ብ1923 ኣብታ ኣብ ዮርክሻየር፡ ዓዲ እንግሊዝ እትርከብ ከተማ ሀምስዎርዝ እየ ተወሊደ። ቦብ ዝስሙ ምዕባየይ ሓወይ ከኣ ነይሩኒ። ጓል ትሽዓተ ዓመት ኣቢለ ኸለኹ፡ እቲ ሃይማኖታዊ ግብዝና ዚጸልእ ዝነበረ ኣቦና፡ ንናይ ሓሶት ሃይማኖት ዜቃልዕ ሒደት መጻሕፍቲ ረኸበ። በቲ ዘንበቦ ኸኣ ኣዝዩ ተመሰጠ። ሒደት ዓመታት ጸኒሑ፡ ቦብ ኣትኪንሰን ናብ ቤትና መጺኡ፡ ንሓደ ኻብቲ ኣብ ፎኖግራፍ እተቐድሐ መደረታት ሓውና ራዘርፎርድ ኣስምዓና። እዚ ኻብቶም ነተን መጻሕፍቲ ዘሕተሙ ጕጅለ ኸም ዝመጸ ድማ ተረድኣና። ወለደይ፡ ሓውና ኣትኪንሰን ምሸት ምሸት ምሳና እናተደርረ ንዝነበረና ብዙሕ ሕቶታት መጽሓፍ ቅዱስ ኪምልሰልና ሓሳብ ኣቕረቡ። ሒደት ኪሎ ሜተራት ርሒቑ ኣብ ቤት ሓደ ሓው ኣብ ዚግበር ዝነበረ ኣኼባታት ክንእከብ ድማ ተዓደምና። ቅልጡፍ ምላሽ ከኣ ሃብና፣ ኣብ ሀምስዎርዝ ድማ ንእሽቶ ጉባኤ ተመስረተት። ነዊሕ ከይጸናሕና፡ ንኣገልገልቲ ዞባ (ሕጂ ሓለውቲ ወረዳ ተባሂሎም ዘለዉ) ኣብ ቤትና ነሕድር፡ ኣብ ከባቢና ንዝነበሩ ፈለምቲ ድማ ምሳና ኺምገቡ ንዕድሞም ነበርና። ምሳታቶም ግዜ ምሕላፈይ ብዙሕ ጸልዩኒ እዩ።

ንግዲ ኽንከፍት ጀሚርና እኳ እንተ ነበርና፡ ኣቦይ ንሓወይ፡ “ፈላሚ ዄንካ ኸተገልግል እንተ ደሊኻ፡ ክንሓድጎ ኢና” በሎ። ቦብ ተሰማምዐ፣ ኣብ 21 ዓመት ዕድሚኡ ኸኣ ፈላሚ ዀይኑ ኼገልግል ካብ ቤት ወጸ። ድሕሪ ኽልተ ዓመት፡ ጓል 16 ዓመት ከለኹ ፈላሚት ኰንኩ። ብጀካ ኣብ ቀዳመ ሰናብቲ፡ መብዛሕትኡ ግዜ ብካርድ ምስክርነትን ብፎኖግራፍን ገይረ፡ በይነይ እየ ዘገልግል ነይረ። የሆዋ ግና ዜደንቕ ዕቤት እትገብር ተምሃሪት መጽሓፍ ቅዱስ ብምሃብ ባሪኹኒ እዩ። ብዙሓት ኣባላት ስድራ ቤታ ኸኣ ጸኒሖም ሓቂ ተቐበሉ። ንዓመታኡ፡ ፍልይቲ ፈላሚት ኰይነ ምስ ሜሪ ሀንሸል ክዓዪ ተመደብኩ። ኣብ ኣውራጃ ቸሺር ናብ ዚርከብ ተሰቢኹሉ ዘይፈልጥ ክሊ ድማ ተለኣኽና።

ሽዑ ኻልኣይ ውግእ ዓለም ይካየድ ነበረ፣ ደቂ ኣንስትዮ ኸኣ ኣብቲ ውግእ ኪድግፋ ተኣዚዘን ነበራ። ፍሉያት ፈለምቲ ዘበልና፡ ናይ ምሉእ ግዜ ኣገልገልቲ ኸም ምዃንና መጠን ልክዕ ከም ካልኦት ሃይማኖታውያን ኣገልገልቲ ኻብዚ ሓራ ኽንከውን ኢና እንጽበ ኔርና። ኣብያተ ፍርዲ ግና ነዚ ኣይተሰማምዑሉን፣ ን31 መዓልቲ ኽእሰር ድማ ተፈረድኩ። ንዓመታኡ፡ ጓል 19 ዓመት ምስ ኰንኩ፡ ከም ሓንቲ ንወተሃደራዊ  ኣገልግሎት ሕልናኣ ዘየፍቅደላ ሰብ ኪኸውን ተመዝገብኩ። ክልተ ሳዕ ኣብ ቤት ፍርዲ ቐሪበ እኳ እንተ ነበርኩ፡ ኣብ መወዳእታኡስ ሓራ እየ ዀይነ። እዚ ዅሉ ኸሕልፍ ከለኹ፡ መንፈስ ቅዱስ ይሕግዘኒ፡ የሆዋ ኸኣ ኢደይ ብምሓዝ የጽንዓንን የበርትዓንን ከም ዝነበረ እፈልጥ ነይረ እየ።—ኢሳ. 41:10, 13።

ኣነን ኣርተር ማቲውስን ብ1946 ተላለና። ንወተሃደራዊ ኣገልግሎት ሕልናኡ ዘየፍቅደሉ ኸም ምንባሩ መጠን ንእተፈርዶ ናይ ሰለስተ ወርሒ ማእሰርቲ ምስ ወድአ፡ ነቲ ኣብ ሀምስዎርዝ ፍሉይ ፈላሚ ዀይኑ ዜገልግል ዝነበረ ደኒስ ሓዉ ተጸምበሮ። ኣቦኦም ካብ ሕጻንነቶም ኣትሒዙ እዩ ብዛዕባ የሆዋ ምሂርዎም ነይሩ፣ ኰተቴታት ከለዉ ኸኣ ተጠምቁ። ነዊሕ ከይጸንሐ፡ ደኒስ ናብ ኣይርላንድ ስለ እተመደበ፡ ኣርተር ብዘይ ብጻይ ተረፈ። ወለደይ ብኣካይዳ እዚ ህርኩት ፈላሚ ዝዀነ መንእሰይ እዚ ስለ እተመሰጡ፡ ንኣርተር ምሳታቶም ኪቕመጥ ዓደምዎ። ንወለደይ ኣብ ዝበጽሓሉ ዝነበርኩ ግዜ፡ ኣነን ኣርተርን ድሕሪ መኣዲ ኣቕሑ ንሓጽብ ነበርና። ድሕሪ ግዜ ኸኣ ክንጸሓሓፍ ጀመርና። ብ1948 ኣርተር እንደገና ንሰለስተ ወርሒ ኺእሰር ተፈርዶ። ብእተኻእለና መጠን ኣብ ናይ ምሉእ ግዜ ኣገልግሎት ክንቅጽል ሸቶ ጌርና ድማ ኣብ ጥሪ 1949 ተመርዓና። ሳላ በረኸት የሆዋን ጽቡቕ ምሕደራን፡ ንናይ ዕረፍቲ ግዜና ፍረታት ብምእራይ እተወሰነ ገንዘብ ንምምእራር ስለ እተጠቐምናሉ፡ ኣብ ዕዮ ፈላምነት ክንቅጽል ከኣልና።

ልዕሊ ሓደ ዓመት ምስ ገበርና፡ ናብተን መብዛሕትኦም ተቐማጦአን ሰዓብቲ እምነት ካቶሊክ ዝዀኑ ኣብ ሰሜን ኣይርላንድ ዚርከባ ኽልተ ኸተማታት፡ ማለት ፈለማ ናብ ከተማ ኣርማግ ድሕሪኡ ኸኣ ናብ ከተማ ኒውሪ ኽንከይድ ተሓተትና። እቲ ኸባቢ ውጥረት ዝሰፈኖ ስለ ዝነበረ፡ ምስ ሰባት ክንዘራረብ ከለና ጥንቁቓትን መስተውዓልትን ክንከውን የድልየና ነበረ። ኣኼባታት ድማ ካብ መንበሪና 16 ኪ.ሜ. ርሒቓ ኣብ እትርከብ ቤት ኣሕዋትና እዩ ዚግበር ነይሩ። ሸሞንተ ኣቢሎም ዚዀኑ ኸኣ ይእከቡ ነይሮም። ኣብኡ ኽንሓድር እንተ ተዓዲምና፡ ኣብ ባይታ ንድቅስ፡ ንጽብሒቱ ኸኣ ጥዑም ቍርሲ ንቘርስ ነበርና። ሎሚ ኣብቲ ቦታ እቲ ብዙሓት ናይ የሆዋ መሰኻኽር ከም ዘለዉ ምፍላጠይ ብዙሕ እዩ ዜሐጕሰኒ።

ሓወይን ሎቲ ብዓልቲ ቤቱን ድሮ ፍሉያት ፈለምቲ ዀይኖም ኣብ ሰሜን ኣይርላንድ የገልግሉ ነይሮም እዮም፣ ብ1952 ከኣ ኣርባዕቴና ኣብቲ ኣብ በልፋስት እተገብረ ኣኼባ ኣውራጃ ተኻፈልና። ሓደ ሓው ድማ ንዓናን ነቲ ሽዑ ኣብ ብሪጣንያ ኣገልጋሊ ጨንፈር ዝነበረ ፕራይስ ህዩዝን ብሕያውነት ኣብ ቤቱ ተቐበለና። ሓደ ምሸት ብዛዕባ ምውጻእ እታ ጎድስ ወይ ኢዝ ላቭ (መገዲ ኣምላኽ ፍቕሪ እያ) ዘርእስታ ብፍላይ ንኣይርላንድ ተባሂላ እተዳለወት ሓዳስ ጽሕፍቲ ተመያየጥና። ሓውና ህዩዝ ኣብ ሪፓብሊክ ኣይርላንድ ሰዓብቲ እምነት ካቶሊክ ንዝዀኑ ሰባት ከተዘራርብ ኣጸጋሚ ምዃኑ ነገረና። ኣሕዋት ካብ መንበሪኦም ይስጐጉ፡ ግዳያት እቲ ብምድፍፋእ ካህናት ዚልዓል ናዕቢ ድማ ይዀኑ ነበሩ። ሓውና ህዩዝ፡ “እዛ ጽሕፍቲ ኣብ መላእ እታ ሃገር ንምዝርጋሕ ኣብ ዚግበር ፍሉይ ወፈራ ዚሳተፉ ማካይን ዘለዋኦም ሰብ ሓዳር የድልዩና ኣለዉ” በለ። * ብኡብኡ ድማ፡ “ክንገብሮ ኢና!” ዚብል ምላሽ ሃብና። እዚ፡ እቲ ኣብ መእተዊ እዚ ታሪኽ ዝጠቐስክዎ ሓሳባት እዩ።

 ኣብ ዱብሊን፡ ፈለምቲ ወትሩ ኣብ ቤት እታ ንነዊሕ ዓመታት እምንቲ ሓብቲ ዝነበረት ማ ሩትላንድ ኬዕርፉ ይኽእሉ ነበሩ። ኣብኡ ኣዕሪፍና ንገሊኡ ንብረትና ምስ ሸጥና፡ ኣርባዕቴና ኣብ ናይ ቦብ ብሽክለታ ሞተርን ምስኣ ዝጠበቐት ዓረብያን ተወጢሕና፡ ማኪና ኸነናዲ ኸድና። እትሰማምዓና ዘገልገለት ማኪና ኸኣ ረኸብና፣ ካባና ሓደ እኳ ዘዊሩ ዚኽእል ስለ ዘይነበረ ግና ነቲ ዝሸጠልና ሰብ ናብ ቤትና ኼምጽኣልና ሓተትናዮ። ኣብታ ምሸት እቲኣ፡ ኣርተር ኣብ ዓራት ኮፍ ኢሉ ብሓሳቡ ማኪና እናዘወረ ማርሻ ኪቐያይር ኣምሰየ። ንጽብሒቱ ንግሆ ነታ ማኪና ኻብ ጋራጅ ኬውጽኣ ኺፍትን ከሎ፡ እታ ጸኒሓ ንጆን ባር እተመርዓወቶ ሚስዮናዊት ሚልድረድ ዊለት መጸት። ማኪና ኽትዝውር ትኽእል እያ ነይራ። ኣብቲ ጐደናታት ዝያዳ ምስ ኣለማመደትና ድማ፡ ክንከይድ ተበገስና።

ብድሕርዚ፡ መንበሪ ኣድለየና። ተጻረርቲ ብሓዊ ኼቃጽልዋ ስለ ዚኽእሉ፡ ብማኪና ኣብ እትጕተት ንእሽቶ ቤት ከይንነብር ተመኺርና ኔርና ኢና። ስለዚ፡ ገዛ ኸነናዲ ጀመርና፣ ግናኸ ኣይረኽብናን። ኣብታ ለይቲ እቲኣ ኸኣ፡ ኣርባዕቴና ኣብታ ማኪና ሓደርና። ንጽብሒቱ፡ ክልተ ንኣሽቱ ላዕልን ታሕትን ዓራት ዘለዋ ብማኪና እትጕተት እተሰንዐት ንእሽቶ ቤት ጥራይ ኢና ኽንረክብ ክኢልና። መንበሪትና ድማ ኰነት። እቲ ዜገርም፡ ብዘይ ገለ ጸገም ኣብ ክሊ ሕያዎት ሓረስቶት ደው ነብላ ነበርና። ካብ 16 ኽሳዕ 24 ኪ.ሜ. ርሕቀት ንዝነበሮ ኽሊ ድማ ሸፈንናዮ። ናብ ካልእ ቦታ ድሕሪ ምግዓዝና እውን ተመሊስና ኣብቲ ማኪናና ደው እነብለሉ ዝነበርና ኸባቢ ንዝነበሩ ሰባት ንበጽሖም ነበርና።

ብዙሕ ጸገም ከየጋጠመና ኣብ ደቡባዊ ምብራቕ እታ ሃገር ንዝነበራ ዅለን ኣባይቲ በጺሕናየን ኢና። ልዕሊ 20,000 ጽሑፋት ዓዲልና፡ ስማት ተገዳስነት ዝነበሮም ሰባት ድማ ናብ ቤት ጽሕፈት ጨንፈር ብሪጣንያ ልኢኽና ኢና። ሕጂ ኣብኡ ብኣማእታት ዚቝጸሩ ናይ የሆዋ መሰኻኽር ምህላዎምሲ፡ ከመይ ዝበለ በረኸት ኰን እዩ!

ድሕሪ ግዜ፡ ናብ ደቡብ ለንደን ተመደብና። ድሕሪ ሒደት ሰሙናት፡ ንኣርተር ካብ ቤት ጽሕፈት ጨንፈር ብሪጣንያ ተደወለሉ እሞ፡ ንጽብሒቱ ዕዮ ወረዳ ኺጅምር ተሓትተ። ንሰሙን ስልጠና ምስ ወሰድና፡ ናብቲ ኣብ ስኮትላንድ ዚርከብ ወረዳና ኸድና። ኣርተር ንመደረታቱ ዚዳለወሉ እኹል ግዜ እኳ እንተ ዘይነበሮ፡ ኣብ ኣገልግሎት የሆዋ ንዜጋጥሞ ብድሆታት ኪዋጽኣሉ ድሉው እዩ ነይሩ። እዚ ኸኣ ንዓይ ብዙሕ ኣተባቢዑኒ እዩ። ንዕዮ ወረዳ ኣዚና ኢና ፈቲናዮ ኔርና። ንገለ ዓመታት ተሰቢኹሉ ኣብ ዘይፈልጥ ክሊ ድሕሪ ምግልጋል፡ ኣብ ማእከል ብዙሓት ኣሕዋትን ኣሓትን ምዃን ብሓቂ ዜደንቕ በረኸት እዩ ነይሩ።

ብ1962 ኣርተር ኣብ ቤት ትምህርቲ ጊልዓድ ንዓሰርተ ወርሒ ኺስልጥን ዕድመ ምስ ቀረበሉ፡ ዓብዪ ውሳነ ኽንገብር ኣድለየና። ኣነ በይነይ ክተርፍ እኳ እንተ ነበረኒ፡ ኣርተር ነዚ መሰል እዚ ኪቕበሎ ዝሓሸ ኸም ዝዀነ ደምደምና። ንበይነይ ስለ ዝተረፍኩ ድማ፡ ፍልይቲ ፈላሚት ኰይነ ኸገልግል ናብ ሀምስዎርዝ ተመደብኩ። ኣርተር ዓመት ጸኒሑ ምስ ተመልሰ፡ ዕዮ ኣውራጃ ኽንዓዪ ተመደብና፣ ንስኮትላንድን ንሰሜን ዓዲ እንግሊዝን ንሰሜን ኣይርላንድን ድማ ሸፈንናዮ።

ብ1964 ኣርተር ኣብ ሪፓብሊክ ኣይርላንድ ኣገልጋሊ ጨንፈር ኰይኑ ኼገልግል ሓድሽ ዕዮ ተዋህቦ። ንዕዮ መገሻ ኣዚና  ፈቲናዮ ስለ ዝነበርና፡ ኣብ ፈለማ በቲ ለውጢ ብዙሕ ተሻቒለ ነይረ። ምልስ ኢለ ኽሓስቦ ኸለኹ ግና ኣብ ቤት-ኤል ናይ ምግልጋል ፍሉይ መሰል ስለ እተዋህበና ኣዝየ እየ ዘማስወሉ። ዋላ እውን ብዙሕ ባህ ዘይበለካ ኽነሱ ንእተዋህበካ ሓድሽ ዕዮ ምስ እትቕበሎ፡ ወትሩ ብየሆዋ ኸም እትባረኽ እየ ዝኣምን። ዕዮታት ቤት ጽሕፈትን ጽሑፋት ምዕሻግን ምኽሻንን ምጽራይን ዘጠቓለለ ዕዮ እየ ዝዓዪ ነይረ። ንእተወሰነ ግዜ ኸኣ ዕዮ ኣውራጃ ንዓዪ ስለ ዝነበርና፡ ኣብ መላእ እታ ሃገር ምስ ዚርከቡ ኣሕዋት ክንራኸብ ክኢልና ኢና። እዚ ኣጋጣሚታት እዝን መጽናዕቲ መጽሓፍ ቅዱስ እንመርሓሎም ሰባት ዕቤት ኪገብሩ ምርኣይን ድማ ኣብ ኣይርላንድ ምስ ዚነብሩ መንፈሳውያን ስድራ ቤትና ድልዱል ርክብ ከም ዚህልወና ገይሩ እዩ። እዝስ ከመይ ዝኣመሰለ በረኸት ኰን እዩ!

ብ1965 ኣብ ዱብሊን፡ ኣይርላንድ ንፈለማ እዋን ኣህጉራዊ ኣኼባ ተኻየደ። * ብርቱዕ ምጽራር የጋጥም እኳ እንተ ነበረ፡ እቲ ዓብዪ ኣኼባ ብጽቡቕ እዩ ተዛዚሙ። 3,948 ተኣከብቲ ነበሩ፣ 65 ከኣ ተጠምቁ። ነቶም 3,500 ዚዀኑ ኣህጉራውያን ልኡኻት ኣብ ቤቶም እተቐበሉ ዘበሉ ድማ፡ ናይ ምስጋና ደብዳበ ተዋህቦም። ሰብ ቤት ብግዲኦም እቶም ልኡኻት ንዘርኣይዎ ጠባይ ኣሞገስዎ። እዚ ንኣይርላንድ ብሓቂ ነጥበ መቐይሮ እዩ ነይሩ።

ብ1966 ሰሜንን ደቡብን ኣይርላንድ ኣብ ትሕቲ ቤት ጽሕፈት ጨንፈር ዱብሊን ተጠቓለላ፣ እዚ ኣብታ ደሴት ካብ ዝነበረ ፖለቲካውን ሃይማኖታውን ምፍልላይ ኣዝዩ እተፈልየ እዩ ነይሩ። ብዙሓት ሰዓብቲ እምነት ካቶሊክ ናብ ሓቂ ኺመጹን ሓደ እዋን ፕሮተስታንት ምስ ዝነበሩ ኣሕዋት ሓቢሮም ኬገልግሉን ብምርኣይና ብዙሕ ኢና ተሓጒስና።

ብ2011 ኣብያተ ጽሕፈት ጨንፈር ብሪጣንያን ኣይርላንድን ኣብ ሓደ ምስ ተጠርነፈ እሞ፡ ንሕና ኸኣ ናብ ለንደን ቤት-ኤል ምስ ተመደብና ኣብ ህይወትና ዓብዪ ለውጢ ኣጋጠመና። ኣርተር ሕማም መትኒ ኸም ዘለዎ ስለ እተፈልጠ፡ ብዛዕባ ጥዕናኡ ኽሻቐል ኣብ ዝጀመርኩሉ ግዜ ድማ ኢና ብዛዕባ እቲ ለውጢ ሰሚዕና። ኣብ 20 ግንቦት 2015 እቲ ን66 ዓመት ብጻየይ ዝነበረ ኣርተር ሞተ።

ኣብዘን ዝሓለፋ ሒደት ዓመታት፡ ጓህን ጭንቀትን ሓዘንን ኣሕሊፈ እየ። ኣብ ዝሓለፈ እዋን፡ ኣርተር ወትሩ እዩ ዚድግፈኒ ነይሩ። ኣዝየ ድማ እየ ዝናፍቖ። ከምዚ ዝኣመሰለ ዅነታት ከተሕልፍ ከለኻ ግና፡ ናብ የሆዋ ብዝያዳ ኢኻ እትቐርብ። ኣርተር ብኻልኦት ክሳዕ ክንደይ ይፍቶ ኸም ዝነበረ ምፍላጠይ ንልበይ ተንኪፍዎ እዩ። ኣብ ኣይርላንድን ብሪጣንያን ሕቡራት መንግስትታት ኣመሪካን ካብ ዚነብሩ ፈተውትና ደብዳበታት ተቐቢለ እየ። እዚ ደብዳበታት እዚ ዀነ፡ ካብቲ ደኒስ ዝስሙ ሓው ኣርተርን ብዓልቲ ቤቱ ማቪስን ደቂ ሓወይ ዝዀና ሩትን ጁዲን ዝረኸብክዎ ምትብባዕ፡ ክሳዕ ክንደይ ከም ዝሓገዘኒ ብቓላት ክገልጾ ኣይክእልን እየ።

ኣዝያ እተተባብዓኒ ጥቕሲ፡ ኢሳይያስ 30:18 እያ። “የሆዋ ግና ሞገስ ኬርእየኩም ብትዕግስቲ ይጽበ ኣሎ፣ ኪምሕረኩም ድማ ኪትንስእ እዩ። የሆዋስ ኣምላኽ ፍትሒ እዩ። ኵሎም እቶም ዚጽበይዎ ሕጉሳት እዮም” ድማ ትብል። የሆዋ ንነገራት ዜዐርየሉን ኣብ ሓዳስ ዓለም ባህ ዜብል ዕዮ ዚህበናን ግዜ ብትዕግስቲ ይጽበ ኸም ዘሎ ምፍላጠይ ብሓቂ ዜጸናንዕ ኰይኑ እየ ረኺበዮ።

ምልስ ኢለ ብዛዕባ ህይወትና ኽሓስብ ከለኹ፡ የሆዋ ነቲ ኣብ ኣይርላንድ እተዓይየ ዕዮ ብኸመይ ከም ዝመርሖን ከም ዝባረኾን ክርኢ ኽኢለ እየ። ኣብዚ መንፈሳዊ ዕቤት እዚ ንእሽቶ ኣበርክቶ ኽገብር ብምኽኣለይ ድማ ከም ፍሉይ መሰል ገይረ እየ ዝርእዮ። የሆዋ ኻባና ንዚሓትቶ ዘበለ እንተ ፈጺምና፡ ወትሩ ኸም እንባረኽ ዜጠራጥር ኣይኰነን።