KASWIRI munyaki zina laki Alan S. Duthie wakulemba buku la mutu wakuti Bible Translations and How to Choose Between Them. Mu buku lenili, iyu wangukamba kuti: “Asani tigomezga kuti Bayibolu ndi mazu ngaku Chiuta ngo wakupaska ŵanthu, vilongo kuti Chiuta wakambiskana nasi. . . . Asani mutanja ukongwa kupemphera, ndikuti [Bayibolu] likhumbika kufwatulika mu chineneru cho ŵanthu alongoro mazuŵa nganu.”

Ŵanthu wo atanja Mazu Ngaku Chiuta akoliyana nayu ukongwa fundu yeniyi. Yiwu agomezga ndi mtima wosi kuti “Malemba ngosi ngakukambirika ndi Chiuta ndipu ngatovya pakusambiza, pakuchenya, pakunyoloska vinthu ndipuso pakulunguchizga mu urunji.” (2 Timote 3:16) Bayibolu ndi buku lakali ŵaka cha. Kweni ‘ndamoyu ndipuso ndanthazi’ ndipu litovya ŵanthu kumalisa masuzgu ngo akumana nangu zuŵa lelosi. (Aheberi 4:12) Kuti buku lakupaturika lenili ŵanthu alivwisi ndi kuligwiriskiya ntchitu, likhumbika kufwatulika mu chineneru cho ŵanthu alongoro mazuŵa nganu. Chinanga ndi Bayibolu lo liziŵika kuti Chipanganu Chasonu lingulembeka mu Chigiriki chakusuzga cha cho ŵanthu akusambira ukongwa nge Plato agwiriskiyanga ntchitu. Kweni lingulembeka mu Chigiriki chipusu cho ŵanthu anandi alongoronga. Chigiriki chenichi chadanikanga kuti Koine. Kukamba uneneska, Bayibolu lingulembeka munthowa yakuti munthu weyosi wangasuzgikanga cha kuliŵerenga ndipuso kulivwisa.

Mwaviyo, mu vyaka va pambula kuswera, ŵanthu angwamba kufwatuliya Bayibolu mu vineneru vakupambanapambana. Venivi vawovya ukongwa. Ndipu vachitiska kuti ŵanthu anandi asanirikengi ndi Bayibolu. Chinanga kuti ve viyo, Mabayibolu ngenanga atingafwatuliya mwauneneska cha kweniso ngavwika umampha cha, chifukwa alembamu vo yiwu agomezga. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanthu anyaki alemba vinthu vakupambana ndi vo Bayibolu lisambiza pa nkhani ya vo vichitika asani munthu wafwa ndipuso atuzgamu zina laku Chiuta wauneneska.

Ŵanthu wo atanja Mazu Ngaku Chiuta angukondwa ukongwa chifukwa chakutuzgika kwa Bayibolu la Charu Chifya la Malemba nga Chigiriki Ngachikhristu mu Chitonga (Malawi). Akaboni aku Yehova angupharazga kutuzgika kwa Bayibolu lenili pa 6 October, 2017. Ŵanthu wo angufwatuliya Bayibolu lenili akulembamu vo yiwu agomezga cha. Mwaviyo, Bayibolu ili likufwatulika mwauneneska ukongwa ndipuso litovya kuti ŵanthu wo alongoro Chitonga avwisengi umampha vo Bayibolu lisambiza kuphara kali. Panyaki mungajifumba kuti, kumbi mbayani wo angufwatuliya Bayibolu lenili?

Chinanga kuti Bayibolu la Charu Chifya la Malemba nga Chigiriki Ngachikhristu lingaja lachilendu ku ŵanthu wo alongoro Chitonga, kweni Bayibolu lenili lingutuwa mu 1950 mu Chingelezi. Pa nyengu iyi, Bayibolu la Chingelezi lenili lingutuzgika ndi wupu wa Watch Tower Bible and Tract Society wo ukwamba kali kutuzga Mabayibolu. Chigongwi cha Alinda cha Chingelezi cha September 15, 1950 chingukamba kuti: “Ŵanthu wo afwatuliya Bayibolu akhumba cha . . . kuti ŵanthu aziŵengi kuti yiwu ndiwu afwatuliya Bayibolu. Kweniso yiwu akhumba cha kuti mazina ngawu ngalembekengi m’mabuku pa nyengu yo ŵeche ndi umoyu pamwenga asani ŵafwa. Chilatu cha Bayibolu ili nkhukhumba kukankhuska zina laku Chiuta waneneska.”

Baibulo la Dziko Latsopano la Malemba Opatulika la Chingelezi losi la mphumphu, lingutuzgika mu 1961. Chifukwa chakuti mazina nga ŵanthu wo angufwatuliya Bayibolu ili ngaziŵika cha mpaka sonu, viwoneke limu kuti yiwu ŵenga ndi chilatu chamampha pakugwira ntchitu yeniyi kweniso ŵenga akujipereka ukongwa. Mazu ngakwamba mu Baibulo la Dziko Latsopano la Malemba Opatulika lakunozgeka so, lo lingutuzgika mu 2013, ngakamba kuti: “Chifukwa chakuwona kuti uthenga wa mu Bayibolu ngwakuzirwa ukongwa, tinguŵanaŵana kuti tilinozgi so. Pa nyengu yo talinozganga so tinguyesesa kutumbika ukongwa uthenga wa mu Bayibolu. Tiziŵa kuti te ndi udindu ukulu ukongwa wakufwatuliya uthenga wenuwu mwauneneska. . . . Chilatu chidu ntchakuti tifwatuliyi Bayibolu lo le ndi uthenga wauneneska, lakuvwika umampha kweniso lambula kusuzga kuliŵerenga.”

Kumbi ŵanthu wo angufwatuliya Baibulo la Dziko Latsopano la Malemba Opatulika ŵenga akwenere kugwira ntchitu yeniyi? Akaswiri anyaki angukoliyana nayu cha ntchitu yeniyi. Yiwu angukamba kuti kwambula kuziŵa mazina ndipuso masambiru nga ŵanthu wo angufwatuliya, tingaliŵerenga cha Bayibolu laviyo chifukwa tingawona nge kuti achitanga saza waka pakulifwatuliya. Kweni ndi ŵanthu wosi cha wo aŵanaŵananga viyo. Alan S. Duthie wangulemba kuti: “Asani tingaziŵa ŵanthu wo angufwatuliya Bayibolu pamwenga ŵanthu wo angulituzga, kumbi ndivu vingatiwovya kuziŵa kuti Bayibolu lo likufwatulika umampha pamwenga cha? Awa. Palivi chifukwa chakuleke kuŵerenga Bayibolu kuti tiziŵi mo akulifwatuliya.” *

Pasonu panu, Baibulo la Dziko Latsopano losi lamphumphu pamwenga chigaŵa chaki lafwatulika mu vineneru 162. Ndipu Mabayibolu 223,567,921 ngasindikizika pacharu chosi chapasi. Kumbi ŵanthu anandi asaniyanji asani aŵerenga Bayibolu lenili?

Yesu wangusambiza akusambira ŵaki kuti apempherengi kuti: “Awusefwi akuchanya, zina linu lipaturiki.” (Mateyu 6:9) Kweni mu mabayibolu nganandi akutuzgamu zina laku Chiuta. Yiwu akulembamu waka mazina ngaki ngaudindu nge lakuti “Chiuta” pamwenga “Ambuya.” Kweni ndimu venge cha achilemba Bayibolu pakwamba. Mu Malemba nga Chiheberi, zina laku Chiuta lakuti Yehova lingulembeka maulendu pafufupi 7,000. (Chituwa 3:15; Sumu 83:18) Pati pajumpha vyaka, Ayuda angwamba kuchita mantha kugwiriskiya ntchitu zina laku Chiuta. Mwaviyo, yiwu anguleka kuligwiriskiya ntchitu. Akutumika aku Yesu ŵati ŵafwa, mpingu wachikhristu nawu ungwamba kopa kugwiriskiya ntchitu zina laku Chiuta. (Machitidu 20:29, 30; 1 Timote 4:1) Ŵanthu wo akopanga vigaŵa va Malemba nga Chigiriki angwamba kutuzgamu zina laku Chiuta lakuti Yehova, ndipu aŵikangamu zina la Chigiriki lakuti Kyʹri·os lo ling’anamuwa “Ambuya” ndi lakuti The·osʹ lo ling’anamuwa “Chiuta.”

Komiti yo yingufwatuliya Baibulo la Dziko Latsopano yinguchita chiganga kuweziyamu zina lakuti Yehova mu Malemba nga Chigiriki Ngachikhristu (“Chipanganu Chasonu”), m’malu ngakukwana 237. Ŵanthu wo angufwatuliya Bayibolu lenili angukhumba ŵaka ŵija cha kuweziyamu zina lenili, kweni anguchita ivi chifukwa angufufuza mwakukwana. Mwakuyeruzgiyapu, lemba la Luka 4:18 likuko mazu nga pa lemba la Yesaya 61:1. Mu Malemba nga Chiheberi ngakwamba, zina lakuti Yehova lilipu pa lemba la Yesaya 61:1. * Mwaviyo, mu Baibulo la Dziko Latsopano lemba la Luka 4:18 akulifwatuliya kuti: “Mzimu waku Yehova we paku ini, chifukwa iyu wandisankha kuti ndipharazgi uthenga wamampha kwa akavu.”

Bayibolu lenili lititiwovya kuziŵa kuti Yehova Chiuta ndi Mwana waki wapade, Yesu Khristu mbakupambana. Mwakuyeruzgiyapu, mabayibolu nganandi ngakufwatuliya lemba la Mateyu 22:44 kuti: “Ambuya anguti kwa Ambuya ŵangu.” (American Standard Version) Kweni yapa paziŵika cha kuti ndiyani yo wakamba ndipu wakamba ndiyani. Vesi lenili liko mazu ngo nge pa Sumu 110:1, po pe zina laku Chiuta mu Malemba Ngachiheberi ngakwambiriya. Mwaviyo, mu Baibulo la Dziko Latsopano akufwatuliya lemba la Mateyu 22:44 kuti: “Yehova wangukambiya Ambuya kuti.” Kumbi nkhwakukhumbika kuziŵa kupambana pakati paku Yehova Chiuta ndi Mwana waki? (Mariko 13:32; Yohane 8:17, 18; 14:28) Hinya, chifukwa kungaziwovya kuti ŵanthu azitaskiki. Lemba la Machitidu 2:21 likamba kuti: “Weyosi yo wadaniya pa zina laku Yehova wazamutaskika.”

Mu Baibulo la Dziko Latsopano mwe vinthu vinyaki vo vichitiska kuti lipambanengi ndi mabayibolu nganyaki. Bayibolu ili lingufwatulika kutuliya ku mpukutu wakuziŵika umampha wa Chigiriki wa Westcott and Hort wo anguwufufuza umampha. Chinanga kuti angugwiriskiya ntchitu ukongwa mpukutu wenuwu, kweni yiwu awonanga so mumipukutu yinyaki yakwambiriya nge wo ukulembeka ndi Nestle ndipuso Aland kweniso mpukutu wa United Bible Societies. Achifwatuliya, angufufuza mwakuphwere ukongwa kuti afwatuliyi Malemba nga Chigiriki mwauneneska, mu mazu ngambula kusuzga kuvwa, kweniso mu chineneru cho ŵanthu alongoro mazuŵa nganu. Venivi vititiwovya kuti tivwisengi umampha mo angulembe Bayibolu lakwambiriya kweniso kuti tiziŵengi vinthu vo kali talekanga kuviziŵa.

Wo angufwatuliya Baibulo la Dziko Latsopano anguyesesa kufwatuliya maverebu nga Chigiriki mo ngaliri. Mu vineneru vinandi va mazuŵa nganu, maverebu ngapambana asani akhumba kukonkhoska vinthu vo vinguchitika kali, vo vichitika sonu pamwenga vo vazamuchitika kunthazi. Maverebu nga Chigiriki ngalongo so nyengu yo chinthu chichitikiya. Mwakuyeruzgiyapu, ngalongo asani chinthu chichitikengi kwa nyengu yimanavi waka, chaleka kuchitika pamwenga chechekuchitika. Aŵanaŵaniyani vo Yesu wangukamba pa lemba la Mateyu 6:33. Mazu nga Chigiriki ngo akungafwatuliya kuti “kupenja” ngang’anamuwa kuti chinthu chechekuchitika. Mwaviyo, vo Yesu wang’anamuwanga pa lemba lenili vikufwatulika kuti: “Lutirizgani kupenja dankha Ufumu ndi urunji waki, ndipu vinthu vinyaki vosi venivi visazgikiyengeku kwaku yimwi.” Mwakuyanana waka, lemba la Mateyu 7:7 likufwatulika kuti: “Lutirizgani kupempha ndipu mupaskikengi; lutirizgani kupenja ndipu musaniyengi; lutirizgani kugong’oska ndipu kukujulikiyeningi.”​—Aroma 1:32; 6:2; Agalatiya 5:15.

Kutuzgika kwa Bayibolu la Malemba nga Chigiriki Ngachikhristu mu Chitonga (Malawi) nkhwamba waka. Panozgeka kuti Bayibolu losi lamphumphu lifwatuliki. Kumbi ŵanthu atenere kugomezga kuti Bayibolu la Chitonga nalu liŵengi launeneska kweniso lakuvwika umampha nge mo liliri la Chingelezi?

Hinya. Tikamba viyo chifukwa chakuti Wupu Wakulongozga wa Akaboni aku Yehova ndiwu uwonere ntchitu yakufwatuliya. Wupu wenuwu ukusankha mwazeru kuti ntchitu yakufwatuliya Bayibolu mu vineneru vinyaki yingagwirikanga ndi munthu yumoza cha, kweni ndi kagulu ka ŵanthu amanavi. Mwaviyo, mu vyaru vinandi mungupangika timagulu ta ŵanthu kuti afwatuliyengi Bayibolu. Ku likulu la Akaboni aku Yehova akujalikisa dipatimenti yinyaki yo yidanika kuti Translation Services. Dipatimenti yeniyi yitovya akufwatuliya pa masuzgu ngo akumana nangu pa ntchitu yawu, yimuka mafumbu ngo ŵanthu wo afwatuliya Bayibolu afumba kweniso yitovya kuti vineneru vosi vifwatuliyengi Baibulo la Dziko Latsopano mwakuyanana. Akupanga so pulogilamu ya pakompyuta yo yidanika kuti Watchtower Translation System kuti awovyi ŵanthu wo afwatuliya Bayibolu. Chinanga kuti ve viyo, akufwatuliya akhumbika mbwenu kuchita phamphu kuti agwiri ntchitu yeniyi. Kweni kugwiriskiya ntchitu kompyuta kutovya akufwatuliya kuti angasuzgikanga ukongwa cha asani afwatuliya Baibulo la Dziko Latsopano kuti lije lakulondo kweniso lakuvwika umampha nge mo liliri la Chingelezi. Chenichi ndichu chilatu chikulu ukongwa cho yiwu ŵenachu. Pulogilamu ya pakompyuta yeniyi yilongo mo Bayibolu la Chingelezi likufwatuliya mazu nga Chiheberi ndipuso nga Chigiriki. Venivi vitovya ukongwa wo afwatuliya kuti asankhengi mazu ngakwenere mu chineneru chawu.

Mabayibolu ngo ngatuzgika ndingu ngalongo kuti vo Wupu Wakulongozga wa Akaboni aku Yehova ukujalikisa vitenda umampha ukongwa. Titikupemphani kuti muŵerengi Bayibolu la Charu Chifya la Malemba nga Chigiriki Ngachikhristu. Kuti musaniyi Bayibolu lenili fumbani Akaboni aku Yehova pamwenga pangani dawunilodi pa Webusayiti yidu ya www.dan124.com/tog. Mukondwengi so ndi vinthu ivi vo visanirika mu Bayibolu lenili: livwika umampha, ndambula kusuzga kuŵerenga, kukwamba kwa buku lelosi kwe ka mutu kakuti, nkhani zo ze mubuku ili. Kamutu kenaka katovya kuti munthu waziŵi nkhani zo ze mu buku lo kweniso katovya kuti musaniyengi mwaliŵi mavesi ngo mutingaziŵa. Bayibolu ili likunozgeka kuti tiliŵerengiyengi pamoza ndi kabuku ka mutu wakuti Kabuku Kakusambiriya Mazu Ngaku Chiuta. Kabuku kenaka ke ndi mapu kweniso nkhani zakunozga zo ze kukumaliya kwa Baibulo la Dziko Latsopano. Kuphara vosi, Bayibolu ili likufwatulika mwauneneska mu chineneru cho ŵanthu alongoro mazuŵa nganu. Asani muŵerenga Bayibolu lenili, mukayikengi cha kuti ndi mazu nadi ngaku Chiuta.