Skip to content

Skip to table of contents

KAVEINGA TEFITO | KO E HĀ NE FAINGATAʻAʻIA MO PEKIA AI ʻA SĪSUÚ?

Naʻe Hoko Moʻoni Ia?

Naʻe Hoko Moʻoni Ia?

ʻI he faʻahitaʻu failau ʻo e 33 T.S., naʻe tāmateʻi ai ʻa Sīsū ʻo Nasaletí. Naʻe tukuakiʻi loi ia ki he feinga angatuʻu, pea haha anga-fakamamahi ia mo tutuki ki ha ʻakau. Naʻá ne pekia ʻi he langa mamahi fakaʻulia. Ka naʻe fokotuʻu hake ia ʻe he ʻOtuá ke moʻui, hili e ʻaho ʻe 40 naʻá ne foki hake ki hēvani.

Ko e fakamatala makehe ko ení ko e haʻu ia mei he Kōsipeli ʻe fā ʻo e Ngaahi Konga Tohi Tapu Faka-Kalisi Kalisitiané, naʻe ui ko e Fuakava Foʻou. Naʻe hoko moʻoni ʻa e ngaahi meʻa ko ení? Ko e fehuʻi mahuʻinga ia mo mafatukituki. Kapau naʻe ʻikai eni, ʻe taʻeʻaonga ʻa e tui ha Kalisitiane pea ko e ʻamanaki ki he moʻui taʻengata ʻi he Palataisí ʻe hoko ko ha misi pē. (1 Kolinitō 15:14) ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, kapau naʻe hoko moʻoni ʻa e ngaahi meʻa ko iá, ta ʻoku ʻi ai ha kahaʻu fakaofo maʻá e faʻahinga ʻo e tangatá, ʻa ia te ke lava ʻo kau ki ai. Ko ia ai, ko e ngaahi fakamatala ʻi he Kōsipelí naʻe moʻoni pe ko ha fananga?

FAKAHAAʻI NGAAHI MOʻONIʻI MEʻA

ʻI he ʻikai hangē ko e ngaahi fananga talatupuʻá, ko e ngaahi tohi ʻi he Kōsipelí ʻokú ne ʻomai tonu mātē fakamākukanga mo tokanga ki he ngaahi fakaikiikí. Ko e fakatātaá, ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi hingoa ʻo e ngaahi kolo moʻoni, ʻa ia ʻoku lava ke ke ʻaʻahi ki ai ʻi he ʻahó ni. ʻOku nau fakamatala ki he ngaahi kakai moʻoni, ʻa ia kuo fakamoʻoniʻi ia ʻe he kau faihisitōlia ʻo e māmaní.—Luke 3:1, 2, 23.

Ko Sīsū tonu naʻe lave ki ai ʻa e kau faʻu-tohi ʻo e māmaní ʻi he senituli hono ʻuluakí mo e uá. a Ko e founga ʻene pekiá hangē ko ia naʻe fakamatalaʻi ʻe he ngaahi Kōsipelí naʻe fehoanaki ia mo e ngaahi founga fakahoko tautea ʻo e kau Loma ʻi he taimi ko iá. ʻIkai ngata aí, naʻe hoko moʻoni ʻa e ngaahi meʻa ʻi he taimi ko iá ʻi he founga moʻoni mo totonu—naʻa mo hono fakamatalaʻi ʻikai lelei ʻa e niʻihi ʻo e kau ākonga ʻa Sīsuú. (Mātiu 26:56; Luke 22:24-26; Sione 18:10, 11) Ko e kotoa ʻo e ngaahi meʻa ko ení ʻoku fakahaaʻi mālohi ai ko e kau hiki-tohi ʻo e Kōsipelí naʻa nau faitotonu pea tonu ʻenau hiki-tohi fekauʻaki mo Sīsuú.

FĒFĒ TOETUʻU ʻA SĪSUÚ?

ʻI he anga-maheni hono ʻiloʻi naʻe moʻui pea pekia ʻa Sīsuú, ʻe fehuʻia ʻe he niʻihi ʻene toetuʻú. Naʻa mo ʻene kau ʻapositoló naʻe ʻikai ke nau tui ʻi he ʻuluaki ongoongo ʻo ʻene toetuʻú. (Luke 24:11) Kae kehe, naʻe mole atu ʻenau veiveiuá, ʻi he taimi naʻa nau sio ai mo e kau ākonga kehé ki he toetuʻu ʻa Sīsuú ʻi ha taimi ʻe taha. Ko e moʻoni, ʻi ha taimi ʻe taha, naʻe ʻi ai ʻa e kau fakamoʻoni sio tonu ʻe toko 500 tupu.—1 Kolinitō 15:6.

ʻI he fakatuʻutāmaki hono puke mo tāmateʻi ʻo Sīsuú, naʻe talaki loto-toʻa ʻe he kau ākongá ʻene toetuʻú ki he tokotaha kotoa​—naʻa mo e faʻahinga tonu naʻa nau fakapoongi iá. (Ngāue 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) ʻE tokolahi ha kau ākonga ʻe loto-toʻa kapau naʻe ʻikai ke nau fakapapauʻi naʻe toetuʻu moʻoni ʻa Sīsū? Ko e moʻoni, ko e moʻoniʻi meʻa ʻo e toetuʻu ʻa Sīsuú ko ha mālohi ia ʻokú ne ueʻi ʻa e kau Kalisitiane ʻi he kuohilí mo e taimí ni fakatouʻosi.

Ko e ngaahi fakamatala ʻi he Kōsipelí ki he pekia mo e toetuʻu ʻa Sīsuú ʻoku ʻi ai kotoa ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻo e moʻoni mo e lēkooti fakahisitōlia. Ko hono lau fakalelei iá te ne fakatuipauʻi ai koe ko e ngaahi meʻa ko ení naʻe hoko moʻoni. ʻE toe mālohi ange hoʻo tuipaú ʻi hoʻo mahinoʻi ʻa e ʻuhinga naʻe hoko ai ʻa e ngaahi meʻá. ʻE fakamatalaʻi eni he kupu hono hokó.

a Ko Tasitusi, naʻe fanauʻi ʻi he 55 T.S. nai, naʻá ne tohi ko e “Kilisitō, naʻe haʻu mei ai ʻa e hingoa [kau Kalisitiane] naʻá ne fuesia ha tautea lahi fakaʻulia lolotonga ʻa e pule ʻa Taipilioó, ʻi he nima ʻo e taha ʻo hotau kau fakafofonga ko Ponitō Pailató.” Naʻe toe lave kia Sīsū ʻa Suitoniasi (ʻuluaki senituli); ko e faihisitōlia ko Siosifasi (ʻuluaki senituli); mo Pilini ko e Siʻi, kōvana ʻo Pitiniá (kamataʻanga senituli hono uá).