กิจการของอัครสาวก 3:1-26

3  วัน​หนึ่ง ตอน​บ่าย 3 โมง​ซึ่ง​เป็น​เวลา​สำหรับ​อธิษฐาน เปโตร​กับ​ยอห์น​ก็​เข้า​ไป​ใน​วิหาร 2  มี​คน​หาม​ผู้​ชาย​คน​หนึ่ง​ซึ่ง​เป็น​ง่อย​ตั้ง​แต่​เกิด​มา​วาง​ไว้​ใกล้​ประตู​วิหาร​ที่​เรียก​กัน​ว่า​ประตู​งาม พวก​เขา​ทำ​อย่าง​นี้​ทุก​วัน​เพื่อ​คน​ง่อย​จะ​ได้​ขอ​ทาน​จาก​คน​ที่​เข้า​ไป​ใน​วิหาร 3  พอ​คน​ง่อย​เห็น​เปโตร​กับ​ยอห์น​กำลัง​จะ​เข้า​ไป​ใน​วิหาร ก็​ขอ​ทาน​จาก​เขา​สอง​คน  เปโตร​กับ​ยอห์น​จ้อง​เขา แล้ว​เปโตร​ก็​พูด​ว่า “มอง​พวก​เรา​สิ” 5  เขา​ก็​มอง​ไป​ที่​ทั้ง​สอง​คน​และ​คิด​ว่า​คง​จะ​ได้​อะไร​จาก​พวก​เขา​บ้าง 6  แต่​เปโตร​พูด​ว่า “เงิน​ทอง​ผม​ไม่​มี​หรอก แต่​ผม​มี​อย่าง​อื่น​จะ​ให้ ใน​นาม​ของ​พระ​เยซู​คริสต์​ชาว​นาซาเร็ธ ลุก​ขึ้น​เดิน​เถอะ”+ 7  แล้ว​เปโตร​ก็​จับ​มือ​ขวา​ของ​คน​ง่อย​คน​นั้น ฉุด​เขา​ให้​ลุก​ขึ้น+ เท้า​และ​ข้อ​เท้า​ของ​เขา​ก็​มี​เรี่ยว​แรง​ขึ้น​มา​ทันที+ 8  เขา​จึง​กระโดด​ขึ้น​ยืน+และ​เดิน​เข้า​ไป​ใน​วิหาร​กับ​สอง​คน​นั้น เขา​กระโดด​โลด​เต้น​ไป​พร้อม​กับ​สรรเสริญ​พระเจ้า 9  ทุก​คน​ที่​อยู่​ที่​นั่น​เห็น​เขา​เดิน​ไป​สรรเสริญ​พระเจ้า​ไป 10  และ​พวก​เขา​ก็​เริ่ม​จำ​ได้​ว่า​คน​นี้​เคย​นั่ง​ขอ​ทาน​อยู่​ที่​ประตู​งาม​ของ​วิหาร+ พวก​เขา​จึง​รู้สึก​ทึ่ง​และ​ตื่นเต้น​กัน​ใหญ่​กับ​สิ่ง​ที่​เกิด​ขึ้น​กับ​ขอ​ทาน​คน​นี้ 11  ตอน​ที่​ผู้​ชาย​คน​นี้​ยัง​จับ​มือ​เปโตร​กับ​ยอห์น​อยู่ ทุก​คน​ที่​อยู่​ที่​นั่น​ก็​แปลก​ใจ​มาก​และ​วิ่ง​มา​หา​พวก​เขา​ที่​ระเบียง​ทาง​เดิน​ของ​โซโลมอน+ 12  เมื่อ​เปโตร​เห็น​อย่าง​นั้น​จึง​พูด​กับ​พวก​เขา​ว่า “คน​อิสราเอล ทำไม​ต้อง​แปลก​ใจ​ด้วย? ทำไม​จ้อง​เรา​สอง​คน​เหมือน​กับ​ว่า​เรา​เป็น​คน​ทำ​ให้​เขา​เดิน​ได้​ด้วย​อำนาจ​ของ​เรา​เอง หรือ​เป็น​เพราะ​ศรัทธา​แรง​กล้า​ของ​เรา​อย่าง​นั้น​แหละ 13  ตอน​นี้​พระเจ้า​ของ​บรรพบุรุษ​ของ​พวก​เรา คือ​พระเจ้า​ของ​อับราฮัม อิสอัค และ​ยาโคบ+ ได้​ยก​ฐานะ​พระ​เยซู​แล้ว+ ท่าน​เป็น​ผู้​รับใช้​ของ​พระองค์+ที่​พวก​คุณ​ไม่​ยอม​รับ​และ​ส่ง​ไป​ให้​เขา​ฆ่า+ ทั้ง ๆ ที่​ปีลาต​ตัดสิน​ใจ​จะ​ปล่อย​ตัว​ท่าน 14  พวก​คุณ​ปฏิเสธ​พระ​เยซู​ซึ่ง​เป็น​ผู้​บริสุทธิ์​และ​เป็น​คน​ที่​เชื่อ​ฟัง​พระเจ้า* และ​ขอ​ให้​ปล่อย​ตัว​ฆาตกร​แทน+ 15  พวก​คุณ​ฆ่า​ผู้​นำ​คน​สำคัญ​ที่​ให้​ชีวิต+ แต่​พระเจ้า​ปลุก​ท่าน​ให้​ฟื้น​ขึ้น​จาก​ตาย เรา​เป็น​พยาน​รู้​เห็น​เรื่อง​นี้+ 16  และ​คน​ง่อย​คน​นี้​ที่​พวก​คุณ​รู้​จัก​มี​กำลัง​ขึ้น​เพราะ​ชื่อ​ของ​ท่าน​ผู้​นี้​และ​เพราะ​เรา​เชื่อ​ศรัทธา​ใน​ชื่อ​นี้ ความ​เชื่อ​ที่​เรา​มี​โดย​ทาง​ท่าน​นี้​เอง​ที่​ทำ​ให้​ชาย​คน​นี้​หาย​เป็น​ปกติ​อย่าง​ที่​พวก​คุณ​ทุก​คน​เห็น 17  พี่​น้อง​ครับ ผม​รู้​ว่า​ที่​พวก​คุณ​ทำ​อย่าง​นั้น​ไป​เพราะ​ไม่​รู้+ และ​พวก​ผู้​นำ​ของ​คุณ​ก็​เหมือน​กัน+ 18  แต่​พระเจ้า​ยอม​ให้​สิ่ง​นี้​เกิด​ขึ้น​ก็​เพื่อ​ให้​เป็น​ไป​ตาม​ที่​พระองค์​บอก​ไว้​ล่วง​หน้า​ผ่าน​ทาง​พวก​ผู้​พยากรณ์​ของ​พระองค์​ว่า พระ​คริสต์​ที่​พระองค์​ส่ง​มา​นั้น​จะ​ต้อง​ทน​ทุกข์+ 19  “ดัง​นั้น ให้​กลับ​ใจ+และ​เปลี่ยน​แปลง​ชีวิต​ใหม่+ เพื่อ​บาป​ของ​พวก​คุณ​จะ​ถูก​ลบ​ล้าง+ แล้ว​จาก​นี้​ไป​พวก​คุณ​จะ​ได้​รับ​ความ​สดชื่น​จาก​พระ​ยะโฮวา+ 20  และ​พระองค์​จะ​ส่ง​พระ​คริสต์​มา​ซึ่ง​เป็น​ผู้​ที่​พระองค์​แต่ง​ตั้ง​ไว้​เพื่อ​พวก​คุณ ท่าน​นั้น​ก็​คือ​พระ​เยซู 21  ท่าน​ต้อง​อยู่​ใน​สวรรค์​จน​ถึง​เวลา​ที่​ทุก​สิ่ง​จะ​ได้​รับ​การ​ฟื้นฟู ตาม​ที่​พระเจ้า​บอก​ไว้​ผ่าน​ทาง​พวก​ผู้​พยากรณ์​ที่​ซื่อ​สัตย์​ของ​พระองค์​ตั้ง​แต่​สมัย​โบราณ 22  โมเสส​เอง​ก็​บอก​ไว้​ว่า ‘พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า​ของ​พวก​คุณ​จะ​แต่ง​ตั้ง​คน​หนึ่ง​เพื่อ​พวก​คุณ ให้​เป็น​ผู้​พยากรณ์​เหมือน​ผม+จาก​พี่​น้อง​ของ​พวก​คุณ​เอง พวก​คุณ​ต้อง​เชื่อ​ฟัง​ทุก​สิ่ง​ที่​เขา​บอก+ 23  คน​ที่​ไม่​ยอม​เชื่อ​ฟัง​ผู้​พยากรณ์​คน​นั้น​จะ​ถูก​ทำลาย​ให้​สูญ​สิ้น​ไป​จาก​ประชาชน​ของ​พระเจ้า’+ 24  ผู้​พยากรณ์​ทุก​คน​นับ​ตั้ง​แต่​ซามูเอล​เป็น​ต้น​มา​ก็​บอก​เรื่อง​นี้*ไว้​เหมือน​กัน+ 25  พวก​คุณ​เป็น​ลูก​หลาน​ของ​พวก​ผู้​พยากรณ์ และ​เป็น​ลูก​หลาน​ตาม​สัญญา​ที่​พระเจ้า​ทำ​ไว้​กับ​บรรพบุรุษ​ของ​พวก​คุณ+ พระองค์​พูด​กับ​อับราฮัม​ไว้​ว่า ‘ทุก​ครอบครัว​ใน​โลก​จะ​ได้​รับ​พร​เพราะ​ลูก​หลาน​ของ​เจ้า’+ 26  เมื่อ​พระเจ้า​แต่ง​ตั้ง​ผู้​รับใช้​คน​นั้น​ของ​พระองค์​แล้ว ก็​ส่ง​ท่าน​มา​หา​พวก​คุณ​ก่อน+เพื่อ​ช่วย​พวก​คุณ​ทุก​คน​ให้​ทิ้ง​ความ​ชั่ว และ​นั่น​ทำ​ให้​พวก​คุณ​ได้​รับ​พร”

เชิงอรรถ

หรือ “คน​ที่​มี​ความ​ถูก​ต้อง​ชอบธรรม”
หรือ “บอก​เกี่ยว​กับ​สมัย​นี้”

ข้อมูลสำหรับศึกษา

บ่าย 3 โมง: แปล​ตรง​ตัว​ว่า “ชั่วโมง​ที่ 9”—ดู ข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ กจ 2:15

เวลา​สำหรับ​อธิษฐาน: ดู​เหมือน​ว่า​มี​การ​อธิษฐาน​กัน​เป็น​ประจำ​ที่​วิหาร​ตอน​ที่​มี​การ​ถวาย​เครื่อง​บูชา​ใน​ตอน​เช้า​และ​ตอน​เย็น (อพย 29:38-42; 30:7, 8) ลูกา​บอก​ว่า “พอ​ถึง​เวลา​ถวาย​เครื่อง​หอม ประชาชน​ก็​มา​อธิษฐาน” (ลก 1:10) ตอน​พูด​ถึง​ราย​ละเอียด​ของ​การ​ถวาย​เครื่อง​บูชา​ใน​แต่​ละ​วัน พระ​ยะโฮวา​มี​คำ​สั่ง​ให้​กษัตริย์​ดาวิด​ตั้ง​ปุโรหิต​และ​คน​เลวี​ให้​ยกย่อง ขอบคุณ และ​สรรเสริญ ซึ่ง​แน่นอน​ว่า​นี่​รวม​ถึง​การ​อธิษฐาน​ด้วย (1พศ 16:4; 23:30; 2พศ 29:25, 26) ดัง​นั้น การ​ถวาย​เครื่อง​หอม​และ​การ​อธิษฐาน​จึง​มัก​จะ​เกี่ยว​ข้อง​กัน​อย่าง​มาก (สด 141:2; วว 5:8; 8:3, 4) ใน​ช่วง​เวลา​สำหรับ​อธิษฐาน ผู้​คน​มัก​จะ​รวม​ตัว​กัน​อยู่​ใน​ลาน​ต่าง ๆ ของ​วิหาร บาง​คน​อาจ​มา​ที่​วิหาร​ใน​วัน​นั้น​เพื่อ​ให้​ปุโรหิต​ชำระ​ตัว ส่วน​คน​อื่น ๆ ก็​มา​อธิษฐาน​และ​นมัสการ​แบบ​ปกติ (ลก 2:22-38) คำ​สอน​สืบ​ปาก​ของ​พวก​รับบี​บอก​ว่า พวก​ปุโรหิต​จะ​จับ​ฉลาก​กัน​เพื่อ​เลือก​ว่า​ใคร​จะ​เข้า​ไป​ถวาย​เครื่อง​บูชา​ที่​แท่น​บูชา​ทองคำ ปุโรหิต​ที่​ถูก​เลือก​ต้อง​ไม่​เคย​ถวาย​เครื่อง​บูชา​ที่​แท่น​นั้น​มา​ก่อน และ​เขา​อาจ​ได้​รับ​เกียรติ​ให้​ทำ​งาน​นั้น​แค่​ครั้ง​เดียว​ใน​ชีวิต ปุโรหิต​คน​นั้น​จะ​เดิน​อย่าง​สำรวม​เข้า​ไป​ใน​ห้อง​บริสุทธิ์ ใน​ขณะ​ที่​ปุโรหิต​และ​คน​เลวี​อื่น ๆ จะ​ยืน​รอ​อยู่​ด้าน​นอก ใน​เวลา​เดียว​กัน​ปุโรหิต​กับ​ประชาชน​ที่​อยู่​ใน​ลาน​ต่าง ๆ ของ​วิหาร​ก็​จะ​อธิษฐาน ตอน​ที่​ควัน​ของ​เครื่อง​หอม​กำลัง​ลอย​ขึ้น​ไป​บน​ท้องฟ้า​ผู้​คน​ก็​อธิษฐาน​กัน​อยู่​เงียบ ๆ ประมาณ​ครึ่ง​ชั่วโมง (ลก 1:9, 10) ช่วง “เวลา​สำหรับ​อธิษฐาน” จะ​จบ​ลง​ด้วย​ความ​ยินดี​เพราะ​จะ​มี​การ​อวยพร​ประชาชน (กดว 6:22-27) และ​กลุ่ม​คน​เลวี​จะ​ร้อง​เพลง​สรรเสริญ​ซึ่ง​เป็น​เพลง​ที่​ถูก​เลือก​ไว้​สำหรับ​วัน​นั้น

ผู้​นำ​คน​สำคัญ: คำ​กรีก​ที่​ใช้​ใน​ข้อ​นี้ (อาร์เฆกอส) มี​ความ​หมาย​หลัก​ว่า “คน​ที่​นำ​หน้า, คน​ที่​ไป​ก่อน” มี​คำ​กรีก​นี้​อยู่ 4 ครั้ง​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล และ​ทุก​ครั้ง​ก็​ใช้​เพื่อ​หมาย​ถึง​พระ​เยซู (กจ 3:15; 5:31; ฮบ 2:10; 12:2) คำ​กรีก​นี้​อาจ​ใช้​เพื่อ​หมาย​ถึง​คน​ที่​นำ​ทาง​ได้​ด้วย เช่น คน​ที่​บุกเบิก​เส้น​ทาง หรือ​คน​ที่​เตรียม​ทาง​ให้​คน​อื่น​เดิน​ตาม เนื่อง​จาก​พระ​เยซู​เป็น​คน​กลาง​ระหว่าง​พระเจ้า​กับ​มนุษย์​และ​เป็น​ผู้​เปิด​ทาง​ให้​คน​อื่น​ได้​ชีวิต​ตลอด​ไป จึง​เหมาะ​ที่​จะ​เรียก​ท่าน​ว่า​ผู้​นำ​คน​สำคัญ​ที่​ให้​ชีวิต​หรือ​ผู้​บุกเบิก​ทาง​สู่​ชีวิต คำ​ว่า “ผู้​นำ​คน​สำคัญ” บ่ง​ชี้​ว่า​ผู้​นำ​คน​นี้​มี​อำนาจ​หน้า​ที่​เหมือน​หัวหน้า​หรือ​เจ้านาย (มี​การ​ใช้​คำ​กรีก​ที่​เกี่ยว​ข้อง​กัน​ใน กจ 7:27, 35 เพื่อ​พูด​ถึง​โมเสส​ว่า​เป็น “ผู้​นำ” ชาติ​อิสราเอล) ท้อง​เรื่อง​นี้​ยัง​ทำ​ให้​เห็น​ว่า​ผู้​นำ​คน​นี้​เป็น​คน​ที่​ทำ​ให้​ความ​ประสงค์​ของ​พระ​ยะโฮวา​สำเร็จ และ​พระ​เยซู​ก็​เป็น “ค่า​ไถ่​ที่​มี​ค่า​เท่า​เทียม​กัน” เพื่อ​ไถ่​ชีวิต​ผู้​คน​มาก​มาย (1ทธ 2:5, 6; มธ 20:28; กจ 4:12) หลัง​จาก​พระ​เยซู​ถูก​ปลุก ท่าน​ก็​เป็น​มหา​ปุโรหิต​และ​ผู้​พิพากษา​ที่​สามารถ​เอา​คุณค่า​ของ​เครื่อง​บูชา​ไถ่​ไป​ช่วย​ผู้​คน​ที่​แสดง​ความ​เชื่อ​ให้​รอด​จาก​บาป​และ​ความ​ตาย พระ​เยซู​จึง​เป็น​ผู้​ที่​พระเจ้า​ใช้​เพื่อ​ปลุก​คน​อื่น​ให้​ฟื้น​ขึ้น​จาก​ความ​ตาย (ยน 5:28, 29; 6:39, 40) ซึ่ง​นั่น​เป็น​การ​เปิด​ทาง​ไป​สู่​ชีวิต​ตลอด​ไป (ยน 11:25; 14:6; ฮบ 5:9; 10:19, 20) ถึง​แม้​ผู้​แปล​คัมภีร์​ไบเบิล​บาง​คน​แปล​คำ​นี้​ว่า “เจ้า​ชีวิต” หรือ “แหล่ง​กำเนิด​ของ​ชีวิต” แต่​คัมภีร์​ไบเบิล​แสดง​ให้​เห็น​ชัดเจน​ว่า​ตำแหน่ง​นี้​ไม่​เหมาะ​กับ​พระ​เยซู เพราะ​พระ​เยซู​ได้​ชีวิต​และ​อำนาจ​จาก​พระเจ้า ท่าน​เป็น​ผู้​ที่​พระเจ้า​ใช้​ทำ​สิ่ง​ต่าง ๆ—สด 36:9; ยน 6:57; กจ 17:26-28; คส 1:15; วว 3:14

กลับ​ใจ​และ​เปลี่ยน​แปลง​ชีวิต​ใหม่: คำ​กรีก เมะทานอเอะโอ ที่​ใช้​ใน​ข้อ​นี้​อาจ​แปล​ตรง​ตัว​ว่า “เปลี่ยน​จิตใจ” ซึ่ง​หมาย​ถึง​การ​เปลี่ยน​ความ​คิด ทัศนคติ หรือ​ความ​ตั้งใจ ใน​ท้อง​เรื่อง​นี้ การ​กลับ​ใจ​เกี่ยว​ข้อง​กับ​การ​ที่​คน​หนึ่ง​อยาก​จะ​ฟื้นฟู​ความ​สัมพันธ์​ที่​เขา​มี​กับ​พระเจ้า คน​ทำ​ผิด​ที่​กลับ​ใจ​จริง ๆ จะ​รู้สึก​เสียใจ​มาก​กับ​สิ่ง​ที่​เขา​ทำ​และ​ตั้งใจ​ที่​จะ​ไม่​กลับ​ไป​ทำ​สิ่ง​นั้น​อีก (2คร 7:10, 11; ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ มธ 3:2, 8) ยิ่ง​กว่า​นั้น การ​กลับ​ใจ​แท้​จะ​กระตุ้น​คน​ที่​ทำ​ผิด​ให้ “เปลี่ยน​แปลง​ชีวิต​ใหม่” ซึ่ง​ก็​คือ​ทิ้ง​แนว​ทาง​ชีวิต​เดิม​และ​ใช้​ชีวิต​ใน​แบบ​ที่​พระเจ้า​พอ​ใจ ทั้ง​คำ​กริยา​ฮีบรู​และ​กรีก​ที่​แปล​ว่า “เปลี่ยน​แปลง​ชีวิต​ใหม่” (คำ​ฮีบรู ชัฟ; คำ​กรีก สะทะเระโฟ; เอะพิสะทะเระโฟ) มี​ความ​หมาย​ตรง​ตัว​ว่า “กลับ​มา, หัน​กลับ” (ปฐก 18:10; 50:14) แต่​เมื่อ​ใช้​คำ​นี้​ใน​ความ​หมาย​เป็น​นัย​ก็​อาจ​หมาย​ถึง​การ​เลิก​ใช้​ชีวิต​ผิด ๆ และ​หัน​กลับ​ไป​หา​พระเจ้า—1พก 8:33; อสค 33:11; ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ กจ 15:3; 26:20

ลบ​ล้าง: คำ​กริยา​กรีก​ที่​ใช้​ใน​ข้อ​นี้​มี​ความ​หมาย​ว่า “ทำ​ให้​หาย​ไป​ด้วย​การ​เช็ด” ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​มี​การ​ใช้​คำ​นี้​เมื่อ​พูด​ถึง​การ​เช็ด​น้ำตา (วว 7:17; 21:4) และ​ลบ​ชื่อ​ออก​จาก​หนังสือ​ราย​ชื่อ​คน​ที่​จะ​ได้​ชีวิต (วว 3:5) ใน​ท้อง​เรื่อง​นี้​คำ​นี้​หมาย​ถึง “การ​ลบ​ออก​โดย​ไม่​เหลือ​ร่องรอย​อะไร​เลย” ผู้​เชี่ยวชาญ​บาง​คน​บอก​ว่า​คำ​นี้​ให้​ภาพ​ของ​การ​ลบ​ข้อ​ความ​ที่​เขียน​ด้วย​มือ—เทียบ​กับ คส 2:14 ที่​มี​การ​แปล​คำ​กรีก​เดียว​กัน​นี้​ว่า “ยก​เลิก”

จาก​พระ​ยะโฮวา: ข้อ​ความ​นี้​ใน​สำเนา​พระ​คัมภีร์​ภาษา​กรีก​ที่​ยัง​หลง​เหลือ​อยู่​อ่าน​ว่า “จาก​หน้า​ของ​องค์​พระ​ผู้​เป็น​เจ้า” ท้อง​เรื่อง​ที่ กจ 3:17-22 แสดง​ให้​เห็น​ว่า​คำ​ว่า “องค์​พระ​ผู้​เป็น​เจ้า” ที่​อยู่​ใน​ข้อ​นี้​ไม่​ใช่​พระ​เยซู​แต่​เป็น​พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า​ที่ “ส่ง​พระ​คริสต์​มา” (กจ 3:20) และ​ยัง​มี​การ​ใช้​คำ​กรีก “องค์​พระ​ผู้​เป็น​เจ้า” (คูริออส) ที่ กจ 3:22 ซึ่ง​ยก​ข้อ​ความ​มา​จาก ฉธบ 18:15 โดย​ใน​ต้น​ฉบับ​ภาษา​ฮีบรู​มี​เททรากรัมมาทอน​อยู่​ด้วย (ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ กจ 3:22) ใน​พระ​คัมภีร์​ภาค​ภาษา​ฮีบรู สำนวน “หน้า​พระ​ยะโฮวา” ประกอบ​ด้วย​คำ​ฮีบรู “หน้า” และ​เททรากรัมมาทอน—วนฉ 5:5; สด 34:16

ท่าน​ต้อง​อยู่​ใน: น่า​จะ​หมาย​ถึง​ช่วง​เวลา​ที่​พระ​เยซู​ต้อง​รอ​อยู่​ด้าน​ขวา​มือ​ของ​พระเจ้า​บน​สวรรค์​จน​กว่า​เวลา​ที่​ทุก​สิ่ง​จะ​ได้​รับ​การ​ฟื้นฟู​จะ​เริ่ม​ต้น—สด 110:1, 2; ลก 21:24; ฮบ 10:12, 13

เวลา​ที่​ทุก​สิ่ง​จะ​ได้​รับ​การ​ฟื้นฟู: คำ​นาม​กรีก​ที่​แปล​ว่า “การ​ฟื้นฟู” (อาพอคาทาสทาซิส) ที่​คัมภีร์​ไบเบิล​บาง​ฉบับ​แปล​ว่า “การ​ตั้ง​ขึ้น​ใหม่” มา​จาก​คำ 2 คำ​คือ อาพอ ที่​แปล​ว่า “กลับ” หรือ “อีก​ครั้ง” และ คาทิสเทไม ที่​แปล​ตรง​ตัว​ว่า “ตั้ง” ที่ กจ 1:6 มี​การ​แปล​คำ​กริยา​กรีก​ที่​เกี่ยว​ข้อง​กับ​คำ​นาม​นี้​ว่า “กู้​เอกราช” โยเซฟุส​ก็​ใช้​คำ​กรีก​ที่​แปล​ว่า “การ​ฟื้นฟู” เมื่อ​พูด​ถึง​ชาว​ยิว​ที่​กลับ​จาก​การ​เป็น​เชลย​ใน​บาบิโลน ใน​เอกสาร​พาไพรัส​มี​การ​ใช้​คำ​นี้​เมื่อ​พูด​ถึง​การ​ซ่อมแซม​อาคาร การ​คืน​ที่​ดิน​ให้​กับ​เจ้า​ของ และ​การ​ปรับ​บัญชี​ราย​รับ​ราย​จ่าย ที่ กจ 3:21 ไม่​ได้​บอก​ว่า​มี​อะไร​บ้าง​ที่​จะ​ได้​รับ​การ​ฟื้นฟู ดัง​นั้น เพื่อ​จะ​รู้​ว่า​ทุก​สิ่ง​ที่​ได้​รับ​การ​ฟื้นฟู​นั้น​มี​อะไร​บ้าง​ก็​ต้อง​ศึกษา​สิ่ง​ที่​พระเจ้า​บอก​ไว้​ผ่าน​ทาง​พวก​ผู้​พยากรณ์ . . . สมัย​โบราณ ใน​ข้อ​เขียน​ของ​ผู้​พยากรณ์​ชาว​ฮีบรู​มี​การ​พูด​ถึง​การ​ฟื้นฟู​อยู่​บ่อย ๆ พระ​ยะโฮวา​สัญญา​ผ่าน​ทาง​พวก​ผู้​พยากรณ์​ว่า​แผ่นดิน​จะ​ได้​รับ​การ​ฟื้นฟู จะ​มี​คน​กลับ​มา​อยู่​อาศัย จะ​อุดม​สมบูรณ์ และ​จะ​ไม่​มี​สัตว์​ป่า​หรือ​ศัตรู​มา​โจมตี พระ​ยะโฮวา​ได้​บอก​ไว้​ว่า​แผ่นดิน​ที่​ได้​รับ​การ​ฟื้นฟู​จะ​เป็น​เหมือน​อุทยาน (อสย 65:25; อสค 34:25; 36:35) ที่​สำคัญ​ที่​สุด จะ​มี​การ​สร้าง​วิหาร​ขึ้น​ใหม่​และ​จะ​มี​การ​ฟื้นฟู​การ​นมัสการ​แท้ (อสย 2:1-5; มคา 4:1-5) ดัง​นั้น การ​ฟื้นฟู​ที่​บอก​ไว้​ล่วง​หน้า​จะ​เกี่ยว​ข้อง​กับ​ทั้ง​การ​ฟื้นฟู​การ​นมัสการ​และ​การ​ฟื้นฟู​แผ่นดิน​จริง ๆ

พระ​ยะโฮวา: ข้อ​ความ​นี้​ยก​มา​จาก ฉธบ 18:15 ซึ่ง​ใน​ต้น​ฉบับ​ภาษา​ฮีบรู​มี​ชื่อ​ของ​พระเจ้า​เขียน​ด้วย​อักษร​ฮีบรู 4 ตัว (ตรง​กับ​เสียง​อักษร​ไทย ยฮวฮ) น่า​สนใจ​ที่​ข้อ​ความ​นี้​ใน​สำเนา​เก่าแก่​ของ​ฉบับ​เซปตัวจินต์ (อยู่​ใน​พาไพรัส​ฟูอัด​หมาย​เลข 266) มี​ชื่อ​ของ​พระเจ้า​เขียน​ด้วย​อักษร​ฮีบรู​แบบ​เหลี่ยม () ใน​ข้อ​ความ​ภาษา​กรีก สำเนา​นี้​ทำ​ขึ้น​ตั้ง​แต่​ศตวรรษ​ที่ 1 ก่อน ค.ศ. (ดูภาค​ผนวก ก​5) นอก​จาก​นั้น พระ​คัมภีร์​คริสเตียน​ภาค​ภาษา​กรีก​ที่​แปล​เป็น​ภาษา​ฮีบรู​หลาย​ฉบับ​ก็​มี​เททรากรัมมาทอน​อยู่​ใน​ข้อ​นี้​ด้วย ดัง​นั้น ถึง​แม้​สำเนา​พระ​คัมภีร์​คริสเตียน​ภาค​ภาษา​กรีก​ที่​มี​อยู่​ใน​ตอน​นี้​จะ​ใช้​คำ​ว่า คูริออส (องค์​พระ​ผู้​เป็น​เจ้า) ใน​ข้อ​นี้ แต่​ก็​มี​เหตุ​ผล​ที่​ดี​หลาย​อย่าง​ที่​ฉบับ​แปล​โลก​ใหม่ ​มี​ชื่อ​ของ​พระเจ้า​อยู่​ใน​ข้อ​นี้

ลูก​หลาน: หรือ “ผู้​สืบ​เชื้อ​สาย”—ดูภาค​ผนวก ก​2

วีดีโอและรูปภาพ

ระเบียง​ทาง​เดิน​ของ​โซโลมอน
ระเบียง​ทาง​เดิน​ของ​โซโลมอน

วีดีโอ 3 มิติ​นี้​แสดง​ภาพ​จำลอง​หนึ่ง​ที่​อาจ​เป็น​ไป​ได้​ของ​ระเบียง​ทาง​เดิน​ของ​โซโลมอน ระเบียง​นี้​ตั้ง​อยู่​ทาง​ตะวัน​ออก​ของ​ลาน​ชั้น​นอก​ของ​วิหาร​ใน​กรุง​เยรูซาเล็ม​สมัย​ศตวรรษ​แรก ระเบียง​ทาง​เดิน​ของ​โซโลมอน​เป็น​ทาง​เดิน​กว้าง​ที่​มี​หลังคา คัมภีร์​ไบเบิล​พูด​ถึง​ระเบียง​ทาง​เดิน​นี้ 3 ครั้ง ยอห์น​เล่า​ว่า​ครั้ง​หนึ่ง​ตอน​ที่​พระ​เยซู​เดิน​อยู่​ที่​ระเบียง​นี้ พวก​ยิว​มา​ยืน​ล้อม​ท่าน​และ​ถาม​ว่า​ท่าน​เป็น​พระ​คริสต์​หรือ​เปล่า (ยน 10:22-24) อีก​ครั้ง​หนึ่ง ฝูง​ชน​มา​ชุมนุม​กัน​ที่​ระเบียง​ทาง​เดิน​ของ​โซโลมอน​เพื่อ​ฟัง​เปโตร​อธิบาย​ว่า​เขา​รักษา​ผู้​ชาย​ที่​เป็น​ง่อย​มา​ตั้ง​แต่​เกิด​ได้​อย่าง​ไร (กจ 3:1-7, 11) และ​ครั้ง​ที่ 3 คริสเตียน​ยุค​แรก​มัก​มา​พบ​กัน​ที่​ระเบียง​ทาง​เดิน​ของ​โซโลมอน​ซึ่ง​เป็น​ที่​ที่​คน​ทั่ว​ไป​เห็น​ได้—กจ 5:12, 13; ดู​ส่วน​อธิบาย​ศัพท์​คำ​ว่า “ระเบียง​ทาง​เดิน​ของ​โซโลมอน