ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

ทำไมฉันถึงโตเร็วอย่างนี้?

ทำไมฉันถึงโตเร็วอย่างนี้?

หนุ่ม​สาว​ถาม​ว่า . . .

ทำไม​ฉัน​ถึง​โต​เร็ว​อย่าง​นี้?

“ตอน​ที่​ฉัน​อยู่​ชั้น​ประถม​ปี​ที่​หก ฉัน​สูง​กว่า​เพื่อน. มัน​ทำ​ให้​ฉัน​รู้สึก​เคอะ​เขิน. ฉัน​มี​เพื่อน​ตัว​เล็ก ๆ คน​หนึ่ง และ​ฉัน​เคย​คิด อิจฉา​เธอ.”—แอนนี

“เนื่อง​จาก​หน้า​ตา​ฉัน​ดู​ราว​กับ​คน​วัย​สิบ​เจ็ด​หรือ​สิบ​แปด หลาย​คน​รวม​ทั้ง​คุณ​พ่อ​คุณ​แม่​ของ​ฉัน​จึง​คาด​ว่า​ฉัน​น่า​จะ​ทำ​ตัว​ให้​เป็น​ผู้​ใหญ่ มาก​กว่า​นี้.”—ธันยา อายุ 12 ปี.

วัย​แรก​รุ่น—เป็น​ประสบการณ์​ที่​พวก​เรา​ส่วน​ใหญ่​ซึ่ง​ผ่าน​มา​แล้ว​ไม่​อยาก​จด​จำ. มัน​ทั้ง​น่า​พิศวง​และ​น่า​กลัว. ระหว่าง​วัย​แรก​รุ่น​ร่าง​กาย​ของ​คุณ​จะ​ผ่าน​การ​เปลี่ยน​แปลง​อย่าง​รวด​เร็ว, น่า​ตื่นเต้น​เร้า​ใจ, และ​ใน​บาง​ครั้ง​ทำ​ให้​ขวย​เขิน. ความ​รู้สึก​ใหม่ ๆ, พลัง​ผลัก​ดัน, และ​ความ​ปรารถนา​ต่าง ๆ จะ​จู่​โจ่ม​เข้า​มา. คน​หนุ่ม​สาว​ส่วน​ใหญ่​ได้​รับ​การ​ปลอบ​ใจ​จาก​ข้อ​เท็จ​จริง​ที่​ว่า​คน​ใน​รุ่น​เดียว​กับ​พวก​เขา​ก็​เผชิญ​เหมือน ๆ กัน. อย่าง​ไร​ก็​ตาม สำหรับ​หนุ่ม​สาว​บาง​คน​วัย​แรก​รุ่น​ดู​เหมือน​มา​เร็ว​เกิน​ไป. พวก​เขา​พบ​ว่า​ตน​เอง​โต​ขึ้น, สูง​ขึ้น, มี​การ​พัฒนา​มาก​ขึ้น, ดู​เป็น​ผู้​ใหญ่​มาก​กว่า​เพื่อน ๆ และ​นัก​เรียน​ชั้น​เดียว​กัน.

หาก​สิ่ง​นี้​เกิด​กับ​คุณ​เข้า​แล้ว คุณ​อาจ​ได้​รับ​การ​ปลอบโยน​ก็​ได้​ที่​ทราบ​ว่า​การ​โต​เร็ว​ไม่​ใช่​สิ่ง​ผิด​ปกติ. นาฬิกา​ชีวภาพ​ของ​แต่​ละ​คน​มี​จังหวะ​การ​เดิน​เป็น​ของ​ตน​เอง และ​ดู​เหมือน​ของ​คุณ​เดิน​เร็ว​กว่า​ของ​เพื่อน ๆ ไป​หน่อย​เดียว​เท่า​นั้น. คิด​ดู​ซิ การ​เปลี่ยน​แปลง​ช่วง​วัย​แรก​รุ่น​ใน​เด็ก​ผู้​ชาย​อาจ​เริ่ม​ปรากฏ​เมื่อ​อายุ​แค่​สิบ​ขวบ และ​ใน​เด็ก​ผู้​หญิง เมื่อ​อายุ​แค่​แปด​ขวบ​เท่า​นั้น. อีก​ไม่​นาน​เพื่อน ๆ ของ​คุณ​ก็​คง​จะ​เริ่ม​ประสบ​การ​เปลี่ยน​แปลง​เช่น​เดียว​กัน. แต่​ใน​ระหว่าง​นี้​คุณ​อาจ​ต้อง​รับมือ​กับ​ปัญหา​บาง​ประการ.

สิ่ง​ที่​น่า​ยินดี​และ​น่า​ปวด​ร้าว​ของ​การ​เป็น​คน​สูง

เด็ก​สาว​วัยรุ่น​คน​หนึ่ง​บอก​กับ ตื่นเถิด! ว่า “ดิฉัน​ชอบ​ที่​เป็น​เด็ก​สูง​ที่​สุด​ใน​ชั้น​เรียน. คุณ​มัก​จะ​ได้​รับ​ความ​นับถือ​จาก​ผู้​คน.” การ​ศึกษา​ด้าน​นี้​ชี้​ว่า​โดย​เฉพาะ​อย่าง​ยิ่ง​เด็ก​ผู้​ชาย​ที่​เติบโต​เร็ว​จะ​มี​ข้อ​ได้​เปรียบ​อย่าง​เด่น​ชัด​เหนือ​คน​รุ่น​เดียว​กัน​ที่​เติบโต​ช้า​กว่า. หนังสือ การ​พัฒนา​ใน​วัย​หนุ่ม​สาว (ภาษา​อังกฤษ) โดย บาบา​ร่า​และ​ฟิลิป นิวแมน กล่าว​ว่า “เด็ก​ผู้​ชาย​ที่​เติบโต​เร็ว​จะ​สูง​กว่า​และ​แข็งแรง​กว่า​คน​วัย​เดียว​กัน . . . เด็ก​ผู้​ชาย​ที่​สูง​และ​แข็งแรง​กว่า​มัก​จะ​ได้​รับ​หน้า​ที่​รับผิดชอบ ได้​รับ​การ​มอง​ว่า​เป็น​ผู้​นำ​ของ​คน​รุ่น​เดียว​กัน และ​ได้​รับ​การ​ปฏิบัติ​ราว​กับ​พวก​เขา​มี​ความ​อาวุโส​กว่า​ทั้ง​ทาง​สติ​ปัญญา​และ​ร่าง​กาย.”

อย่าง​ไร​ก็​ตาม การ​เป็น​คน​ที่​สูง​เร็ว​เกิน​ไป​ก็​มี​ข้อ​เสีย​เปรียบ​เช่น​กัน. ประการ​หนึ่ง คุณ​อาจ​ตก​เป็น​เหยื่อ​ของ​การ​ล้อเลียน​ที่​ทารุณ​ไม่​รู้​จบ​จาก​เพื่อน ๆ ใน​ชั้น​เรียน​ของ​คุณ. เด็ก​สาว​คน​หนึ่ง​บอก​กับ ตื่นเถิด! ว่า “ดิฉัน​เคย​เป็น​เด็ก​ที่​สูง​ที่​สุด​ใน​ชั้น​เรียน. พวก​เขา​เรียก​ดิฉัน​ว่า ‘ยาย​ขา​ยาว.’” เด็ก​หนุ่ม​ที่​ชื่อ​ดเวน​รำลึก​ว่า “เพื่อน ๆ จะ​ตั้ง​ชื่อ​ให้​ผม​ว่า ‘เจ้านก​กระยาง.’ บาง​ครั้ง​พวก​เขา​จะ​ถาม​ว่า ‘อากาศ​ข้าง​บน​เป็น​อย่าง​ไร​บ้าง?’” *

ช่วง​ที่​ยาก​ลำบาก​เป็น​พิเศษ​เห็น​จะ​ได้​แก่​ช่วง​ที่​แขน​ขา​อัน​ยาว​เก้ง​ก้าง​ของ​คุณ​ไม่​ยอม​ทำ​งาน​ประสาน​กัน. (เทียบ​เอเฟโซ 4:16.) คริสติน​รำลึก​ถึง​สมัย​ที่​เธอ​เป็น​วัยรุ่น​ว่า “ดิฉัน​มี​รูป​ร่าง​สูง​ชะลูด, ผอม, และ​งุ่มง่าม.” ดเวน​เสริม​ว่า “ผม​เล่น​กีฬา​แย่​มาก. ดู​เหมือน​ว่า​สมอง​ส่ง​คำ​สั่ง​ออก​ไป​และ​แขน​ขา​ของ​ผม​จะ​รับ​คำ​สั่ง​นั้น​หลัง​จาก​หนึ่ง​สัปดาห์​ผ่าน​ไป! ผม​สง่า​งาม​ราว​กับ​ยีราฟ​เล่น​สเกต​ล้อ​ยัง​ไง​ยัง​งั้น.” กระนั้น​ก็​ตาม ขอ​ให้​มั่น​ใจ​เถิด​ว่า​ช่วง​ที่​งุ่มง่าม​นี้​เป็น​เรื่อง​ธรรมดา. มัน​จะ​ผ่าน​ไป​กับ​กาล​เวลา. เช่น​เดียว​กัน​คุณ​อาจ​พบ​ว่า “การ​ฝึก​หัด​กาย​นั้น​ให้​ประโยชน์” เมื่อ​กระทำ​ใน​ระดับ​ที่​พอ​เหมาะ. (1​ติโมเธียว 4:8 ล.ม.) ยิ่ง​คุณ​ใช้​ร่าง​กาย​มาก​เท่า​ใด​คุณ​ก็​จะ​พบ​ว่า​ร่าง​กาย​ของ​คุณ​ทำ​งาน​ประสาน​กัน​มาก​เท่า​นั้น.

จะ​ว่า​อย่าง​ไร​กับ​การ​ตั้ง​ฉายา และ​การ​สบประมาท​ต่าง ๆ นานา? อาจ​เป็น​การ​ยั่ว​ยุ​ให้​คุณ​แก้​เผ็ด​โดย​โต้​กลับ​อย่าง​เจ็บ​แสบ แต่​คัมภีร์​ไบเบิล​กล่าว​ว่า “อย่า​ตอบ​ถ้อย​คน​โฉด​ใน​เรื่อง​โฉด​เขลา​ของ​เขา เกรง​ว่า​เจ้า​จะ​กลาย​เป็น​อย่าง​เขา.” (สุภาษิต 26:4) นอก​จาก​นั้น ใน​ที่​สุด ‘การ​ทำ​ชั่ว​ตอบ​แทน​ชั่ว’ มี​แต่​จะ​ทำ​ให้​สถานการณ์​ที่​ไม่​ดี​กลับ​แย่​ลง​ไป​อีก​เท่า​นั้น. (โรม 12:17) คัมภีร์​ไบเบิล​กล่าว​ว่า​มี “วาร​หัวเราะ.” (ท่าน​ผู้​ประกาศ 3:4 ฉบับ​แปล​ใหม่) การ​มี​อารมณ์​ขัน​จะ​ช่วย​คุณ​ได้​มาก​ใน​การ​รับมือ​กับ​เหตุ​การณ์​ที่​ทำ​ให้​อับอาย​ขายหน้า. *

‘พวก​เขา​คิด​ว่า​ฉัน​แก่​กว่า’

บาง​ครั้ง​ปัญหา​ไม่​ได้​อยู่​ที่​คน​วัย​เดียว​กัน​แต่​อยู่​ที่​ผู้​ใหญ่​ซึ่ง​คิด​ว่า​คุณ​อายุ​มาก​กว่า​อายุ​จริง​ที่​คุณ​เป็น​อยู่. ดเวน​จำ​ได้​ว่า “ผม​มัก​จะ​ถูก​เลือก​จาก​กลุ่ม​เด็ก​ด้วย​กัน​ให้​เป็น​ผู้​นำ. ครั้ง​หนึ่ง​ผม​ยืน​อยู่​ใกล้​เด็ก​กลุ่ม​หนึ่ง และ​พวก​เขา​ก็​เริ่ม​โยน​สิ่ง​ของ​ต่าง ๆ ลง​จาก​สะพาน. แล้ว​ตำรวจ​ก็​แห่​กัน​มา​และ​ตะคอก​ใส่​ผม​เพราะ​ผม​เป็น​คน​ที่​สูง​ที่​สุด. ทั้ง ๆ ที่​ผม​ไม่​รู้​เลย​ว่า​เกิด​อะไร​ขึ้น.”

กระนั้น​ก็​ดี ใน​บาง​ครั้ง​คุณ​อาจ​รู้สึก​พอ​ใจ​ที่​คุณ​ได้​รับ​การ​ปฏิบัติ​เยี่ยง​ผู้​ใหญ่​คน​หนึ่ง. ปัญหา​คือ การ​เติบโต​ทาง​ด้าน​ร่าง​กาย​อาจ​มา​เร็ว​กว่า​การ​เติบโต​ทาง​จิตใจ​และ​อารมณ์. แม้​คุณ​จะ​ดู​เป็น​ผู้​ใหญ่ ความ​คิด​และ​การ​หา​เหตุ​ผล​ของ​คุณ​อาจ​จะ​ยัง​ไม่​เป็น​อย่าง​ผู้​ใหญ่ แต่​เหมือน​คน​ใน​วัย​เดียว​กับ​คุณ. (เทียบ 1​โกรินโธ 13:11.) ดัง​นั้น เมื่อ​ผู้​คน​เรียก​ร้อง​ให้​คุณ​ทำ​งาน​เยี่ยง​ผู้​ใหญ่ คุณ​ก็​อาจ​ลำบาก​ใจ​ใน​การ​ทำ​ตาม​ที่​เขา​คาด​หมาย.

คุณ​อาจ​จำเป็น​ต้อง​บอก​เพื่อน ๆ หรือ​สมาชิก​ครอบครัว​อย่าง​นุ่มนวล​เป็น​ครั้ง​คราว​ว่า​คุณ​ตัว​ใหญ่​ก็​จริง​แต่​อายุ​ยัง​น้อย. สุภาษิต 15:22 (ล.ม.) กล่าว​ว่า “แผนการ​ล้มเหลว​เมื่อ​ไม่​มี​การ​พูด​คุย​กัน​เป็น​ความ​ลับ​เฉพาะ.” ดัง​นั้น หาก​คุณ​รู้สึก​ว่า​คุณ​พ่อ​คุณ​แม่​ของ​คุณ​กำลัง​เรียก​ร้อง​จาก​คุณ​มาก​เกิน​ไป จง​บอก​ท่าน​ด้วย​ความ​อ่อน​สุภาพ. นิตยสาร​สำหรับ​คน​หนุ่ม​สาว​ฉบับ​หนึ่ง​เสนอ​แนะ​ว่า​คุณ​อาจ​พูด​ทำนอง​นี้: “ลูก​รู้​ว่า​ลูก​ดู ตัว​โต​เป็น​ผู้​ใหญ่ จึง​เป็น​การ​ง่าย​ที่​จะ​คาด​หมาย​ว่า​ลูก​น่า​จะ​ทำ​ตัว​ให้​เป็น​ผู้​ใหญ่​กว่า​นี้. แต่​ใน​ส่วน​ลึก ลูก​ก็​ยัง​อยู่​ใน​วัย​ที่​แท้​จริง​ของ​ตัว​เอง และ​ใน​บาง​ครั้ง​มัน​เป็น​เรื่อง​ลำบาก​สำหรับ​ลูก​ที่​จะ​ทำ​และ​เป็น​ให้​ได้​ดั่ง​ใจ​คุณ​พ่อ​คุณ​แม่​ใน​ทุก​เรื่อง.”

อย่า​คิด​ผิด​ที่​จะ​สร้าง​ภาพ​ลวง​ตา​ให้​ดู​ประหนึ่ง​ว่า​คุณ​มี​อายุ​มาก​กว่า​ที่​เป็น​จริง​โดย​แสดง​ท่า​ว่า​มี​ประสบการณ์​ใน​ชีวิต​มาก​มาย หรือ​โดย​การ​แต่ง​กาย​และ​การ​ไว้​ทรง​ผม​ที่​ไม่​เหมาะ​กับ​วัย​ของ​คุณ. คิด​ดู​ซิ มี​เยาวชน​บาง​คน​ที่​เติบโต​เร็ว​ถึง​กับ​เลิก​คบ​กับ​เพื่อน ๆ ที่​ดู​อ่อน​กว่า​ใน​วัย​เดียว​กัน​และ​พยายาม​ที่​จะ​ทำ​ตัว​ให้​เข้า​กับ​กลุ่ม​ที่​มี​อายุ​มาก​กว่า! แต่​ใคร​ก็​ตาม​ที่​พยายาม​ปิด​บัง​ความ​เป็น​จริง​ของ​เรื่อง​นี้​อาจ​ต้อง​ประสบ​กับ​ความ​อับอาย​ขายหน้า. (เทียบ​บทเพลง​สรรเสริญ 26:4.) ใน​ที่​สุด​คน​อื่น ๆ ก็​จะ​รู้​ทัน​การ​เสแสร้ง​ของ​คุณ. ด้วย​เหตุ​นี้​คัมภีร์​ไบเบิล​จึง​กล่าว​อย่าง​ฉลาด​สุขุม​ว่า “ปัญญา​ย่อม​อาศัย​อยู่​กับ​ผู้​ถ่อม​ลง.” (สุภาษิต 11:2; มีคา 6:8) คน​ที่​ถ่อม​ใจ​ย่อม​รู้​ขีด​ความ​สามารถ​ของ​ตน​เอง.

การ​ก่อกวน​ทาง​เพศ

การ​ประพฤติ​ตน​ด้วย​ความ​สงบเสงี่ยม​อาจ​เป็น​เครื่อง​ป้องกัน​ได้​เช่น​กัน​จาก​ปัญหา​หนึ่ง​ซึ่ง​เด็ก​สาว ๆ ที่​โต​เร็ว​โดย​เฉพาะ​มัก​ต้อง​เผชิญ นั่น​ก็​คือ​การ​ก่อกวน​ทาง​เพศ. ภาย​ใน​ระยะ​เวลา​อัน​รวด​เร็ว​อย่าง​น่า​ประหลาด รูป​ร่าง​ของ​เด็ก​ผู้หญิง​สามารถ​เปลี่ยน​ไป​เป็น​รูป​ร่าง​ของ​หญิง​สาว​ที่​ชวน​มอง. (เทียบ​เพลง​ไพเราะ 8:8,10.) อย่าง​ไร​ก็​ตาม สำหรับ​เด็ก​สาว​บาง​คน การ​มี​หน้า​อก​และ​สะโพก​ที่​ขยาย​ออก​เหมือน​ของ​ผู้​ใหญ่​อาจ​เป็น​เรื่อง​ที่​ทำ​ให้​รู้สึก​เคอะ​เขิน.

นัก​เขียน​ชื่อ รูธ เบล ให้​ข้อ​สังเกต​ว่า “โดย​เฉพาะ​เด็ก​ผู้​หญิง​ที่​กำลัง​โต​จะ​ตก​เป็น​เป้า​อย่าง​ง่าย​ดาย​ต่อ​ปฏิกิริยา​ของ​พวก​ผู้​ชาย” เด็ก​ผู้​หญิง​วัย 12 ปี​ชื่อ​เดนนิส​อธิบาย​ว่า “ตั้ง​แต่​หนู​เริ่ม​มี​รูป​ร่าง​ดู​เป็น​ผู้​ใหญ่​ขึ้น ผู้​คน​มัก​จะ​จ้อง​ที่​ตัว​หนู​เวลา​หนู​ออก​ไป​ข้าง​นอก.” (รูป​ร่าง​เปลี่ยน​ไป​ชีวิต​จึง​เปลี่ยน​ตาม, ภาษา​อังกฤษ) เพื่อน​ร่วม​ชั้น​เรียน​ทั้ง​ชาย​และ​หญิง​ที่​อยาก​รู้​อยาก​เห็น​อาจ​ถึง​กับ​พยายาม​จับ​ต้อง​ตัว​คุณ​อย่าง​ไม่​บังควร. จึง​ไม่​น่า​แปลก​ใจ หนังสือ การ​เจริญ​เติบโต​ของ​คน​หนุ่ม​สาว (ภาษา​อังกฤษ) กล่าว​ว่า “หญิง​สาว​ที่​โต​เร็ว​อาจ​ห่อ​ไหล่ ใส่​เสื้อ​กีฬา​ตัว​ใหญ่ ๆ หรือ​กลาย​เป็น​คน​ขี้อาย​และ​สันโดษ​เพื่อ​เลี่ยง​ไม่​ให้​คน​รุ่น​เดียว​กัน​สังเกต​เห็น​รูป​ร่าง​ที่​เปลี่ยน​ไป​ของ​พวก​เธอ.”

ใน​ขณะ​ที่​คุณ​ไม่​มี​ความ​จำเป็น​ใด ๆ ที่​จะ​ต้อง​ปิด​ซ่อน​ตัว​เอง​ใต้​เสื้อ​ผ้า​หนา​หลาย​ชั้น แต่​ก็​เป็น​การ​ดี​ที่​คุณ​จะ​หลีก​เลี่ยง​เสื้อ​ผ้า และ​ทรง​ผม​ที่​ยั่ว​ยุ หรือ​ที่​เรียก​ร้อง​ความ​สนใจ​สู่​ตัว​คุณ​อย่าง​ไม่​เหมาะ​สม. ทั้ง​นี้​สอดคล้อง​กับ​คำ​แนะ​นำ​ของ​คัมภีร์​ไบเบิล​ที่​ให้​แต่ง​กาย “ด้วย​เสื้อ​ผ้า​ที่​จัด​เรียบร้อย​ด้วย​ความ​สงบเสงี่ยม​และ​สุขภาพ​จิต​ดี.”—1​ติโมเธียว 2:9, ล.ม.

มี​ขั้น​ตอน​อื่น ๆ อีก​ที่​เป็น​ประโยชน์​ซึ่ง​คุณ​อาจ​นำ​ไป​ปฏิบัติ​ได้. ย้อน​หลัง​ไป​ใน​สมัย​แห่ง​คัมภีร์​ไบเบิล นาง​รูธ​เผชิญ​กับ​ความ​เป็น​ไป​ได้​ที่​ถูก​ก่อกวน​ทาง​เพศ​เมื่อ​เธอ​ออก​ไป​ทำ​งาน​ใน​ทุ่ง​นา​ของ​โบอัศ. ด้วย​ความ​กรุณา​โบอัศ​ได้ ‘สั่ง​พวก​คน​หนุ่ม​ห้าม​ไม่​ให้​ถูก​ต้อง​นาง.’ ถึง​กระนั้น โบอัศ​ได้​เตือน​เธอ​ว่า “อย่า​ไป​เก็บ​รวง​ข้าว​ที่​นา​อื่น . . . แต่​อยู่​ใกล้ ๆ กับ​ทาสี​ของ​เรา​เถิด.” (ประวัตินางรูธ 2:8,9) ใน​ทำนอง​คล้าย​กัน เด็ก​สาว​บาง​คน​ก็​อยู่​ใกล้​ชิด​กับ​เพื่อน​หญิง​คริสเตียน​ที่​เข้า​โรง​เรียน​เดียว​กัน. พวก​เขา​หลีก​เลี่ยง​การ​เดิน​ตาม​ลำพัง​ใน​ที่​ซึ่ง​รู้​กัน​ว่า​อันตราย.

ไม่​ว่า​กรณี​ใด​ก็​ตาม ไม่​มี ใคร​มี​สิทธิ​ที่​จะ​ก่อกวน​คุณ​ทาง​เพศ—ไม่​ว่า​ทาง​ร่าง​กาย หรือ​ทาง​คำ​พูด. หาก​คุณ​ประสบ​ปัญหา​ใน​เรื่อง​นี้​จง​คุย​กับ​คุณ​พ่อ​คุณ​แม่​ของ​คุณ หรือ​กับ​ผู้​ใหญ่​ที่​คุณ​ไว้​ใจ. พวก​เขา​อาจ​มี​คำ​แนะ​นำ​บาง​อย่าง หรือ​อาจ​ยื่น​มือ​เข้า​ช่วย​ใน​ทาง​ใด​ทาง​หนึ่ง.

แม้​จะ​อยู่​ภาย​ใต้​สภาพการณ์​ที่​ดี​ที่​สุด​แล้ว​ก็​ตาม วัย​แรก​รุ่น​นับ​เป็น​ช่วง​ที่​ยาก​ลำบาก​ช่วง​หนึ่ง​ของ​ชีวิต. การ​มี​รูป​ร่าง​โต​กว่า—หรือ​เล็ก​กว่า—เพื่อน​ใน​วัย​เดียว​กัน​ยิ่ง​ทำ​ให้​ยุ่งยาก​เข้า​ไป​อีก. แม้​คุณ​จะ​พยายาม​เปลี่ยน​สิ่ง​ต่าง ๆ เพียง​ไร​ก็​ตาม คง​ไม่​มี​อะไร​ที่​คุณ​จะ​ทำ​ได้​มาก​นัก​เกี่ยว​กับ​การ​เติบโต​ทาง​ร่าง​กาย. แต่​คุณ​สามารถ​ทำ​ได้​มาก​ใน​การ​เติบโต ฝ่าย​วิญญาณ. และ​หาก​คุณ​ทำ​เช่น​นั้น เช่น​เดียว​กับ​ซามูเอล​ใน​สมัย​แห่ง​คัมภีร์​ไบเบิล คุณ​ก็​จะ “วัฒนา​ขึ้น . . . มี​ความ​ชอบ​ต่อ​พระ​ยะโฮวา และ​ต่อ​มนุษย์​ด้วย.”—1​ซามูเอล 2:26.

[เชิงอรรถ]

^ วรรค 9 บาง​ชื่อ​ได้​รับ​การ​เปลี่ยน.

^ วรรค 11 สำหรับ​ข้อ​เสนอ​แนะ​อื่น ๆ ที่​ใช้​จัด​การ​กับ​การ​ล้อเลียน​จะ​พบ​ได้​ใน​บท​ที่ 19 ของ​หนังสือ ปัญหา​ที่​คน​หนุ่ม​สาว​ถาม—คำ​ตอบ​ที่​ใช้​การ​ได้ [ภาษา​อังกฤษ] จัด​พิมพ์​โดย​สมาคม​ว็อชเทาเวอร์​ไบเบิล​แอนด์​แทรก​แห่ง​นิวยอร์ก.

[รูป​ภาพ​หน้า 25]

บ่อย​ครั้ง​เยาวชน​ที่​มี​รูป​ร่าง​สูง มัก​จะ​ตก​เป็น​เป้า​ของ​การ​กระเซ้า​เย้าแหย่​อย่าง​ทารุณ