1-3. (a) Kumbi achinyamata akumana ndi masuzgu wuli, ndipu venivi tingaviyeruzgiya ndi vinthu wuli? (Wonani chithuzi cho che pachanya.) (b) Kumbi ntchinthu wuli cho chingawovya achinyamata kumalana ndi suzgu yeniyi?

TIYERUZGIYI kuti mukhumba kuluta kuchakuchitika chinyaki cho chamuchitikiya kutali. Kuti mukafiki kwenuku, mukhumbika kukwera basi. Pasiteji pe ŵanthu kweniso mabasi nganandi. Kweni chakukondwesa ntchakuti muziŵa basi yo mukwerengi. Mungakwera cha basi yo yiluta kwaŵaka.

² Achinyamata mazuŵa nganu, tingaŵayeruzgiya ndi ŵanthu wo ŵe pasiteji ya basi. Pe vinthu vinandi vo yiwu akhumbika kusankha. Nyengu zinyaki, vingaŵasuzga kusankha vo angachita. Achinyamata angasankha umampha asani aziŵa vo akhumba kuzichita. Kumbi imwi mukhumba kuzichitanji?

³ Nkhani iyi yimukengi fumbu lenili ndipu yichiskengi achinyamata kuti asankhengi vinthu vo vingakondwesa Yehova. Ivi ving’anamuwa kuti akhumbika kulondo ulongozgi waku Yehova mu vakuchita vawu vosi, nge masambiru, ntchitu, kuto, kuŵirwa pamwenga kubala ŵana. Yiwu akhumbika kusankhiya limu vo akhumba  kuzichita pakuteŵete Yehova. Achinyamata wo aŵika maŵanaŵanu ngawu pakuteŵete Yehova, atumbikika ndipu vinthu vitiŵayende umampha.—Ŵerengani Nthanthi 16:3.

4. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?

⁴ Mbumampha kusankhiya limu mweche anamana vo mukhumba kuzichita pakuteŵete Yehova. Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Mu nkhani iyi tikambiskanengi vifukwa vitatu. Vifukwa viŵi vakwamba vilongo kuti asani munthu wayesesa kuchita vo wangusankha pakuteŵete Yehova, waja pa ubwezi wamampha ndi iyu. Chifukwa chachitatu chikonkhoskengi vitumbiku vo munthu wasaniya asani wasankhiya limu weche munamana vo wakhumba kuzichita pakuteŵete Yehova.

5. Kumbi chifukwa chikulu cho tisankhiya limu vo tikhumba kuzichita pakuteŵete Yehova ntchakuti wuli?

⁵ Chifukwa chikulu cho tisankhiya limu vo tikhumba kuzichita pakuteŵete Yehova, nkhumuwonga chifukwa cha chanju chaki kweniso vo watitichitiya. Yo wakulembaku buku la Sumu wangukamba kuti: “Mbumampha kuwonga Yehova . . . Pakuti mwandikondwesa, A Yehova, chifukwa cha vo muchita. Ndidaniliza mwalikondwa chifukwa cha ntchitu za manja nginu.” (Sumu 92:1, 4) Asani ndimwi wachinyamata, muŵanaŵaniyengi vosi vo Yehova wakukupaskani. Mwakuyeruzgiyapu, wakukupaskani umoyu, chivwanu, Bayibolu, mpingu kweniso chilindizga cha vinthu vakunthazi. Mungalongo kuti muwonga vitumbiku venivi asani vinthu vauzimu ndivu vakukhumbika ukongwa kwaku imwi kuphara vinthu vinyaki vosi. Kuchita viyo kungakuwovyani kuja pa ubwezi wamampha ndi Chiuta.

6. (a) Kumbi kusankhiya limu vo mukhumba kuzichita pakuteŵete Yehova kungakuwovyani wuli? (b) Kumbi ndi vinthu wuli vo mungasankha mweche anamana kuti muzichiti kunthazi?

⁶ Chifukwa chachiŵi cho tisankhiya limu vo tikhumba kuzichita pakuteŵete Yehova, ntchakuti asani tayambapu kuchita vo tingusankha, tichita ntchitu yamampha ukongwa kwaku Yehova. Kuchita viyo kutitiwovya kuti tije nayu pa ubwezi wamampha. Wakutumika Paulo wangukamba kuti: “Chiuta ngwambula urunji cha kuti wangaluwa ntchitu yinu ndi chanju cho munguchilongo pa zina laki.” (Ahe. 6:10) Weyosi wangasankhiya limu vakuchita weche munamana. Mwakuyeruzgiyapu, Christine wangwamba kuŵerenga nkhani za mbiri ya umoyu wa Akaboni akugomezgeka panyengu yo wenga ndi vyaka 10. Toby wangusankha kuŵerenga Bayibolu losi wechendabatiziki pa nyengu yo wenga ndi vyaka 12. Maxim wenga ndi vyaka 11 ndipu mvurwa waki Noemi wenga ndi vyaka 10 pa nyengu yo abatizikiyanga. Wosi ŵaŵi akhumbanga kuchiteŵete pa Beteli. Yiwu angukhoma fomu yakupemphe uteŵeti wa pa Beteli pa chimati munyumba yawu kuti yiŵakumbuskengi. Nanga yimwi? Kumbi pe vinthu vinyaki vo muŵanaŵana kuti mungachita pakuteŵete Yehova?—Ŵerengani Afilipi 1:10, 11.

7, 8. (a) Kumbi kusankhiya limu vakuchita, kutovya wuli kuti munthu walekengi kusuzgika pakusankha vakuchita? (b) Ntchifukwa wuli wachinyamata munyaki wangusankha kuleka kuluta ku yunivesite?

⁷ Kumbi chifukwa chachitatu cha kusankhiya limu vo mukhumba kuzichita mweche anamana ntchakuti wuli? Asani ndimwi wachinyamata, pe vinthu vinandi vo mukhumbika kusankha. Mwakuyeruzgiyapu, mukhumbika kusankha masambiru, ntchitu ndi vinthu vinyaki. Kusankha vakuchita tingakuyeruzgiya ndi kusankha nthowa yakwenere asani mwafika pa mphatukanu. Asani muziŵa ko muluta, mungasuzgika cha kusankha nthowa yo mungayenda. Mwakuyanana ŵaka, asani mukusankhiya limu vo mukhumba kuzichita, kungaŵa kwambula kusuzga kuti musankhi umampha. Lemba la Nthanthi 21:5 likamba kuti: “Maŵanaŵanu nga munthu waphamphu, ngatimuwovya kuti vinthu vimuyende umampha.” Asani musankhiyengi limu vakuchita mweche anamana, vinthu vikuyendiyeningi umampha. Venivi ndivu vinguchitikiya Damaris  pa nyengu yo wakhumbanga kusankha pakati pa masambiru ndi kuchita upayiniya.

⁸ Damaris wangukwera umampha sukulu ya sekondale. Iyu watingi walutengi ku yunivesite kuchisambira va uloya kwawezi chifukwa ŵanthu anyaki atingi amulipiriyengi. Kweni iyu wangusankha kugwira ntchitu ku banki kwa mazuŵa ngamanavi pasabata. Chifukwa wuli? Iyu wangukamba kuti, “Ndeche munamana ndingusankha kuti ndizichiti upayiniya. Ivi vang’anamuwanga kuti ndakhumbikanga kuzigwira ntchitu kwa mazuŵa ngamanavi. Asani ndinguluta ku yunivesite kuchisambira va uloya, ndatingi ndisaniyengi ndalama zinandi. Kweni asani ndinguchita viyo, vatingi viŵengi vakusuzga kusaniya ntchitu ya mazuŵa ngamanavi.” Damaris wachita upayiniya kwa vyaka 20. Kumbi iyu wawona kuti wangusankha umampha weche munamana? Iyu wangukamba kuti, “Ku banki ndikumana ndi ŵanthu anyaki wo agwira ntchitu ya uloya. Yiwu agwira ntchitu yo ini ndatingi ndigwirengi asani ndingusambira va uloya. Anandi aku yiwu akondwa cha ndi ntchitu yo agwira. Kusankha kuchita upayiniya, kwandiwovya kuti ndikondwengi kweniso kuti ndileki kukumana ndi masuzgu ngo yiwu akumana nangu.”

9. Ntchifukwa wuli Akhristu achinyamata akhumbika kuwongeka?

⁹ Akhristu anandi achinyamata akhumbika kulumbika. Yiwu atijipereka pakuteŵete Yehova ndi mtima wawu wosi. Achinyamata ŵenaŵa akondwa ukongwa ndipu atesesa kulondo ulongozgi waku Yehova. Yiwu alondo ulongozgi wenuwu pakusankha masambiru, ntchitu kweniso nkhani zinyaki zakukwaskana ndi banja. Solomoni wangulemba kuti, “Gomezga Yehova ndi mtima waku wosi . . . Umukumbukengi mu nthowa zaku zosi, ndipu iyu wanyorosengi nthowa zaku.” (Nthanthi 3:5, 6) Yehova wawona kuti Akhristu achinyamata mbakukhumbika ukongwa. Iyu watiŵayanja, watiŵavikiliya, watiŵapaska ulongozgi ndipuso watiŵatumbika.

10. (a) Ntchifukwa wuli ntchitu yakupharazga yikhumbika kugwirika mwaliŵi? (b) Kumbi tingachita wuli kuti tipharazgengi mwalusu?

¹⁰ Wachinyamata yo wakhumba kukondwesa Yehova, wapharazga. Yesu Khristu wangukamba kuti “uthenga wamampha utenere kupharazgika dankha.” (Mariko 13:10) Ntchitu yakupharazga yikhumbika kugwirika mwaliŵi chifukwa njakukhumbika ukongwa kuluska vinthu vosi. Kumbi mungayanja kuti mupharazgengi nyengu zosi? Kumbi mungafiska kuchita upayiniya? Nanga mungachita wuli asani mukondwa cha ndi ntchitu yakupharazga? Kumbi mungachita wuli kuti mupharazgengi mwalusu? Fundu ziŵi izi zingakuwovyani: Munozgekiyengi umampha ndipuso mungalekanga cha kukambiyaku anyinu vo muziŵa. Asani muchitengi viyo mukondwengi ukongwa pakupharazga.

11, 12. (a) Kumbi achinyamata anganozgeke wuli kuti akapharazgiyi anyawu? (b) Kumbi wachinyamata munyaki wanguchita wuli kuti wapharazgiyi anyaki kusukulu?

¹¹ Mungayamba ndi kunozgeke mafumbu ngo anyinu atanja kufumba kusukulu. Pa webusayiti yidu ya jw.org, kweniso mu mabuku ngidu nganyaki mwe nkhani zo zingakuwovyani kumuka mafumbu ngo anandi atanja kufumba. Mwakuyeruzgiyapu, mungasaniya kwamuka kwa fumbu lakuti, “Ntchifukwa wuli mugomezga kuti kwe Chiuta?” mu kabuku kakuti Kwamuka kwa Mafumbu 10 ngo Achinyamata Afumba pa mutu wakuti Kumbi Nditenere Kugomeza Kuti Vinthu Vikuchita Kusambuka?—Ŵerengani 1 Peturo 3:15.

¹² Mungakambiya anyinu kuti agwiriskiyengi ntchitu webusayiti yidu ya jw.org. Venivi ndivu Luca wanguchita. Anyaki mukilasi akambiskananga za visopa. Luca wanguziŵa kuti vinyaki vo venga mubuku lo akambiskananga vakukwaskana ndi Akaboni aku Yehova, venga vaboza. Chinanga kuti wachitanga mantha, iyu wangupempha asambizi kuti wakonkhoske anyaki kuti vinyaki vo akambanga vakukwaskana ndi  Akaboni aku Yehova venga va boza. Asambizi angumuzomereza. Luca wanguŵakonkhoske anyaki vo wagomezga ndipu wanguŵalongo so webusayiti yidu. Asambizi angukambiya ŵana asukulu kuti asani aluta kunyumba, akawonere vidiyo yamutu wakuti Vo Mungachita Asani Ŵanthu Atikusuzgani. Luca wangukondwa ukongwa chifukwa wangupharazgiya anyaki.

13. Ntchifukwa wuli tikhumbika kufwa daka cha asani takumana ndi masuzgu?

¹³ Mungagongowanga cha asani mwakumana ndi masuzgu. Kweni mukhumbika kulutirizga kuchita vo mungusankha. (2 Timo. 4:2) Ivi ndivu Katharina wanguchita. Panyengu yo wenga ndi vyaka 17, iyu wanguŵanaŵana kuti wakapharazgiyi munthu weyosi ku ntchitu. Kanandi munthu munyaki wamunyozanga kweni wachitanga mantha cha. Munthu munyaki zina laki Hans wangukondwa ukongwa chifukwa cha mijalidu yamampha yo Katharina wangulongo pa nyengu yo wanyozekanga. Venivi vinguchitiska kuti Hans wayambi kuŵerenga mabuku ngidu, kusambira Bayibolu ndi kubatizika. Pa nyengu iyi, Katharina waziŵanga cha venivi chifukwa ndipu wasama. Zuŵa linyaki pati pajumpha vyaka 13, Hans wanguluta kuchikamba nkhani kumpingu waku Katharina. Katharina wangukondwa ukongwa wati wavwa cheyamani wachidana Hans kuti wazi pa pulatifomu kuzikamba nkhani. Katharina wanguchita umampha kuleka kufwa daka kupharazgiya anyaki ku ntchitu.

14, 15. (a) Kumbi achinyamata akhumbika kukumbukanji asani anyawu atiŵachichizga kuti achiti vo yiwu achita? (b) Kumbi achinyamata angachita wuli asani anyawu atiŵachichizga?

¹⁴ Nkhani iyi yakuchiskani kuti muŵikengi maŵanaŵanu nginu pakuteŵete Yehova. Kuti muchiti viyo, mukhumbika kusankhiya limu vo mwazamuchita kunthazi. Kweni achinyamata anandi a msinkhu winu atanja ŵaka kukondwa. Yiwu angakudanani kuti muchitengi vo yiwu achita. Asani ivi vachitika, mutenere kukumbuka vo mukusankha. Mungazomerezanga cha kuti anyinu akuluwiseni vo mukusankha kuti mwazamuchita kunthazi. Asani mungaŵa pasiteji ya basi yo tayizumbuwa kukwamba kwa nkhani iyi, kumbi mungakwera basi chifukwa chakuti ŵanthu wo akweramu akondwa? Awa. Mungachita viyo cha!

 ¹⁵ Kumbi mungachita wuli asani anyinu atikuchichizgani kuti muchitengi vo yiwu achita? Mukhumbika kukhwecha vo vingachitiska kuti kuje kwakusuzga kukana. (Nthanthi 22:3) Muŵanaŵaniyengi masuzgu ngo mungakumana nangu asani mungachita vinthu viheni vo anyinu achita. (Aga. 6:7) Kweniso mukhumbika kupempha ulongozgi. Asani mwe akujiyuyuwa muvwiyengi ulongozgi wo apapi ŵinu kweniso Akhristu akukhwima mwauzimu atikukambiyani.—Ŵerengani 1 Peturo 5:5, 6.

16. Kambani chakuyeruzgiyapu cho chilongo kukhumbika kwa kujiyuyuwa.

¹⁶ Christoph wanguvwiya ulongozgi chifukwa wenga wakujiyuyuwa. Wati wabatizika ŵaka, wangwamba kuchita masaza ngakovya kuti liŵavu lije la nthazi. Zuŵa linyaki wati waluta ko wachitiyanga masaza ngenanga, achinyamata anyaki angumudana kuti wayambi kuseŵe mu timu yawu. Iyu wangukambiya mura nkhani iyi. Mura uyu wangumukambiya kuti waŵanaŵaniyi masuzgu ngo wangakumana nangu, nge kuja ndi mzimu wamaphara. Kweni Christoph wanguvwiya cha ndipu wangusere mu timu iyi. Pati pajumpha nyengu wanguwona kuti masaza ngo wachitanga ngenga nga viwawa kweniso ngakofya. Iyu wangukambiskana so ndi ŵara ndipu wosi angumupaska ulongozgi wa mu Malemba. Christoph wangukamba kuti, “Yehova wangunditumiya ŵanthu wo angundipaska ulongozgi wamampha ndipu ndingumuvwiya chinanga kuti pangujumpha nyengu.” Kumbi mwe akujiyuyuwa ndipu muvwiya ulongozgi?

17, 18. (a) Kumbi Yehova wakhumba kuti achinyamata achitengenji? (b) Ntchifukwa wuli arara anyaki adandawula, ndipu mungachita wuli kuti ivi vizileki kukuchitikiyani? Kambani chakuyeruzgiyapu.

¹⁷ Bayibolu likamba kuti: “Kondwa munyamata [pamwenga msungwana] po weche munamana, ndipu mtima waku ukondwi mu mazuŵa nga unyamata waku.” (Waku. 11:9) Yehova wakhumba kuti imwi achinyamata mukondwengi. Mu nkhani iyi mwasambira kuti nthowa yimoza yo yingakuwovyani kuti mukondwengi, nkhuŵanaŵaniya vo mukhumba kuzichita pakuteŵete Yehova ndi kuvwiya ulongozgi waki pa vosi vo muchita. Asani mungayamba kuchita ivi mweche anamana, Yehova wakulongozgeningi, wakuvikiliyeningi kweniso wakutumbikeningi. Mwaviyo, muŵanaŵaniyengi ulongozgi wosi wa mu Mazu ngaku Chiuta ndipu muvwiyengi ulongozgi waki wakuti: “Kumbuka Mlengi waku mu mazuŵa nga unyamata waku.”—Waku. 12:1.

¹⁸ Achinyamata aswera cha kukuwa. Vakupaska chitima kuti arara anandi adandawula kuti angusankha uheni pa nyengu yo ŵenga anamana. Kweni achinyamata wo asankha kuteŵete Yehova, adandawula cha asani akuwa. Ivi ndivu wanguchita Mirjana. Iyu wangudanika kuti wakachiteku masaza ngo ngachitika pakati pa vyaru vakupambanapambana. Kweni wangukana ndipu wangusankha kuchita uteŵeti wa nyengu zosi. Sonu pajumpha vyaka 30 ndipu Mirjana weche kuchita uteŵeti wa nyengu zosi pamoza ndi mulumu waki. Mirjana wangukamba kuti ŵanthu wo akhumba kutchuka, ulemu, mazaza ndi chuma akondwa cha. Iyu wangukamba so kuti chinthu chamampha ukongwa cho tingachita nkhuteŵete Chiuta ndi kuwovya ŵanthu kuti amuziŵi.

19. Konkhoskani vitumbiku vo mungasaniya asani muŵika maŵanaŵanu nginu pakuteŵete Yehova mweche anamana.

¹⁹ Achinyamata mumpingu akhumbika kuwongeka ukongwa. Chinanga kuti akumana ndi masuzgu, yiwu aŵika maŵanaŵanu ngawu pakuteŵete Yehova. Yiwu asankhiya limu vo akhumba kuzichita pakuteŵete Yehova ndipu awona kuti ntchitu yakupharazga njakukhumbika ukongwa kuphara vinthu vinyaki vosi. Kweniso akhumba cha kutimbanyizgika ndi charu. Yiwu atenere kuziŵa kuti vo achita pakuteŵete Yehova, viluta paŵaka cha. Achinyamata yaŵa ŵe ŵija cha kweni ŵe ndi abali ndi azichi wo atiŵayanja ndi kuŵawovya. Mwaviyo, asani apereka kwaku Yehova vosi vo achita, vinthu vitiŵayende umampha.