ከም ናይ ዘራጊቶ ዓይነት ፍጥነት ዘለዎም ልዕሊ 10,000 ዚዀኑ ሰበኽቲ፡ ኣብ ነሓሰ/መስከረም 1929 ንትሽዓተ መዓልቲ ኣብ መላእ ሕቡራት መንግስትታት ኣመሪካ ሰበኹ። ርብዒ ሚልዮን ዚኸውን መጻሕፍትን ንኣሽቱ መጻሕፍትን ድማ ዓደሉ። እዞም ኣወጅቲ መንግስቲ ኣምላኽ እዚኦም፡ ሓደ ሽሕ ዚዀኑ ኮልፖርተራት ዜጠቓልሉ እዮም ነይሮም። ቍጽሮም ክሳዕ ክንደይ ኰን እዩ ወሲኹ! ቡለቲን * ከም ዝገለጸቶ፡ ካብ 1927 ክሳዕ 1929 ኣብ ዝነበረ እዋን፡ ቍጽሪ ፈለምቲ ብሰለስተ ዕጽፊ ምውሳኹ “ዘይእመን” እዩ ነይሩ።

ኣብ መወዳእታ 1929 ቍጠባዊ ቕልውላው ኣጋጠመ። ኣብታ “ጸላም ሰሉስ” ተባሂላ እትጽዋዕ 29 ጥቅምቲ 1929፡ ብሰንኪ እቲ ኣብ ዕዳጋ ኣክስዮን ኒው ዮርክ ዘጋጠመ ምንቍልቋል ዋጋታት፡ ቍጠባዊ ስርዓት ዓለም ኣብ ቅልውላው ወደቐ። ባንክታት ብኣሽሓት ዚቝጸር ገንዘብ ስለ ዝኸሰራ፡ ጠፈሻ። ቦታታት ሕርሻ ስራሑ ኣቋረጸ። ዓበይቲ ፋብሪካታት ድማ ተዓጽዋ። ብሚልዮናት ዚቝጸሩ ሰባት ስራሖም ሰኣኑ። ብ1933 ኣብ ሕቡራት መንግስትታት ኣመሪካ፡ ዕዳ ኣባይቲ ንመዓልቲ 1,000 ዶላር በጺሑ ነበረ።

እሞኸ ናይ ምሉእ ግዜ ኣገልገልቲ ኣብ ከምዚ ዝበለ ጽንኩር ኵነታት ብኸመይ እዮም ኪናበሩ ዚኽእሉ ነይሮም፧ ሓደ መፍትሒ፡ ከም ቤት ኰይና ኣብ እተገልግል ማኪና ምንባር እዩ ነይሩ። እዛ ማኪና እዚኣ፡ ክራይን ግብርን ስለ ዘይክፈለላ፡ ንብዙሓት ፈለምቲ ብዘይ ብዙሕ ወጻኢታት ኣገልግሎቶም ኪቕጽሉ ሓጊዛቶም እያ። * ኣብ እዋን ኣኼባ ኣውራጃ ድማ፡ ብናጻ ዚሕደረላ ኽፍሊ ዀይና ኣገልጊላ እያ። ብ1934 ቡለቲን፡ ነታ እትነብረላ ማኪና፡ ማይን ምድጃን ተዓጻፊ ዓራትን መሞቕን ዘለዋ ጥርንፍቲ ግናኸ ምሽእቲ ኽትገብራ እትኽእል ብኸመይ ምዃኑ ዚገልጽ ግብራዊ ሓሳባት ሒዛ ወጺኣ ነበረት።

ኣብ መላእ ዓለም ዝነበሩ ብልሓተኛታት ሰበኽቲ፡ ናይ ገዛእ ርእሶም መንበሪት ማኪና ኺሰርሑ ጀመሩ። ቪክቶር ብላክወል ተዘክሮኡ ኺገልጽ ከሎ፡ “ኖህ መርከብ ናይ ምህናጽ ተመክሮ ኣይነበሮን፣ ኣነ እውን እንተ ዀንኩ፡ መንበሪት ማኪና ናይ ምስራሕ ተመክሮ ዀነ ፍልጠት ኣይነበረንን” በለ። ኰይኑ ግና፡ መንበሪት ማኪና ሰሪሑ እዩ።

ኤቫሪ ብሪስቶን ሎቪንያ ብሪስቶን እውን፡ መንበሪት ማኪና ነበረቶም። ኤቫሪ፡ “ካብ ቤተይ ተፈልየ ስለ ዘይፈልጥ፡ ኣብ ውሽጢ ድርዑ ኸም ዘሎ ጐብየ እየ ነይረ” በለ። እዞም ሰብኣይን ሰበይትን እዚኦም፡ ምስቶም ሃርቪ ኮንሮን ኣን ኮንሮን ዚብሃሉ ሰብ ሓዳር እዮም ዜገልግሉ ነይሮም፣ ደጋዊ ኽፋል እታ ዚነብሩላ ማኪና ድማ፡ ብቕጥራን ብእተለበጠ ወረቐት እዩ ተሸፊኑ ነይሩ። እታ መንበሪት ማኪናኦም ክትንቀሳቐስ ከላ፡ እቲ ወረቐት ይቕለጥ ነበረ። ኤቫሪ፡ “ቅድሚኡ ዀነ ድሕሪኡ፡ ከምኣ ዓይነት መንበሪት ተራእያ ኣይትፈልጥን እያ” በለ። ኰይኑ ግና፡ ኣስዒቡ ኸም ዝገለጾ፡ እንዳ ኮንሮን እቶም ክልተ ደቆምን፡ “ኣዝዮም ሕጉሳት ስድራ ቤት እዮም ነይሮም።” ሃርቪ ኮንሮ፡ “ዜድልየና ዘበለ ጐዲሉና ኣይፈልጥን እዩ፣ ንየሆዋ ብምግልጋልናን ፍቕራዊ ሓልዮቱ ምርካብናን ምሉእ ብምሉእ ድሕንነት ከም ዚስምዓና እዩ ገይሩና” ኢሉ ጸሓፈ። ጸኒሑ፡ እንዳ ኮንሮን እቶም ክልተ ደቆምን ኣብ ቤት ትምህርቲ ጊልዓድ ድሕሪ ምስልጣኖም፡ ሚስዮናውያን ኰይኖም ኣብ ፐሩ ተመደቡ።

እንዳ ባቲኖስ እውን ብምሉኦም ፈለምቲ ዀይኖም ኣገልጊሎም እዮም። ጁስቶ ባቲኖስን ቪንቸንሳ ባቲኖስን ቈልዓ ኸም ዚወልዱ ምስ ፈለጡ፡ ነታ ናይ 1929 ሞዴል ዝዀነት ፎርድ ዝዓይነታ ማኪናኦም ናብ መንበሪት ቀየርዋ፣ እዛ ቤት እዚኣ ምስቲ ዚነብሩሉ ዝነበሩ ቴንዳ ኽትወዳደር ከላ፡ ልክዕ “ከም ጽቡቕ ሆቴል”  እያ ነይራ። እንዳ ባቲኖስ ምስታ ንእሽቶ ጓሎም ኰይኖም፡ ኣብቲ ዚፈትውዎ ዝነበሩ ዕዮ ቐጸሉ፣ እቲ ዕዮ፡ ነቶም ኣብ ሕቡራት መንግስትታት ኣመሪካ ዝነበሩ ኢጣልያውያን ምስባኽ እዩ ነይሩ።

ብዙሓት ሰባት ንብስራት መንግስቲ ኣምላኽ ይሰምዕዎ እኳ እንተ ነበሩ፡ እቶም ድኻታትን ስራሕ ዘይብሎምን ግና፡ መብዛሕትኡ እዋን ነቲ ጽሑፋት መጽሓፍ ቅዱስ ገንዘባዊ ውጽኢት ኪገብሩ ኣይክእሉን እዮም ነይሮም። የግዳስ፡ እተፈላለየ ኣቕሑ ብምሃብ እዮም ጽሑፋት ዚወስዱ ነይሮም። ክልተ ፈለምቲ፡ ተገደስቲ ሰባት ዝሃብወን 64 ነገራት ብጽሑፍ መዝጊበን ሒዘናኦ ነበራ። እቲ ዝርዝር፡ “ልክዕ ከም ናይ ድኳን ዓይነት ዝርዝር ኣቕሑ እዩ ዚመስል ነይሩ።”

ፍረድ ኣንደርሰን ምስ ሓደ፡ ክልተ መጻሕፍቲ ኺወስድ ዝደለየ ሓረስታይ ተራኸበ፣ እቲ ሓረስታይ ነተን መጻሕፍቲ ስለ ዝደለየን፡ ነታ ናይ ኣዲኡ ዝነበረት መነጽር ከም ውጽኢት ገይሩ ሃበ። ኣብቲ ኸባቢ ኣብ ዚርከብ ካልእ ቦታ ሕርሻ ድማ፡ ሓደ ሰብኣይ ንጽሑፋትና እኳ እንተ ፈተዎ፡ “ኬንብበሉ ዝኽእል መነጸር የብለይን” በለ። ብመነጽር ጐረቤቱ ገይሩ ኼንብብ ምስ ፈተነ ግና ጽቡቕ ገይሩ ኼንብብ ከኣለ፡ ስለዚ ነተን መጻሕፍትን ነታ መነጽርን ዚኸውን ውጽኢት ገበረ።

ሀርበት ኣቦት ኣብ ማኪናኡ፡ ሰፈር ደርሆ ሒዙ ይኸይድ ነበረ። ጽሑፍ ድሕሪ ምብርካቱ ንዚውሃብኦ ሰለስተ ወይ ኣርባዕተ ደርሆ ሸይጡ ድማ፡ ንማኪናኡ ዚዀኖ ነዳዲ ይዕድግ ነበረ። ከምዚ ኢሉ ኸኣ ጸሓፈ፦ “ጥር እትብል ሳንቲም እውን ዘይብልና እዋናት ነይሩዶ፧ እወ ነይሩ። እዚ ግና ኣይዓገተናን። ማኪናና ነዳዲ እንተ ሃልዩዋ፡ እምንቶና ኣብ የሆዋ ጌርና ዕዮና ንቕጽል ነበርና።”

ህዝቢ የሆዋ ነቲ ጽንኩር ኵነታት ኪሓልፍዎ ዝኸኣሉ፡ ኣብ ኣምላኽ ብምውካልን ቈራጽ ስጕምቲ ብምውሳድን እዩ ነይሩ። ሓደ እዋን፡ ማክስወል ልዊስን ኢሚ ልዊስን፡ ንፋስ እተሓወሶ ሓያል ዝናም ምስ ዘነመ፡ እታ መንበሪት ማኪናኦም ብሓደ ዝወደቐ ኦም ኣብ ክልተ ግምዕ ክትብል ከላ ንስክላ እዮም ኣምሊጦም። ማክስወል፡ “እዚ ግና ፈጺሙ ዕንቅፋት ኣይኰነናን። ብኣጋጣሚ ዝዀነ ነገራት ስለ ዝነበረ፡ ኣገልግሎትና ኸነቋርጽ ዚብል ሓሳብ መጺኡና እውን ኣይፈልጥን እዩ። ብዙሕ ዕዮ እዩ ነይሩ፡ ንሕና ኸኣ ክንዓይዮ ቘሪጽና ኢና ኔርና” ኢሉ ጸሓፈ። ማክስወልን ኢሚን በቲ ዘጋጠሞም ከይተዳህሉ፡ ፈተውቶም እናሓገዝዎም ንቤቶም እንደገና ሰርሕዋ።

ኣብዚ ሕጂ ዘለናሉ ጽንኩር እዋን እውን፡ ብሚልዮናት ዚቝጸሩ ጥቕሚ ርእሶም ዚስውኡ ቐናኣት ናይ የሆዋ መሰኻኽር ኣለዉ። ንሕና እውን ልክዕ ከምቶም ኣቐድም ኣቢሎም ዝነበሩ ፈለምቲ፡ ክሳዕ እቲ የሆዋ “እቲ ዕዮ ተዛዚሙ” ዚብለሉ እዋን፡ ኣብ ዕዮ ስብከት ክንቅጽል ቈሪጽና ኢና።