1-2. a) Atao ty fanjakagne ila’e akore o mpanompo i Jehovah-o, faie akore ty atao i vahoa i Jehovah rey? b) Nagnino tika ro afake ty ho falefale avao ndra tie enjehegne aza? (Hazavao i sare amy ty fogno ty gazete toỳ.)

 VOARARA ndra voasakatsakagne ty asantika amy ty tane 30 mahery magneran-tane. Nigadrae o manam-pahefagneo ty rahalahy naho ty rahavaventikagne amy ty ila’e amo o tane rehoe. Fa ino ty raha raty natao iareo? Tsy misy, naho arake ty fomba fiheve i Jehovah. Ty anto’e, ty raha atao iareo le ty mamaky naho mianatse Baiboly, magnambara amy ty hafa ty raha inoa iareo, vaho miarake mivory amo o mpiharo finoagne amy iareò. Tsy manohagne antoko politike ka iareo. Faie ndra tie enjehegne mafe aza o mpanompon’Agnahare rehoe, le tsy nivalike b, naho nipiteke mafe tama’e. Mahafale iareo ka ty manao izay.

² Va’e fa nahatrea ty sare o mpanompo i Jehovah bey herim-po rehoe rehe le nivoamare’o tie somimoke iareo. Falefale avao iareo, satria hay iareo tie fale amy iareo ty Jehovah noho iareo mikezake tsy hivalike ama’e. (1 Tan. 29:17a) Hoe ty Jesosy: “Sambatse ze enjehegne noho ty hamarenagne ... Mifalea naho mirebeha, satria lahibey ty valesoa’areo an-dagnitse agne.”​—Mat. 5:10-12.

3. Akore ty natao i apostoly rey naho fa nenjehegne iareo arake ty Asan’ny Apostoly 4:19, 20, le nagnino iareo ro nanao izay?

³ Mitovy amy ty raha niareta o apostoly tamy ty taonjato voaloha’eo ty raha manjò o rahalahy naho o rahavaventikagneo. Nenjehegne o apostolio noho iareo nitory ty miomba i Jesosy. Mateteke o fitsaragne ambone Jiosio ro ‘nandrara iareo mba tsy hirehake ndra inogn’ino ndra hampianatse amy  ty agnara i Jesosy sasa.’ (Asa. 4:18; 5:27, 28, 40) Le akore ty natao i apostoly rey? (Vakio ty Asan’ny Apostoly 4:19, 20.) Nihay iareo fa i manam-pahefagne fara tampo’ey ro ‘nandily iareo mba hitory amo o ndatio naho hagnazava’ ty miomba i Jesosy. (Asa. 10:42) Solon-tegna i Jehovah naho i Jesosy areke ty Petera naho i Jaona, le tsy natahotse ty hirehake tie, i Andrianagnahare ro hankatoave iareo fa tsy o mpitsara rehoe, sady tsy hitofa iareo fa hitory ty miomba i Jesosy avao. Hoe te ho nagnontane o mpitsara rehoe hoe izao ka iareo: ‘Ia ama’areo ty mahavany mirehake tie ty raha rehafe’areo ro toko’e horihegne fa tsy ty an’Andrianagnahare?’

4. Ino ty modely nenga o apostolio hoahy ty Kristiana iaby, arake ty Asan’ny Apostoly 5:27-29? Le akore ty hanahafantika iareo?

⁴ Nagnomey modely soa horihe ty Kristiana iaby o apostolio. Nitapa-kevetse iareo fa ‘hankatò an’Andrianagnahare fa tsy ndaty.’ (Vakio ty Asan’ny Apostoly 5:27-29.) Naho fa boake jinera o apostoly rehoe noho iareo tsy nivalike, le ‘niala boake agnatreha o Fitsaragne Ambone Jiosio iareo sady fale satria natao fagneva ty ho afa-baraka noho ty agnara i Jesosy’, le nanohy nitory avao. ​—Asa. 5:40-42.

5. Ino ty fagnonteneagne mila dinehentikagne?

⁵ Va’e hisy hieretseretse ty fagnonteneagne retoa naho fa mandineke ty modely nenga o apostoly rehoe: Nagnino ty fanapahan-keve iareo hankatò an’Andrianagnahare fa tsy o ndatio ro mifagnarake amy i raha rehafe ty Soratse Masigne manao tihoey tie ‘ekeo o manam-pahefagneo’? (Rom. 13:1) Akore ty hahavitantikagne ‘mankatò o fanjakagneo naho o manam-pahefagneo’ arake i nirehafe i apostoly Paolỳ, faie tsy hivalike aman’Andrianagnahare ka, ndra i Mpitondra fara tampo’ey?​—Tit. 3:1.

6. a) Ia ty teagne horehafegne amy tihoe “manam-pahefagne” amy Romanina 13:1 ao, le ino ty raha mila omeantika iareo? b) Manao akore ty fahefà o mpitondrao iaby?

⁶ Vakio ty Romanina 13:1. O ndaty mpitondrao ty teagne horehafegne amy tihoe “manam-pahefagne” amo o andine’eo. Mila  mankatò i mpitondra rey ndra o fanjakagneo ty Kristiana. Manao ze tsy hisia ty korontagne naho hahavy o ndatio hagnaja lalàna o mpitondrao, sady kindraike iareo miaro o vahoa i Jehovah-o. (Apok. 12:16) Toko’e haloantika amy iareo areke ty raha také iareo retoa: Hetra, tahotse naho fagnajagne. (Rom. 13:7) Faie noho i Jehovah magnenga iareo hitondra ty mahavy iareo hanagne ze fahefagne zay. Nirehafe i Jesosy mazava zay naho fa ireke namale i Pontio Pilato Governora Romana, tamy ireke nadikadignegney. Naho fa nirehake ty Pilato tie managne fahefagne hamotsotse ndra hamono i Jesosy reke, le izao ty natoy i Jesosy aze: “Tsy ho nanagne fahefagne tamako rehe, naho tsy nimeigne azo boake ambone agne zay.” (Jaona 19:11) Voafetra manahake ty fahefà i Pilato avao ty fahefagne anagna ty mpitondra naho ty mpanao politike amy izao.

7. Naho fa ombia tika ro tsy toko’e hankatò o manam-pahefagneo, le ino ty raha mila hay iareo?

⁷ Tsy maintsy orihe o Kristianao ze lalàna aboa o fanjakagneo naho mbe tsy mifanohetse amy ty lilin’Andrianagnahare. Faie Andrianagnahare ro tsy maintsy orihe iareo naho raha andraràn’Andrianagnahare ro ampanoe o fanjakagneo iareo, ndra iareo raràgne tsy hanao ty raha takén’Agnahare. Va’e hampanoe o fanjakagneo maramila ohatse o tanorao. c Ndra va’e ho rarà iareo i Baibolintikagney naho o boke aman-gazetentikagneo, sady rarà iareo tsy hitory naho hivory ka tika. Naho fa mampiasa ty fahefa’e amy ty fomba raty o manam-pahefagneo, agnisa izay ohatse ty fagnenjehagne o mpiana i Kristio, le tsy maintsy ho valean’Andrianagnahare iareo. Mivazoho iareo avao ty Jehovah.​—Mpito. 5:8.

8. Ino ty tsy mampitovy i Jehovah amo o mpitondrao, le nagnino tika ro mila mahay izay?

⁸ Maregne fa managne fahefagne o mpitondrao ndra o fanjakagneo, faie tsy fahefagne fara tampo’e ty anagna iareo. I Jehovah Andrianagnahare raike avao ro managne fahefagne fara tampo’e. Inempatse ty Baiboly ro mirehake i Jehovah tihoe “Andrianagnahare Fara Tampo’e.”​—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

9. Ino ty raha nitrea i Daniela mpaminany tamy ty fahitagne?

⁹ Nisy fahitagne raike nitrea i Daniela mpaminany mampiseho tie tena managne fahefagne lahibey amo o mpitondrao iaby ty Jehovah. Nahatrea biby hako efatse heike ty Daniela tamy ty voaloha’e. Mampiseho ty firenena matanjake taloha naho amy izao o biby rehoe, agnisa izay ty Babilona, Media naho i Persa, Gresy, i Roma, vaho i firenena matanjake manjaka amy izaoy, le ty Anglisy-Amerikana. (Dan. 7:1-3, 17) Tafara izay ty Daniela le nahatrea i Jehovah Andrianagnahare niambesatse amy ty sezan-droandriagne an-dagnitse agne. (Dan. 7:9, 10) Le toko’e hampitao o mpitondra amy izaò ty raha nitrea i mpaminanỳ magnarake.

10. Ia ty nimey i Jehovah fahefagne hinday ty tane toy iaby, arake ty Daniela 7:13, 14, 27? Le ino ty porofoe izay miomba i Jehovah?

¹⁰ Vakio ty Daniela 7:13, 14, 27. Nafahan’Andrianagnahare tamo o mpitondrao ty hery naho ty fahefà iareo, le nimei’e i tena fagneva izay naho i tena maherỳ. Ia zay? I “manahake i ana o ndatỳ”, ndra i Jesosy Kristy, naho i “ndaty masigne ahy i Andrianagnahare Fara Tampo’eỳ” ndra i 144000 rey, i ho mpanjaka nainai’e rey. (Dan. 7:18) I Jehovah raike avao areke ro “Fara Tampo’e”, satria ie avao ro managne fahefagne hanao izay.

11. Ino ka ty raha hafa nisorate i Daniela mampiseho fa managne fahefagne amo o firenenao iaby ty Jehovah?

 ¹¹ O raha nitrea i Daniela tamy ty fahitagne iohoe, le mifagnarake amy ty raha nirehafe’e taloha io. Nirehake reke tie i “Andrianagnahare i lagnitseỳ” le “magnongagne mpanjaka naho mametrake mpanjaka amy ty toera’e eo.” Nanoratse ka reke tie ‘i Ambone Fara Tampo’ey ro mpitondra amo o fanjakà o ndatioy, le ze tea’e homeigne fitondragne ro mei’e izay.’ (Dan. 2:19-21; 4:17) Fa nisy fotoagne vao ty Jehovah nagnongagne ndra nametrake mpitondra? Ie.

12. Mirehafa ohatse mampiseho tie vita i Jehovah ty magnafake o mpitondrao amy ty fitondra’e. (Henteo i sarey.)

¹² Nisy raha natao i Jehovah mba hampisehoagne fa managne fahefagne fara tampo’e amo o “manam-pahefagneo” reke. Dineho ty ohatse telo retoa. Nandevoze i Farao mpanjaka i Ejipta o vahoa o Jehovah-o, sady lava nizizo avao reke naho fa nampamotsoregne aze iareo. Faie nafahan’Andrianagnahare iareo, le i Farao nivonoe’e tamy i Riake Menay tao. (Eks. 14:26-28; Sal. 136:15) Nanao fanasam-bey ka ty Belsazara Mpanjaka i Babilona tie indraike, le “nirehareha nanohetse i Tompo ty lagnitsey” sady “nidera o andrianagnahare volafotsy naho volamenao” reke fa tsy i Jehovah. (Dan. 5:22, 23) Faie nafahan’Andrianagnahare baraka o lahilahy nibohaboha iohoe. Nisy namono ty Belsazara tamy i “hariva” nanoa’e fanasagney, le i fanjakà’ey nimeigne o Mediana naho o Persianao. (Dan. 5:28, 30, 31) Nivonoe i Heroda Agripa Mpanjaka i Palesitinay ty apostoly Jakoba. Ginadra’e ka ty apostoly Petera tafara izay satria nitea’e hovonoegne. Faie nikalàgna i Jehovah ty Heroda mba tsy hanao ze raha nieretserete’e zay. ‘Nasia ty anjely i Jehovah reke’, le nimate.​—Asa. 12:1-5, 21-23.

13. Mirehafa ohatse mampiseho tie vita i Jehovah ty mandringagne o mpitondra maromaro mitambatseo.

¹³ Naseho i Jehovah ka fa managne fahefagne fara tampo’e amo o mpitondra maro mitambatseo reke. Nialy hoahy o Israelio reke. Nisy mpanjaka kananita 31 nitambatse mba hialy amo o Israelio faie nagnampe iareo ty Jehovah mba handringagne o mpanjaka rehoe, le niazo iareo ty ampaha’e lahibey tamy i Tane Nampitamaegney. (Jos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Natao i Jehovah rese tanterake ka ty Beni-hadada Mpanjaka naho ty  Mpanjaka Siriana hafa 32 nialy tamo o Israelio.​—1 Mpanj. 20:1, 26-29.

14-15. a) Ino ty raha nirehafe i Nebokadnezara naho i Dariosy Mpanjaka miomba ty fitondra i Jehovah? b) Ino ty raha nirehafe ty mpanao salamo raike miomba i Jehovah naho o vahoa’eo?

¹⁴ Mbe natoro i Jehovah ka tafara tatoy fa ireke ro Andrianagnahare Fara Tampo’e. Naho fa nirehareha ty Nebokadnezara Mpanjaka i Babilona miomba ‘ty fatanja’e naho ty voninahy ty fanjakà’e’ le nampanjarén’Andrianagnahare minegne, satria toko’e ho niambane reke le nagneke tie i Jehovah raike avao ro fagneva ty homeigne voninahitse. Naho fa nisitragne ty Nebokadnezara le “nidera i Fara’e Amboney” reke sady nagneke tie ‘maharetse nainai’e ty fitondrà i Jehovah.’ Hoe ka reke: “Tsy misy mahavita mikalagne aze.” (Dan. 4:30, 33-35) Tafara ty tsy nivaliha i Daniela tamy i fitsapagne nahazo azey naho ty nagnavota i Jehovah aze tan-dava i lionay ao, le nirehake hoe izao ty Dariosy Mpanjaka: “Toko’e hatahotse i Andrianagnahare i Danielay ty ndaty amy ty faritse magneragne ty fanjakàko toy. Fa Andrianagnahare velogne naho maharetse nainai’e reke. Tsy ombia ho rava zao ty fanjakà’e, sady maharetse nainai’e ty fitondra’e.”​—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27.

¹⁵ Hoe ty mpanao salamo raike: “Atao i Jehovah tsy tomombagne ty raha eretserete o firenenao. Atao’e ty tsy hahatanterake ty fikasà o vahoakeo.” Hoe ka reke: “Sambatse ty firenena managne i Jehovah ho Andrianagnahare’e, le ty vahoake jinobo’e ho fanagna’e.” (Sal. 33:10, 12) Izay ty anto’e soa mahavy antika tsy te hivalike amy i Jehovah.

16. Ino ty raha atokisantikagne naho fa ho avy i “haoreagne lahibeỳ”, le ino ty anto’e? (Henteo i sarey.)

¹⁶ Fa nitreantikagne teo ty raha natao i Jehovah taloha. Faie ino ty raha hiseho tsy ho ela? Matoky tika fa hagnavotse o mpanompo’e tsy mivalikeo ty Jehovah amy i “haoreagne lahibey” ho avy tsy ho elay. (Mat. 24:21; Dan. 12:1) Hanao izay reke naho fa hitambatse  o firenenao, ndra i Goga boake a Magoga agne, mba hanafike ty vahoa i Jehovah tsy mivalike magneran-tane. Ndra tie hitambatse raike aza o firenena 193 agnisa ty Firenena Mikambagneo, le tsy hisy dika’e amy i Andrianagnahare Fara Tampo’ey naho amy i tafi’e an-dagnitse agne rey zay. Izao ty nampitamae i Jehovah: “Hasehoko ty habeiko naho ty fahamasignako sady hataoko ze hahafantara iareo ahy. Le tsy maintsy ho fanta iareo fa izaho ro Jehovah.”​—Ezek. 38:14-16, 23; Sal. 46:10.

17. Ino ty raha fa nirehafe ty Baiboly mialoha fa hanjò ty mpanjaka amy ty tane toy iaby naho ze ndaty tsy mivalike amy i Jehovah?

¹⁷ Ty fanafiha i Goga le hitarike amy i aly Aramagedonay mbeo, naho fa i Jehovah handringagne o “mpanjaka amy ty tane toy iabio.” (Apok. 16:14, 16; 19:19-21) Mifanohetse amy izay, fa “ze ndaty maregne ro hitoboke amy ty tane toy, sady ze malio tahigne avao ro ho sisa tavela eo.”​—Ohab. 2:21, f.a.p.

18. Tapa-kevetse hanao ino ty tena Kristiana, le ino ty anto’e? (Daniela 3:28)

¹⁸ Fa amparake izay ty tena Kristiana ro namoe ty fahafaha’e ndra ty fiai’e aza noho ty hatea iareo i Jehovah, satria ireke ty Mpitondra iareo. Tapa-kevetse iareo fa tsy hivalike amy i Jehovah, manahake i Hebreo telo lahy tsy nivalike tamy i Andrianagnahare Fara Tampo’ey, ndra tie natorake agnate afo mirearea tao aza. Navota i Jehovah iareo tafara io.​—Vakio ty Daniela 3:28.

19. Miankigne amy ty inogne ty itsarà i Jehovah o vahoa’eo, le ino ty raha mila ataontikagne amy izao?

¹⁹ Nisorate i Davida mpanao salamo fa tena ilaegne ty tsy mivalike aman’Andrianagnahare. Hoe reke: “O Jehovah, tsarao arake ty hamaregnako naho ty tsy fivalihako raho.” (Sal. 7:8) Hoe ka reke: “Ho voaro abey raho satria tsy mivalike sady ze raha vantagne avao ro ataoko.” (Sal. 25:21) Ty fomba raike tena soa azontika ampisehoagne tie tsy mivalike amy i Jehovah tika, le ty fipitehantikagne ama’e ndra inogn’ino raha sarotse manjò antika. Hahatsapa manahake ty raha nitsapa ty mpanao salamo toy tika amy izay tie: “Sambatse ze tsy misy tsiko’e amy ze raha atao’e, le ze mankatò ty lalà i Jehovah.”​—Sal. 119:1, f.a.p.