1. Ka nyi i lu kwagh u hemban doon cii u or a fatyô u tsuana?

ASHIGHE kpishi, akaa a mbamaren ka ve tsua u eren la ka a bende a mbayev vev shighe a lihe. Aluer mbamaren tsua akaa sha inja ga yô, kwagh la una fatyô u van mbayev vev a mbamzeyol. Kpa ka vea tsua akaa a injaa yô, kwagh la a na i saan mbayev vev iyol shi uma ve a hemba lun a inja. Nahan cii kpa, gba u mbayev kpa vea tsua akaa sha inja. Kwagh u hemban doon u hanma or nana fatyô u tsuan yô, ka u civir Yehova Ter wase u sha u se doo un ishima la.—Ps. 73:28.

2. Ka akaa a injaa a nyi, Yesu man mbamaren nav yange ve tsuaa?

² Mbamaren mba Yesu yange ve kange ishima ér vea wase mbayev vev, ve civir Yehova shi akaa a mbamaren mban tsua la tese je ér, kwagh u vesen ken uma ve yô lu u civir Yehova. (Luka 2:40, 41, 52) Yesu kpa yange tsua akaa a injaa a a wase un u eren kwagh u Yehova soo ér a er la yô. (Mat. 4:1-10) Yesu yange vese hingir or u eren kwagh kundu kundu man sha mimi shi taver ishima kpaa; man hanma ormaren u Yehova a doo nan ishima cii a saan nan iyol u lun a imba wan la shi nana taan ave vanger a nan kpaa.

3. Ka mbampin mba nyi se lu nan mlumun sha mi ken ngeren nee?

³ Ken ngeren ne se lu nan mlumun sha mbampin mba dondon mban, ka akaa a injaa a nyi Yehova yange tsua sha ci u Yesu? Ka nyi mbamaren mba ve lu Mbakristu la, vea fatyô u henen ken kwagh u Yosev man Maria tsua sha ci u Yesu laa? Man ka nyi agumaior a a lu Mbakristu la, aa fatyô u henen ken akaa a Yesu tsua laa?

4. Ka kwagh u injaa u nyi Yehova yange tsua sha ci u Wan naa?

⁴ Yehova yange tsua mbamaren mba injaav sha ci u Yesu. (Mat. 1:18-23; Luka 1:26-38) Akaaôron a Maria a i nger ken Bibilo la, tese er Yehova man Mkaanem ma Aôndo yange doo Maria ishima yô. (Luka 1:46-55) Yosev kpa yange ungwa imo i Yehova, er kwagh u Yehova kaa ér a er la, nahan kwagh la tese je ér lu or u cian Aôndo shi soo u eren ishima i Aôndo kpaa.—Mat. 1:24.

5-6. Ka nyi Yehova yange de ér Wan na a tagher a mini?

⁵ Yehova yange tsua ior mba lun a inyaregh kpishi ér, ve lu mbamaren mba Yesu ga. Nagh ku Yosev man Maria za na shighe u i mar Yesu la tese ér ve lu atsanaior. (Luka 2:24) Alaghga Yosev lu a an-jiir u eren kapinta her ikyua a ya na ken Nasareti. Ikyav tese ér ve lu a inyaregh shin akaa agen kpishi ga, hemban je yô shighe u ve va mar mbayev utaankaruhar shin hemba nahan la—Mat. 13:55, 56.

⁶ Yehova yange kura Yesu sha akaa a vihin agenegh a ma tser un yô, nahan kpa lu hanma zayol cii Yehova yange sha er Wan Na a de tagher a mi ga ze. (Mat. 2:13-15) Ikyav i tesen yô, Yesu lu a anmgbianev mba yange ve na un jighjigh ga yô. Hen ase er yange iyol ia kpe Yesu kpishi shighe u mba hen tsombor na mban, lu a na jighjigh ér ngu Mesiya ga la. (Mar. 3:21; Yoh. 7:5) Heela tseegh ga, a shi nan kpa Yosev kpe shighe u Yesu lu gumor la. Nahan kwagh ne va un a mbamtaver kpishi. Er Yosev kpe kera man Yesu lu wan u vesen yô, lu un gba u una kar a tile sha tom u ter na eren hen tsombor la ye. (Mar. 6:3) Shighe u Yesu lu vesen la, yange hen u nengen sha tsombor na. Alaghga yange a gba u una eren tom kpoghuloo ve una zuan a inyaregh kua akaa a kuren mbamgbe vev ye. Nahan un kpa fa er or ka nana er tom kpoghuloo ve i tume nan iyol yô.

7. (a) Ka mbampin mba nyi nahan vea wase noov man kasev u nengen sha mbayev veve? (b) Kwagh u i er ken Anzaakaa 2:1-6 la, una wase mbamaren u tesen mbayev nena?

⁷ Aluer u vôso kwase shin nom man ne soo pe maren mbayev yô, pine nen ayol a en ner: ‘Se mba ior mba hiden a iyol ijime mba Yehova a doo se ishima kua Mkaanem nam yôô? Se kuma u Yehova una na se tom u nengen sha wan u se mar laa?’ (Ps. 127:3, 4) Aluer u vande ngun ormaren yô, pine iyol you wer: ‘M tesen mbayev av mer doo u vea eren tom kpoghuloo kpa?’  (Orpa. 3:12, 13) ‘Ka m nôngo sha afatyô wam cii u kuran mbayev av sha aeren man anza a bo a alaghga vea tagher a mi ken tar u Satan ne kpa?’ (Anz. 22:3) U fatyô u kuran mbayev ou sha hanma zayol u alaghga vea tagher a mi la ga. Or môm kpa nana fatyô u eren kwagh ne ga. U fatyô u wan ve agoyol kure kure shi tesen ve sha dooshima er vea fatyô u keren kwaghwan ken Mkaanem ma Aôndo shighe u ve tagher a mbamzeyol yô. (Ôr Anzaakaa 2:1-6.) U tesen ikyav yô, aluer or u hen tsombor nan de u civir Yehova yô, tese mbayev ou ken Mkaanem ma Aôndo er i hii ve, i gbe hange hange u vea za hemen u civir Yehova sha mimi yô. (Ps. 31:23) Aluer or u hen tsombor nan kpe yô, tese mbayev ou avur a Bibilo aa wase ve, vea saa zungwen ga, kpa vea zua a bem yô.—2 Kor. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16.

8. Ka kwaghwan u a lu ken Duteronomi 6:6, 7 u nyi, Yosev man Maria yange ve dondo?

⁸ Yosev man Maria yange ve wase Yesu vese hingir or u doo Aôndo a na yô; yange ve dondo kwagh u Yehova a we mbamaren la. (Ôr Duteronomi 6:6, 7.) Yehova yange doo Yosev man Maria ishima tsung man kwagh u hemba gban ve ishima cii yô, lu u tesen mbayev vev, u ve kpa soon Yehova.

9. Ka akaa a injaa a nyi Yosev man Maria yange ve tsuaa?

⁹ Yosev man Maria yange ve civir Yehova vea mbayev vev imôngo. Yange ve zaan mkombo ken shinagoge u ken Nasareti la hanma kasua kua shi Paseka u i eren hanma inyom ken Yerusalem la je ka u henen a hen ga. (Luka 2:41; 4:16) Alaghga tsô yange vea zaan ken Yerusalem yô, Yosev man Maria ve tesen Yesu vea anmgbianev nav kwagh u yiase i ior mba Yehova shi alaghga je yô, ashighe agen ve kar ve za nenge ajiir a i er kwagh u a ken Ruamabera yô. Er Yosev man Maria lu maren mbayev seer la, yange a kera lu ve zange u civir Yehova a mbayev mbara imôngo hanma shighe ga. Kpa er ve gba uwer ga yô, ve zua a injar. Er ve ver mcivir u Yehova hiihii hen tsombor ve yô, tsombor ve lu kôôsôô a Yehova.

10. Ka akaa a injaa a nyi, mbamaren mba ve lu Mbakristu la vea fatyô u henen hen Yosev man Maria?

¹⁰ Ka nyi mbamaren mba cian Aôndo vea fatyô u henen ken ikyav i Yosev man Maria laa? Kwagh u hemban cii yô, tese mbayev ou sha kwaghôron man ieren you wer Yehova doo u  ishima tsung. Fa wer iyua i hemban cii i u fatyô u nan mbayev ou yô, ka u wasen ve u soon Yehova. Shi kwagh u hemban doon u u fatyô u tesen ve yô, ka akaa a a wase ve u lun kôôsôô a Yehova la, er u henen Bibilo hanma shighe shi eren msen man u zan mbamkombo shi duen kwaghpasen nahan. (1 Tim. 6:6) Nahan cii kpa, a gba u u nengen sha ugbayol mba mbayev ou. (1 Tim. 5:8) Nahan kpa umbur wer, ka ijende i mbayev ou ve ye a Yehova kôôsôô la ia va wase ve, vea war mkur u tar u Satan ne vea nyôr ken tar u he u Aôndo la ye. A lu inyaregh shin akaa a iyolough ga. *—Esek. 7:19; 1 Tim. 4:8.

11. (a) Kwaghwan u ken 1 Timoteu 6:17-19 la, una wase mbamaren u tsuan akaa a injaa shighe u ve lu yesen mbayev vev la nena? (b) Ka akaa a nyi nahan tsombor wou ua fatyô u erene, man ka averen a nyi ne fatyô u zuan a mi? (Nenge ngeren u kiriki u a lu a itinekwagh ér “ Ka Nyi Akaa We u Fatyô u Erene?” la.)

¹¹ Ka kwagh u doon tsung u nengen er mbamaren mba ve lu Mbakristu la kpishi, ve lu tsuan akaa a injaa sha er vea wase mbayev vev, ve lu kôôsôô a Yehova yô! Ka ve civir Yehova imôngo hanma shighe. Ka ve za mbamkombo mba tiônnongo shi ve za mbamkohol mbavesen kpaa. Shi mba pasen loho u dedoo. Icombor igen je yô, ka i za pase kwagh hen haregh u i fe pasen kwagh her ga yô. Mbagen ka ve za nenge iyagh ki Betel gayô, ve za wase tom ape nongo u Yehova u lu maan kwagh yô. Icombor ne ka i vihi inyaregh u eren akaa ne, shi alaghga ia tagher a mbamtaver je kpaa. Nahan kpa, Yehova una na ve injar sha ieren ve ne mgbeghaa. (Ôr 1 Timoteu 6:17-19.) Mbayev mba i yese ve hen icombor ne la, ka ve vese a ieren i dedoo i i tese ve la shi mba vaan afanyô ga cii! *—Anz. 10:22.

12. Er Yesu lu vesen la yange gba u una er nyi?

¹² Ter u Yesu u sha la tsough akaa a injaa hanma shighe cii shi mbamaren nav mba shin tar kpa, yange ve tsua akaa a injaa. Nahan er Yesu lu vesen la, yange gba u un kpa una tsua akaa a a soo la iyol na. (Gal. 6:5) Yange lu a ian i tsuan kwagh u a soo la er hanma wase nahan. Yange una soo yô ma tsua u eren ishima na, ma lu ishima i Aôndo ga. Nahan kpa tsua u yan ijende vea Yehova kôôsôô. (Yoh. 8:29) Ikyav i Yesu la ia wase agumaior nyian nena?

13. Ka kwagh u injaa u nyi Yesu yange tsua shighe u lu wanye laa?

¹³ Yesu yange tsua u ungwan imo i mbamaren nav shighe u lu wanye la. Shighe môm kpa venda u ungwan imo i mbamaren nav, sha ci u nenge ér un hemba fan a ve ga. Kpa yange “za hemen u lun sha ikyev ve.” (Luka 2:51) Er Yesu lu wan u vesen yô, ikyav tese ér yange una lu a ityom kpishi. Man a shi nan kpa nôngo sha  afatyô na cii, er ityom la cii tsembelee. Yange hen tom kapinta hen Yosev sha er una wase tsombor na u zuan a inyaregh ki kuren mbamgbe vev yô.

14. Er nan ve se fe ser, Yesu yange henen Mkaanem ma Aôndo tsembelee?

¹⁴ A shi nan kpa, mbamaren mba Yesu yange ve ôr un er i mar un sha ivande yô, kua kwagh u mbatyomov mba Aôndo ôr sha kwagh na la. (Luka 2:8-19, 25-38) Nahan kpa, Yesu saa sha kwagh u mbamaren nav ôr un la tseegh ga; yange henen Mkaanem ma Aôndo iyol na. Er nan ve se fe ser Yesu yange henen Mkaanem ma Aôndo tsembelee? Sha ci u shighe u Yesu lu wanye la, lu lamen a mbatesen mba ken Yerusalem man “mkav na kua mbamlumun mba lu nan la kpiligh mba ve lu ungwan la cii iyol je saa her.” (Luka 2:46, 47) Shighe u Yesu lu anyom 12 la je tese er Yehova a lu Ter na yô.—Luka 2:42, 43, 49.

15. Yesu yange tese ér un tsua u eren ishima i Ter na nena?

¹⁵ Er Yesu fa kwagh u Yehova soo ér a er la yô, a lumun u eren ishima i Yehova. (Yoh. 6:38) Yesu yange fa je ér ior kpishi vea kôr un ihyom man a shi nan kpa, kwagh ne yange una na a lu un ken ishima ta ta ta. Nahan cii kpa, lumun u eren ishima i Yehova. Shighe u i er Yesu batisema ken inyom i 29 la, kwagh u hemba gban un ishima yô, lu u eren ishima i Yehova. (Heb. 10:5-7) Shighe u Yesu lu kpen sha kon la je kpa, a kange ishima ér una er ishima i Ter na.—Yoh. 19:30.

16. Ka nyi mbayev vea fatyô u henen ken ikyav i Yesu laa?

¹⁶ Ungwan imo i mbamaren ou. Mbamaren ou kpa ve yina vough er Yosev man Maria nahan. Nahan cii kpa, Yehova na ve tom u yesen shi kuran we. Aluer u ngu ungwan kwaghwan ve shi dondon hemen ve er Yesu kpa er nahan yô, “a kpe u iyol.”—Ef. 6:1-4.

17. Er i ôr ken Yosua 24:15 nahan, ka nyi kwagh i gbe u agumaior aa tsua u eren ayol a ve?

¹⁷ Tsua or u u civir yô. Gba u u fa or u Yehova a lu man kwagh u a lu ishima na la, kua er u er ishima na ken uma wou yô. (Rom. 12:2) Aluer u er nahan yô, u hemba tsuan kwagh u injaa ken uma wou cii; ka u civir Yehova je la. (Ôr Yosua 24:15; Orpa. 12:1) Aluer u ngu ôron shi henen Bibilo hanma shighe yô, Yehova una hemba doon we ishima shi jighjigh u u ne un la una hemba taver cii.

18. Ka nyi i gbe u agumaior a tsuaa, man ka nyi i a due kere?

 ¹⁸ Tsua u eren ishima i Yehova hiihii ken uma wou. Tar u Satan ngu tesen ér aluer u er tom a mfe wou sha u keren mtsera wou yô, a saan we iyol. Kpa jighilii yô, mba ve ne ishima ve sha u zendan akaa a iyolough la, ka ve hingir u “nyôron ken atsan kpishi.” (1 Tim. 6:9, 10) Nahan kpa, aluer u ngu ungwan imo i Yehova shi u tsua u eren ishima na hiihii ken uma wou yô, kwagh a za a we a doo shi “ú er kwagh sha inja kpaa.”—Yos. 1:8.

19. Ka nyi i gbe u mbamaren vea umburu?

¹⁹ Mbamaren, nôngo nen sha afatyô wen cii, wase ne mbayev enev ve civir Yehova. Suur nen sha a na, nahan una wase ne, ne tsua akaa sha inja. (Anz. 3:5, 6) Fa nen ner mbayev enev vea hemba dondon kwagh u ne eren ve nengen la, a kwaghôron wen. Sha nahan yô, tsua akaa aa wase mbayev ou nahan Yehova una lumun ve yô.

20. Aluer agumaior tsua u civir Yehova yô, ka averen a nyi vea zua a mini?

²⁰ Agumaior, mbamaren enev vea fatyô u wasen ne, ne tsua akaa a injaa ken uma. Nahan kpa, ka ne iyol yen i gbe u ne tsua akaa a ne er ve a doo Aôndo a ven la ye. Yô, tsua ne u civir Ter wen u sha u ne doo un ishima la er Yesu nahan. Aluer ne er nahan yô, hegen je uma wen una hemba lun a inja, shi a saan ne iyol. (1 Tim. 4:16) Man ken hemen je yô, a va hemba saan ne iyol cii!