Julani

Lutani pa vo ve mukati

MUTU 5

“Ukawoni Vinthu Viheni, Vinthu Vakuseruska vo Achita”

“Ukawoni Vinthu Viheni, Vinthu Vakuseruska vo Achita”

EZEKIYELI 8:9

FUNDU YIKULU: Ayuda ampatuku anguleka kusopa kwauneneska kweniso achitanga mijalidu yiheni

1-3. Kumbi ndi vinthu wuli vo Yehova wakhumbanga kuti Ezekiyeli wakawoni ku Yerusalemu, nanga ntchifukwa wuli? (Wonani chithuzi cho che pa Chigaŵa 2.)

MCHIMI Ezekiyeli waliziŵanga umampha Dangu laku Mozesi chifukwa chakuti wenga mwana wa wasembi. Mwaviyo iyu wayiziŵanga umampha nyumba yakusopiyamu yo yenga ku Yerusalemu kweniso vo ŵanthu akhumbikanga kuchita pakusopa Yehova mu nthowa ya uneneska panyumba yeniyi. (Ezeki. 1:3; Mala. 2:7) Kweni vo vachitikanga panyumba yakusopiyamu yaku Yehova mu 612 B.C.E., vatingi viŵaziziswengi ukongwa Ayuda akugomezgeka kusazgapu Ezekiyeli.

2 Yehova wakhumbanga kuti Ezekiyeli wakawoni vinthu viheni vo vachitikanga panyumba yakusopiyamu. Pavuli paki vo wawona wakakambiyi “ŵara a ku Yuda” wo wenga nawu limoza ku ukapolu, wo anguwungana munyumba yaki. (Ŵerengani Ezekiyeli 8:1-4; Ezeki. 11:24, 25; 20:1-3) Mwakugwiriskiya ntchitu mzimu wakupaturika, Yehova wangusamisa Ezekiyeli (muchiwona) kutuwa kunyumba yaki yo yenga ku Telu-abibu pafupi ndi msinji wa Kebara ku Babiloni, mtunda wa makilomita mahandiredi nganandi kuzambwi kwa Yerusalemu. Yehova wangumika mchimi mwenuyu munyumba yakusopiyamu pageti la kunkhondi la balaza la mukati. Yehova wangwambiya penapa kumulongo chiwona cha vo vachitikanga munyumba yakusopiyamu.

3 Pa nyengu iyi, Ezekiyeli wanguwona vinthu vinayi vo vingulongo kuti kusopa kwauneneska kungutimbanyizgika ukongwa ku Yerusalemu. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguchitika kuti kusopa kwauneneska kutimbanyizgiki? Nanga isi tisambiranjipu pa chiwona chenichi? Tiyeni tiwoni vo Ezekiyeli wanguwona. Kweni chakwamba, tiyeni tikambiskani vo Yehova wakhumba kuti ŵanthu wo atimusopa achitengi.

“Ini . . Ndini Chiuta Yo Wakhumba Kuti Ŵanthu Ajiperekengi Kwaku Ini Pe”

4. Kumbi Yehova wakhumba kuti ŵanthu wo atimusopa achitengenji?

4 Vyaka pafufupi 900 Ezekiyeli wechendaweku, Yehova wangukambiya limu vo wakhumba kuti ŵanthu wo atimusopa achitengi. Pa Marangu 10 ngo Yehova wangupaska Ayisirayeli, dangu lachiŵi lenga lakuti: * “Ini Yehova Chiuta waku, ndini Chiuta yo wakhumba kuti ŵanthu ajiperekengi kwaku ini pe.” (Eki. 20:5) Mazu ngakuti “ŵanthu ajiperekengi kwaku ini pe,” ngalongo kuti Yehova wakhumba cha kuti ŵanthu asopengi achiuta anyaki. Nge mo tinguwone mu Mutu 2, chinthu chakwamba chakukhumbika pa kusopa kwauneneska, ntchakuti titenere kusopa Yehova pe. Ŵanthu wo atimusopa atenere kumuŵika pamalu ngakwamba pa umoyu wawu. (Eki. 20:3) Tingakamba kuti Yehova wakhumba kuti ŵanthu wo atimusopa angasazganga cha kusopa kwauneneska ndi kusopa kwaboza. Mu 1513 B.C.E., Ayisirayeli anguzomera kuchita phanganu la Dangu ndi Yehova. Pakuti anguchita phanganu lenili, yiwu anguzomera kuti ajiperekengi kwaku Yehova pe. (Eki. 24:3-8) Yehova wasunga mapanganu ngaki, ndipu wakhumba kuti ŵanthu wo wachita nawu phanganu nawu ajengi akugomezgeka.—Doto. 7:9, 10; 2 Samu. 22:26.

5, 6. Ntchifukwa wuli penga pakwenere kuti Ayisirayeli ajiperekengi kwaku Yehova pe?

5 Kumbi penga pakwenere kuti Yehova wakambi kuti Ayisirayeli ajiperekengi kwaku iyu pe? Hinya! Iyu ndi Chiuta Wanthazizosi, Fumu Yachilengedu Chosi, kweniso ndiyu Chisimi cha umoyu ndipuso ndiyu watitipaska vosi vo tikhumbika kuti tije ndi umoyu. (Salimo 36:9; Machi. 17:28) Yehova wenga so Mtaski wa Ayisirayeli. Pa nyengu yo waŵapaskanga Marangu 10 wanguŵakumbusa kuti: “Ini ndini Yehova Chiuta waku yo wakukutuzga mucharu cha Ijipiti, munyumba ya ukapolu.” (Eki. 20:2) Mwaviyo, penga nadi pakwenere kuti Ayisirayeli asopengi Yehova pe.

6 Yehova wasintha cha. (Mala. 3:6) Nyengu zosi iyu wakhumba kuti ŵanthu ajiperekengi kwaku iyu pe.Ŵanaŵaniyani mo iyu wanguvwiya wati wawona vinthu vinayi vakuseruska vo wangulongo Ezekiyeli muchiwona.

Chinthu Chakwamba: Chikozgu cha Sanji

7.(a) Kumbi Ayuda ampatuku achitanganji pageti la kunkhondi kwa nyumba yakusopiyamu, nanga Yehova wanguchita wuli chifukwa cha venivi? (Wonani chithuzi cho che pachanya.) (b) Ntchifukwa wuli Yehova wanguchita sanji? (Wonani mazu ngamumphata.)

7 Ŵerengani Ezekiyeli 8:5, 6. Ezekiyeli watenere kuti wanguzizwa ukongwa! Pageti la kunkhondi kwa nyumba yakusopiyamu, iyu wanguwona Ayuda ampatuku wo asopanga chikozgu pamwenga kuti ngoza. Chikozgu chenichi chitenere kuti lenga polu lakupaturika lo lamiyanga Ashera, chiuta munthukazi yo Akanani amuwonanga kuti ndi muwolu waku Bala. Kwali chenga chikozgu wuli, kweni Ayisirayeli wo asopanga ngoza mwenuyu anguswa phanganu lo anguchita ndi Yehova. Chifukwa chakuti angujipereka kwa angoza mumalu mwa kujipereka kwaku Yehova pe, yiwu anguchitiska kuti Yehova wachiti sanji, kweniso waŵakwiyiyi. * (Doto. 32:16; Ezeki. 5:13) Aŵanaŵaniyani fundu iyi: Kwa vyaka vakujumpha 400, Yehova wenga panyumba yakusopiyamu yo yenga yakupaturika. (1 Mafu. 8:10-13) Kweni chifukwa chakuti pa nyengu iyi Ayisirayeli anguza ndi ngoza panyumba yakusopiyamu chayipu, yiwu anguchitiska kuti Yehova waje “kutali ndi malu [ngaki] ngakupaturika.”

8. Kumbi tisambiranji pa chiwona chaku Ezekiyeli cha chikozgu cha sanji?

8 Kumbi tisambiranji pa chiwona chaku Ezekiyeli cha chikozgu cha sanji? Ayuda ampatuku atitikumbusa matchalitchi ngachikhristu mazuŵa nganu. Mumatchalitchi ngenanga, ŵanthu asopa angoza, ndipu venivi vichitiska kuti kujipereka kwawu kwaku Chiuta kuje kwaŵaka. Pakuti Yehova wasintha cha, tikayika cha kuti matchalitchi ngenanga ngo ngayanana ndi Ayuda ampatuku ngakwiyisa Yehova. (Yako. 1:17) Kukamba uneneska, Yehova we kutali ukongwa ndi matchalitchi ngenanga!

9, 10. Kumbi nkhani ya ŵanthu wo asopanga angoza panyumba yakusopiyamu yitititcheŵeskanji?

9 Kumbi nkhani ya ŵanthu wo asopanga angoza panyumba yakusopiyamu yitititcheŵeskanji? Kuti tijipereki kwaku Yehova pe, titenere ‘kuthaŵa kusopa angoza.’ (1 Akori. 10:14) Tingaŵanaŵana kuti, ‘Ini pe ndingagwiriskiya ntchitu vikozgu cha pakusopa Yehova!’ Kweni kusopa angoza kuchitika mu nthowa zakupambanapambana, nyengu zinyaki mwakuwoneke, nyengu zinyaki cha. Buku linyaki likonkhoska kuti: “Ŵanthu anyaki awona kuti mazu ngakuti kusopa angoza, ngamiya kwanja ukongwa vinthu nge katundu, chuma, mazaza kweniso vinthu vinyaki vo titiviyanja ukongwa kuluska Chiuta.” Mwaviyo, kusopa angoza kusazgapu kwanja ukongwa katundu, ndalama, kugonana, vakukondwesa, pamwenga chinthu chechosi cho titichiŵika pakwamba pa umoyu widu kuluska kujipereka kwaku Yehova pe. (Mate. 6:19-21, 24; Aefe. 5:5; Ako. 3:5) Titenere kujivikiliya ku mtundu wewosi wakusopa angoza, chifukwa Yehova wakhumba kuti tisopengi iyu pe ndi mtima widu wosi!—1 Yoha. 5:21.

10 Pakwamba, Yehova wangulongo Ezekiyeli “vinthu viheni kweniso vakuseruska” vo ŵanthu achitanga. Kweni Yehova wangukambiya mteŵeti waki wakugomezgeka kuti: “Uwonengi vinthu vakuseruska vo viheni ukongwa kuluska venivi.” Kumbi ntchinthu wuli cho chenga chiheni ukongwa kuluska kusopa chikozgu cha sanji panyumba yakusopiyamu?

Chinthu Chachiŵi: Ŵara 70 Apereka Sembi za Vakununkhira kwa Achiuta Aboza

11. Kumbi Ezekiyeli wanguwonanji wati wasere mubalaza lamukati la nyumba yakusopiyamu pafupi ndi guŵa la sembi?

11 Ŵerengani Ezekiyeli 8:7-12. Wati watoro chimati, ndi kusere mubalaza lamukati pafupi ndi guŵa la sembi la munyumba yakusopiyamu, Ezekiyeli wanguwona vikozgu va “vinyama vakuseruska kweniso angoza wosi akuseruska.” * Vikozgu venivi vingujobeka muchimati ndipu vamiyanga achiuta aboza. Kweni vo Ezekiyeli wanguwona pavuli paki, vingumutimbanyizga ukongwa. Iyu wanguwona “ŵara 70 a nyumba yaku Isirayeli” wo anguma “mu mdima” ndipu aperekanga sembi za vakununkhira kwa achiuta aboza. Mu Dangu, sembi za vakununkhira zamiyanga mapempheru ngakuzomerezeka nga ateŵeti akugomezgeka. (Salimo 141:2) Kweni sembi za vakununkhira zo ŵara 70 ŵenaŵa aperekanga kwa achiuta aboza, zenga zakununkha ukongwa kwaku Yehova. Mapempheru ngawu ngenga nge fungu liheni kwaku iyu. (Nthanthi 15:8) Ŵara ŵenaŵa ajipusikanga chifukwa akambanga kuti: “Yehova watitiwona cha.” Kweni Yehova waŵawonanga ndipu wangulongo Ezekiyeli vo yiwu achitanga munyumba Yaki yakusopiyamu.

Yehova wawona chinthu chechosi chakuseruska cho chichitika “mu mdima” (Wonani ndimi 11)

12. Ntchifukwa wuli titenere kuja akugomezgeka chinanga tingaŵa “mu mdima,” nanga mbayani wo atenere kuja chakuwoniyapu chamampha pa nkhani yeniyi?

12 Kumbi tisambiranji pa nkhani yaku Ezekiyeli yakukwaskana ndi ŵara 70 ŵa Ayisirayeli wo aperekanga sembi za vakununkhira kwa achiuta aboza? Kuti Chiuta wavwi mapempheru ngidu kweniso kuti kusopa kwidu kuje kwambula kufipiskika, titenere kuja akugomezgeka chinanga tingaŵa “mu mdima.” (Nthanthi 15:29) Titenere kukumbuka kuti Yehova wawona vosi vo tichita. Asani titimugomezga nadi Yehova, tichitengi cha chinthu chechosi cho chingamukwiyisa chinanga tingaŵa kwakutija. (Ahe. 4:13) Ŵara mu mpingu ndiwu atenere kuja chakuwoniyapu chamampha ukongwa. (1 Petu. 5:2, 3) Abali ndi azichi wosi mu mpingu akhaza kuti mura yo watiŵalongozga pakusopa Chiuta, walondongi fundu za mu Bayibolu chinanga wangaŵa “mu mdima,” kung’anamuwa kuti pa nyengu yo ŵanthu anyaki atimuwona cha.—Salimo 101:2, 3.

Chinthu Chachitatu: “Anthukazi . . . Achiliriya Chiuta yo Wadanika Kuti Tamuzi”

13. Kumbi Ezekiyeli wanguwona anthukazi ampatuku achichitanji pageti linyaki la nyumba yakusopiyamu?

13 Ŵerengani Ezekiyeli 8:13, 14. Pavuli pakuti wamulongo vinthu viŵi vaukazuzi vo ŵanthu achitanga, Yehova wangukambiya so Ezekiyeli kuti: “Uwonengi vinthu vakuseruska vo viheni ukongwa kuluska vo achita.” Kumbi mchimi uyu wanguwonanji so? We “pakhomu la geti la kunkhondi la nyumba yaku Yehova,” iyu wanguwona “anthukazi wo anguja pasi achiliriya chiuta yo wadanika kuti Tamuzi.” Tamuzi ndi chiuta wa ku Mesopotamiya, ndipu mumpukutu wa Sumeri, wadanika kuti Dumuzi kweniso wakambika kuti wenga mulumu waku chiuta munthukazi wamwandanu Ishitara. * Anthukazi achiyisirayeli aliyanga nyifwa yaku Tamuzi nge chigaŵa cha kusopa. Chifukwa chakuti yiwu aliriyanga Tamuzi munyumba yakusopiyamu yaku Yehova, anthukazi ŵenaŵa achitanga mudawuku wakukwaskana ndi kusopa ngoza pamalu ngo Chiuta wangusankha kuti asopiyengepu mwauneneska. Kusopa kwaboza kwenga kwakufipiskika mbwenu chinanga kuti achitiyanga munyumba yakusopiyamu yaku Chiuta. Yehova wanguwona kuti vo anthukazi ampatuku ŵenaŵa achitanga, venga “vinthu vakuseruska” ukongwa!

14. Kumbi mo Yehova wanguwone vo anthukazi ampatuku achitanga vititisambizanji?

14 Kumbi mo Yehova wanguwone vo anthukazi ampatuku achitanga vititisambizanji? Kuti kusopa kwidu kuje kwambula kufipiskika, titenere cha kuchitaku chechosi chakukwaskana ndi kusopa angoza. Ndipuso tikhumbika cha kuchitaku midawuku yo yikwambiya ku kusopa angoza. Kumbi pe suzgu yeyosi asani midawuku yikwambiya ku kusopa angoza? Hinya! Mazuŵa nganu maphwandu ngo ŵanthu achita nge Khrisimasi, Isitara, kweniso kukondwere zuŵa lakuwiya, ngawoneka nge ngamampha ŵaka. Kweni tingaluwanga cha kuti Yehova watiyiziŵa umampha midawuku yeniyi kuti yikwamba ndi kusopa angoza chinanga kuti sonu ŵanthu akuyisintha kuja maphwandu waka. Chinanga kuti pangajumpha nyengu yitali pamwenga midawuku yo angayisazga ndi kusopa kwauneneska, Yehova watiyiwona kuti njaukazuzi mbwenu.—2 Akori. 6:17; Chivu. 18:2, 4.

Chinthu Chachinayi: Anthulumi 25 “Asindamiyanga Lumwi”

15, 16. Kumbi anthulumi 25 achitanganji mubalaza lamukati la nyumba yakusopiyamu, nanga ntchifukwa wuli vo anguchita vingumukwiyisa ukongwa Yehova?

15 Ŵerengani Ezekiyeli 8:15-18. Pakulongo Ezekiyeli chinthu chachinayi cho chenga chakumaliya, Yehova wangukamba so mazu ngo wangukambapu kali ngakuti: “Uwonengi vinthu vakuseruska vo viheni ukongwa kuluska venivi.” Panyaki mchimi mwenuyu wanguŵanaŵana kuti: ‘Ntchinthu wuli cho chingaŵa chakuseruska ukongwa kuluska vinthu vo ndawona kali?’ Pa nyengu iyi, Ezekiyeli wenga mubalaza lamukati la nyumba yakusopiyamu. Kwenuku, pakhomu lakuselere munyumba yakusopiyamu wanguwona anthulumi 25 wo angusindama ndipu asopanga “lumwi kuvuma.” Vo anthulumi ŵenaŵa anguchita vingumukwiyisa ukongwa Yehova. Chifukwa wuli?

16 Ŵanaŵaniyani mo vinthu venge: Khomu lakuselere munyumba yakusopiyamu lenga kuvuma. Ŵanthu achisere munyumba yakusopiyamu alereskanga kuzambwi, ndipu misana yawu yalazganga kuvuma ko kutuliya lumwi. Kweni anthulumi 25 wo Ezekiyeli wanguwona muchiwona, “angulazga misana yawu ku nyumba yakusopiyamu,” ndipu alereskanga kuvuma kuti asopi lumwi. Kuchita venivi kwalongonga kuti alazgiya misana yawu Yehova, chifukwa nyumba yakusopiyamu yenga “nyumba yaku Yehova.” (1 Mafu. 8:10-13) Anthulumi 25 ŵenaŵa ŵenga ampatuku. Yiwu angumuvwiya cha Yehova ndipu anguswa dangu lo likulembeka pa Dotoronome 4:15-19. Yapa, yiwu angumukwiyisa ukongwa Chiuta yo akhumbikanga kujipereka kwaku iyu pe!

Yehova wakhumba kuti ŵanthu wo atimusopa ajiperekengi kwaku iyu pe

17, 18. (a) Kumbi tisambiranji pa nkhani ya ŵanthu wo asopanga lumwi munyumba yakusopiyamu? (b) Kumbi Ayisirayeli ampatuku angunanga ubwezi ndi yani, nanga anguchita wuli venivi?

17 Kumbi tisambiranji pa nkhani ya ŵanthu wo asopanga lumwi? Kuti tisopengi Yehova mwauneneska, titenere kuthemba iyu kuti tivwisengi vinthu kweniso tije ndi zeru. Kumbukani kuti “Yehova Chiuta ndi lumwi,” ndipu Mazu ngaki “mbukweru” wo uŵalisa nthowa yidu. (Salimo 84:11; 119:105) Kuziya mu Mazu ngaki kweniso m’mabuku ngo ngakonkhoska Bayibolu ngo gulu laki lipereka, iyu wambulikiya mitima ndi maŵanaŵanu ngidu kuti watilongo vo tingachita kuti tije ndi umoyu wakukondwa sonu, kweniso kuti tizisaniyi umoyu wambula kumala kunthazi. Asani tikhumba kuti charu ichi ndichu chitipaski ulongozgi wa mo tingajaliya ndi umoyu wamampha, ndikuti tilazgiya misana yidu Yehova. Kuchita viyo kungamukwiyisa ukongwa Yehova ndipu vingamuŵaŵa ukongwa mumtima. Tikhumba cha kumuchitiya venivi Chiuta widu! Chiwona chaku Ezekiyeli chitititcheŵesa so kuti tingachitiyanga vinthu limoza cha ndi ŵanthu ampatuku wo alazgiya misana yawu uneneska.—Nthanthi 11:9.

18 Nge mo tawone, Ezekiyeli wanguwona vinthu vinayi viheni ukongwa vakukwaskana ndi kusopa ngoza kweniso kusopa kwaboza vo vingulongo kuti kusopa kwauneneska ku Yuda kungufipiskika ukongwa. Chifukwa chakuti Ayisirayeli ŵenaŵa ŵenga akufipiskika mwauzimu, yiwu angunanga ubwezi wo wenga pakati pa mtundu wosi wa Ayisirayeli ndi Chiuta. Kweni asani munthu ngwakufipiskika mwauzimu ndikuti wachita so mijalidu yiheni. Mwaviyo, vakuziziswa cha kuti Ayisirayeli ampatuku ŵenaŵa achitanga mijalidu yiheni ya mtundu wewosi, vo vinguchitiska kuti ubwezi wawu ndi Yehova umali kweniso aleki kwanjana ndi anyawu. Sonu tiyeni tiwoni mo mchimi Ezekiyeli wangukonkhoske mo mijalidu ya ŵanthu a ku Yuda yingunangikiya.

Mijalidu Yiheni—“Nkharu Zakuchitiska Soni Pakati Paku”

19. Kumbi Ezekiyeli wangu­konkhoska kuti ŵanthu wo anguchita phanganu ndi Yehova achitanga mijalidu wuli?

19 Ŵerengani Ezekiyeli 22:3-12. Mtundu wosi wa Ayisirayeli wachitanga mijalidu yiheni, kwambiya alongozgi mpaka ŵanthu ŵaka. ‘Alongozgi’ agwiriskiyanga ntchitu mazaza ngawu kudira ndopa zambula kunanga. Viwoneke limu kuti ŵanthu anyaki wosi alondonga alongozgi ŵawu pakuleka kuvwiya Dangu laku Chiuta. Mumabanja, ŵana ‘ayuyuwanga’ apapi ŵawu ndipu kugonana kwa paubali kunguzala ukongwa. Mucharu chawu, Ayisirayeli akugaruka abiyanga alendu kweniso achitiyanga nkhaza ŵana ambula awusewu ndi vyoko. Anthulumi achiyisirayeli agonananga ndi awolu ŵa anyawu. Ŵanthu anandi ŵenga ambunu ndipu achitanga vinyeda, aphanganga vinthu vaŵeni kweniso achitanga katapira. Yehova vingumuŵaŵa ukongwa kuwona kuti ŵanthu ŵaki wo wanguchita nawu phanganu aleka kuvwiya Dangu laki. Yiwu angutondeka kuziŵa kuti Yehova wanguŵapaska marangu ngenanga chifukwa chakuti watiŵayanja. Mijalidu yiheni yo achitanga, yingumupweteka ukongwa Yehova. Iyu wangukambiya Ezekiyeli kuti wakambiyi ŵanthu wo achitanga mijalidu yabwekabweka ŵenaŵa kuti: ‘Mwandiluwiya limu.’

Matchalitchi ngachiska nkhondu kweniso ngachitiska kuti ŵanthu anandi achitengi mijalidu yiheni (Wonani ndimi 20)

20. Ntchifukwa wuli tikhumbika kusambirapu kanthu pa vo Ezekiyeli wangukamba vakukwaskana ndi mijalidu yiheni yo Ayuda achitanga?

20 Ntchifukwa wuli tikhumbika kusambirapu kanthu pa vo Ezekiyeli wangukamba vakukwaskana ndi mijalidu yiheni yo Ayuda achitanga? Mijalidu yiheni yo Ayuda ampatuku achitanga yititikumbusa mijalidu yiheni yo ŵanthu achita mazuŵa nganu. Alongozgi a ndali agwiriskiya ntchitu uheni mazaza ngawu, ndipu akandilizga ŵanthu akusika. Alongozgi a matchalitchi apemphere asilikali wo aluta kuchichita nkhondu, ndipu nkhondu zenizi zibaya ŵanthu mamiliyoni nganandi. Alongozgi a visopa, avwiya cha ulongozgi wa mu Bayibolu wakuvwika umampha pa nkhani ya ureŵi. Venivi vichitiska kuti mijalidu ya ŵanthu anandi wo tija nawu yiŵi yiheni ukongwa. Mphakwenere nadi kuti Yehova wakambiyi matchalitchi mazu ngo wangukambiya Ayuda ampatuku ngakuti: ‘Mwandiluwiya limu.’

21. Kumbi tisambiranji pa nkhani ya ŵanthu a ku Yuda wo ŵenga ndi mijalidu yiheni?

21 Kumbi isi nge ŵanthu aku Yehova tisambiranji pa nkhani ya ŵanthu a ku Yuda wo ŵenga ndi mijalidu yiheni? Kuti Yehova wazomerezi kusopa kwidu, tikhumbika kuja ambula kufipiskika muvigaŵa vosi. Kuja ndi mijalidu yamampha mucharu chakuvunda ichi nkhwakuphweka cha. (2 Timo. 3:1-5) Kweni tiziŵa mo Yehova wawone mijalidu yiheni yeyosi. (1 Akori. 6:9, 10) Tilondo fundu zaki za mijalidu yamampha chifukwa titimuyanja kweniso titanja marangu ngaki. (Salimo 119:97; 1 Yoha. 5:3) Asani tichita mijalidu yiheni, ndikuti titimuyanja cha Chiuta widu yo ndi mtuŵa. Tikhumba cha kuti Yehova wazitikambiyi kuti: ‘Mwandiluwiya limu.’

22. (a) Chifukwa chakuti mwasambira mo Yehova wanguvumbuliya vo Ayuda achitanga, kumbi yimwi mwasimikiza mtima kuchitanji? (b) Kumbi tisambirengenji mu Mutu 6?

22 Mu mutu uwu tawona vo tisambirapu pa nkhani ya mo Yehova wanguvumbuliya kufipiskika kwa kusopa kwauneneska kweniso mijalidu yiheni yo ŵanthu a ku Yuda achitanga. Titenere kusimikiza ndi mtima wosi kuti tijiperekengi kwaku Yehova pe, chifukwa ndiyu wakwenere kumusopa. Kuti tichiti venivi, titenere kukhwecha mtundu wewosi wa kusopa angoza ndipuso titenere kuja ndi mijalidu yamampha. Kumbi Yehova wanguchita nawu wuli ŵanthu ŵaki ambula kugomezgeka? Kukumaliya kwa ulendu wo Yehova wayendesanga Ezekiyeli munyumba yakusopiyamu, Yehova wangukambiya mchimi waki kuti: “Ndichitengepu kanthu mwaukali.” (Ezeki. 8:17, 18) Tikhumbika kuziŵa vo Yehova wanguchita nawu Ayuda ambula kugomezgeka, chifukwa cheruzgu cho wangupereka pa nyengu yeniyo ndichu so wazamupereka ku ŵanthu aheni a mucharu ichi. Mu Mutu 6 tiwonengi mo Yehova wangufiskiya cheruzgu chaki pa Ayuda.

^ ndimi 4 Mu buku la Ezekiyeli, mazu ngakuti “Isirayeli,” kanandi ngang’anamuwa ŵanthu wo ajanga ku Yuda ndi ku Yerusalemu.—Ezeki. 12:19, 22; 18:2; 21:2, 3.

^ ndimi 7 Mazu ngakuti “sanji” ngalongo kuti Yehova wawona kuti kuja wakugomezgeka kwaku iyu ndi nkhani yakukhumbika ukongwa. Mwakuyeruzgiyapu, munthulumi wangachita sanji ukongwa asani muwolu waki ngwambula kugomezgeka kwaku iyu. (Nthanthi 6:34) Mwakuyanana ndi munthulumi mwenuyu, Yehova nayu wanguchita sanji ukongwa pa nyengu yo ŵanthu ŵaki anguswa phanganu ndi kwamba kusopa chikozgu. Buku linyaki likamba kuti: “Chiuta we ndi sanji. . . chifukwa chakuti ndi mtuŵa. Pakuti iyu pe ndiyu Mtuŵa. . . , watiŵazomereza cha ŵanthu akugaruka.”—Eki. 34:14.

^ ndimi 11 Mazu nga Chiheberi ngo ngakufwatulikiya kuti “angoza akuseruska,” ngayanana ndi mazu nga Chiheberi ngo ngang’anamuwa kuti “mavi nga viŵetu” ndipu ngagwiriskikiya ntchitu pa kuyuyuwa chinthu.

^ ndimi 13 Palivi ukaboni wakulongo kuti Tamuzi ndi zina linyaki laku Nimurodi nge mo ŵanthu anyaki akambiya.