Hendan A Jijingi U Tar U Ú Lu Geman Ne
Hendan A Jijingi U Tar U Ú Lu Geman Ne
“Se yô, ka jijingi u taregh se ngohol ga, kpa ka jijingi u A dugh her Aôndo la.”—1 Mbakorinte 2:12.
1. Ka sha igbenda i nyi nahan i tsugh Ifa?
“KA IYÔ, i tsughum, ve m ye ye.” (Genese 3:13) Kwase u hiihii, Ifa yange ôr mkaanem ma kpuaa man u pasen er i hii ve un hembe Yehova Aôndo ato yô. Kwaghôron na ne lu mimi, kpa kwaghôron ne tese ér yange lu a ishô sha isholibo na la ga. Apostoli Paulu va nger kwagh ken hemen, kaa wener: “Ka [Ifa] man i tsugh un” ye. (1 Timoteu 2:14) I tsugh un, tsô á hen wener aluer un hembaato—un ya ityamegh ki kon u i te icin sha mi la yô—una zua a mtsera, una hingir er Aôndo nahan. Shi i bume un nahan á fa or shon jighilii u yange tsugh un la ga. Á fa cuku tsô wener ka Satan Diabolo á yer ken iyô á lam a na ga.—Genese 3:1-6.
2. (a) Satan ngu tsughun ior hegen nena? (b) Kanyi i lu “jijingi u taregh,” man ka mbampin mba nyi se time sha mi hegene?
2 Hii shighe u Adam man Ifa la je, Satan ngu tsughun ior her, ngu a mem ga. Sha kpôô yô, ngu “tsughun tar cii.” (Mpase 12:9) Ngu a gema ayom a na ga. Shin er á lu yaren tom a iyô kpôô kpôô hegen ga nahan kpa, ngu yeren iyol ken akaa agenegh. Satan ngu yaren tom a ugurgurmbaakaav man abaver man akaa agenegh kpaa, nahan ngu tsughun ior sha u ve na jighjigh ér kwagh gba ve a hemen u Aôndo u sha dooshima la ga, shi ngu ve a mtsera kpaa ga. Icugh i Diabolo i i lu zan hemen hegen kpoghuloo ne i wa jijingi u ihyembeato ken ior hanma ijiir cii, nahan mba hendan a atindiakaa a Bibilo. Bibilo yila jijingi u ihyembeato ne ér “jijingi u taregh.” (1 Mbakorinte 2:12) Jijingi ne bende a atesen man aeren man anza a mba ve fe Aôndo ga la je cier iyol. Ior mba tesen jijingi ne ken ve nena, man se hendan a jijingi ne sha u a de hôngor se ga nena? Se time ase nen sha mbampin mban.
Anza a Wang Nga Been
3. Er nan ve “jijingi u taregh” a lu duen ken igbar sha ashighe a ase ne kpishi yumu?
3 “Jijingi u taregh” ngu duen ken igbar kpishi sha ashighe a ase ne. (2 Timoteu 3:1-5) Alaghga we kpa ú nenge er anza a wang a lu been yô. Ruamabera pase er i hii ve kwagh a lu nahan yô. Yange mba veren Tartor u Aôndo ken inyom i 1914 yô maa ityav pev sha. Ityav mbin hemba Satan man azôv a na, nahan i gbihi ve shin tar. Ishima i vihi Satan ker tsung, nahan ngu tsughun tar hegen kpoghuloo je. (Mpase 12:1-9, 12, 17) Ngu nôngon sha afatyô na cii sha u una “tsugh uicuwanmbaiorov aluer [un] fatyô yô.” (Mateu 24:24) Er se lu ior mba Aôndo yô, ka se jighilii je á hembe veren ishima sha vese ye. Ngu nôngon wener una vihi mlu wase u ken jijingi, Yehova a de kera lumun se ga, shi uma u tsôron kpa a kar se.
4. Mbacivir Yehova nenge Bibilo nena, man tar di nenge i nena?
4 Satan ngu eren akaa a panden ulum u Bibilo, i i lu takerada u injaa u ú er se kwagh u Orgban wase u doonshima la. Bibilo doo ior mba civir Yehova ishima kpishi shi ngi ve a inja kpaa. Se fa ser Bibilo ka Mkaanem ma Aôndo a ne i nger yô, ka ma orumace ga. (1 Mbatesalonika 2:13; 2 Timoteu 3:16) Kpa, tar u Satan soo ér se de fe kwagh ne nahan ga. Ikyav i tesen yô, kwaghngeren ugen u i nger ken mhii u takerada ugen u ú hendan a Bibilo yô kaa ér: “Kwagh môm tsô ngu u tesen ér Bibilo ka ‘icighan’ takerada ga, shi ka ‘mkaanem ma Aôndo kpaa ga.’ Aôndo yange mgbegha uicighanmbaiorov ve nger Bibilo ga, lu upristi mba tahav doo ve ishima la ve nger i ye.” Mba ve ne akaaôron angan nahan jighjigh yô, alaghga vea lumun a mhen u shami ga u henen ér ve mba a ian i civir Aôndo sha gbenda u ve soo la fese je—shin ityôkyaa ngi i vea civir un ga.—Anzaakaa 14:12.
5. (a) Kanyi kwagh orngeren takerada ugen á er sha kwagh u ukwaghaôndo mba ve lumun Bibilo laa? (b) Aluer ú kar mbamhen mba tar ne mbagenev sha kwagh u Bibilo i er yô, ú nenge wer ve gba kwagh ga nena? (Wa akwati u sha peeji 19 la ker)
5 Ahendan a ior ve lu hendan a Bibilo kpôghôô shin ve lu hendan a i ken myer la, man atseregh a mbakwaghaôndo mba ve senge ér ve lumun Bibilo la, na yô, ior kpishi kera soo kwaghaôndo ga, kua kwaghaôndo u a pasen ior kwagh u Bibilo la kpa ker. Abaver a i samber a mi nga hendan a kwaghaôndo tsung je, mbafantakerada kpa ka kwagh u ve lu eren je la. Orngeren takerada ugen kaa wener: “Atesen a kwaghaôndo u Mbayuda man u Mbakristu u ior kpishi ve lumun a mi la nga shami ga. Ka a̱ nenge atesen ne sha gbenda u injaa je kpa, i nenge ér kwaghaôndo u Mbayuda man u Mbakristu la ka kwaghaôndo u mbangise; zum u ior ka vea war nengen á sha inja nga je yô, maa ve nenge er atesen a ve la cii a lu atesen a mbatsev a yangen ior u seer lun a kwaghfan man a yangen mzehemen u kwaghfan u sangen yeke kpaa yô. Ken anyom a karen ne, mlumun u ior ve kera lumun ukwaghaôndo mban ga ne, na yô mba nahan ukwaghaôndo mban tar shi mba hendan a ve jighilii je.” Ashighe kpishi ahendan a ngan nahan nga a due hen mbanyiman Aôndo, mba ‘mbamhen vev ve hingir gbilin’ la.—Mbaromanu 1:20-22.
6. Ka mnenge u nyi tar u lu a mi sha kwagh u aeren a ijimbagh a Aôndo a vende laa?
6 Nahan yô, kera kpiligh se iyol er ior ve lu hemban gban a gba ica a atindi a Aôndo a we sha kwagh u aeren a dedoo nahan ga. U tesen ikyav yô, Bibilo pase ér myav u nomsoor yaven a nomsoor ugen la ka kwagh u “kunya.” (Mbaromanu 1:26, 27) Shi i kaa ér mba ve eren ijimba man idya cii vea ya dyako u Tartor u Aôndo ga. (1 Mbakorinte 6:9) Kpa, ken ityar kpishi ior lumun a aeren a yavaor angan, shi ve de heela tseegh ga, mba tesen ken ityakerada man umagazin man sha atsam a ve we kua ken usenema man sha akaa a ve tesen sha televishen la kpaa ér aeren ne doo je zua ga. Mba ve vende aeren angan wanger wanger cii yô, i nenge ér mba ior mba lumun a mbagenev sha kwagh ga, shi mba ior mba keren ngegh ngegh sha kwagh, shi ve bume, wanger ve ga. Er tar ma ú nenge atindi a Aôndo ér ka ieren i sha dooshima yô, ú gema ú nenge á ér nga yangen ior u eren kwagh sha ishima ve shi zuan a mkom ken uuma vev kpaa.—Anzaakaa 17:15; Yuda 4.
7. Ka mbampin mba nyi nahan i doo u se pine ayol a ase?
7 Er se lu ken tar u ú lu hemban hendan kwagh a Aôndo cii yô, a lu ieren i sha kwaghfan kpishi u hiden nengen er aeren ase man anza ase a lu yô. Doo sha u se eren msen kpoghuloo, sha mimi, se gbidyen kwar sha iyol yase sha ashighe ashighe sha er se ver ishima se nenge ser se kuwa se undu mhen u Yehova man atindiakaa a na kure kure ga yô. Ikyav i tesen yô, se fatyô u pinen iyol yase ser: ‘Ka i doom u lamen sha akaa a luun ngise yô, mayange je ma m lam sha a ga yôô? Aeren a Aôndo a vende á la nga waren doon mo ishima hegen shinii? M ngu nengen akaa a ken jijingi hegen beelee hemba er ngise m nengen á laa? Gbenda u m lu eren uma wam la tese ér m ver akaa a Tartor hiihii ken uma wam kpa?’ (Mateu 6:33) Aluer se gbidye kwar sha mlu wase nahan yô, kwagh ne una wase se se hendan a jijingi u taregh.
“De Kuwan Karen Ihongo Ga”
8. Or nana kuwa a undu Yehova nena?
8 Apostoli Paulu nger kwagh hen mba ve lu Mbakristu a na imôngo, wener: “Ka u sé hemba veren ishima sha akaa a se vanden ungwan la keng sha u se̱ de kuwan karen ihongo ga yô.” (Mbaheberu 2:1) Tso u a kur a kar ihyongo, una fatyô u aren ape a lu zan la ga. Aluer or u nahan tso ver ishima sha ijeverahumbe ga yô, tso na la una kuwa fese a kar ihyongo, una za ta sha avande. Kape se kpa aluer se ver ishima sha umimi mba injaa mba ken Mkaanem ma Aôndo ga ve, se kuwa fese se undu Yehova, nahan tso una ur se ken jijingi je la. Ú ngu wer saa se venda mimi gbindigh gbindigh man ve imba kwagh u vihin ngun una er se ga. Sha kpôô yô, ior kpishi mba gbe vendan Yehova kwa môm gaegh shin mba vende un sha apera ga. Ashighe kpishi ka ve hii nyôron iyol tegh tegh ken kwagh u ngu a na ve ve kera ver ishima sha Mkaanem ma Aôndo ga yô. Ashighe agen je yô, ve fa ga kuaa zan zan ve kar kuwan gban ken isholibo. Er or u nahan tso u a gbe mnyam nahan, amba a ior la nga a nder ga zan zan shighe a kar.
9. Yehova ver Solomon doo doo sha nyi igbenda?
9 Hen ase sha kwagh u uma u Solomon. Yehova ver un tor sha Iserael. Aôndo lumun ér Solomon a̱ maa tempel shi a̱ nger ityakerada i Bibilo igen kpaa. Yehova lam a na kwa har shi er un hingir ornyar shi za iti shi mtemtor na kpa lu u bem. U hemban cii yô, Yehova na Solomon kwaghfan. Bibilo kaa ér: “Aôndo na Solomon kwaghfan man mkav kpishi je, kua ishima i bughun, ngee er waarawa u hen kpezegemnger yô. Kwaghfan u Solomon hemba kwaghfan u ior mba sha ityoughkitaregh cii, kua kwaghfan u Igipiti cii kpaa.” (1 Utor 4:21, 29, 30; 11:9) Sha kpôô yô, alaghga or nana hen ér, Solomon yange ma neer jighjigh u nan Aôndo. Kpa, Solomon venda Aôndo. Kwagh ne er nena?
10. Ka kwaghwan u nyi Solomon er tom sha mi ga, man kanyi i due ken ieren na nee?
10 Solomon fa Atindi a Aôndo shi kav á vindi vindi kpaa. Man alaghga yange una hemba veren ishima sha akaawan a a lu sha ci u ator a ken Iserael la. Môm ken akaawan ne yô ka u a kaa ér: “Man shi [Tor] nana̱ de seer a seer kasev kpishi ga, sha er ishima i nan i̱ de danen ga yô.” (Duteronomi 17:14, 17) Er kwaghwan ne lu wang nahan kpa, Solomon er kasev deri utaankaruhar, man kasev mba sha uikya deri utar. Kasev nav mban kpishi lu mba civir mbaaôndo mbaaiev. Se fatyô u fan er i hii ve Solomon er kasev kpishi nahan ga, shi se fa iyol palegh na sha ieren na ne ga. Kpa se fa tsô ser á per tindi u Aôndo wa sha kwagh ne wang la. Kwagh u yange due ken ieren na ne lu kwagh u Yehova vande tan icin ér una er yô. I nger ér: “Kasev [mba Solomon] gema un ishima, a dondo mbaaôndo mbagenev.” (1 Utor 11:3, 4) Ve gema un ishima tegh tegh, nahan kwaghfan na u Aôndo la bee kera. Á kuwa á kar ihyongo. Shighe karen yô, isharen i Solomon lu a mi i eren ishima i kasev nav mba civir Aôndo ga la kar yisa isharen na i eren ishima i Aôndo la. Kwagh er Solomon vihi tsôô, gadia lu un je vande ngeren mkaanem man ye, wener: “Wan wam, lu orfankwagh, na i saan mo iyol, sha er me gema me kaa imo a or u a laham yô.”—Anzaakaa 27:11.
Jijingi u Taregh Ngu a Tahav
11. Kwagh u a nyer se ken ishima la benden a mhen wase nena?
11 Ikyav i Solomon ne tese se ér ka kwaghbo kpishi u henen ser er se fe mimi yô, mlu u tar ne una fatyô u benden a mhen wase ga. Akaa a se veren ishima yase sha mi la nga er ka kwaghyan nahan, nahan nga a bende a ishima yase vough er ka sea ya kwagh ve a wase iyol yase nahan. Akaa a se ver ishima yase sha mi la nga a bende a mhen wase man aeren a ase. Ka nahan ve, hanma inyom yô, ikyômpeni ngi i vihi Naira ubiliôn imôngo sha u yôôn akaa a kasua ye. Mba fan kasua u yôôn mba yer kasua sha zwa nyohon shi ka ve tese ufoto mba vea doo mbakasuav shi vea lu sha ishima ve kpaa yô. Shi mbayôôn kasua fa kpaa ér aluer ve yôô kasua kwa môm shin kwa har tseegh yô, a wase ga, a sase ior iyol u yamen akaa ve a kasua la ga. Nahan kpa, ka a zer yôôn kasua yô, ashighe kpishi kwagh u i lu yôôn la a gba doon mbakasuav. Kasua u yôôn ngu a iwasen kpen kpen—luun er ka nahan ga yô, or môm tsô ma nan vihin inyaregh u yôôn kasua ga. Kasua u yôôn benden a mhen man aeren a ior tsung je.
12. (a) Satan ngu benden a mhen u ior nena? (b) Kanyi i tese ér Mbakristu je kpa a fatyô u tsughun ve?
12 Satan ngu samber a mbamhen nav, á er ve ve doo kpishi er or u yôôn kasua kpa ka nan er nahan, á fa wener shighe a karen tsô una zua a ior mba vea lumun mbamhen nav yô. Satan ngu tsughun ior sha ugurgurmbaakaav man sha igbenda igen kpaa, nahan ve na jighjigh ér ifer ka kwagh u dedoo, man kwagh u dedoo ka ifer. (Yesaia 5:20) Mbakristu mba mimi je kpa ve de Satan tsugh ve sha akaaôron na a aiegh a a lu samber a mi ne. Bibilo ta se icin ér: “Jijingi ngu kaan wanger wanger er: Sha ayange a masejime yô, mbagenev vea undu jighjigh u nan, vea ver ishima sha ujijingi mba tsughun ior man sha ityesen i ujijingi mba bov. Ka sha imanger i mbaaiev mba i ver ve ikav ken imo i ken asema a ve er ka sha iyôgh ki acivin nahan.”—1 Timoteu 4:1, 2; Yeremia 6:15.
13. Ujende mba bov kanyi, man azende ase aa bende a vese nena?
13 Jijingi u taregh una fatyô u benden a hanma wase cii. Ijeverahumbe i tar u Satan ne taver kpen kpen. Bibilo wa se kwagh sha kwaghfan ér: “De tsughun nen ayol a en ga, ujende mba bov mba vihin mbamlu mba dedoo.” (1 Mbakorinte 15:33) Ujende mba bov vea fatyô u lun nyityô kwagh shin nyityô or u nan lu a jijingi u taregh cii—aluer nan ngu ken tiônnongo je kpaa. Aluer se hen ser ujende mba bov vea fatyô u vihin se ga yô, doo u se hen kpaa ser ujende mba dedoo di kpa vea fatyô u lun se a iwasen ga. Aluer se hen nahan yô, ka shami ga cii! Bibilo ôr kwagh ne wanger wanger ér: “Zende a mbafankwagh imôngo, nahan we kpaa ú hingir orfankwagh, kpa ijende i abumeaior yô, ia zua a ican.”—Anzaakaa 13:20.
14. Ka sha nyi igbenda nahan se fatyô u hendan a jijingi u tar nee?
14 Gba kpee u se ya ijende a mbafankwagh—ka mbacivir Yehova je la, ka nahan man se kôr cio u hendan a jijingi u taregh ye. Ka hange hange u se iv ishima yase a akaa a maan jighjigh wase u nan. Apostoli Paulu nger wener: “Ver nen ishima sha hanma kwagh u mimi, man hanma kwagh u a kom icivir, man hanma kwagh u perapera man hanma kwagh u wang, man hanma kwagh u doon ishima, man hanma kwagh u a doo u ungwan kpaa. Aluer kwagh u hemban lun a inja una lu man kwagh una kuma iwuese yô, ver nen ishima sha akaa ne.” (Mbafilipi 4:8) Er i gbe se a tahav mbu tsuan kwagh u se soo yô, se fatyô u tsuan akaa a se ver ishima sha mi la iyol yase. Yô, hanma shighe cii se tsuan nen akaa a a kporom a vese ikyua a Yehova yô.
Jijingi u Aôndo Hemba Ngun a Tahav
15. Mbakristu mba ken Korinte u ngise la kaha kposo a ior mbagenev ken gar la nena?
15 Mbakristu mba mimi mba er ior mba jijingi u taregh a tsume a ve la ga, ve yô, ka icighan jijingi u Aôndo a hemen ve ye. Paulu nger mkaanem hen tiônnongo u ken Korinte la kaa wener: “Se yô, ka jijingi u taregh se ngohol ga, kpa ka jijingi u A dugh her Aôndo la, sha u se̱ fa akaa a Aôndo A ne se sha mhôôn yô.” (1 Mbakorinte 2:12) Gar u Korinte la lu gar u jijingi u taregh kase un wa atô yô. Ior mba ken gar la wa dang kpishi je gande, nahan ken hemen yô a̱ va kaa ér or “hingir or Korinte” yô, i lu ôron kwagh u “dang u eren” u nan la. Satan pir ior mban ashe a asema. Nahan ve fa kwagh u Aôndo u mimi la kpuaa tsô, mbagenev yô fa kwagh na ga kuaa. (2 Mbakorinte 4:4) Kpa, Yehova bugh Mbakorinte mban ashe sha ikyev i icighan jijingi na, nahan ve zua a mfe u mimi la. Jijingi na mgbegha ve shi hemen ve ve gema uuma vev sha gbenda u vesen sha er vea ngohol mlumun u Aôndo man iveren na yô. (1 Mbakorinte 6:9-11) Shin er jijingi u taregh lu a tahav nahan kpa, jijingi u Yehova hemba lun a tahav cii.
16. Se ngohol icighan jijingi u Aôndo shi se lu a mi her nena?
16 Nyian kpaa kape kwagh a lu vough je la. Icighan jijingi u Yehova hemba tahav sha won cii, shi mba ve sen un icighan jijingi na sha jighjigh la cii, ne ve un gbilin shi ne ve mgbeghaa kpaa. (Luka 11:13) Kpa, aluer se soo u lun a jijingi u Aôndo yô, a gba kpee u se er kwagh a hemba u hendan a jijingi u taregh tseegh tsô la. Shi gba kpee u se henen Mkaanem ma Aôndo shi se yar tom a ma ken uma wase sha er mhen wase una zua kwagh môm a mhen na yô. Aluer se er nahan yô, Yehova una na se agee nahan se hendan a hanma ayom a alaghga Satan una va a mi sha u vihin mlu wase u ken jijingi la cii.
17. Ka sha nyi igbenda nahan kwagh u yange er Loti la una na se ishimasurunu?
17 Shin er Mbakristu ve lu ior i tar ne ga nahan kpa, mba shin tar ne. (Yohane 17:11, 16) Se cii se fatyô u palegh jijingi u taregh elegh elegh ga, gadia alaghga se mba eren tom imôngo a ior mba ve soo Aôndo ga, shi igbenda na kpa i doo ve ga yô, shin alaghga se mba ijiir i môm a ve. Ka se ken ishima vough er Loti u a “ya ican ken ishima tsung,” ishima vihin un ker, sha ci u aeren a ifer a ior i Sodom mba a tema ken atô ve la nahana? (2 Peteru 2:7, 8) Aluer ka nahan yô, kundu ishima. Yehova yange kura Loti shi yima un kpaa, se kpa una er a vese nahan vough. Ter wase u dooshima nengen mbamlu asev shi a fa ve kpaa, shi una fatyô u nan se iwasen man agee sha er mlu wase u ken jijingi una saa ishe ga yô. (Pasalmi 33:18, 19) Aluer se har sha na, shi se mba suur sha na shi yilan un yô, er mlu wase a lu cii kpa una wase se se hendan a jijingi u taregh.—Yesaia 41:10.
18. Er nan ve i doo u ikyaryan yase a Yehova ia gba se ishima?
18 Er tar ú gbe ica a Aôndo, shi Satan á tsugh ú nahan kpa, se ior mba Yehova yô, se mba a mfe u mimi la. Nahan se mba a iember man bem u tar ne u lu a mi ga yô. (Yesaia 57:20, 21; Mbagalatia 5:22) Ishimaverenkeghen i kpilighyol i uma u tsôron ken Paradiso, ape jijingi u tar u ú sôôn kpen ne una kera lu ga la doo se ishima kpen kpen. Nahan yô, ikyaryan yase injaa i se lu a mi a Aôndo la i gba se ishima, shi se lu nen tsevaa sha u sôron nyityô kwagh u una na se kuwa ken jijingi cii. Se hemba kporom nen ikyua a Yehova, nahan una wase se se hendan a jijingi u tar ne.—Yakobu 4:7, 8.
[Study Questions]
[Box on page 19]
KWAGHFAN U TAREGH MAN KWAGHFAN U AÔNDO
Ma kwagh môm u lun mimi eleghee ngu ga—hanmaor tsough kwagh u mimi iyol i nan.“Ka kwaghôron u [Aôndo] je a lu mimi ye.”—Yohane 17:17.
Suur sha mbamhen ou zum u ú soo u paven kwagh u dedoo a u bo yô. “Ishima i wa atseregh je hemba hanma kwagh cii, i vihi je gande.”—Yeremia 17:9.
Er kwagh u i sar ú ú eren yô.“Or u zenden la, mvershigh u iaven i angahar a nan ngu sha ikev i nan ga.”—Yeremia 10:23.
Ka inyaregh ki ne msaanyol ye.“Mishe u hanma inja i kwaghbo cii yô, ka inyaregh ki saren.”—1 Timoteu 6:10.
[Picture on page 18]
Solomon undu mcivir u mimi, dondo mbaaôndo mbaaiev
[Picture on page 20]
Satan ngu samber a jijingi u taregh vough er or u yôôn kasua nahan. Ú ngu hendan a jijingi ne kpa?
[Picture on page 21]
Ú Fatyô u Pasen Kpa?
• Satan tsugh ior shi tsume a ve sha nyi igbenda?
• Se palegh u kuwan undun Yehova nena?
• Ka nyi i tese ér jijingi u taregh ngu a tahava?
• Se ngohol jijingi u Aôndo shi se lu a mi her nena?