1. Tumuhụ 1 Petrus 3:8 kawe nụe i kitẹ mal᷊uasẹ̌ ene su tal᷊oarang taumata apang mapadul᷊i su pěndang dingangu keadaan i kitẹ?

I KITẸ tantu mal᷊uasẹ̌ ene su tal᷊oarang taumata apang mapadul᷊i su pěndang dingangu keadaan i kitẹ. I sire nẹ̌tawakal᷊i makapěndang apa tẹ̌tiněnang dingangu nikapěndangeng i kitẹ. I sire masingkạ apa kebutuhan i kitẹ, kụ sadia mẹ̌tul᷊ung maning i kitẹ bědang tawe nẹ̌dorong tul᷊ung. I kitẹ sěbạe měngarěga taumata apang něnodẹ sipatẹ̌ ”sěngkanaung” * si kitẹ.​—Basa 1 Petrus 3:8.

2. Kawe nụe tawe gampang měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung?

² Ual᷊ingu i kitẹ tau Sahani, i kitẹ mapulu měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung. Katewe, ene tawe gampang. Kawe nụe? Piạ piram baụ alasange. Humotong, i kitẹ tawe nasukụ. (Rm. 3:23) Hakị u ene, i kitẹ biasane mẹ̌tiněna soal u watangeng i kitẹ hala kụ harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i mẹ̌tiněna soal u taumata wal᷊inẹ. Bọu ene lai, carane i kitẹ nihiking dingangu apa nariadi su tempong tamai aramanung nakakoạ si kitẹ masigěsạ měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung. I kitẹ lai mapěngaruh kakanoạ u taumata su tampạ pẹ̌tatanakeng i kitẹ. Su ěllo pěngěnsuenge ini, lawọ taumata ”makěndagẹ̌ su watangenge hala” kụ tawe mapadul᷊i su pěndangu taumata wal᷊inẹ. (2 Tim. 3:1, 2) Kerea i kitẹ botonge makawatạ manga sasal᷊ukạ makakoạ si kitẹ tawe makapěnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung?

3. (a) Kerea i kitẹ botonge měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung dingangu cara limembong mapia? (b) Apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang ini?

³ I kitẹ botonge měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung dingangu cara limembong mapia mạeng i kitẹ mẹ̌těno Mawu Yehuwa dingangu Ahuse, Yesus Kristus. Yehuwa kai Mawu makěndagẹ̌,  kụ i Sie něgělị contoh kapaelange měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung. (1 Yoh. 4:8) Yesus sěbạe mapaelẹ̌ nẹ̌těno sipati Amange. (Yoh. 14:9) Su tempong su dunia, Yesus něgělị contoh kerea měnodẹ tatal᷊ěntụ. Su pěngangěndungang ini, i kitẹ kahumotongange sarung měngěndung kerea i Yehuwa dingangi Yesus něnodẹ i rẹ̌dua mapadul᷊i su pěndangu taumata wal᷊inẹ. Bọu ene, i kitẹ sarung měngěndung kerea i kitẹ botonge mẹ̌těno si rẹ̌dua.

4. Kerea Yesaya 63:7-9 něnodẹ i Yehuwa mapadul᷊i su pěndangu manga ělang’E?

⁴ Alkitapẹ̌ něněntiro Yehuwa mapandung su pěndangu manga ělang’E. Contone, mahịe měmanda kerea pěndang i Yehuwa su tempong bangsa Israel nakahombang lawọ kasasigěsạ. Hengetangu Mawu naul᷊ị, ”Su tempong i sire nasusah naung, i Sie lai nasusah naung.” (Basa Yesaya 63:7-9.) Samurine, bọu Nabi Zakharia, Yehuwa naul᷊ị i saing měkoạ dal᷊akị su manga ělang’E, ene mangal᷊ene někoạ dal᷊akị si Sie. Yehuwa nẹ̌bera su manga ělang’E, ”I saing měněnggehẹ̌ si kamene ene mẹ̌sul᷊ungu měnenggehẹ̌ mata-Ku.” (Za. 2:8) Yehuwa kahěngang-hěngang mapadul᷊i su manga ělang’E!

5. Gělịko contoh kerea Yehuwa nẹ̌tul᷊ung manga ělang’E apang nisigěsạkeng.

⁵ Yehuwa tawe kětạeng piạ pěndang timal᷊ěntụ su manga ělang’E apang nasigěsạ. I Sie lai nẹ̌tul᷊ung si sire. Contone, su tempong bangsa Israel nasigěsạ ual᷊ingu nakoạ ělang su Misirẹ̌, Yehuwa masingkạ pěndang i sire kụ ene nakakoạ si Sie nẹ̌tul᷊ung si sire. Yehuwa nẹ̌bera si Musa, ”Iạ seng nakasilo kerea ělang-Ku nisigěsạkeng . . . Iạ lai seng nakaringihẹ̌ i sire nẹ̌dorong tul᷊ung . . . Iạ masingkạ kahěngang kasasigěsạ i sire. Iạ sarung lumintụ gunang měnal᷊amatẹ̌ si sire bọu Misirẹ̌.” (Kel. 3:7, 8) Ual᷊ingu Yehuwa matal᷊ěntụ su manga ělang’E, i Sie napakawebasẹ̌ si sire bọu pẹ̌tatahuělang. Pira taung tuhụe, su tempong bangsa Israel nẹ̌tanạ su Ěntanang Pẹ̌dariandi, bangsa Israel nirarihangu sědụ. Kerea pěndang i Yehuwa? ”Yehuwa timal᷊ěntụ nakaringihẹ̌ kakahiorọ i sire ual᷊ingu nisigěsạkeng dingangu nirarihang.” Ual᷊ingu nakaěna pěndangu manga ělang’E, Yehuwa saụ nẹ̌tul᷊ung si sire. I Sie něndolohẹ̌ manga hakim gunang měnal᷊amatẹ̌ si sire bọu manga sědụ.​—Hak. 2:16, 18.

6. Gělịko contoh něnodẹ Yehuwa mapandung su pěndangu manga ělang’E maning tiněnang i sire nẹ̌sal᷊a.

 ⁶ Yehuwa mapandung su pěndangu manga ělang’E, maning su tempong tiněnang i sire nẹ̌sal᷊a. Contone i Yunus. Mawu něndolohẹ̌ si sie pěhabarẹ̌ hukumang gunang Niniwe. Su tempong i sire nẹ̌tobatẹ̌, Mawu tawe nariadi něhukung si sire. Katewe, i Yunus tawe mal᷊uasẹ̌ dingangu putusangu Mawu. I sie ”sěbạe nẹ̌pědu” ual᷊ingu apa nihabare tawe nariadi. Katewe, Yehuwa tatapẹ̌ masabarẹ̌ si Yunus kụ nẹ̌tul᷊ung si sie nẹ̌tiněna nihino. (Yun. 3:10–4:11) Samurine, Yunus nakaěna apa nitěntirong i Yehuwa si sie, kụ Yehuwa něpakẹ si sie gunang měmohẹ běke ene tadeạu i kitẹ makaěbạ gunane.​—Rm. 15:4. *

7. Cara Yehuwa měkoạ manga ělang’E makakoạ si kitẹ mangimang apa?

⁷ Cara i Yehuwa měkoạ manga ělang’E makakoạ si kitẹ mangimang i Sie nakaěna pěndang i sire. I Sie masingkạ kasasusah naung dingangu kasasigěsạ nikapěndangeng i kitẹ sěngkatau-sěngkatau. Yehuwa ”kahěngang-hěngang masingkạ naungu taumata”. (2 Taw. 6:30) I Sie masingkạ tiněnang i kitẹ karal᷊ungange, lohong naung i kitẹ, dingangu kěbị kurang i kitẹ. Kụ ”i Sie tawe měmala [i kitẹ] tumatěngo sasal᷊ukạ limembong mawěhạ bọu katatoghasẹ̌ [i kitẹ]”. (1 Kor. 10:13) Diandi ini sěbạe makahiborẹ̌ si kitẹ!

8-10. Manga hal᷊ẹ̌ apa nakakoạ si Yesus piạ sipatẹ̌ sěngkanaung?

⁸ Su tempong su dunia, Yesus sěbạe mapandung su taumata wal᷊inẹ. Piạ tatělu alasang nakakoạ i Yesus kerene. Humotong, kere seng nilahẹ kanini, sipati Yesus mẹ̌sul᷊ung dingangi Amange. Kere i Amange, Yesus makěndangẹ̌ su taumata. Su tempong nẹ̌tul᷊ung si Amange někoạ kěbị haghi, i sie mal᷊uasẹ̌ su kěbị barang seng nikoạ. Katewe, i sie limembong puluang su taumata. (Amsal 8:31) Ual᷊ingu makěndagẹ̌ su taumata, Yesus mapandung su pěndang i sire.

⁹ Karuane, kere i Yehuwa, Yesus botonge makawasa dal᷊ungu naung. I sie masingkạ apa nikapěndangengu taumata dingangu kawe nụe i sire někoạ sěmbaụ hal᷊ẹ̌. (Mat. 9:4; Yoh. 13:10, 11) Hakị u ene, su tempong i Yesus nakasilo taumata nakadodọ naung, sipatẹ̌ sěngkanaung nakakoạ si sie mapulu mẹ̌tul᷊ung si sire.​—Yes. 61:1, 2; Luk. 4:17-21.

¹⁰ Katělune, Yesus bọu nakapěndang piram baụ kasasigěsạ nikapěndangengu taumata. Contone, Yesus nihiking su keluarga masusah. Yesus něngěndung něhal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌ su tempong nẹ̌tul᷊ung si papạe angkat, i Yusuf. (Mat. 13:55; Mrk. 6:3) Kakělaěng i Yusuf nate těntal᷊ang i Yesus bědang tawe něnětạ někoạ pelayanan. Hakị u ene, i Yesus seng bọu nakapěndang susah naung ual᷊ingu taumata ikẹ̌kěndagẹ̌ nate. Kụ i Yesus lai masingkạ kerea pěndange piạ anggota keluarga pangangimange nẹ̌tatěntang. (Yoh. 7:5) Ual᷊ingu nakahombang kěbị hal᷊ẹ̌ ene, i Yesus botonge makapěndang kasasigěsạ nikapěndangengu taumata.

11. Su tempo kerea i kitẹ nakasilo mal᷊ahẹ i Yesus mapadul᷊i su taumata? Lahẹko. (Pěmanda gambarẹ̌ sampul.)

¹¹ Yesus mapadul᷊i su taumata, kụ ene nikasilong mal᷊ahẹ su tempong i sie někoạ mukjizat. Yesus někoạ mukjizat bal᷊inẹ ual᷊ingu tugasẹ̌, katewe ual᷊ingu i sie matal᷊ěntụ su taumata apang nasigěsạ. (Mat. 20:29-34; Mrk. 1:40-42) Contone, kěnang pẹ̌tiněna kerea pědang i Yesus su tempong i sie nẹ̌bawa sěngkatau esẹ bengelẹ̌ nẹ̌těngkarau bọu komol᷊angu taumata, bọu ene napakapia tau ene. Pẹ̌tiněna lai apa nikapěndangeng  i Yesus hakị u i sie mapulu saụ mapakawiahẹ̌ anạ esẹ sěngkatau wawine wal᷊u. (Mrk. 7:32-35; Luk. 7:12-15) Ual᷊ingu i Yesus nakaěna pěndangu taumata, i sie mapulu mẹ̌tul᷊ung si sire.

12. Tumuhụ Yohanes 11:32-35 kerea i Yesus něnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung si Marta dingangi Maria?

¹² Yesus lai něnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung si Marta lai Maria. Su tempong i sie nakasilo i sire nasusah naung ual᷊ingu papateng i Lazarus, ”Yesus simangị”. (Basa Yohanes 11:32-35.) Yesus simangị bal᷊inẹ kětạeng ual᷊ingu kinailangengu hapịe. I sie masingkạ Lazarus sarung saụ ipěbiahẹ̌ su tempo ene. Sěběnarẹ̌e, Yesus simangị ual᷊ingu i sie nakapěndang susah naung nikapěndangengu manga hapịe ene.

13. Apa gunane ual᷊ingu i kitẹ masingkạ i Yesus makaěna pěndangu taumata?

¹³ Su tempong i kitẹ něngěndung i Yesus makaěna pěndangu taumata, i kitẹ makaěbạ lawọ gunane. I kitẹ makoạ limembong makěndagẹ̌ si sie ual᷊ingu masingkạ i sie matal᷊ěntụ su taumata. (1 Ptr. 1:8) I kitẹ lai natoghasẹ̌ ual᷊ingu nakasingkạ orasẹ̌ ini i sie seng nẹ̌parenta nakoạ Datung Kararatuangu Mawu. Seng mal᷊ighạ i sie sarung mapakailang kěbị kasasigěsạ. Ual᷊ingu Yesus seng bọu něbiahẹ̌ su dunia, i sie kai Datu kapaelange gunang mapakawebasẹ̌ taumata bọu manga hal᷊ẹ̌ dal᷊akị nikoạ u Setang. I kitẹ sěbạe makitarimakasẹ ual᷊ingu Datung i kitẹ kai ”makaěna kurang i kitẹ”.​—Ibr. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Tumuhụ Efesus 5:1, 2, i kitẹ mapulu měkoạ apa?

¹⁴ Mạeng i kitẹ mẹ̌tiněna apa nikoạ i Yehuwa dingangi Yesus, i kitẹ sarung limembong mapulu měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung. (Basa Efesus 5:1, 2.) Memang i kitẹ tawe makasilo ral᷊ungu naung kere i sire. Maning kerene, i kitẹ botonge mẹ̌tawakal᷊i makaěna pěndang dingangu kebutuhan taumata wal᷊inẹ. (2 Kor. 11:29) Tawe kere kal᷊awokange taumata orasẹ̌ ini kětạeng mẹ̌pandung watangeng hala, i kitẹ mẹ̌tawakal᷊i mẹ̌pandung ”kapulung taumata wal᷊inẹ sul᷊ungu kapulung i kitẹ hala”.​—Flp. 2:4.

15. I sai harusẹ̌ limembong mal᷊awọ měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung?

¹⁵ Manga penatua harusẹ̌ měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung. I sire masingkạ i sire harusẹ̌ bertanggung jawab měngurusẹ̌ manga dombang i Yehuwa. (Ibr. 13:17) Manga penatua harusẹ̌ makaěna pěndangu anạu sěmbaụ su ral᷊ungu sidang tadeạu botonge mẹ̌tul᷊ung si sire. Kerea manga penatua botonge měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung?

16. Apa sarung koatengu penatua apang piạ sipatẹ̌ sěngkanaung, kụ kawe nụe ini sěbạe penting?

¹⁶ Penatua apang piạ sipatẹ̌ sěngkanaung sarung měnadia tempo gunang anạu sěmbaụe. I sie botonge mẹ̌kiwal᷊o dingangu kahěngang-hěngang dumaringihẹ̌ sasimbahi sire lai masabarẹ̌. Ini sěbạe penting su tempong piạ domba mapulu mẹ̌běke lohongu naunge katewe i sie běga harusẹ̌ maul᷊ị apa. (Amsal 20:5) Mạeng sěngkatau penatua měnadia tempo gunang anạu sěmbaụ, i sire limembong mědal᷊ahapị mapia, limembong mẹ̌kakěndagẹ̌, dingangu limembong mangimang sěmbaụ su wal᷊inẹ.​—Kis. 20:37.

17. Sipatẹ̌ apa sěbạe lẹ̌arěgangu anạu sěmbaụ bọu manga penatua? Gělịko contoh.

¹⁷ Lawọ anạu sěmbaụ naul᷊ị sipatẹ̌ sěbạe lẹ̌arěgang i sire bọu manga penatua ene kai mapandung su pěndangu taumata wal᷊inẹ. Kawe nụe? I Adelaide naul᷊ị, ”I kitẹ limembong gampang mẹ̌bisara dingangi sire, ual᷊ingu masingkạ i sire makaěna pěndang i kitẹ.” I sie lai naul᷊ị, ”Bọu reaksing sěngkatau penatua su tempong i kitẹ mẹ̌bawěke dingange, i kitẹ makasingkạ apa i sie mětẹ̌tawakal᷊i makaěna pěndang i kitẹ.” Sěngkatau saudara nakitarimakasẹ ual᷊ingu penatua mapandung si sie. I sie naul᷊ị, ”Su tempong iạ nẹ̌běke kasasigěsạku, iạ  nakasilo ěllo matane seng tumědọ. Iạ tawe miwul᷊e hal᷊ẹ̌ ene.”​—Rm. 12:15.

18. Kerea i kitẹ botonge měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung su taumata wal᷊inẹ?

¹⁸ Tantu bal᷊inẹ kětạeng penatua harusẹ̌ měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung. I kitẹ kěbị botonge měnodẹ sipatẹ̌ ini. Kerea carane? Kěnang pẹ̌tawakal᷊i makaěna pěndangu anggota keluarga dingangu anạu sěmbaụ. Todẹko i kau mapandung su mangangudạ su sidang, si sire apang masakị, apang seng maghurang, dingangu si sire apang nasusah naung ual᷊ingu nikailangengu taumata ikẹ̌kěndagi sire. Pẹ̌kiwal᷊o kerea habari sire. Daringihẹ̌ pakapia su tempong i sire nẹ̌běke pěndang i sire. Todẹko i kau kahěngang-hěngang mapandung si sire. Pẹ̌tawakal᷊ịe mẹ̌tul᷊ung si sire. Mạeng měkoạ ene, i kitẹ něnodẹ kakěndagẹ̌ tutune bọu kakanoạ i kitẹ.​—1 Yoh. 3:18.

19. Kawe nuẹ i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i makaěna situasing taumata wal᷊inẹ su tempong mẹ̌tul᷊ung si sire?

¹⁹ Su tempong mẹ̌tul᷊ung taumata wal᷊inẹ, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tawakal᷊i makaěna situasing i sire. Kawe nụe? Ual᷊ingu reaksing taumata su tempong nakahombang kasasigěsạ ene nẹ̌tatěntang. Piạ u mapulu mẹ̌běke, katewe piạ u lai madiri. Hakị u ene, maning i kitẹ mapulu mẹ̌tul᷊ung, i kitẹ tawe wotonge měgělị kakiwal᷊o makakoạ si sie mamea. (1 Tes. 4:11) Pẹ̌sěnsul᷊ẹ, maning piạ u mapulu mẹ̌běke pěndange, aramanung i kitẹ tawe setuju dingangu bawerane. Katewe, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tahěndung apa niul᷊ị i sire ene kai pěndang i sire. I kitẹ harusẹ̌ masahawụ dumaringihẹ̌ kụ tawe masahawụ mẹ̌bisara.​—Mat. 7:1; Yak. 1:19.

20. Apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang tuhụe?

²⁰ I kitẹ měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung bal᷊inẹ kětạeng su sidang, katewe lai su pelayanan. Kerea i kitẹ botonge měnodẹ sipatẹ̌ sěngkanaung su tempong mẹ̌tul᷊ung taumata makoạ muriti Yesus? I kitẹ sarung měngěndung ini su pěngangěndungang tuhụe.