ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

ฉันจะรับมือได้อย่างไรเมื่อเกิดโศกนาฏกรรม?

ฉันจะรับมือได้อย่างไรเมื่อเกิดโศกนาฏกรรม?

หนุ่ม​สาว​ถาม​ว่า . . .

ฉัน​จะ​รับมือ​ได้​อย่าง​ไร​เมื่อ​เกิด​โศกนาฏกรรม?

“ทำไม​ผู้​ก่อ​การ​ร้าย​ต้อง​สังหาร​แม่​ผม​ด้วย?”—เคลวิน. *

“[ก่อน​วัน​ที่ 11 กันยายน] ผม​เคย​ชอบ​อุโมงค์​ใต้​ดิน. แต่​ตอน​นี้​ผม​นึก​ภาพ​ว่า​ตัว​เอง​กำลัง​จะ​ตาย​ใน​อุโมงค์​เนื่อง​จาก​ถูก​ระเบิด​ถล่ม​ย่อยยับ.”—ปีเตอร์.

แม่​ของ​เคลวิน​เสีย​ชีวิต​เมื่อ​วัน​ที่ 11 กันยายน 2001 ตอน​ที่​ตึก​เวิลด์เทรดเซ็นเตอร์​ใน​นคร​นิวยอร์ก​ถูก​โจมตี. ปีเตอร์​ไม่​ได้​ประสบ​กับ​การ​สูญ​เสีย​ที่​ร้ายกาจ​อย่าง​เดียว​กัน แต่​เขา​ก็​ยัง​ได้​รับ​ผล​กระทบ​อย่าง​มาก​จาก​เหตุ​การณ์​ครั้ง​นั้น.

รายงาน​ข่าว​ฉบับ​หนึ่ง​แจ้ง​ว่า “เด็ก​หลาย​พัน​คน​ใน​นคร​นิวยอร์ก​กำลัง​พยายาม​ต่อ​สู้​กับ​ปัญหา​ทาง​จิต​อัน​เป็น​ผล​จาก [การ​โจมตี​ใน] วัน​ที่ 11 กันยายน ซึ่ง​หลาย​ราย​จะ​มี​ปัญหา​ยืดเยื้อ​กระทั่ง​โต​เป็น​ผู้​ใหญ่.” เป็น​ที่​น่า​ตกใจ สัญลักษณ์​ที่​บ่ง​ถึง​ความ​บอบช้ำ​ทาง​อารมณ์ “มี​ดาษ​ดื่น​ใน​หมู่​เด็ก​ที่​ไม่​ได้​อยู่​ใกล้​กับ​สถาน​ที่​เกิด​เหตุ (กราวด์ซีโร) พอ ๆ กัน​กับ​เด็ก​เหล่า​นั้น​ซึ่ง​เห็น​การ​โจมตี​ด้วย​ตัว​เอง.” *

อาจ​กล่าว​ได้​ว่า ปัญหา​สุขภาพ​จิต​แบบ​นี้​เป็น​ผล​จาก​โศกนาฏกรรม​อื่น ๆ อาทิ การ​ตาย​เพราะ​ระเบิด​พลี​ชีพ​ใน​อิสราเอล และ​การ​กราดยิง​โดย​ไม่​มี​เป้าหมาย. เกี่ยว​กับ​การ​ยิง​แบบ​นั้น ผู้​เชี่ยวชาญ​ด้าน​ผล​กระทบ​จาก​ความ​บอบช้ำ​พูด​ดัง​นี้: “ถึง​แม้ [เด็ก] อยู่​ห่าง​ไกล​จาก​พื้น​ที่​ที่​มี​การ​ยิง​กัน​ถึง 3,200 กิโลเมตร เหตุ​การณ์​เหล่า​นี้​ก็​ยัง​ทำ​ให้​พวก​เขา​วิตก​กังวล​ได้.”

อะไร​เป็น​สาเหตุ? เมื่อ​เกิด​เหตุ​ร้าย​ที่​ยัง​ความ​หายนะ พวก​หนุ่ม​สาว​ต่าง​ก็​ได้​เห็น​ภาพ​ทาง​สื่อ​ต่าง ๆ อย่าง​ท่วมท้น. ภาพ​การ​ทิ้ง​ระเบิด​ที่​น่า​ตื่น​ตระหนก​โดย​พวก​ก่อ​การ​ร้าย, การ​ยิง​กัน​ใน​โรง​เรียน, และ​การ​รายงาน​ข่าว​ซ้ำ​แล้ว​ซ้ำ​อีก​เรื่อง​ภัย​ธรรมชาติ​ทำ​ให้​เป็น​เรื่อง​ยาก​ที่​หนุ่ม​สาว​หลาย​คน​จะ​ลบ​ภาพ​เหล่า​นั้น​ออก​ไป​จาก​ความ​คิด​ของ​ตน. ไม่​น่า​แปลก​ใจ​ที่​การ​สำรวจ​คราว​หนึ่ง​ซึ่ง​ทำ​เพื่อ​คณะ​กรรมการ​การ​ศึกษา​แห่ง​นคร​นิวยอร์ก​ได้​เปิด​เผย​ดัง​นี้: “หก​เดือน​หลัง​จาก​อาคาร​เวิลด์เทรดเซ็นเตอร์​ถล่ม 76 เปอร์เซ็นต์​ของ​นัก​เรียน​จำนวน 8,266 คน​ใน​โรง​เรียน​รัฐบาล​ยัง​คง​นึก​ถึง​การ​โจมตี​ของ​ผู้​ก่อ​การ​ร้าย​อยู่​เนือง ๆ.”

พวก​เรา​มี​ชีวิต​อยู่​ใน​ยุค​ที่​คัมภีร์​ไบเบิล​เรียก​ว่า “กลี​ยุค.” (2 ติโมเธียว 3:1-5) คุณ​จะ​รับมือ​กับ​โศกนาฏกรรม​ได้​อย่าง​ไร? *

ทำไม​เรื่อง​ร้าย ๆ จึง​เกิด​ขึ้น?

วิธี​หนึ่ง​ที่​จะ​จัด​การ​กับ​อารมณ์​ความ​รู้สึก​ซึ่ง​ดู​เหมือน​จะ​โถม​ทับ​คุณ​ก็​คือ การ​กระตุ้น “ความ​สามารถ​ใน​การ​คิด​อย่าง​แจ่ม​ชัด.” (2 เปโตร 3:1, ล.ม.) จง​พยายาม​มอง​ดู​เรื่อง​ราว​ต่าง ๆ อย่าง​มี​เหตุ​ผล​จาก​มุม​มอง​ของ​พระเจ้า. ตัว​อย่าง​เช่น คุณ​อาจ​ต้อง​เตือน​ตัว​เอง​ว่า เรื่อง​เศร้า​สลด​หลาย​อย่าง​เป็น​เพียง​ผล​ที่​เกิด​จาก “วาระ​และ​เหตุ​การณ์​ที่​ไม่​ได้​คาด​ล่วง​หน้า.” (ท่าน​ผู้​ประกาศ 9:11, ล.ม.) พระ​เยซู​คริสต์​ทรง​ยก​ตัว​อย่าง​เกี่ยว​กับ​เรื่อง​นี้​เมื่อ​พระองค์​ตรัส​ถึง​หอ​รบ​ซีโลอาม​ที่​ได้​ถล่ม​ลง​มา. สิบ​แปด​คน​เสีย​ชีวิต​เพราะ​พิบัติ​ภัย​ใน​ท้องถิ่น​ครั้ง​นั้น. อย่าง​ไร​ก็​ดี พระ​เยซู​ทรง​อธิบาย​ชัดเจน​ว่า​ผู้​ประสบ​เหตุ​ร้าย​นั้น​ไม่​ได้​ถูก​พระเจ้า​ลง​โทษ. พวก​เขา​ตาย​เพราะ​บังเอิญ​อยู่​ผิด​ที่​ผิด​เวลา. (ลูกา 13:1-5) การ​ใคร่ครวญ​ข้อ​เท็จ​จริง​เช่น​นี้​จะ​ช่วย​คุณ​ให้​มอง​ความ​หายนะ​นั้น​ตาม​ความ​เป็น​จริง.

นอก​จาก​นี้ แนว​คิด​ที่​ชัดเจน​จะ​ป้องกัน​ไม่​ให้​คุณ​กลาย​เป็น​คน “บ่น​ต่อ​ว่า​พระ​ยะโฮวา” และ​ตำหนิ​พระองค์​เนื่อง​ด้วย​เรื่อง​ที่​น่า​เศร้า​สลด​ต่าง ๆ. (สุภาษิต 19:3) แทน​ที่​จะ​เป็น​สาเหตุ​แห่ง​ความ​ทุกข์​โศก พระ​ยะโฮวา​ทรง​เป็น “พระเจ้า​แห่ง​การ​ชู​ใจ​ทุก​อย่าง.” (2 โกรินโธ 1:3, ล.ม.) เมื่อ​เกิด​เหตุ​การณ์​อัน​น่า​เศร้า​สลด เรา​จำเป็น​ต้อง​เข้า​ใกล้​พระองค์ ไม่​ใช่​ถอย​ห่าง​ออก​ไป​เพราะ​ความ​โกรธ​เคือง. จง​คิด​รำพึง​ถ้อย​คำ​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​ที่​กล่าว​ใน​ยาโกโบ 1:13 (ล.ม.) ที่​ว่า “เมื่อ​ถูก​ทดลอง อย่า​ให้​ผู้​ใด​ว่า ‘พระเจ้า​ทดลอง​ข้าพเจ้า.’ เพราะ​พระเจ้า​จะ​ถูก​ทดลอง​ด้วย​สิ่ง​ที่​ชั่ว​ไม่​ได้ หรือ​พระองค์​เอง​ก็​ไม่​ทดลอง​ผู้​ใด​เลย.” *

อาจ​ใช้​โศกนาฏกรรม​ที่​เกิด​ขึ้น​เมื่อ​หลาย​พัน​ปี​มา​แล้ว​ใน​ตะวัน​ออก​กลาง​เป็น​ตัว​อย่าง​แสดง​ถึง​เรื่อง​นี้. คัมภีร์​ไบเบิล​บอก​เรา​ว่า คน​เดียว​ที่​รอด​ชีวิต​จาก​มหันตภัย​ครั้ง​นั้น​ได้​รายงาน​ว่า “ไฟ​ของ​พระเจ้า​ตก​ลง​มา​จาก​ท้องฟ้า, เผา​ฝูง​แกะ​และ​บ่าว​ไพร่​ไหม้​ตาย​หมด.” (โยบ 1:16) ช่าง​เป็น​ความ​หายนะ​อัน​ร้ายกาจ​อะไร​เช่น​นั้น! และ​เห็น​ได้​ชัด​ว่า​ชาย​ที่​ตื่น​ตระหนก​นี้​คิด​ว่า​พระเจ้า​เป็น​ต้น​เหตุ​ของ​เรื่อง​ดัง​กล่าว. กระนั้น พระเจ้า​ไม่​ใช่​ต้น​เหตุ. โยบ 1:7-12 เปิด​เผย​ว่า พระเจ้า​ไม่​ได้​ส่ง​ไฟ​ลง​มา แต่​เป็น​ซาตาน​พญา​มาร—ปรปักษ์​ของ​พระเจ้า​ต่าง​หาก!

นั่น​เป็น​สภาพการณ์​ที่​ไม่​มี​ใด​เหมือน กล่าว​คือ พระ​ยะโฮวา​ทรง​อนุญาต​ซาตาน​เป็น​กรณี​พิเศษ​เพื่อ​ให้​มัน​ทดลอง​ความ​ซื่อ​สัตย์​มั่นคง​ของ​โยบ. ดัง​นั้น อย่า​เพิ่ง​สรุป​ว่า​ซาตาน​เป็น​ตัวการ​ที่​ทำ​ให้​เกิด​ภัย​ธรรมชาติ อย่าง​เช่น พายุ​และ​น้ำ​ท่วม. * กระนั้น​ก็​ดี คัมภีร์​ไบเบิล​บอก​ว่า “โลก​ทั้ง​สิ้น​อยู่​ใน​อำนาจ​ตัว​ชั่ว​ร้าย.” (1 โยฮัน 5:19, ล.ม.) ดัง​นั้น ซาตาน​อาจ​ใช้​ตัว​แทน​ที่​เป็น​มนุษย์​ให้​ก่อ​ความ​หายนะ​และ​การ​ทำลาย​ล้าง​ก็​ได้.

อย่าง​ไร​ก็​ดี เรา​ไม่​จำเป็น​ต้อง​รู้สึก​สิ้น​หวัง. ขอ​พิจารณา​อีก​กรณี​หนึ่ง​ซึ่ง​บันทึก​ไว้​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​ที่ 1 ซามูเอล 22:12-23. จาก​ที่​นั่น เรา​ได้​ทราบ​เรื่อง​การ​สังหาร​หมู่​อย่าง​โหด​เหี้ยม​ที่​เกิด​ขึ้น​กับ​ปุโรหิต​ที่​ซื่อ​สัตย์ รวม​ทั้ง​ครอบครัว​ของ​เขา. ไม่​ต้อง​สงสัย ซาตาน​มี​ส่วน​ใน​การ​ปลุก​เร้า​กษัตริย์​ซาอูล​ที่​ชั่ว​ร้าย​ให้​กระทำ​การ​อัน​ทารุณ​เช่น​นี้. อย่าง​ไร​ก็​ตาม ดาวิด​ผู้​ซื่อ​สัตย์ ซึ่ง​เป็น​กษัตริย์​ใน​เวลา​ต่อ​มา ได้​ประพันธ์​เพลง​สรรเสริญ​บท 52 ซึ่ง​แสดง​ถึง​ความ​มั่น​ใจ​ที่​ว่า พระเจ้า​จะ​ทรง​ทำลาย​ล้าง​คน​ชั่ว​ที่​ต้อง​รับผิดชอบ​ต่อ​ความ​หายนะ​นั้น.—บทเพลง​สรรเสริญ 52:5.

ปัจจุบัน​นี้​ก็​คล้าย​กัน คุณ​แน่​ใจ​ได้​เลย​ว่า​พระเจ้า​จะ​ไม่​ทรง​อด​ทน​อด​กลั้น​ตลอด​ไป​ต่อ​ฆาตกรรม​และ​ความ​รุนแรง​ที่​ซาตาน​ดล​ใจ​ให้​กระทำ. เพราะ​คัมภีร์​ไบเบิล​สัญญา​ว่า อีก​ไม่​นาน​พระเจ้า​จะ​ทรง​ใช้​พระ​บุตร​คือ​พระ​เยซู​ให้ “ทำลาย​การ​งาน​ของ​พญา​มาร”! (1 โยฮัน 3:8, ล.ม.) ใน​ที่​สุด จะ​ไม่​เหลือ​ร่องรอย​ความ​เสียหาย​ใด ๆ ที่​ซาตาน​ก่อ​ไว้. โดย​การ​ปลุก​ให้​เป็น​ขึ้น​จาก​ตาย พระเจ้า​สามารถ​จะ​ปลุก​แม้​แต่​คน​ที่​เสีย​ชีวิต​เพราะ​เหตุ​การณ์​รุนแรง​ที่​น่า​เศร้า​สลด​หรือ​จาก​การ​ก่อ​การ​ร้าย​ด้วย​ซ้ำ.—กิจการ 24:15.

วิธี​จัด​การ​ที่​ใช้​ได้​ผล

ความ​หวัง​นี้​ที่​อาศัย​คัมภีร์​ไบเบิล​เป็น​หลัก​จะ​ช่วย​ให้​คุณ​หลุด​พ้น​การ​จมปลัก​อยู่​กับ​ความ​กลัว. นอก​จาก​นั้น ยัง​มี​คำ​แนะ​นำ​บาง​อย่าง​ที่​ใช้​ได้​ผล​ซึ่ง​คุณ​อาจ​นำ​ไป​ปฏิบัติ​ได้. ยก​ตัว​อย่าง โปรด​สังเกต​หลักการ​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​ที่​สุภาษิต 12:25. เพียง​แต่​คุณ​เผย​ความ​รู้สึก​ให้​ผู้​อื่น​รับ​รู้ คุณ​ย่อม​จะ​ได้​รับ​การ​หนุน​ใจ​ด้วย “ถ้อย​คำ​ที่​ดี.” การ​ทำ​อย่าง​นี้​จะ​ช่วย​คุณ​ให้​ตระหนัก​ด้วย​ว่า​ไม่​ได้​มี​แต่​คุณ​คน​เดียว​ที่​ประสบ​เหตุ​ร้าย. ดัง​นั้น ถ้า​คุณ​รู้สึก​เป็น​ทุกข์ จง​ลอง​เปิด​ใจ​ระบาย​ความ​รู้สึก​ให้​คุณ​พ่อ​คุณ​แม่​ฟัง หรือ​ไม่​ก็​พูด​กับ​สมาชิก​อาวุโส​บาง​คน​ใน​ประชาคม​คริสเตียน. *

ข้อ​แนะ​อีก​ประการ​หนึ่ง​คือ อย่า​ดู​ภาพ​เหตุ​การณ์​เศร้า​สลด​ที่​มี​การ​แพร่​ภาพ​ซ้ำ​แล้ว​ซ้ำ​อีก​ทาง​สื่อ​ต่าง ๆ มาก​เกิน​ไป. การ​ทำ​เช่น​นั้น​ยิ่ง​มี​แต่​จะ​ทำ​ให้​คุณ​ลบ​ภาพ​อัน​น่า​หดหู่​ออก​ไป​จาก​ความ​คิด​จิตใจ​ได้​ยาก​ขึ้น.—บทเพลง​สรรเสริญ 119:37.

คุณ​เป็น​คริสเตียน​ใช่​ไหม? ถ้า​เช่น​นั้น​จง​รักษา​กิจกรรม​ฝ่าย​คริสเตียน​ให้​เป็น​กิจวัตร​ของ​คุณ​ต่อ ๆ ไป. (ฟิลิปปอย 3:16) กิจกรรม​ดัง​กล่าว​รวม​ถึง​การ​ประชุม​ร่วม​กับ​เพื่อน​คริสเตียน​และ​การ​บอก​เล่า​ความ​เชื่อ​ของ​คุณ​แก่​คน​อื่น ๆ. (เฮ็บราย 10:23-25) นั่น​จะ​ช่วย​ป้องกัน​ไม่​ให้​คุณ​จมปลัก​อยู่​กับ​การ​คิด​ใน​แง่​ลบ. การ​ปลีก​ตัว​อยู่​ตาม​ลำพัง​มี​แต่​จะ​ก่อ​ความ​เสียหาย​แก่​คุณ—ทั้ง​ทาง​อารมณ์​และ​ฝ่าย​วิญญาณ.—สุภาษิต 18:1.

การ​อ่าน​คัมภีร์​ไบเบิล​เป็น​ประจำ​ทุก​วัน​อาจ​เป็น​ประโยชน์​อย่าง​ยิ่ง​โดย​เฉพาะ​ใน​สถานการณ์​ที่​ตึงเครียด. มารดา​ของ​เด็ก​สาว​ที่​ชื่อ​ลอเรน กำลัง​จะ​ตาย​เพราะ​โรค​มะเร็ง. ขอ​ให้​สังเกต​ว่า​ลอเรน​รับมือ​กับ​สถานการณ์​ที่​น่า​เศร้า​ใน​ครั้ง​นั้น​อย่าง​ไร: “หนู​จำ​ได้​ว่า​ใน​ช่วง​ที่​ประสบ​การ​ทดลอง​อย่าง​หนัก​นั้น หนู​อ่าน​พระ​ธรรม​โยบ​หลาย​ต่อ​หลาย​ครั้ง. นอก​จาก​นั้น พระ​ธรรม​บทเพลง​สรรเสริญ​ได้​ให้​การ​ปลอบโยน​มาก​เช่น​กัน. ขณะ​ที่​หนู​อ่าน​ถ้อย​คำ​ชู​ใจ​จาก​พระ​คัมภีร์ หนู​รู้สึก​เหมือน​กับ​ว่า​พระ​ยะโฮวา​ทรง​สวมกอด​หนู​อยู่.” มิเชล​น้อง​สาว​ของ​เธอ​ก็​เช่น​กัน​ได้​เล่า​ว่า: “ถ้า​วัน​ไหน​หนู​ไม่​ได้​อ่าน​คัมภีร์​ไบเบิล หนู​จะ​รู้สึก​ได้​ถึง​ผล​กระทบ. หนู​จะ​หวน​กลับ​ไป​คิด​ใน​แง่​ลบ​โดย​อัตโนมัติ. การ​อ่าน​คัมภีร์​ไบเบิล​ทำ​ให้​หนู​ได้​รับ​การ​บำรุง​เลี้ยง​ทาง​ฝ่าย​วิญญาณ​ที่​หนู​จำเป็น​ต้อง​ได้​รับ​เพื่อ​จะ​ผ่าน​แต่​ละ​วัน​ไป​ได้.”

ถ้า​คุณ​ประสบ​การ​สูญ​เสีย​โดย​เฉพาะ​เรื่อง​การ​ตาย​ของ​คน​ที่​คุณ​รัก การ​อ่าน​จุลสาร​เมื่อ​คน​ที่​คุณ​รัก​เสีย​ชีวิต * จะ​ให้​การ​ปลอบโยน​อย่าง​มาก. จง​ใช้​เวลา​อ่าน​และ​คิด​รำพึง​ข้อ​คัมภีร์​ทุก​ข้อ​ที่​อ้าง​ถึง. อนึ่ง จง​คิด​ใคร่ครวญ​ความ​หวัง​เรื่อง​การ​กลับ​เป็น​ขึ้น​จาก​ตาย​ด้วย. ลอเรน​พูด​ว่า “จริง ๆ แล้ว หนู​จะ​หลับ​ตา​แล​เห็น​คุณ​แม่​ตอน​ที่​ท่าน​ถูก​ปลุก​ให้​เป็น​ขึ้น​จาก​ตาย. หนู​จะ​สร้าง​มโนภาพ​ได้​ยิน​ท่าน​พูด​ว่า ‘แม่​กลับ​มา​แล้ว. ลูก​ทำ​อาหาร​อะไร​สำหรับ​มื้อ​เย็น​นี้​ล่ะ?’ นั่น​ทำ​ให้​หนู​อด​ยิ้ม​ไม่​ได้.”

นอก​จาก​นี้ การ​หมาย​พึ่ง​พระ​ยะโฮวา​ด้วย​การ​อธิษฐาน​จะ​ช่วย​เสริม​กำลัง​ที่​จำเป็น​เพื่อ​คุณ​จะ​อด​ทน​ได้​กับ​เรื่อง​ที่​น่า​เศร้า​สลด​ที่​สุด. ลอเรน​เล่า​ว่า “หนู​อยู่​ใน​ห้อง​ตอน​ที่​แม่​สิ้น​ใจ. ทันใด​นั้น​เอง หนู​อธิษฐาน​ขอ​พระ​ยะโฮวา​โปรด​ประทาน​กำลัง​เพื่อ​จะ​อด​ทน​และ​ผ่าน​ช่วง​นั้น​ไป​ได้. หนู​รู้สึก​ทันที​ว่า​มี​สันติ​สุข​แห่ง​พระเจ้า.” จง​พูด​อย่าง​เจาะจง​ใน​คำ​ทูล​อธิษฐาน​ต่อ​พระ​ยะโฮวา. ให้​พระองค์​ทราบ​โดย​ตรง​ว่า​คุณ​รู้สึก​เช่น​ไร. ผู้​ประพันธ์​เพลง​สรรเสริญ​กระตุ้น​ว่า “จง​ระบาย​ความ​ใน​ใจ​ของ​ท่าน​ต่อ​พระองค์.”—บทเพลง​สรรเสริญ 62:8, ฉบับ​แปล​ใหม่.

ขณะ​ที่​เวลา​ล่วง​เลย​ไป ความ​ทุกข์​ยาก​บน​แผ่นดิน​โลก​ก็​คง​จะ​เพิ่ม​ขึ้น. (2 ติโมเธียว 3:13) กระนั้น คัมภีร์​ไบเบิล​สัญญา​ดัง​นี้: “ด้วย​คน​ที่​กระทำ​ชั่ว​จะ​ต้อง​ถูก​ตัด​ขาด . . . แต่​คน​ทั้ง​หลาย​ที่​มี​ใจ​ถ่อม​ลง​จะ​ได้​แผ่นดิน​เป็น​มฤดก, และ​เขา​จะ​ชื่นชม​ยินดี​ด้วย​ความ​สงบ​สุข​อัน​บริบูรณ์.” (บทเพลง​สรรเสริญ 37:9-11, 29) การ​ยึด​มั่น​ใน​ความ​หวัง​นี้​จะ​ช่วย​คุณ​รับมือ​ได้​อย่าง​ประสบ​ความ​สำเร็จ​เมื่อ​เกิด​โศกนาฏกรรม.

[เชิงอรรถ]

^ วรรค 3 บาง​ชื่อ​เป็น​นาม​สมมุติ.

^ วรรค 6 ดัง​ที่​ผู้​เชี่ยวชาญ​ด้าน​สุขภาพ​จิต​กล่าว อาการ​เช่น​นั้น​อาจ​รวม​ถึง​ความ​รู้สึก​ตาย​ด้าน​ทาง​อารมณ์, ฝัน​ร้าย, การ​ปลีก​ตัว​อยู่​ตาม​ลำพัง, เลิก​กิจวัตร​ที่​เคย​ทำ, และ​รู้สึก​ว่า​ตน​กระทำ​ผิด​และ​มี​อารมณ์​โกรธ.

^ วรรค 9 ถึง​แม้​บทความ​นี้​เกี่ยว​ข้อง​โดย​เฉพาะ​กับ​โศกนาฏกรรม​ใน​วง​กว้าง ทว่า อาจ​นำ​คำ​แนะ​นำ​นี้​มา​ใช้​กับ​เรื่อง​เศร้า​สลด​ที่​เกิด​ขึ้น​กับ​ตัว​เอง​ก็​ได้ อย่าง​เช่น การ​สูญ​เสีย​คน​ที่​ตน​รัก.

^ วรรค 12 เพื่อ​จะ​พิจารณา​ว่า​ทำไม​พระเจ้า​ทรง​ยอม​ให้​มี​ความ​ชั่ว โปรด​ดู​บท 7 ของ​หนังสือ​จง​นมัสการ​พระเจ้า​เที่ยง​แท้​องค์​เดียว จัด​พิมพ์​โดย​พยาน​พระ​ยะโฮวา.

^ วรรค 14 ดู “คำ​ถาม​จาก​ผู้​อ่าน” ใน​วารสาร​หอสังเกตการณ์ ฉบับ 15 พฤศจิกายน 1975.

^ วรรค 18 บาง​ราย​ที่​มี​อารมณ์​เศร้า​หมอง​อย่าง​รุนแรง​หรือ​เป็น​โรค​ซึมเศร้า อาจ​จำเป็น​ต้อง​ปรึกษา​แพทย์.

^ วรรค 22 จัด​พิมพ์​โดย​พยาน​พระ​ยะโฮวา.

[ภาพ​หน้า 14]

คง​จะ​ดี​หาก​คุณ​จำกัด​การ​ดู​ภาพ​ความ​ทุกข์​ร้อน​ทาง​สื่อ​ต่าง ๆ ให้​น้อย​ลง