mạeng badang masehatẹ̌, piạ lawọ doitẹ̌, dingangu keluarga mararame. Katewe, karal᷊uasẹ̌ niwohẹ i Yakobus ene kai bageang bọu buang rohkẹ̌ masusi bal᷊inẹ ual᷊ingu situasing pẹ̌sěngkatau. (Gal. 5:22) Sěngkatau Kristen botonge mal᷊uasẹ̌,  arau kahěngang-hěngang mal᷊uasẹ̌, mạeng masingkạ i sie seng nakal᷊uasẹ̌ si Yehuwa dingangu nẹ̌těno si Yesus. (Basa Lukas 6:22, 23; Kol. 1:10, 11) Kere putung turusẹ̌ dụdělị su sol᷊o, karal᷊uasẹ̌ lai turusẹ̌ ene su ral᷊ungu naung sěngkatau Kristen. I kitẹ tawe kailangengu karal᷊uasẹ̌ maning badang masakị arau doitẹ̌ mahal᷊i. I kitẹ lai tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌ maning piạ u měheghesẹ̌ si kitẹ arau keluarga dingangu taumata wal᷊inẹ mawěngsing si kitẹ. Karal᷊uasẹ̌ i kitẹ tatapẹ̌ matoghasẹ̌ maning taumata wal᷊inẹ mẹ̌tawakal᷊i měmul᷊aho karal᷊uasẹ̌ ene. Sasal᷊ukạ nikahombangeng i kitẹ něnodẹ i kitẹ kai muriti Kristus tutune. (Mat. 10:22; 24:9; Yoh. 15:20) Hakị u ene, i Yakobus němohẹ, ”Anạu sěmbaụku, pakaral᷊uasẹ̌ su tempong tumatěngo haghing sasal᷊ukạ.”​—Yak. 1:2.

7-8. Kawe nụe pangangimang i kitẹ nakoạ limembong matoghasẹ̌ su tempong timatěngo sasal᷊ukạ?

⁷ Yakobus nělahẹ alasang wal᷊inẹ kawe nụe tau Kristen sadia tumatěngo sasal᷊ukạ mawěhạ. I sie nẹ̌bera, ”Mạeng katatoghasu pangangimang i kamene seng nal᷊ahẹ, i kamene sarung mẹ̌tatahang.” (Yak. 1:3) Manga sasal᷊ukạ ene botonge isihing dingangu putung nipakẹ gunang měněsal᷊ẹ̌ peda bọu uase. Su tempong peda nitutung dingangu nilaehẹ̌ su akẹ, uase ene nakoa limembong makětị. Kerene lai, su tempong nakahombang sasal᷊ukạ, pangangimang i kitẹ nakoạ limembong matoghasẹ̌. Hakị u ene, i Yakobus němohẹ, ”Balạe kakakědangu makahumpạ timonane, sarang i kamene makoạ nasukụ dingangu lěngkapẹ̌ su kěbị hal᷊ẹ̌.” (Yak. 1:4) Su tempong nakasilo manga sasal᷊ukạ ene nakatoghasẹ̌ pangangimang, i kitẹ botonge mẹ̌tatahang dingangu karal᷊uasẹ̌.

⁸ Su surate, i Yakobus lai nělahẹ apa makakoạ karal᷊uasi kitẹ mailang. Apa manga sasal᷊ukạ ene, kụ kerea i kitẹ tumatěngo ene?

9. Kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ mapelesa?

⁹ Apa makakoạ karal᷊uasi kitẹ mailang? Su tempong i kitẹ běga měngsang měkoạ apa. Su tempong nakahombang sasal᷊ukạ, i kitẹ mẹ̌dorong tul᷊ung si Yehuwa tadeạu botonge měkoạ putusang makal᷊uasẹ̌ si Sie, piạ gunane su anạu sěmbaụ, dingangu makatul᷊ung si kitẹ tatapẹ̌ satia si Sie. (Yer. 10:23) I kitẹ harusẹ̌ mapelesa tadeạu makasingkạ i kitẹ mẹ̌berang apa dingangu měkoạ apa su taumata mawěngsing si kitẹ. I kitẹ aramanung nakadodọ naung ual᷊ingu běga harusẹ̌ měkoạ apa, kụ ene makakoạ karal᷊uasi kitẹ mal᷊ighạ mailang.

10. Tumuhụ Yakobus 1:5, apa harusẹ̌ koateng i kitẹ tadeạu makaěbạ pelesa?

¹⁰ Apa harusẹ̌ koateng i kitẹ tadeạu tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌? Pẹ̌dorong pelesa bọu i Yehuwa. Tadeạu botonge mẹ̌tatahang dingangu karal᷊uasẹ̌ su tempong piạ sasal᷊ukạ, kahumotongange  i kitẹ mẹ̌dorong si Yehuwa bọu daroa gunang měgělị pelesa tadeạu makakoạ putusang nihino. (Basa Yakobus 1:5.) Apa harusẹ̌ koateng mạeng i kitẹ nakapěndang Yehuwa bědang tawe simimbahẹ̌ daroang i kitẹ? Yakobus naul᷊ị i kitẹ harusẹ̌ ’turusẹ̌e mẹ̌dorong’ su Mawu. Yehuwa tawe lusiang mạeng i kitẹ turusẹ̌ mẹ̌dorong pelesa. I Sie tawe mẹ̌pědu si kitẹ. I Amang makěndagẹ̌ su sorga sarung ”měgělị mědẹ̌dal᷊embo” mạeng i kitẹ mẹ̌doa mẹ̌dorong pelesa gunang mẹ̌tatahang tumatěngo sasal᷊ukạ. (Mz. 25:12, 13) Yehuwa masingkạ kěbị sasal᷊ukạ i kitẹ, i Sie kai matal᷊ěntụ, kụ sadia mẹ̌tul᷊ung si kitẹ. Ini tantu nakakoạ si kitẹ sěbạe mal᷊uasẹ̌! Katewe, kerea i Yehuwa měgělị pelesa si kitẹ?

11. Apa lai harusẹ̌ koateng i kitẹ tadeạu makaěbạ pelesa?

¹¹ Yehuwa něgělị pelesa si kitẹ bọu Hengetang’E. (Amsal 2:6) Gunang makaěbạ pelesa, i kitẹ harusẹ̌ měngěndung Hengetangu Mawu dingangu manga publikasing i kitẹ. Katewe, i kitẹ bal᷊inẹ kětạeng měngěndung, i kitẹ harusẹ̌ měkoạ apa seng niul᷊ị i Yehuwa. Yakobus němohẹ: ”Kakoạko tumatuhụ hengetang, bal᷊inẹ kětạeng dumararingihẹ̌.” (Yak. 1:22) Su tempong tumol᷊e laahạ bọu Mawu, i kitẹ sarung makoạ masuẹ̌ su akal᷊ẹ̌, mararame, dingangu puluang měgělị ampung. (Yak. 3:17) Manga sipatẹ̌ ene makatul᷊ung si kitẹ su tempong tumatěngo haghing sasal᷊ukạ kụ tawe kailangengu karal᷊uasẹ̌.

12. Kawe nụe penting makasingkạ mapia lohongu Alkitapẹ̌?

¹² Hengetangu Mawu kere kasěnang, kụ makatul᷊ung si kitẹ měmanda apa harusẹ̌ bal᷊uiang dingangu carane měkoạ ene. (Yak. 1:23-25) Contone, su apang seng něngěndung Hengetangu Mawu, i kitẹ aramanung nasadarẹ̌ i kitẹ harusẹ̌ limembong masabarẹ̌. Dingangu tul᷊umang i Yehuwa, i kitẹ něngěndung kerea tadeạu tatapẹ̌ masikome su tempong taumata arau masalah  makakoạ si kitẹ mẹ̌pědu. Ual᷊ingu masikome, i kitẹ limembong mapaelẹ̌ tumatěngo haghing masalah. I kitẹ sarung piạ tiněna mapia dingangu měkoạ putusang limembong mapaelẹ̌. (Yak. 3:13) Sěbạe penting makasingkạ mapia lohongu Alkitapẹ̌.

13. Kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ měngěndung manga contoh ělangu Mawu niwohẹ su Alkitapẹ̌?

¹³ Pẹ̌sěngsul᷊ẹ i kitẹ něngěndung tawe měkoạ sěmbaụ hal᷊ẹ̌ su apang seng bọu někoạ pẹ̌sasal᷊a. Katewe cara měngěndung kerene kai masulitẹ̌. Cara limembong mapaelẹ̌ gunang makaěbạ pelesa ene kai měngěndung bọu contoh mapaelẹ̌ dingangu bọu pẹ̌sasal᷊a nikoạu taumata wal᷊inẹ. Hakị u ene, i Yakobus němahangsang si kitẹ gunang měngěndung manga contoh su Alkitapẹ̌ kere i Abraham, i Rahab, i Ayub, dingangi Elia. (Yak. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Manga ělang i Yehuwa masatia ene botonge timatěngo haghing sasal᷊ukạ makailang karal᷊uasi sire. Kụ bọu katatuhụ nitodẹ i sire, i kitẹ nakasingkạ dingangu tul᷊umang i Yehuwa i kitẹ lai botonge mẹ̌tatahang.

14-15. Kawe nụe i kitẹ tawe wotonge měmala pěndang ragu?

¹⁴ Apa makakoạ karal᷊uasi kitẹ mailang? Su tempong i kitẹ ragu soal u apa pẹ̌pangimangeng i kitẹ. Bọu tempo sarang tempo, i kitẹ aramanung masulitẹ̌ makaěna sěmbaụ hal᷊ẹ̌ su Hengetangu Mawu. Arau Yehuwa aramanung tawe simimbahẹ̌ daroang i kitẹ kere cara ikẹ̌kapulung i kitẹ. Ini makakoạ si kitẹ limembong ragu. Mạeng turusẹ̌ ragu, ene makakoạ pangangimang i kitẹ mělome kụ makarusa pẹ̌dal᷊ahapị i kitẹ dingangi Yehuwa. (Yak. 1:7, 8) Kụ ene lai makailang pělaharapi kitẹ su tempong mahi.

¹⁵ Rasul Paulus napẹ̌sul᷊ung pělaharapẹ̌ i kitẹ su tempo mahi kere bal᷊ango. (Ibr. 6:19) Bal᷊ango makatahang kapal᷊ẹ̌ tawe mělengkadẹ̌ kụ makakoạ kapal᷊ẹ̌ tawe maonodẹ̌ sarang masiladẹ̌ su himang. Katewe bal᷊ango ene bědang mapakẹ mạeng hantene tawe narusa. Mẹ̌sul᷊ung karatẹ̌ makarusa hante, kerene lai pěndang ragu makal᷊ome pangangimang. Kụ su tempong nakahombang sasal᷊ukạ, i kitẹ sarung kailangengu pangangimang si Yehuwa soal u i Sie sarung mapakasěhụ diandi-Ne. Mạeng i kitẹ kailangengu pangangimang, pělaharapẹ̌ i kitẹ lai sarung mailang. Yakobus nẹ̌bera, taumata ragu ”ene mẹ̌sul᷊ungu luạ tẹ̌tiụkangu anging tamai ramahi”. (Yak. 1:6) Taumata kerene biasane tawe makapěndang karal᷊uasẹ̌!

16. Apa harusẹ̌ koateng i kitẹ mạeng nakapěndang ragu?

¹⁶ Apa harusẹ̌ koateng i kitẹ tadeạu tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌? Děmẹ pěndang ragu kụ toghase pangangimang. Abe makoạ ragu. Su zaman Nabi Elia, manga ělangu Mawu nakoạ ragu. Elia nẹ̌bera si sire, ”Sarang kange naung i kamene turusẹ̌ mapahiạ? Mạeng Yehuwa Mawu nihino, tol᷊e si Sie. Katewe mạeng Baal nihino, tol᷊e si sie!” (1 Raj. 18:21) Orasẹ̌ ini lai kerene. I kitẹ harusẹ̌ měkoạ riset gunang měnodẹ su watangeng hala Yehuwa kai Mawu, Alkitapẹ̌ kai Hengetang’E, kụ Sahiding Yehuwa kai ělang’E. (1 Tes. 5:21) Mạeng měkoạ ene pěndang ragu sarung mailang kụ pangangimang i kitẹ limembong matoghasẹ̌. Mạeng i kitẹ nẹ̌pěndang harusẹ̌ itul᷊ung, botonge mẹ̌dorong tul᷊ung su penatua. I kitẹ harusẹ̌ těgasẹ̌ tadeạu tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌ mẹ̌tahamawu si Yehuwa.

17. Apa sarung mariadi mạeng kawawahaning i kitẹ mailang?

¹⁷ Apa makakoạ karal᷊uasi kitẹ mailang? Su tempong nikailangengu sěmangatẹ̌. Hengetangu Mawu naul᷊ị, ”Mạeng sěmangatu nailang su tempong sigěsạ, katatoghasu sarung makurang.” (Amsal 24:10) Bawera Ibrani gunang ’sěmangatẹ̌ nailang’ ene lai mangal᷊ene ”nikailangengu kawawahani”. Mạeng i kau nikailangengu kawawahani, i kau sarung masahawụ kailangengu karal᷊uasẹ̌.

18. Apa mangal᷊ene mẹ̌tatahang?

 ¹⁸ Apa harusẹ̌ koateng i kitẹ tadeạu tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌? Pěngumbala si Yehuwa tadeạu měgělị si kau kawawahani gunang turusẹ̌ mẹ̌tatahang. I kitẹ harusẹ̌ bahani tadeạu botonge mẹ̌tatahang tumatěngo sasal᷊ukạ. (Yak. 5:11) Bawera nipakẹ i Yakobus gunang ’mẹ̌tatahang’ makakoạ si kitẹ mẹ̌pikirẹ̌ soal u sěngkatau taumata dụdarisị matoghasẹ̌ su tampạe. I kitẹ lai aramanung mẹ̌pikirẹ̌ soal u sěngkatau prajurit tatapẹ̌ dụdarisị matoghasẹ̌ su tampạ, kụ tawe tumal᷊ang su tempong sědụ měndariha.

19. Apa kaěndungang i kitẹ bọu i Rasul Paulus?

¹⁹ Rasul Paulus nakoạ tatěnoěng sěbạe mapaelẹ̌ soal u mẹ̌tatahang dingangu tatapẹ̌ bahani. Pẹ̌sěngsul᷊ẹ i sie nakapěndang lome. Katewe i sie botonge mẹ̌tatahang ual᷊ingu měngumbala si Yehuwa gunang měgělị si sie katatoghasẹ̌. (2 Kor. 12:8-10; Flp. 4:13) I kitẹ botonge piạ katatoghasẹ̌ dingangu kawawahani kerene mạeng masanạ naung kụ mẹ̌dorong tul᷊ung si Yehuwa.​—Yak. 4:10.

20-21. I kitẹ botonge mangimang apa?

²⁰ I kitẹ botonge mangimang sasal᷊ukạ nikahombangeng i kitẹ bal᷊inẹ hukumang bọu i Yehuwa. Yakobus nẹ̌bera, ”Su tempong nakahombang sasal᷊ukạ abe pẹ̌bera, ’Sasal᷊ukạku ini bọu Mawu,’ ual᷊ingu Mawu tawe ikasal᷊ukateng, kụ i Sie lai tawe měnẹ̌nal᷊ukạ taumata dingangu barang dal᷊akị.” (Yak. 1:13) Su tempong i kitẹ mangimang hal᷊ẹ̌ ene, i kitẹ sarung limembong marani dingangi Amang i kitẹ makěndagẹ̌ su sorga.​—Yak. 4:8.

²¹ Yehuwa ”tawe měbẹ̌bal᷊ui”. (Yak. 1:17) I Sie nẹ̌tul᷊ung tau Kristen su abad humotong timatěngo sasal᷊ukạ, kụ i Sie lai sarung mẹ̌tul᷊ung si kitẹ orasẹ̌ ini. Dingangu kaguwạu naung pẹ̌dorong tul᷊ung si Yehuwa tadeạu měgělị si kau pelesa, pangangimang, dingangu kawawahani. I Sie sarung sumimbahẹ̌ daroanu. Mạeng měkoạ ene, i kitẹ sarung mangimang Yehuwa mang mẹ̌tul᷊ung si kitẹ tatapẹ̌ mal᷊uasẹ̌ su tempong tumatěngo sasal᷊ukạ.