Unang Liham sa mga Taga-Corinto: Lumilitaw na ang ganitong mga pamagat ay hindi bahagi ng orihinal na teksto. Makikita sa mga sinaunang manuskrito na idinagdag lang ang mga pamagat nang maglaon para madaling matukoy ang mga liham. Ipinapakita ng papirong codex na tinatawag na P⁴⁶ na gumagamit noon ang mga eskriba ng pamagat para tukuyin ang mga aklat ng Bibliya. Ang codex na ito ang pinakamatandang natagpuang koleksiyon ng mga liham ni Pablo, na pinaniniwalaang mula pa noong mga 200 C.E. Mababasa rito ang siyam sa mga liham niya. Sa simula ng unang liham ni Pablo sa mga taga-Corinto, makikita sa codex na ito ang pamagat na Pros Ko·rinʹthi·ous A (“Para sa mga Taga-Corinto 1”). (Tingnan sa Media Gallery, “Unang Liham ni Pablo sa mga Taga-Corinto.”) May ganito ring pamagat ang iba pang sinaunang manuskrito, gaya ng Codex Vaticanus at Codex Sinaiticus ng ikaapat na siglo C.E. Sa mga manuskritong ito, lumitaw ang pamagat sa simula at sa katapusan ng liham.

Liham sa mga Taga-Efeso: Lumilitaw na ang ganitong mga pamagat ay hindi bahagi ng orihinal na teksto. Makikita sa mga sinaunang manuskrito na idinagdag lang ang mga pamagat nang maglaon para madaling matukoy ang mga aklat.—Tingnan ang study note sa 1Co Pamagat at Media Gallery, “Liham ni Pablo sa mga Taga-Efeso.”

apostol: Tingnan ang study note sa Ro 1:1.

mga banal: Tingnan ang study note sa Ro 1:7.

sa Efeso: Mababasa ang pananalitang ito sa sinaunang maaasahang mga manuskrito at sinaunang mga salin, pero hindi ito lumitaw sa lahat ng sinaunang manuskritong Griego. May ilan na hindi naniniwalang bahagi ito ng orihinal na teksto, at sinasabi nila na sa Laodicea ipinadala ni Pablo ang liham na ito. (Col 4:16) Pero hindi mababasa ang “para sa [o, “sa”] Laodicea” sa kahit anong manuskrito. Isa pa, sa lahat ng manuskritong Griego na wala ang pananalitang “sa Efeso” sa talatang ito, pinamagatan pa rin itong “Para sa mga Taga-Efeso.” Gayundin, tinatanggap ng mga manunulat noon na ang liham na ito ay para sa mga taga-Efeso. At Efeso lang ang lunsod na nabanggit sa kahit anong manuskrito ng liham na ito.

Efeso: Noong panahon ng Bibliya, ang lunsod na ito ay mayaman at sentro ng relihiyon at komersiyo sa kanlurang baybayin ng Asia Minor, katapat ng isla ng Samos. Ang Efeso ang kabisera ng Romanong lalawigan ng Asia.—Tingnan sa Glosari, Ap. B13, at Media Gallery, “Ang Teatro at Iba Pang Lugar sa Efeso.”

na kaisa ni: Lit., “kay.” Ang ekspresyong ito ay nagpapakita ng malapít na ugnayan, magandang samahan, at pagkakaisa. Sa liham ni Pablo sa mga taga-Efeso, maraming beses niyang binanggit na ang mga pinahirang Kristiyano ay “kaisa ni” Kristo Jesus, na nagdiriin ng mahalagang papel ni Kristo sa pagkakaroon ng pagkakaisa.—Bilang halimbawa, tingnan ang Efe 1:4, 11; 2:13, 21.

Sumainyo nawa ang walang-kapantay na kabaitan at kapayapaan: Tingnan ang study note sa Ro 1:7.

sa langit: Inilalarawan dito ni Pablo ang mga pinahirang Kristiyano na tumanggap ng “bawat uri ng espirituwal na pagpapala mula sa langit,” kahit na nandito pa sila sa lupa. Makikita sa konteksto na ‘inatasan’ sila ng Diyos bilang “tagapagmana” sa langit kasama ng kaniyang Anak at na binigyan Niya sila ng garantiya na tatanggap sila ng mana. (Efe 1:11, 13, 14) Kaya kahit nasa lupa pa sila, para silang binuhay, o itinaas, dahil sa natanggap nilang atas.—Efe 1:18-20; 2:4-7.

kaisa niya: Kaisa ni Kristo.—Efe 1:3; tingnan ang study note sa Efe 1:1.

maitatag ang sanlibutan: Tingnan ang study note sa Luc 11:50.

Pinili niya: O “Patiuna niyang itinalaga.” Patiunang nagdesisyon si Jehova na isang grupo ng mga tagasunod ni Kristo ang aampunin Niya at makakasama ni Jesus sa langit bilang tagapamahala. Patiuna niyang itinalaga ang grupo, hindi ang mga indibidwal. Makikita ang layuning ito ni Jehova sa hula sa Gen 3:15, na agad na binigkas ni Jehova matapos magkasala ni Adan.—Gal 3:16, 29; tingnan ang study note sa Ro 8:28.

Pinili niya tayo: Sa tekstong Griego, puwede ring idugtong ang ekspresyong ito sa naunang talata, kaya ang pangungusap na mabubuo ay “Dahil sa pag-ibig, [tal. 5] pinili niya tayo.”

para ampunin bilang mga anak niya: Tingnan ang study note sa Ro 8:15; Gal 4:5.

Ayon sa kasaganaan ng walang-kapantay na kabaitan ng Diyos: O “Ayon sa kayamanan ng di-sana-nararapat na kabaitan ng Diyos.” Mayamang lunsod ang Efeso, pero idiniin ni Pablo sa liham niya na ang pagiging tunay na mayaman—mayaman sa espirituwal—ay dahil sa walang-kapantay na kabaitan ng Diyos. (Efe 1:18; 2:7; 3:8) Ginamit ni Pablo nang 12 beses sa liham niya sa mga taga-Efeso ang terminong Griego na isinaling “walang-kapantay na kabaitan.” Nang makipagkita siya sa matatandang lalaki sa Efeso sa isang naunang pagkakataon, binanggit din niya ang napakagandang katangiang ito.—Gaw 20:17, 24, 32; tingnan ang study note sa Gaw 13:43 at Glosari, “Walang-kapantay na kabaitan.”

pantubos . . . para mapalaya tayo: Tingnan ang study note sa Mat 20:28; Ro 3:24 at Glosari, “Pantubos.”

sa pamamagitan ng dugo ng kaniyang anak: Sa pamamagitan ng dugo ni Jesu-Kristo. Kahit na ginamit sa ilang salin ang salitang “kamatayan,” makikita sa literal na saling “dugo” ang konsepto sa Bibliya ng pagbabayad-sala sa pamamagitan ng dugo. (Tingnan sa Glosari, “Pagbabayad-sala.”) Sa Araw ng Pagbabayad-Sala, may itinakdang mga hayop na inihahain. Dinadala ng mataas na saserdote ang ilang bahagi ng dugo ng mga ito sa Kabanal-banalan ng tabernakulo o templo at inihaharap ito sa Diyos. (Lev 16:2-19) Natupad kay Jesus ang isinasagisag ng Araw ng Pagbabayad-Sala, gaya ng ipinaliwanag ni Pablo sa liham niya sa mga Hebreo. (Heb 9:11-14, 24, 28; 10:11-14) Kung paanong dinadala ng mataas na saserdote ang inihaing dugo sa Kabanal-banalan sa Araw ng Pagbabayad-Sala, iniharap ni Jesus sa Diyos sa langit ang halaga ng dugo niya.

sagradong lihim ng kalooban niya: Maraming beses na binanggit ni Pablo ang terminong “sagradong lihim” sa liham niya sa mga taga-Efeso. Ang “sagradong lihim” ni Jehova ay nakasentro kay Jesu-Kristo. (Col 2:2; 4:3) Pero maraming bahagi ang sagradong lihim ng Diyos. Kasama rito ang pagkakakilanlan ni Jesus bilang ang ipinangakong supling, o Mesiyas, at ang papel niya sa layunin ng Diyos (Gen 3:15); ang isang gobyerno sa langit, ang Mesiyanikong Kaharian ng Diyos (Mat 13:11; Mar 4:11); ang kongregasyon ng pinahirang mga Kristiyano, na si Kristo ang ulo (Efe 5:32; Col 1:18; Apo 1:20); ang papel ng mga pinahirang makakasama ni Jesus sa Kaharian (Luc 22:29, 30); at ang pagpili sa mga pinahiran mula sa mga Judio at Gentil (Ro 11:25; Efe 3:3-6; Col 1:26, 27).—Tingnan ang study note sa Mat 13:11; 1Co 2:7.

administrasyon: O “pangangasiwa.” Ang salitang Griego na ginamit dito (oi·ko·no·miʹa) ay literal na nangangahulugang “pamamahala sa bahay” o “pangangasiwa sa isang sambahayan.” Hindi ito tumutukoy sa isang espesipikong gobyerno, kundi sa isang paraan ng pangangasiwa. Sa ganitong diwa rin ginamit ang terminong ito sa Efe 3:9. (Ihambing ang Luc 16:2; Efe 3:2; at Col 1:25, kung saan isinalin ang terminong ito na “responsibilidad.”) Ang “administrasyon” na ito ay hindi tumutukoy sa Mesiyanikong Kaharian ng Diyos. Ito ang paraan ng pangangasiwa ng Diyos sa pamilya niya sa buong uniberso. Pagsasama-samahin nito ang mga tagapamahala ng makalangit na Kaharian at tutuparin ang layunin ng Diyos na mapagkaisa ang lahat ng matatalinong nilalang, kaya magkakaroon sila ng mapayapang kaugnayan sa Diyos at magiging kaisa Niya sila sa pamamagitan ni Jesu-Kristo.

para matipon ang lahat ng bagay sa Kristo: May dalawang yugto ang pangangasiwang ito ng Diyos. Ang una ay ang pagtitipon sa mga bagay sa langit, na tumutukoy sa mga pinili para mamahalang kasama ni Kristo sa langit. (Ro 8:16, 17; Efe 1:11; 1Pe 1:4) Nagsimula ito noong Pentecostes 33 C.E. (Gaw 2:1-4) Ang ikalawa ay ang pagtitipon ng mga bagay . . . sa lupa, na tumutukoy sa mga mabubuhay sa paraisong lupa bilang mga sakop ng gobyerno sa langit.—Ju 10:16; Apo 7:9, 10; 21:3, 4.

pinili kami: O “patiuna kaming itinalaga.” Tingnan ang study note sa Efe 1:5.

tinatakan kayo: Noong panahon ng Bibliya, ginagamit ang pantatak bilang indikasyon ng pagmamay-ari, kasunduan, o pagiging tunay ng isang bagay. Sa kaso ng mga pinahirang Kristiyano, makasagisag silang tinatakan ng banal na espiritu ng Diyos sa pamamagitan ni Kristo para ipakita na pagmamay-ari sila ng Diyos at may pag-asa silang mabuhay sa langit.—Tingnan ang study note sa 2Co 1:22.

na garantiya: Tumutukoy sa “banal na espiritu,” o aktibong puwersa ng Diyos na binanggit sa naunang talata. Sa ilang manuskrito, isang panghalip na Griego na nasa anyong panlalaki ang ginamit dito, pero mas matibay ang mga patunay na wala itong kasarian. Kaayon ito ng pagtukoy sa espiritu ng Diyos sa ibang teksto sa Bibliya. Pinaniniwalaan ng ilang iskolar na pinalitan nang maglaon ng ilang eskriba ang panghalip na Griego at ginawa itong nasa anyong panlalaki para ipahiwatig na ang banal na espiritu ay isang persona.—Tingnan ang study note sa Mat 28:19; Ju 14:17.

garantiya ng tatanggapin nating: O “paunang bayad ng ating.” Ginamit dito ni Pablo ang isang termino sa batas (ar·ra·bonʹ) na madalas tumukoy sa paunang bayad na mas maliit kaysa sa kabuoang halaga. Ang lahat ng tatlong paglitaw ng salitang Griegong ito sa Kristiyanong Griegong Kasulatan ay tumutukoy sa pagpili ng Diyos sa mga pinahirang Kristiyano sa pamamagitan ng “ipinangakong banal na espiritu,” ang aktibong puwersa ng Diyos. (Efe 1:13, 14; 2Co 1:22; 5:5) Ang pagkilos na ito ng banal na espiritu ay gaya ng paunang bayad, o garantiya ng isang bagay na darating. Kumbinsido ang mga pinahirang Kristiyano sa kanilang pag-asa sa langit dahil sa garantiyang tinanggap nila. At lubusan nilang matatanggap ang gantimpala nila kapag nagkaroon na sila ng espiritung katawan na di-nasisira.—2Co 5:1-5.

mana: Tumutukoy sa mana sa langit ng mga Kristiyanong pinahiran ng banal na espiritu ng Diyos. Ang espiritu ang nagsisilbing “garantiya” ng tatanggapin nilang mana. (1Pe 1:4, 5) Para sa mga pinahirang Kristiyano, ang manang ito ay hindi lang tumutukoy sa pag-asang mabuhay sa langit. Sila ang “mga bagay sa langit” na titipunin sa ilalim ni Jesus bilang “mga tagapagmana ng Diyos” at “mga kasamang tagapagmana ni Kristo.” (Efe 1:10; Ro 8:16, 17) Ang pangunahing kahulugan ng pandiwang Griego para sa “manahin” ay ang pagtanggap ng mana dahil sa karapatan, kadalasan na dahil sa ugnayan ng tagapagmana sa nagpapamana, gaya ng isang anak na tumanggap ng mana mula sa kaniyang ama. (Gal 4:30) Pero dito, gaya ng karaniwang paggamit sa Kristiyanong Griegong Kasulatan, mas malawak ang kahulugan ng termino, at tumutukoy ito sa pagtanggap ng isang bagay bilang gantimpala mula sa Diyos.—Mat 19:29; 1Co 6:9.

pag-aari ng Diyos: Lit., “pag-aari.” Tumutukoy ito sa kongregasyon ng mga Kristiyano na pinahiran ng espiritu. (Gaw 20:28) Sa 1Pe 2:9, tinukoy ang mga Kristiyanong ito bilang “isang bayan na magiging pag-aari ng Diyos.”

isinisiwalat: Tingnan ang study note sa Ro 16:25.

Pinasinag niya ang liwanag sa inyong puso: Lit., “Pinagliwanag niya ang mata ng inyong puso.” Ang “mata ng . . . puso” ay tumutukoy sa makasagisag na paningin, o sa pang-unawa, ng isang tao. (Isa 44:18; Jer 5:21; Eze 12:2, 3; Mat 13:13-16) Sinasabi ni Pablo sa mga pinahirang Kristiyano na pinasikat ng Diyos ang liwanag sa kanila “para makita [nila] at malaman kung anong pag-asa ang ibinigay niya sa [kanila].” Dahil sa tinanggap nilang espirituwal na kaunawaan, kumbinsido silang tatanggap sila ng maluwalhating gantimpala, na pinagtibay ng pagbuhay-muli kay Jesus sa pamamagitan ng malakas na kapangyarihan ng Diyos.

sistemang ito: O “panahong ito.” Sa kontekstong ito, ang salitang Griego na ai·onʹ ay tumutukoy sa kasalukuyang masamang sistema. (Gal 1:4) Sinasabi ni Pablo na may darating na isa pang sistema, o panahon, kung kailan mamamahala ang isang gobyerno sa ilalim ng awtoridad ni Kristo.—Tingnan sa Glosari, “Sistema.”