“Hanma Or Nana Va Tôô Ikyav Mbi Nan Iyol I Nan”
“Hanma Or Nana Va Tôô Ikyav Mbi Nan Iyol I Nan”
“Hanmô wase nana va ôr Aôndo kwagh u nan iyol i nan.”—MBAROMANU 14:12.
1. Kanyi agumaior a Mbaheberu atar tagher a mi kpa ve tile sha jighjigh?
YANGE i kaa a agumaior a Mbaheberu atar, a a lu ken tar u Babilon yô ér ve civir eev; aluer vea venda u civir mbu yô a wua ve, kpa vea civir yô vea war. Tsô vea civir zege eev mbura er tindi u tar la kaa nahan shinii? Shin vea venda u civir mbu, i gba gbihin ve ken atse a usu u yeghen ker la tsôô? Saderaki man Meshaki man Abedi-nego lu a shighe u vea pine or kwagh u vea er ga, shi gba u vea er kwagh nahan kpaa ga. Nahan ve kaa wang ér: “A lu nahan ga kpaa, fa kwagh ne, tor, sé civir mbaaôndo ou ga, man shi eev mbu zenaria mbu u ver la kpaa, sé civir mbu ga.” (Daniel 3:1–18) Agumaior a Mbaheberu a atar la tsua kwagh u vea er yô ayol a ve.
2. Ka unô yange ve na ve Pilatu gema Yesu Kristu na ér i wua, man Orroma u lu gomna ne kera lu a ibo sha kwagh ne ga shinii?
2 Anyom nga kar er deri ataratar nahan yô, gomna, Pontiu Pilatu ungwa akaa a ikpelaior wa Yesu iyol la. Nahan a tôv sha mi kpa a zua Yesu a ibo ga. Ikpelaior la yô soo ér i wua Yesu kpee. Gomna venda a ve, kpa er ve lu sendegh yum yô, a yina ishima, a kera er kwagh u ma er la ga. Tsô a tôô mngerem a ôô ave, a kaa ér: “M ngu a ibo sha awambe a ishôôgh ne ga.” Kur yô, a na ve Yesu ér ve za mande un. Pontiu Pilatu lu a tahav mbu tsuan kwagh u i er a Yesu Kristu yô, kpa gema de ér ior ve tese un kwagh u una er yô. Er ôô ave sha ku Yesu kera nahan kpa lu a ibo, sha ci u a kure un ijir sha mimi ga.—Mateu 27:11–26; Luka 23:13–25.
3. Er nan ve i doo u se de ser mbagenev ve tsua kwagh sha ci wase ga?
3 We di yee? Ka a gba u ú tsua kwagh u ú er nahan ú dondo ikyav i Mbaheberu mba utar mbara kpa, shin ka u de wer mbagenev ve tsua sha ci wouwe? Sha mimi yô, ka i taver kpishi u or tsuan kwagh u nana er yô. Aluer or tsua ér nana er kwagh u a lu u vough yô, kwagh la tese ér nan kera ngu anye ga. U tesen ikyav yô, ka i gba u mbamaren vea tsua kwagh sha ci u ônov vev mba kiriki. Sha mimi yô, ka i taver kpishi u or tsuan kwagh u nana er shighe u nan tagher a kwagh u taver man i gbe u nana hen sha akaa kposo kposo cii ve nana tsua kwagh u nana er yô. Nahan kpa, tom u tsuan kwagh u se er la ka kwagh u a taver a gande je u se tôô ser ka “ikyav” mbi se ver ishima ser ‘mba ve taver ken jijingi’ ve wase se u tôôn ga. (Mbagalatia 6:1, 2) Kpa ka ikyav mbi hanma or nana tôô yô, gadia nana va “ôr [Aôndo] kwagh u nan iyol i nan.” (Mbaromanu 14:12) I ôr ken Bibilo ér “hanma or nana va tôô ikyav mbi nan iyol i nan je.” (Mbagalatia 6:5) Tsô kanyi ia wase se u tsuan kwagh u injaa? Hiihii yô, gba u se fa mbamyen asev, nahan se fa kwagh u se er ve se nôngo a ve yô.
Kwagh u Vesen U I Gbe U Se Er Yô
4. Ihyembeato i nom man kwase u hiihii la i tese se nyi sha kwagh u tsuan kwagh u se eree?
4 Sha shighe u tsombor u uumace hii la, nom man kwase u hiihii la tsua u eren kwagh u va ve a mzeyol u vihin tsung yô. Yange ve tsua u yan kon u mfe u fan kwagh u dedoo man kwagh u bo la. (Genese 2:16, 17) Lu nyi i̱ na ve ve tsua u yan kon laa? Bibilo kaa ér: “Kwase la nenge er kon la u doo u yan, man shi er u doo ashe kpaa, man u lu kwagh u saren sha u nan or kwaghfan yô, a zôr atam a u, a ya, shi a na nom na, u lu vea na la, un kpaa ya je.” (Genese 3:6) Lu hua na ve Ifa tsua u yan kon la ye. Nom na kpaa a ya ú a na ityô. Nahan, ku man isholibo hingir u ‘van sha ior cii.’ (Mbaromanu 5:12) Ihyembeato i Adam man Ifa la i wase se u fan ser orumace yina, nahan saa nana dondo kwaghwan u Aôndo ve nana tsua kwagh u vough u nana er ye.
5. Yehova kôôm se nena, man kanyi se er ve mkôôm la una wase se?
5 Doo se kpishi er Yehova Aôndo a gbe kenden se dang ga, kpa a lu kôôm se nahan! Ruamabera kaa a vese ér: “Ato ou kpaa aa ungwa kwaghôron ken ijime you u kaan er: Ka gbenda je ne, za nen sha u, zum u á sar ne u geman ken iyan shin ken imese la yô.” (Yesaia 30:21) Yehova lamen a vese ken Bibilo i i lu Mkaanem nam ma a ne i nger la. Nahan gba u se hen Ruamabera sha er se zua a mfe u vough u a lu ker la yô. Aluer se soo ser se tsua akaa a se soo u eren la sha inja yô, gba u se yaan ‘kwaghyan u taver u a lu sha ci u mbaganden la.’ Shi gba u se ‘eren tom a mkav u ken ishima la sha er a hoghor se u paven kwagh u dedoo a kwagh u bo yô.’ (Mbaheberu 5:14) Se tsaase mkav wase u ken ishima la sha u eren sha akaa a se hen ken Mkaanem ma Aôndo la.
6. Se er nyi ve imoshima yase ia er tom sha injaa?
6 Imo yase i ken ishima la ka kwagh u injaa u a wasen se u tsuan kwagh u se soo u eren yô. Imo ne ka i ôr se ijir, i na se ‘ibo gayô ishô.’ (Mbaromanu 2:14, 15) Nahan kpa, aluer se soo ser imoshima yase i er tom sha inja yô, se tsaase i sha mfe u vough u Mkaanem ma Aôndo shi se kôôm i sha er ia lu tsevaa u eren sha Mkaanem ma Aôndo yô. Aluer se tsaase imoshima yase ga yô, aeren a ityôô a hen ningir wase kua mbamhen mba ior vea vihi i, shi ia fatyô u tsumen a vese kpaa. Aluer imoshima yase tese se kwagh u se er kpa se venda, shi se mba zeren peren atindi a Aôndo yô, kwagh ne una bende a i nena? Shighe a karen yô, ia hingir inja er i gba í iwan sha “iyôgh ki acivin” nahan, inja na yô ia wa akpema, ia kera kôôm se ga. (1 Timoteu 4:2) Kpa imoshima i se tsaase i sha Mkaanem ma Aôndo yô, ia hemen se sha inja.
7. Ka kwagh u vesen u nyi una wase se u tsuan kwagh u se er sha injaa?
7 Kwagh u vesen u una wase se u tsuan kwagh u injaa yô, ka u lun a mfe u vough u ken Ruamabera shi nôngon eren sha mi kpaa. Aluer gba u se tsua kwagh u se er yô, doo u se tsua un ayem ayem ga, kpa hemba doon u se kundu iyol se ker akaawan a Aôndo a er sha kwagh shon la shi se er sha mi kpaa. Aluer se tsaase imoshima yase sha Mkaanem ma Aôndo yô, hanma shighe u i gbe u se tsua kwagh u se er ave ave er Saderaki man Meshaki kua Abedi-nego yange ve er nahan kpa, se kera ta a ta anu ga. Se time sha akaa ahar a aa wase se ve se fa er u vesen ken jijingi la una tsaase mfe wase u tsuan kwagh u se soo u eren la yô.
Ka Unô Vea Lu Ahuraior a Ase?
8, 9. (a) Ka akaawan a a nyi a wase se u fan ér gba hange hange u se palegh ujende mba bovo? (b) Ka u zenden vea udangmbaiorov tseegh i lu u lun a uijende mba bov yee? Pase ase yôô.
8 Apostoli Paulu nger ér: “De tsughun nen ayol a en ga, ujende mba bov mba vihin mbamlu mba dedoo.” (1 Mbakorinte 15:33) Yesu Kristu kaa a mbahenen nav ér: ‘Ne mba ior i tar ne ga.’ (Yohane 15:19) Zum u se hen akaawan ne yô, se kav ser gba u se palegh mbadyarev man mbasôronakombo man mbaiv kua mbahundenmsôrom man ior mba ve lu a aeren a wang ga cii. (1 Mbakorinte 6:9, 10) Mfe u mimi u ken Bibilo u se lu henen seer ne wase se u fan ser aluer se mba vihin shighe kpishi kenger ambaaior la sha televishen shin nengen icer i vidio shin kômputa shin se mba ôron kwagh ve ken ityakerada yô, se mba vihin iyol yase. Shi aluer se mba lamen a “mbaayomov” sha ajiir a ior ve ne tadi sha Intanet la yô, kwagh ne kpaa una fatyô u vihin se.—Pasalmi 26:4.
9 Doo u se ya ikyar a ior mba ve lu a aeren a dedoo kpa ve gem ve ne Aôndo u mimi jighjigh ga laa? Ruamabera kaa ér: “Tar cii ngu sha ikyev i Orbo.” (1 Yohane 5:19) Ivur ne wase se u fan ér ka ieren i wan kwagh ikyo ga shin ieren i dang tseegh ia na ve or nan lu ijende i bo ga. Nahan doo u se er kwagh sha kwaghfan, se ya ikyar a ior mba Yehova a doo ve ishima la tseegh.
10. Kanyi ia wase se ve se tsua u eren kwagh a tar ne sha injaa?
10 Se fatyô u kaan ser se palegh ior i tar ne jimin cii ga, shi doo u se er kwagh nahan ga. (Yohane 17:15) Se mba pasen mba ken tar kwagh shi se mba ze makeranta a ve shi se mba eren tom a ve imôngo kpaa. Aluer Orkristu vôso or u nan jighjigh ga yô, kwagh a zua nan a mba ken tar a hemba er kwagh a zough Mbakristu mba gen a mba ken tar la. Nahan kpa, aluer se mba eren kwagh a mkav wase u ken ishima la yô, una wase se se fa ser u lun a mba ken tar sha kwaghfan la kaha kposo a u eren akaa a ve hoghom hoghom. (Yakobu 4:4) Nahan aluer mba eren anumbe hen makeranta wase er bol u gbidyen shin amar a vinin nahan shin mba eren iniongo sha ci u mbatomov hen ijiirtom yase yô, se tsua a ishima yase aluer ka u se za shin se za ga kpaa.
Kwagh u Una Wase Se u Tsuan Tom u Se Er Yô
11. Aluer se soo u tsuan tom u se er yô, kanyi i doo u se vande henen sha mini?
11 Aluer se mba eren sha akaawan a ken Bibilo sha inja yô, kwagh ne una wase se se fa er se kure tom wase u ‘nengen sha ior asev mba ken ya’ la sha inja yô. (1 Timoteu 5:8) Shighe u i gbe u se tsua tom u se er yô, se vande henen sha inja tom shon, se fa er i gbe u se eren u yô. Aluer se tsua u eren tom hen ijiir i í eren akaa a Bibilo i vende wanger wanger la yô, a lu sha mi ga. Nahan gba u Mbakristu vea venda u eren tom hen ijiir i i eren idya shin i iin shin i eren a awambe sha tindi ga shin aeren a dang agen a Ruamabera a vende la. Shi aluer or u nan tee se tom soo ér se er aie shin se nyighe mbagenev kpaa se venda.—Aerenakaa 15:29; Mpase 21:8.
12, 13. Aluer gba u se tsua tom u se er yô, ka akaa a injaa a nyi nahan i doo u se hen sha mi?
12 Kpa, aluer tom u se soo u eren la per tindi u Aôndo jighilii ga nahan se er nena? Mimi u se lu fan seer shi a lu tsaase mkav wase u ken ishima la una wase se se fa akaa a i gbe u se gbidye kwar sha mi yô. Aluer gba u se er tom u ua na se nyôr iyol ken kwagh u Bibilo i vende nahan se er nena? U tesen ikyav yô, aluer i tôô se tom hen ijiir i gbidyen do ér se lamen a ior sha waya nahan doo u se er u kpa? Gba u se gbidye kwar se fa gbenda u i zough a inyaregh hen ijiirtom la shi se fa ape ijiirtom shon i lu yô. U tesen ikyav yô, aluer Orkristu u eren tom sha tôndo ikyangegh nana za kaa ér i na nan tom u shighen ivue sha iyou i adua i Mbakristu mba Aiev, suen kwaghaôndo u aiegh?—2 Mbakorinte 6:14–16.
13 Shin aluer i na orvesen wase tom ér nana shighe ivue sha iyou i kwaghaôndo u aiegh nahan se er nena? Aluer kwagh ngu nahan yô, doo u se tôv se fa aluer ka u se fatyô u vendan u eren ityom igen shin se fatyô ga kpaa. Shi se pine se fa tom u se lu eren la, aluer ka u kiriki shin ka u vesen kpa se fa. Kwagh ugen yô, aluer gba u se er tom u zenden nan ior uwashika sha ajiir a ve kua sha ajiir a i eren anza a dang her, man Bibilo venda tom ne ga nahan se er nena? Doo u se de kwaghwan u a lu ken Mateu 5:45 la a hemen se sha kwagh u se soo ser se er la. Shi kwagh ugen u se hungur ga yô, ka er se eren tom la ayange ayange ve ua bende a imoshima yase yô. (Mbaheberu 13:18) Sha mimi yô, aluer se tsaase mkav wase u ken ishima la kua imoshima i Aôndo a ne se la yô, kwagh ne una wase se u tsuan tom u se er la sha inja.
“Umbur Un sha Ijende You Cii”
14. Shighe u i gbe u se tsua kwagh u se er yô, kanyi i doo u se eree?
14 Aluer gba u se tsua makeranta u se hen shin twer u a sôr se yô, se er nena? Shighe u i gbe u se tsua kwagh u se er yô, doo u se time sha akaa Bibilo i we se sha kwagh shon la nahan se gbidye kwar sha er se dondo a yô. Orfankwagh Solomon, tor u Iserael u tsuaa la kaa ér: “Suur sha TER a ishima you cii, de yier sha mkav wou ga. Umbur Un sha ijende you cii, Un kpaa Una kôôm igbenda you.”—Anzaakaa 3:5, 6.
15. Ka nyi se hen sha kwagh u Mbakristu mba sha derianyom u hiihii la sha gbaa u tsuan kwagh u se soo u eren laa?
15 Akaa a se tsough u eren la ka a bende a mbagenev, nahan doo u shighe u se lu tsuan kwagh u se er yô se hen sha kwagh ne kpaa. U tesen ikyav yô, Mbakristu mba sha derianyom u hiihii la yange ve kuran Tindi u Mose wa sha kwagh u tsweren kwaghyan la ga. Yange ve yaan akaa agen a a lu wang ga, a Tindi yange ér i de ye ga, kpa gema na ian ér i er akaa agen a mi la. Nahan kpa, apostoli Paulu va nger washika sha kwagh u inyam i alaghga i sôngo sha u civir akombo a mi ken tempel u mbaakombov la ér: “Aluer kwaghyan una hingir ityôkwagh i nan anmgbian wam gbev mbu nôngon yô, mayange me kera ya inyam ga.” (1 Mbakorinte 8:11–13) Paulu yange wa Mbakristu mba tsuaa mbara kwagh ér ve de eren kwagh u una za imoshima i mbagenev iyol je una gema a na ve gbev ga. Nahan doo u se tsua u eren akaa a aa na mbagenev “anzughul ga” yô.—1 Mbakorinte 10:29, 32.
Ker Mfe u Aôndo
16. Msen wasen se u tsuan kwagh u se er nena?
16 Kwagh u injaa u una wase se u tsuan kwagh u se er yô, ka msen. Orhenen Yakobu kaa ér: “Kwaghfan una yina mô wen yô, nana̱ sôn Aôndo u ka A na ior cii wuee, A kera kôhôn ashe ga la, tsô á na nan di je.” (Yakobu 1:5) Shighe u se soo u tsuan kwagh u se er yô, se fatyô geman hen Yehova vangertiôr ser a na se kwaghfan u una wase se u tsuan kwagh u injaa yô. Zum u se er Aôndo wase u mimi akaa a ase shi se sen un ser a tese se gbenda yô, icighan jijingi una wase se u kaven ivur ruamabera i se lu timen sha mi la shi umbur avur agen a alaghga se henen sha mi ga yô.
17. Mbagenev vea wase se u tsuan kwagh u se soo la nena?
17 Mbagenev vea fatyô u wasen se u tsuan kwagh u se soo u eren laa? Een, Yehova ver mbatamen mba vian ken tiônnongo. (Mbaefese 4:11, 12) Nahan zum u se soo u tsuan kwagh u vesen u se er yô, doo u se ker iwasen hen a ve. Mba ve fe akaawan a ken Bibilo tsembelee shi ve kav uma vea fatyô u ôron se akaa a a wase se u tsuan kwagh u se soo u eren la, man ‘er se kar ve se fa akaa a a hembe lun a inja’ la yô. (Mbafilipi 1:9, 10) Nahan kpa ver ishima: De ne mbagenev ian wer ve tsua kwagh sha ci wou ga yô. Ka we iyol you u tsua kwagh u u soo u eren ye.
Ka Hanma Kwagh u Se Tsough u Eren Cii a Kur Doo Doo Yee?
18. Zum u se tsough u eren kwagh u dedoo man zayol a ve sha mi yô se er nena?
18 Aluer se hen sha akaawan a Bibilo man se tsua kwagh u se er sha inja yô, zayol una kera va sha mi ga shinii? Aluer sha hiihii la kwagh za iyol kpa, alaghga ken masejime yô kwagh u dedoo una due ker. Ashighe agen yô, zayol una va sha kwagh u se tsough u eren la sha anshighe kpuaa. U tesen ikyav yô, Saderaki man Meshaki kua Abedi-nego yange ve fa ér aluer ve venda u civir zege eev mbura yô, a wua ve. (Daniel 3:16–19) Mbaapostoli kpaa zum u ve kaa a mbatamen mba ken Mkohol u Mbaajiriv ér vea hemba ungwan imo i Aôndo a imo i or yô, i gbidye ve cii i mase pasen ve ye. (Aerenakaa 5:27–29, 40) Heela tseegh ga, ‘shighe man aikyôr vea’ fatyô u bunden kwagh u se tsough u eren la. (Orpasenkwagh 9:11) Aluer se tsua kwagh u vough u se er man zayol va sha mi je kpa, se lu a vangertiôr ser Yehova una wase se u wan ishima shi ken masejime yô, una ver se doo doo.—2 Mbakorinte 4:7.
19. Se taver ishima se tôô ikyav yasev mbi tsuan akaa a se soo u eren la iyol yase man sha inja nena?
19 Nahan shighe u se lu tsuan kwagh u se er yô, doo u se time sha akaawan a Ruamabera a er sha kwagh shon la shi se er a kpaa. Doo se kpishi er Yehova a ne se icighan jijingi na kua anmgbianev mba ve vie ken tiônnongo sha u wasen se nahan. Se lumun nen iwasen i i ne se ne, nahan se taver nen ishima se tsuan nen akaa a se soo u eren la iyol yase man sha inja kpaa.
U Hen Nyi?
• Ka kwagh u vesen u nyi nahan una wase se u tsuan kwagh u injaa?
• Aluer se mba vian ken jijingi seer yô, kwagh ne una wase se u tsuan ahuraior a ase nena?
• Zum u se lu tsuan tom u se er yô, ka akaa a injaa a nyi nahan i doo u se hen sha mini?
• Kanyi ia wase se u tsuan kwagh u se soo u eren laa?
[Study Questions]