1, 2. Paulu yange nger Mbaheberu mba ve lu Mbakristu la washika sha ci u nyi?

KEN inyom i 61 la, bem wa gban ken atôônanongo a ken Iserael cii. Er shighe ne apostoli Paulu lu ken purusu ken Roma nahan kpa, lu veren ishima ér ica a gba tsô a pase un. I sember dughun ikyartom na Timoteu ken purusu, nahan ve lu veren ishima ér vea za sôr anmgbianev mba ken Yudia. (Mbaheberu 13:23) Nahan kpa, lu u ken atô u anyom ataan nahan Mbakristu mba ken Yudia, hemban je yô, mba ken Yerusalem, vea er kwagh fefa. Sha ci u nyi? Sha ci u cii man shighe ne yô, Yesu vande kaan a mbadondon un ér zum u vea nenge ushoja vea kase Yerusalem a wa atô yô, ve yevese ve due.​—Luka 21:​20-24.

² Yesu yange ta mbadondon un icin ne anyom kar kuma 28. Hen shighe la, er Mbakristu mba ken Iserael lu tagher a atsan kua ameen kpishi nahan kpa, ve za hemen u tilen sha mimi. (Mbaheberu 10:​32-34) Nahan kpa, Paulu soo u wan ve agoyol sha kwagh  u una va er ken hemen la. Lu u ica a gba ga tsô vea tagher a akaa a vesen a karen jighjigh ve. (Mateu 24:​20, 21; Mbaheberu 12:4) Yange gba u vea lu a ishimawan man jighjigh u nan a hemba ave a tse, sha er vea ungwa kwagh u Yesu wa ve ér ve yevese ve undu Yerusalem la yô. Lu u vea er nahan keng ve vea war ye. (Ôr Mbaheberu 10:​36-39.) Nahan jijingi u Yehova mgbegha Paulu nger anmgbianev mba nomso man mba kasev mbara washika. Hegen mba yer washika u Paulu nger sha u taver ve ishima sha kwagh u una va er ken hemen la ér, takerada u Mbaheberu.

3. Takerada u Mbaheberu la ngu se a inja sha ci u nyi?

³ Er nyian se lu ior mba Aôndo yô, takerada u Mbaheberu ne ngu se a inja. Sha ci u nyi? Sha ci u kwagh wase ngu kwagh môm a u Mbakristu mba ken Yudia la. Se mba ken “ashighe a ican,” shi se mbagenev se tagher a mtev u sha ican shin ameen a vihin tsung, kpa se tile sha mimi her. (2 Timoteu 3:​1, 12) Nahan kpa, se kpishi se mba civir Aôndo ken bem shi mba tôvon se a ican tsung ga. Sha nahan yô, gba u se lu per, er Mbakristu mba sha ayange a Paulu la nahan. Sha ci u nyi? Sha ci u ica a gba ga tsô se tagher ishigh a kwagh u una kar jighjigh wase u nan sha gbenda u vesen yô!​—Ôr Luka 21:​34-36.

4. Ka hanma ivur i lu ivur i sha inyom i 2016 ne, man i tsua ivur la nahan, ka sha inja sha ci u nyi?

⁴ Ka nyi ia wase se u wan agoyol sha kwagh u a lu van ken hemen laa? Ken takerada u Mbaheberu la, Paulu pase akaa kpishi a a wase se se taver jighjigh u nan wase yô. A umbur se kwagh u hange hange ugen ken Mbaheberu 13:1. A taver se ishima hen ijiir la ér: “Dooshima u anmgbianev ve doo ayol a ve la a̱ lu her.” Ka ivur ne i tsough ér i lu ivur i sha inyom i 2016 ne ye.

5. Ka nyi i lu dooshima u anmgbianev laa?

⁵ Ka nyi i lu dooshima u anmgbianev laa? Inja i ishember i ken zwa Grika i Paulu ter shighe u lu ôron kwagh u dooshima ne la, ér “u soon anngôu tsung.” Ka dooshima u azende a ishima ishima shin u mba hen tsombor ka ve tesen ayol a ve tsung la. (Yohane 11:36) Se mba anmgbianev mba nomso man mba kasev sha zwa tsô ga. Ka se tese sha mimi ser se mba anmgbianev mba nomso man mba kasev. (Mateu 23:8) Paulu kaa ér: “Doo nen ayol a en tsung sha dooshima, hemen nen sha u nan ior icivir.” (Mbaromanu 12:10) Mkaanem mara tese er anmgbianev asev ve doo se ishima tsung yô. Dooshima u azende shin u mba hen tsombor ne, kua u Mbakristu la, ngu a wase ior mba Aôndo ve hingir azende a kôôsôô shi ve eren kwagh ken mzough.

6. Mbakristu mba mimi vea tese ér ve kav inja i dooshima u anmgbianev la nena?

⁶ I hemba teren ishember i “dooshima u anmgbianev” la ken ityakerada i Mbakristu. Ashighe kpishi Mbayuda yange vea ter ishember i “anmgbian” la yô, ve ôron kwagh u anngô ve, kpa ashighe agen yô, i lu or u nan lu ngô môm a ve ga yô. Kpa mayange ve teren ishember ne shighe u ve lu ôron kwagh u or u nan lu Oryuda ga la ze. Nahan kpa, se Mbakristu mba mimi yô, hanma Orkristu u nan civir Aôndo sha mimi cii, se mba nengen nan ser ka “anmgbian” wase, aluer nan due han han je kpaa. (Mbaromanu 10:12) Yehova tese se ér se doo ayol ase er anmgbianev nahan. (1 Mbatesalonika 4:9) Kpa er nan ve i lu hange hange u se za hemen u tesen dooshima u anmgbianev laa?

7. (a) Ka ityôkyaa i vesen i nyi i ne ve i gbe u se za hemen u tesen dooshima u anmgbianev laa? (b) Pase ityôkyaa igen i i ne ve i lu hange hange u se seer doon ayol ase yô.

⁷ Ityôkyaa i vesen i se lu a mi i tesen dooshima u anmgbianev la yô, ka sha ci u Yehova kaa ér se er nahan. Aluer anmgbianev asev doo se ishima ga yô, Yehova una fatyô u doon se ishima sha mimi ga. (1 Yohane 4:​7, 20, 21) Ityôkyaa igen yô, gba u se wasen ayol ase, hemban je yô, sha ashighe a se tagher a mbamtaver la. Shighe u Paulu nger Mbaheberu mba ve lu Mbakristu washika la, a kav er ica a gba ga tsô mbagenev vea undu uya vev kua akaa a ve yô. Yesu yange vande pasen er shighe la ior vea ya ican tsung yô. (Marku 13:​14-18; Luka 21:​21-23) Sha nahan yô, cii man shighe la yô, gba u Mbakristu mbara vea seer doon ayol a ve.​—Mbaromanu 12:9.

8. Ka nyi i gbe u se er hegen cii ve zegecan la una hii?

⁸ Ica a gba ga tsô zegecan u hemban vihin cii la una tser uumace. (Marku 13:19; Mpase 7:​1-3) Hen shighe la, a gba u se dondo kwaghwan ne. A kaa ér: “Va nen, ior Av, nyôr nen ken ayou a en, wuhe nen ihinda kera cii, yer nen kpeghee, zan zan iyugh i̱ kar kera.” (Yesaia 26:20) “Ayou” a i er kwagh u a heen ne, a fatyô u lun atôônanongo a ase. Ka ken atôônanongo ne se civir Yehova vea anmgbianev asev mba nomso man mba kasev ye. Kpa gba u se er kwagh a hemba di u kohol imôngo vea anmgbianev asev hanma shighe tsô la. Paulu yange umbur Mbaheberu mba ve lu Mbakristu la ér ve taver ayol a ve asema u lun a dooshima man aeren a dedoo. (Mbaheberu 10:​24, 25) Gba u se taver dooshima wase u anmgbianev la hegen, sha ci u una wase se u wan ishima a atsan a alaghga se va tagher a mi la.

9. (a) Ka aan a nyi nahan se lu a mi nyian a tesen dooshima u anmgbianev laa? (b) Ôr akaa a ior mba Yehova ve er u tesen ér mba a dooshima u anmgbianev la yô.

⁹ Hegen je kpa, se mba a aan kpishi a tesen dooshima u anmgbianev la, cii ve zegecan la una hii ye. Anmgbianev asev kpishi ka ve ya ican shighe u tar u tenger shin mngerem ma sar avenge shin ijeverahumbe i va, gayô ma aahe ugen a er yô. Anmgbianev mbagenev di mba wan ishima a mtev u sha ican. (Mateu 24:​6-9) Shi er se lu ken tar u ior ve we anyighe ne yô, se mba tagher a ican i inyar ayange ayange. (Mpase 6:​5, 6) Nahan kpa, er anmgbianev asev ve lu tagher a mbamzeyol seer a seer la, se kpa ka se seer zuan a aan a tesen er ve doo se ishima tsung yô. Gba u se za hemen u tesen dooshima u anmgbianev la, shin er se lu ken tar u ban a dooshima nahan kpaa. (Mateu 24:12) ^[1]​—Nenge ngeren u shin kpe la.

10. Se lu timen sha nyi hegene?

¹⁰ Er se lu a mbamzeyol nahan kpa, se er nan ve se za hemen u tesen dooshima  u anmgbianev laa? Se tese ser se mba a imba dooshima ne sha anmgbianev asev nena? Apostoli Paulu kaan ér “dooshima u anmgbianev ve doo ayol a ve la a̱ lu her” been yô, a ter igbenda kpishi i Mbakristu vea fatyô u eren kwagh ne yô. De se time nen hegen sha igbenda ne ataratar.

11, 12. Ka nyi i lu u eren a mbavannya doo doo? (Nenge foto u a lu sha mhii u ngeren ne la.)

¹¹ “De hundu nen ishima u eren dedoo a mbavannya ga.” (Ôr Mbaheberu 13:2.) Inja i ishember i “u eren dedoo a mbavannya” la ér nyi? Ishember i Paulu ter heen ne, inja i i kpôô kpôô yô, ka u “eren erdoo a mba u fe ve ga yô.” Alaghga tsô ishember ne ia umbur se kwagh u Aberaham man Loti. Iorov mba uhar mban yange ve er a mbavannya mba ve fa ve ga yô doo doo. Ken masejime yô, Aberaham man Loti va kav er mbavannya mbara lu mbatyomov yô. (Genese 18:​2-5; 19:​1-3) Kwagh ne taver Mbaheberu mba ve lu Mbakristu la ishima u tesen dooshima u anmgbianev la, sha u eren a mbavannya doo doo.

¹² Se er a mbagenev doo doo nena? Se fatyô u lôhôn anmgbianev asev mba nomso man mba kasev iwer hen ya wase shin se kaa a ve ser ve va hen ya wase sha u se taver ve ishima yô. Aluer se fa ortamen u sôron atôônanongo man kwase na tsembelee ga je kpa, se fatyô u lôhôn ve hen ya wase, shighe u ve ve tiônnongo wase inya yô. (3 Yohane 5-8) Gba u se yem eren zege iwer shin vihin inyaregh kpishi ga. Awashima wase yô, ka u taver anmgbianev asev ishima, ka u tesen ve er se lu a kwagh ave kpishi ga. Shi doo u se lôhôn mba se fe ser vea fatyô u wasen se sha gbenda ugen la tseegh ga. (Luka 10:42; 14:​12-14) Kwagh u vesen yô, mayange se mba den ser akaa agen a ya se shighe je se hungur u eren a mbagenev doo doo ga!

13, 14. Se fatyô u ‘umbur mbakwarev’ nena?

¹³ “Umbur nen mbakwarev.” (Ôr Mbaheberu 13:3.) Shighe u Paulu nger mkaanem man ne la, lu ôron kwagh u anmgbianev mba ve lu ken purusu sha ci u jighjigh ve u nan la. Paulu wuese tiônnongo ne, sha ci u ‘mhôônom kôr un a mbakwarev.’ (Mbaheberu 10:34) Anmgbianev mbagenev yange ve wase Paulu shighe u tsa ken purusu anyom anyiin la, kpa mbagenev yô, er nahan ga sha ci ve lu sha ajiir a icaa. Nahan lu u vea wase Paulu nena? Yange lu u vea er msen sha gbashima sha ci na.​—Mbafilipi 1:​12-14; Mbaheberu 13:​18, 19.

¹⁴ Nyian kpa, Mbashiada kpishi mba ken purusu sha ci u jighjigh ve u nan. Anmgbianev mba nomso man mba kasev mba ve lu ikyua a ve yô, vea fatyô u wasen ve a akaa a hange hange. Kpa se mbagenev kpishi se mba ikyua a mba ve lu ken purusu la ga. Se fatyô u wasen ve shin hungur a ve ga nena? Dooshima u anmgbianev la, una mgbegha se u eren msen sha gbashima sha ci ve. Ikyav i tesen yô, se fatyô u eren msen sha ci u anmgbianev mba nomso man mba kasev kua mbayev mba ve lu ken purusu ken tar u Eritrea la, kua anmgbianev asev er, Paulos Eyassu man Isaac Mogos man Negede Teklemariam, mba ve lu ken purusu i hembe anyom 20 hegen la.

15. Se na ivaa yase icivir nena?

 ¹⁵ “Ivaa i̱ lu kwagh u icivirigh hen ior cii.” (Ôr Mbaheberu 13:4.) Shi se fatyô u tesen dooshima u anmgbianev la sha u lun a ieren i wang. (1 Timoteu 5:​1, 2) Ikyav i tesen yô, aluer se er idya a anmgbian u nomso shin u kwase yô, se bula anmgbian la man tsombor na. Shi kwagh la una na se kera na anmgbianev asev jighjigh ga. (1 Mbatesalonika 4:​3-8) Shi hen ase er a lu kwaseya ken ishima zum u nan va fe ér nom u nan nengen ufoto mba jimbagh yô. Nana hen ér nom u nan soo nan shi ngu tesen ér kwagh u ivesegh gba nan kwagh je he?​—Mateu 5:28.

16. Aluer kwagh kuman se yô, a wase se u tesen dooshima u anmgbianev la nena?

¹⁶ “Kwagh u ne lu a mi yô, a̱ kuma ne.” (Ôr Mbaheberu 13:5.) Aluer se suur sha Yehova yô, kwagh ne una na kwagh a kuman se, inja na yô, kwagh u se lu a mi la una kuma se. Kwagh ne ka a wase se u tesen dooshima u anmgbianev la nena? Kwagh ka una kuman se yô, se umbur ser anmgbianev asev mba nomso man mba kasev mba ken Kristu hemba gban se kwagh a inyaregh shin akaa agen. (1 Timoteu 6:​6-8) Se kera gba ahon sha kwagh u anmgbianev asev shin mlu wase ga. Shi se kera lu mbawan hua shin mbagban mbagenev iyuhe ga. Kwagh ka una kuman se yô, se naan kwagh wuee.​—1 Timoteu 6:​17-19.

17. Aluer se mba a ‘vangertiôr shin ishimataver’ yô, kwagh la una wase se u tesen dooshima u anmgbianev la nena?

¹⁷ ‘Lu a vangertiôr [shin ishimataver].’ (Ôr Mbaheberu 13:6.) Aluer se suur sha Yehova yô, se wa ishima a mbamtaver vangertiôr. Aluer se taver ishima yô, kwagh la una wase se se lu a ieren i dedoo. Shi ka sea lu a ieren i dedoo yô, se fatyô u tesen dooshima u anmgbianev la sha u surun anmgbianev asev mba  nomso man mba kasev ishima. (1 Mbatesalonika 5:​14, 15) Sha shighe u zegecan la je kpa, se fatyô u lun a ishimataver man vangertiôr ser mpaa wase mgbôghom.​—Luka 21:​25-28.

18. Se seer taver dooshima wase u anmgbianev, u se lu a mi sha mbatamen la nena?

¹⁸ “Umbur nen mbahemenev enev.” (Ôr Mbaheberu 13:​7, 17.) Mbatamen mba ken tiônnongo ka ve tôô shighe ve u eren tom kpoghuloo sha ci wase. Ka sea hen sha akaa a ve eren cica cii la yô, ve hemba doon se ishima shi se seer lun a iwuese sha tom ve. Mayange se soo ser se er kwagh u una na vea ure shin vea yina ishima sha ci u ma kwagh u se er la ga. Kpa se kegh iyol u ungwan imo ve. Aluer se er nahan yô, se lu ‘wan ve ikyo kpishi je sha dooshima sha ci u tom ve la.’​—1 Mbatesalonika 5:13.

19, 20. Se za hemen u tesen dooshima u anmgbianev la sha gbenda u vesen nena?

¹⁹ I fa ior mba Yehova sha dooshima u anmgbianev u ve lu a mi la. Kape sha ayange a Paulu kpa lu je la. Kpa Paulu taver anmgbianev ishima ér ve seer tesen dooshima sha gbenda u vesen. A kaa ér: “Yemen nen hemen sha mi.” (1 Mbatesalonika 4:​9, 10) Jighilii yô, hanma shighe cii ian ka i lu i se seer tesen dooshima yô!

²⁰ Sha nahan yô, zum u se kenger sha ivur i sha inyom ken Iyou Tartor yase ken inyom ne yô, se gbidye nen kwar sha mbampin mban: Me fatyô u seer eren a mbagenev doo doo kpa? Me wase anmgbianev asev mba ve lu ken purusu la nena? M tesen icivir sha kwagh u ivaa, i i Aôndo a ver la kpa? Ka nyi ia wasem ve kwagh a kuman mo sha mimi? Me seer suur sha Yehova nena? Me seer ungwan imo i mba mbatamen mba ve hemen la nena? Aluer se dondo igbenda i ataratar ne, se er doo hemba er se vanden eren la yô, ivur i sha inyom la ia kera lu se ikyav i i var sha kpekpe tsô ga, kpa ia umbur se u eren sha mkaanem ma Paulu man, ér: “Dooshima u anmgbianev ve doo ayol a ve la a̱ lu her.”​—Mbaheberu 13:1.