1. (a) Sav pasen injakwagh i ivor i dedoo man i bo la. (b) Yesu yange pase injakwagh shon nena?

YESU yange ôr injakwagh igen sha kwagh u Tartor ér, orsule ugen lôô uwua shin ivor i dedoo ken sule na, maa orihyom ugen va lôô ivor i bo keregh. Ivor i bo la vese imbishi i dedoo la, kpa orsule la kaa a mbashiren un mbara ér ve ‘de i cii, i̱ vese imôngo zan zan shighe u sundan.’ Sha shighe u sundan la, a nande ivor i bo sha, kpa a gema a kohol uwua la. Yesu iyol na hide pase injakwagh ne. (Ôr Mateu 13:24-30, 37-43.) Ka nyi injakwagh ne i lu tesene? (Nenge ngeren u kiriki u a lu a itinekwagh ér “Ivor i Dedoo man i Bo” la.)

2. (a) Akaa a yange za hemen ken sule u or u lôô ivor la tese nyi? (b) Ka nyi se lu timen sha mi ken injakwagh nee?

² Akaa a yange za hemen ken sule u or u lôô ivor la tese shighe man gbenda u Yesu una kohol nongoior u u lu er uwua la, ka Mbakristu mba i shigh ve mkurem, mba vea hemen vea Yesu ken Tartor na mbara je la. Yange i hii u lôôn ivor ne ken Pentekosti u inyom i 33 la. A kohol mba i shigh ve mkurem ne cii a bee shighe u a ver mbamasetyô ken ve mba vea lu uma sha shighe u mkurtar ne la ikyav, maa a yem a ve sha la. (Mat. 24:31; Mpa. 7:1-4) Er or ka nana tile sha ityough ki woo ve nan nenge a ikyasen u nan i za ica nahan, kape injakwagh ne kpa i pase se akaa a aa er ken atô u anyom a kuman er 2,000 nahan wang je la. Nahan ka akaa a sha kwagh u Tartor a nyi injakwagh ne i wase se u kaven wang na? Injakwagh ne ôr kwagh u shighe u lôôn man u vesen, kua shighe u sundan. Ngeren ne una hemba timen sha kwagh u shighe u sunda la. *

3. (a) Shighe u inyom i deri môm kar la, lu nyi i za hemene? (b) Er i nger ken Mateu 13:28 nahan, ka nyi yange i pine ian ér a ere, man lu unô pine ian shono? (Nenge ngeren u shin kpe la kpaa.)

³ Shighe u inyom i deri môm kar lu a za ica ga la, ‘ivor i bo la due ken igbar’ zum u Mbakristu mba aiegh hii u  duen sha tar la. (Mat. 13:26) Shighe u inyom i deri utar kar la, Mbakristu mba ve lu ivor i bo la ngee hemba Mbakristu mba i shigh ve mkurem la ica je. Umbur, ken injakwagh la, mbashiren mbara kaa a orsule la ér a na ve ian vea za wuhe ivor i bo la kera. * (Mat. 13:28) Orsule la gema kaa ér nyi?

4. (a) Kwagh u Yesu, ua lu Orsule la ôr a mbashiren la tese se nyi? (b) Ka hanma shighe Mbakristu mba ve luuwua la yange ve due ken igbara?

⁴ Yesu ôr kwagh u uwua man ivor i bo la ér: “De nen i cii, i̱ vese imôngo zan zan shighe u sundan.” Icintan ne tese ér hii sha shighe u mbaapostoli la zan zan nyian, Mbakristu mba i shigh ve mkurem, mba ve lu er uwua nahan la, ban shin tar shighe môm kpaa ga. Kwagh u Yesu va ôr a mbahenen nav ken masejime la tese mimi u kwagh ne. A kaa a ve ér: ‘Me luun a ven ayange ayange zan zan mkurtar je.’ (Mat. 28:20) Nahan lu u Yesu una kura Mbakristu mba i shigh ve mkurem la zan zan mkurtar una kar van. Nahan cii kpa, er Mbakristu mba ve lu er ivor i bo la imbishi ve yô, se fa mba yange ve lu ken nongo u uwua la hen shighe la jighilii ga. Nahan kpa nongo u mba ve lu uwua la yange u due ken igbar ken atô u anyom a hemban 30, a yange kar maa shighe u sunda hii la. Yange er nan ve kwagh lu nahana?

5. Kwaghôron u profeti u Malaki la yange kure sha shighe u Yesu la nena?

⁵ Yehova yange mgbegha profeti Malaki tsengapasen akaa a Yesu ter ken injakwagh i uwua man ivor i bo la, anyom kar uderi imôngo cii Yesu va ôr injakwagh shon ye. (Ôr Malaki 3:1-4.) Ka Yohane u Eren Batisema yange lu ‘ortyom u sôron gbenda’ la ye. (Mat. 11:10, 11) Shighe u Yohane va ken inyom i 29 la, zurum u a ôr ikyurior i Iserael ijir. Yesu lu ortyom ugen, ka “Ortyom u  ikuryan” je la. Yange wanger tempel u ken Yerusalem la kuma kwa har; sha shighe u hii tom na u pasen kwagh la, man shighe u zurum u una kure tom na u pasen kwagh la. (Mat. 21:12, 13; Yoh. 2:14-17) Sha nahan yô, Yesu er tom na u wanger tempel la shighe kar.

6. (a) Kwaghôron u profeti u Malaki la va kure sha gbenda u vesen nena? (b) Lu hanma shighe Yesu va sôr tempel u ken jijingi laa? (Shi nenge ngeren u shin kpe la.)

⁶ Kwaghôron u profeti u Malaki la kure sha gbenda u vesen nena? Ken anyom a hemban 30, a yange kar cii inyom i 1914 la, Anmgbian C. T. Russell vea azende a na a kôôsôô agen kpa er tom u Yohane u Eren Batisema er la. Tom u hange hange ne lu u hiden pasen atesen a mimi a ken Bibilo la. Mbahenen Bibilo mban pase inja i nagh ku Kristu la jighilii, shi pon ityesen i igyamusu la ér ka i mimi ga, shi yôô mkur u Shighe u Atôatyev la kpaa. Nahan kpa, iniongo i kwaghaôndo kpishi lu, i yange i senge ér ka iniongo i mba mbadondon Kristu yô. Nahan gba u a na mlumun sha mpin u hange hange ne, ér: Ken iniongo la cii, ka hanmô nongo lu uwua? Cii man i zua a mlumun sha mpin ne yô, Yesu hii u sôron tempel u ken jijingi la ken inyom i 1914 la. Yesu er tom u sôron tempel shi wanger un la shighe kar, hii ken inyom i 1914 zan zan ken mhii u inyom i 1919 la. *

7. Shighe u Yesu hii u sôron tempel ken inyom i 1914 la, lu nyi nenge a mini?

⁷ Shighe u Yesu hii u sôron tempel la, lu nyi nenge a mini? Yange nenge annongo u Mbahenen Bibilo sha gbashima, ve lu nôngon sha agee a ve, shi nan akaa a ve lu a mi cii, sha u eren tom u pasen kwagh la kpoghuloo. Ve lu eren kwagh ne hemba  anyom 30 je. * Yange a saan Yesu man mbatyomov iyol kpishi er ve nenge ivor i Satan i bo la imbishi uwua u u lu kpuaa kpa u taver atine kpishi la ga yô! Nahan cii kpa gba u a “wanger ônov mba Levi,” ka mba i shigh ve mkurem mbara je la. (Mal. 3:2, 3; 1 Pet. 4:17) Sha ci u nyi?

8. Inyom i 1914 yange i been yô, lu nyi i ere?

⁸ Er inyom i 1914 lu yemen u za been la, Mbahenen Bibilo mbagenev yina ishima sha ci u ve yem sha ga yum. Ken inyom i 1915 man 1916 la, ior mbagenev mough ken inya hendan a nongo u Mbahenen Bibilo ne kpoghuloo, nahan kwagh ne tule tom u pasen kwagh la. Kwagh u hemban vihin yô, shighe u Anmgbian Russell kpe ken uwer u Oktoba 1916 la, mbagenev ken nongo ne mough lu hendan a u. Iorov unyiin ken anmgbianev utaankaruhar mba ve nengen sha Watch Tower Bible and Tract Society la venda ér Anmgbian Rutherford a de lu orhemen ve ga. Ve nôngo ér vea va a mpav hen atô u anmgbianev, kpa ken Agusutu 1917 la, ve due Betel. Mdugh ve la lu gbenda môm u i wanger nongo u Yehova yô! Shi Mbahenen Bibilo mbagenev hingir u cian ior. Nahan kpa, ve cii ve lumun ér Yesu a wanger ve, nahan ve sôr mbamlu vev. Sha nahan yô, Yesu nenge ve ér mba Mbakristu mba mimi mba ve lu uwua la, kpa a gema a venda mba ve senge ér mba Mbakristu cii, ka mba ve lu ken ucôôci mba Mbakristu mba sha tar cii mbara je la. (Mal. 3:5; 2 Tim. 2:19) Kwagh ne eren yô, lu nyi i dondo? Cii man se fa yô, de se hide se time sha injakwagh i ivor i dedoo man i bo la.

9, 10. (a) Ka nyi se time sha mi hegen sha kwagh u shighe u sunda laa? (b) Lu nyi i hii eren sha shighe u sunda laa?

⁹ Yesu kaa ér: “Sunda la yô, ka mkurtar.” (Mat. 13:39) Shighe u sunda la yange hii ken inyom i 1914. Se lu timen sha akaa a taan a Yesu tsengapasen ér a a er shighe la yô.

¹⁰ Kwagh u hiihii: u sangen ivor i bo la kera. Yesu kaa ér: “Sha shighe u sundan yô, me kaa a mbasundan mer: Vande sangen nen ivor i bo la kera man kange nen aile aile.” Nahan yange inyom i 1914 la been yô, mbatyomov hii u “sangen” Mbakristu mba ve lu er ivor i bo la sha u paven ve veren kposo a “ônov mba tartor” mba i shigh ve mkurem la.—Mat. 13:30, 38, 41.

11. Ka sha nyi i fe mkposo u Mbakristu mba mimi a mba ve senge ér mba Mbakristu la, zan zan nyiana?

¹¹ Er tom u sangen ivor i bo kera la lu zan hemen la, mkposo u iniongo i ihiar ne seer duen tseer tseer. (Mpa. 18:1, 4) Ken inyom i 1919 la, ikyav tese wang ér Zegebabilon yôhôr. Lu nyi i hemba tesen mkposo u Mbakristu mba mimi a mba ve senge ér ve mba Mbakristu la? Lu tom u pasen kwagh la. Mba ve lu hemen nongo u Mbahenen Bibilo la hii u ôron var var ér gba hange hange u hanma or nana er tom u pasen kwagh u Tartor la. Ikyav i tesen yô, antakerada u i gber ken inyom i 1919, u i yilan ér To Whom the Work Is Entrusted (“Mba I We Ve Tom la sha Ikyev La”), yange taver Mbakristu mba i shigh ve mkurem cii ishima ér ve pasen kwagh sha uya uya. Antakerada shon kaa ér: “Tom yô ngee tsô, kpa ka u Ter, nahan una na se agee se er u. Ne mba a ian i eren u.” Nahan ve er nena? Iyoukura i zwa buter, i ken inyom i 1922 la kaa ér hii shighe la zan zan yem ken hemen, Mbahenen Bibilo gema eren tom u pasen kwagh la kpoghuloo. Ica kera gba ga je maa tom u pasen kwagh sha uya uya la hingir kwagh u i fa Mbakristu mba mimi a mi yô, er nyian kpa i lu nahan.

12. Lu hanma shighe i hii u kohol nongo u mba ve lu uwua laa?

¹² Kwagh u sha uhar: u kohol uwua la. Yesu na mbatyomov nav zwa ér: “Kohol nen uwua, za ombom sha una.” (Mat. 13:30) Ken inyom i 1919 la je, i hii u kohol mba i shigh ve mkurem la ken nongo u Kristu u i wanger  u la. Mbakristu mba i shigh ve mkurem, mba vea lu uma shighe u mkurtar la yô, a mase kohol ve zum u a yem a ve sha, vea za hii u hemen sha Tartor la.—Dan. 7:18, 22, 27.

13. Mpase 18:7 wase se u kaven ér idyakwase shin Zegebabilon, u Mbakristu Mbaaiev kpa ve lu ker la mba nengen ayol a ve nyian nena?

¹³ Kwagh u sha utar: mliam kua anyi a yan. Mbatyomov vea kangen ivor i bo la aile aile vea been yô, nyi ia ere? Yesu ôr kwagh u una er mba ve lu nongo u ivor i bo la kaa ér: “Keregh la mliam maa lu kua anyi a yan.” (Mat. 13:42) Kwagh ne ngu eren hegenee? Ei. Nyian ne, Mbakristu Mbaaiev mba ve kpa ve lu ken idyakwase la, mba tan ave vanger kaan ér: “M tema tor je, m ngu kwasecôghol ga, ijungwen kpaa me nenge a mi ashe ga.” (Mpa. 18:7) Sha kpôô yô, Mbakristu Mbaaiev nenge ér ve hemba cii, mba henen ér ve “tema tor” sha nongo u mbahemenev mba patii je kpaa. Hegen yô, mba ve til sha ityough ki ivor i bo la mba tan ihyagh, mba vaan ga. Kpa ica a ga tsô kwagh a kôr a gema.

14. (a) Mbakristu mba mimi ga vea ‘ya anyi’ sha ci u nyi, man a lu hanma shighe? (b) Mkav u se hidi se zough a mi sha kwagh u i nger ken Mateu 13: 42 la zua sha kwagh u i nger ken Pasalmi 112:10 la nena? (Nenge ngeren u shin kpe la.)

¹⁴ Zum u a tim kwaghaôndo u aiegh kera cii sha shighe u zegecan la, mba ngise ve zaan un la vea yevese vea za ker ijiir i yeren kpa vea zua mi ga. (Luka 23:30; Mpa. 6:15-17) Maa vea kaven er gbenda môm u lu u waren mtim ga yô, vea vaa sha ishimanyian shi vea ‘ya anyi’ sha ishimavihin. Er Yesu tsengapasen ken kwaghôron na u profeti la nahan, vea “ta ave sha vanger” shighe u kwagh a tser ve la. *—Mat. 24:30; Mpa. 1:7.

15. Ka nyi ia va er ivor i bo la, man a lu hanma shighe?

¹⁵ Kwagh u sha unyiin: u haan ken igyamusu. A va er a ivor i bo i i kange i aile aile la nena? Mbatyomov “vea haa [i] ken igyamusu.” (Mat. 13:42) Inja na yô, a tim i kera vindi vindi. Nahan a va tim mba ngise ve lu ken kwaghaôndo u aiegh la sha shighe u masetyô u zegecan la, ka sha Armagedon je la.—Mal. 4:1.

16, 17. (a) Ka nyi Yesu a mase teren ken injakwagh na laa? (b) Se kure ikyaa ser mkur u kwagh shon ka ken hemen sha ci u nyi?

¹⁶ Kwagh u sha utaan: vea engem. Yesu kure kwaghôron u profeti na sha u kaa ér: “Shighe la mbaperapera vea engem er ka iyange nahan sha tartor u Ter ve.” (Mat. 13:43) Ka hanma ijiir kwagh ne una ere, man a lu hanma shighe? Mkaanem man ma a kure ken hemen. Yesu lu tsenganpasen kwagh u a lu eren shin tar hegen ne ga, lu pasen kwagh u una va er sha yô. * Nenge ase atôakaa ahar a a ne ve se kur ikyaa nahan yô.

¹⁷ Hiihii yô, se nenge sha mpin u ka  “hanma shighe” kwagh ne una er la. Yesu kaa ér: ‘Shighe la mbaperapera vea engem.’ Ishember i “shighe la” ngi ôron kwagh u Yesu vande teren la, inja na yô, ka u ‘haan ivor i bo la ken igyamusu’ je la. Kwagh ne una er sha shighe u masetyô u zegecan la. Sha nahan yô, gba u a lu hen shighe la mba i shigh ve mkurem la kpa vea “engem” ye. Kwagh u sha uhar yô, se nenge sha mpin u “ka hanma ijiir” kwagh ne una er la. Yesu kaa ér mbaperapera vea ‘engem sha Tartor.’ Inja i kwagh ne ér nyi? Hen shighe ne yô, i mase veren mbajighjigh mba i shigh ve mkurem, mba vea lu shin tar her shighe u zegecan una er sha iaven i hiihii a kar kera la ikyav sha atsul a ve, i bee kera ve. Maa a kohol ve cii a yem a ve sha, er kwaghôron u profeti u Yesu u sha kwagh u zegecan la a tese nahan. (Mat. 24:31) Ka shaala vea engem ‘sha tartor u Ter ve’ ye, shi ityav mbi Armagedon mbia been pohola yô, a saan ve iyol u lun kwasehe u Yesu ken “ivaa i zuan i Waniyôngo” la.—Mpa. 19:6-9.

18, 19. Aluer se kav injakwagh i Yesu ôr sha kwagh u ivor i dedoo man i bo la yô, a wase se sha igbenda i nyi?

¹⁸ Akaa a se tim sha mi wuee ken injakwagh ne la, wase u nena? Nenge ase igbenda itiar i kwagh ne a wase se yô. Hiihii yô, kwagh ne wase se se seer zuan a mkav. Injakwagh ne pase ityôkyaa injaa i i ne ve Yehova a ne iferkwagh ian yô. A ‘wa ishima a ikyav mbi iyughuv’ sha u una sôr “ikyav mbi i zungu mbi mhôônom,” mbi mbi lu nongo u uwua la yô. * (Rom. 9:22-24) Kwagh u sha uhar yô, injakwagh ne taver vangertiôr u se lu a mi la. Er mkur a lu zulum ne, mbaihyomov asev vea seer hendan kwagh a vese, “kpa vea hemba . . . Ga.” (Ôr Yeremia 1:19.) Yehova Ter wase u sha la una luun a vese “ayange yange” sha ikyev i Yesu man mbatyomov, vough er a kur nongo u uwua la anyom a a kar kpishi ne nahan.—Mat. 28:20.

¹⁹ Kwagh u sha utar yô, injakwagh ne wase se u fan mba ve lu nongo u uwua la. Mfe ne ngu hange hange sha ci u nyi? Saa se fa Mbakristu mba ve lu er uwua la ve, se zua a mlumun sha mpin ugen u Yesu yange pine shighe u lu ôron kwaghôron na u profeti u sha kwagh u ayange a masetyô la ye. A pine ér: “Ka an nan lu wanakiriki u jighjigh man u fan kwagh?” (Mat. 24:45) Ngeren mbauhar mba ve dondo ne vea na mlumun sha mpin la.