1-3. (a) Ntchifukwa wuli Yehova wayanjanga Solomoni, ndipu wangumutumbika wuli? (b) Kumbi tikambiskanengi mafumbu nanga mu nkhani iyi?

SOLOMONI, wangwamba kulamuliya Ayisirayeli weche munamana. Wati waja ŵaka pampandu, Yehova wangumuwoneke ku malotu ndipu wangumukambiya kuti: “Pempha cho ukhumba kuti ndikupaski.” Solomoni wangumuka kuti: “Nde munamana ndipuso ndiziŵa vinandi cha. . . . Sonu ini ndamteŵeti winu ndipaskeni mtima wakuvwiya kuti ndiyeruzgengi ŵanthu ŵinu.” (1 Ŵakaro. 3:5-10) Solomoni wangupempha “mtima wakuvwiya.” Ivi vilongo kuti wenga wakujiyuyuwa. Ndichu chifukwa chaki Yehova wamuyanjanga! (2 Samu. 12:24) Chiuta wangukondwa ukongwa ndi vo Solomoni wangumuka. Mwaviyo, wangumupaska “mtima wazeru kweniso wakuvwisa vinthu.”​—1 Ŵakaro. 3:12.

² Asani Solomoni wachita vinthu mwakugomezgeka Yehova wamutumbikanga ukongwa. Wangumupaska mwaŵi wakuzenga nyumba yo ‘yaziŵikanga ndi zina laku Yehova Chiuta waku Isirayeli.’ (1 Ŵakaro. 8:20) Solomoni wangutchuka chifukwa cha zeru zo Chiuta wangumupaska. Ndipu vinthu vo wangukamba vikulembeka mu mabuku ngatatu mu Bayibolu. Limoza mwa mabuku yanga ndi buku la Nthanthi.

³ Mu buku la Nthanthi mazu ngakuti “mtima” ngasanirika kujumpha maulendu 100 mu Bayibolu la New World Translation. Mwakuyeruzgiyapu, pa Nthanthi 4:23 pakamba kuti: “Kuphara vosi vo utenere kuvikiliya, vikiliya ukongwa mtima waku.” Kumbi mu vesi ili mazu ngakuti “mtima” ngang’anamuwanji? Timukengi fumbu ili mu nkhani yeniyi. Nkhani iyi yimukengi so  mafumbu nganyaki ngaŵi ngakuti: Kumbi Satana wachitanji kuti wanangi mtima widu? Nanga tingachita wuli kuti tiwuvikiliyi? Kuti tilutirizgi kuja akugomezgeka kwaku Chiuta, tikhumbika kuziŵa kwamuka kwa mafumbu yanga.

4, 5. (a) Kumbi Sumu 51:6 yititiwovya wuli kuvwisa vo mazu ngakuti “mtima” ngang’anamuwa? (b) Kumbi vo tichita kuti tijivikiliyi ku matenda vingatiwovya wuli kuvwisa kukhumbika kwa kuvikiliya mtima widu wakuyeruzgiya?

⁴ Pa Nthanthi 4:23 mazu ngakuti mtima ngang’anamuwa vo tiŵanaŵana, mo tivwiya, vo tikhumba ndi chifukwa cho tichitiya vinthu. (Ŵerengani Sumu 51:6.) Mwaviyo, mtima ung’anamuwa mo tiliri “mukati,” mo tiwoneke ŵaka kubwalu cha.

⁵ Vo tichita kuti tijivikiliyi ku matenda vingatiwovya kuti tivwisi kukhumbika kwa kuziŵa mo tiliri mukati. Chakwamba, kuti liŵavu lije lanthazi titurya vakurya vamampha ndipuso tichita masaza nyengu zosi. Mwakuyanana ŵaka, kuti mtima widu wakuyeruzgiya uje wanthazi titenere kurya chakurya chamampha chauzimu ndi kuyesesa kuchita vinthu vo vingalongo kuti te ndi chivwanu mwaku Yehova. Tilongo kuti te ndi chivwanu mwaku Yehova asani tichita vo tisambira ndi kukambiyaku anyidu vo tigomezga. (Aro. 10:8-10; Yako. 2:26) Chachiŵi, chifukwa cha mo tiwoneke kubwalu, tingaŵanaŵana kuti te umampha kweni mkati tingaŵa kuti titama. Mwakuyanana ŵaka, chifukwa cha vo tichita pa kuteŵete Yehova, tingaŵanaŵana kuti te ndi chivwanu chanthazi kweni mumtima mwidu tikhumba vinthu viheni. (1 Akori. 10:12; Yako. 1:14, 15) Titenere kukumbuka kuti Satana wakhumba kuti tiŵanaŵanengi nge iyu. Kumbi Satana wangachita wuli venivi? Nanga tingajivikiliya wuli?

6. Kumbi khumbu laku Satana ndakuti wuli, nanga wachita wuli kuti wafiski khumbu laki?

⁶ Satana wakhumba cha kuti tivwiyengi marangu ngaku Yehova nge mo iyu wachitiya. Iyu wachita viyo chifukwa cha mbunu. Satana wangatichichizga cha kuti tiŵanaŵanengi nge iyu pamwenga kuchita vo iyu wakhumba. Mwaviyo, mumalu mwakutichichizga wagwiriskiya ntchitu nthowa zinyaki kuti wafiski vo  wakhumba. Mwakuyeruzgiyapu, wagwiriskiya ntchitu ŵanthu wo wakuŵananga kali. (1 Yoha. 5:19) Iyu wagomezga kuti tichezengi nawu chinanga kuti tiziŵa kuti kwanjana ndi ŵanthu aheni ‘kungananga’ maŵanaŵanu ndi nkharu yidu. (1 Akori. 15:33) Solomoni wangunangika ndi nthowa yeniyi. Iyu wanguto anthukazi anandi wo asopanga Yehova cha ndipu anthukazi yaŵa ŵenga ndi nthazi paku iyu. Yiwu “angwamba kupatuska mtima waki kamanakamana” kuti watuweku kwaku Yehova.​—1 Ŵakaro. 11:3.

7. Kumbi Satana wagwiriskiya so ntchitu vinthu wuli kuti wanangi maŵanaŵanu ngidu, ndipu ntchifukwa wuli tikhumbika kuchenje?

⁷ Satana wagwiriskiya ntchitu mafilimu pamwenga maseŵeru nga pa TV kuti tiŵanaŵanengi nge iyu. Iyu wachita viyo chifukwa waziŵa kuti tinkhani takunozga, tingananga maŵanaŵanu ndi vakuchita vidu mumalu mwakutisangaluska ŵaka. Yesu wagwiriskiyanga ntchitu nthowa yeniyi pakusambiza. Mwakuyeruzgiyapu, wangukamba ntharika ya Msamariya wamampha ndi ya mwana wakusakaza. (Mate. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Kweni ŵanthu wo ŵe ndi maŵanaŵanu ngaku Satana angagwiriskiya ntchitu tinkhani takunozga kuti atinangi. Tikhumbika kuchita vinthu mwazeru. Mbuneneska kuti mafilimu pamwenga maseŵeru nganyaki nga pa TV ngangatisangaluska ndi kutisambiza kwambula kunanga maŵanaŵanu ngidu. Kweni titenere kuchenje. Asani tisankha vakusangaluska, tingachita umampha kujifumba kuti, ‘Kumbi filimu iyi pamwenga seŵeru la pa TV ili lisambiza kuti mbumampha kuchita makhumbiru ngaliŵavu?’ (Aga. 5:19-21; Aefe. 2:1-3) Kumbi mungachita wuli asani mwawona kuti pulogilamu yinyaki ya pa TV yingakuchitiskani kuti muŵi ndi maŵanaŵanu ngaku Satana? Mutenere kukhwecha nge po mungachitiya ndi matenda ngakuyambukiya!

8. Kumbi apapi angawovya wuli ŵana ŵawu kuti avikiliyengi mtima wawu?

⁸ Apapi, mwe ndi udindu ukulu wakuvikiliya ŵana ŵinu kuti Satana waleki kunanga mtima wawu. Tikayika cha kuti muchita vosi vo mungafiska  kuti muvikiliyi ŵana ŵinu ku matenda. Mwakuyeruzgiyapu, mupeya munyumba ndi pabwalu ndipu mutaya vosi vo vingakutamisani. Mwakuyanana ŵaka, mukhumbika kuvikiliya ŵana ŵinu ku nkhani za pa TV, magemu nga pa kompyuta ndi mawebusayiti nganyaki ngo ngangachitiska kuti aŵi ndi maŵanaŵanu ngaku Satana. Yehova wakukupaskani udindu wakovya ŵana ŵinu kuti aje pa ubwezi ndi iyu. (Nthanthi 1:8; Aefe. 6:1, 4) Mwaviyo, mungawopanga cha kuŵika marangu ngakutuliya mu Bayibolu pa nyumba pinu. Mukambiyengi ŵana ŵinu vinthu vo angawonere ndi vo akhumbika cha kuwonere ndipu mutenere kuŵakambiya vifukwa vaki. (Mate. 5:37) Penipo ŵana ŵinu akuwa, muŵasambizengi kuti asankhengi ŵija cho ntchamampha ndi cho ntchiheni mwakukoliyana ndi fundu zaku Yehova. (Ahe. 5:14) Mbuneneska kuti ŵana ŵinu angasambira vinandi kutuliya ku vo mutiŵakambiya kweni angasambira vinandi ukongwa asani awona vo yimwi muchita.​—Mara. 6:6, 7; Aro. 2:21.

9. Kumbi Satana wachitiska ŵanthu kuŵa ndi maŵanaŵanu wuli, ndipu ntchifukwa wuli kuchita viyo nkhwakofya?

⁹ Satana wangachitiska so kuti tigomezgengi zeru za ŵanthu mumalu mwa maŵanaŵanu ngaku Yehova kuti wanangi mtima widu. (Ako. 2:8) Mwakuyeruzgiyapu, Satana wachitiska ŵanthu kuŵanaŵana kuti kukhupuka ndiku kwakukhumbika ukongwa kuluska vinthu vinyaki vosi. Ŵanthu wo ŵe ndi maŵanaŵanu yanga angakhupuka nadi pamwenga cha. Kweni mosi mo vingaŵiya, yiwu angaŵa pangozi. Chifukwa wuli? Chifukwa angaŵika mtima wawu wosi pa kupenja ndalama. Kuti asaniyi ndalama angaŵika umoyu wawu pangozi, kuleka kucheza ndi mabanja ngawu pamwenga kunanga ubwezi wawu ndi Chiuta. (1 Timo. 6:10) Tiwonga kuti Ada ŵidu akuchanya atitiwovya kuti tiwonengi ndalama mwakwenere.​—Waku. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) Kumbi titenere kuchitanji kuti tijivikiliyi? (b) Kumbi alonda agwiranga ntchitu wuli mu nyengu yakali, nanga njuŵi yidu yingagwira wuli ntchitu nge mulonda?

¹⁰ Kuti tivikiliyi mtima widu, titenere kuziŵa vo vingawunanga ndi kuchitapu kanthu mwaliŵi. Mazu ngo akungafwatuliya kuti “kuvikiliya” pamwenga kuti kusunga pa Nthanthi 4:23, ngatitikumbusa ntchitu yo mulonda wachitanga. Mu nyengu yakali, alonda amanga pachanya pa mpanda wa tawuni ndipu atcheŵeskanga ŵanthu asani awona kuti kutuza arwani. Kuŵa ndi chithuzi chenichi, kungatiwovya kuziŵa vo titenere kuchita kuti Satana waleki kunanga maŵanaŵanu ngidu.

¹¹ Mu nyengu yakali, alonda wo ajanga pachanya pa mpanda agwiranga ntchitu mwakukoliyana ukongwa ndi alonda a pageti. (2 Samu. 18:24-26) Wosi awovyanga kuvikiliya tawuni chifukwa awonesesanga kuti mageti ngakujala asani kutuza arwani. (Nehe. 7:1-3) Njuŵi yo yasambizika fundu za mu Bayibolu * yingagwira ntchitu nge mulonda ndipu yingatitcheŵeska asani Satana wakhumba kunanga mtima widu pamwenga kuti maŵanaŵanu ngidu. Asani njuŵi yidu yatitcheŵeska titenere kuvwiya ndi kujala chisasa, kung’anamuwa kuchita vosi vo tingafiska kuti tikhwechi vinthu viheni.

12-13. Kumbi tingayeseka kuchitanji, kweni titenere kuchita wuli?

¹² Mwakuyeruzgiyapu, tiyeni tikambiskani vo tingachita kuti tileki kutole maŵanaŵanu ngaku Satana. Yehova wakamba kuti “malusu ngaheni ngakugonana kweniso mtundu wewosi wa ukazuzi pamwenga mbunu, vingazumbulikanga ndi kuzumbulika cha pakati [pidu].”  (Aefe. 5:3) Kweni kumbi tingachita wuli asani anyidu kusukulu pamwenga kuntchitu akambiskana nkhani zakugonana? Titenere ‘kukana kuja ndi mijalidu yambula kopa Chiuta kweniso makhumbiru nga charu.’ (Tito 2:12) Njuŵi, yo ndi mulonda widu yingatitcheŵeska. (Aro. 2:15) Kweni kumbi tivwiyengi? Mumalu mwakuvwiya njuŵi yidu, tingayeseka kuvwiya anyidu pamwenga kulereska vithuzi vo angatilongo. Asani vange ivi vatichitikiya, tingakhumbika kujala mageti nga tawuni yidu pamwenga kuti kukana nkhani zaviyo, mwakuyambisa nkhani yinyaki pamwenga kutuwapu.

¹³ Chiganga ntchakukhumbika kuti tileki kutole maŵanaŵanu nganyidu ndi kuchitaku vinthu viheni vo achita. Tikayika cha kuti Yehova wawona vo tichita ndipu watipaskengi nthazi ndi zeru kuti tikani maŵanaŵanu ngaku Satana. (2 Miko. 16:9; Yesa. 40:29; Yako. 1:5) Kumbi taŵeni tingachitanji kuti tilutirizgi kuvikiliya mtima widu?

14-15. (a) Kumbi tikhumbika kujula mtima widu ku vinthu wuli, ndipu tingachita wuli venivi? (b) Kumbi lemba la Nthanthi 4:20-22 lititiwovya wuli kuti tisambirengepu kanthu asani tiŵerenga Bayibolu? (Wonani bokosi lakuti “ Vo Vingakuwovyani Kuŵanaŵaniyapu pa Vo Muŵerenga.”)

¹⁴ Kuti tivikiliyi mtima widu, titenere kukanizga vinthu viheni kuti vileki kuseremu ndi kuzomereza vinthu vamampha kuti visere. Ŵanaŵaniyani so alonda wo avikiliyanga tawuni mu nyengu yakali. Mulonda wa pageti wajalanga geti kuti arwani aleki kusere kweni nyengu zinyaki walijulanga kuti musere vakurya ndi vinthu vinyaki. Asani geti lajanga viyo kwambula kujula, ŵanthu atingi afwengi ndi nja. Mwakuyanana ŵaka, nasi tikhumbika kujula mtima widu ku fundu zaku Chiuta. Ivi vitiwovyengi kuti tiŵanaŵanengi nge iyu nyengu zosi.

¹⁵ Mu Bayibolu mwe maŵanaŵanu ngaku Yehova. Mwaviyo, asani tiŵerenga Bayibolu titamba kuchita vinthu ndi kuŵanaŵana nge iyu. Kumbi tingachita wuli kuti tisambirengepu kanthu asani tiŵerenga Bayibolu? Pempheru ndakukhumbika. Mzichi munyaki wangukamba kuti: “Ndechendayambi kuŵerenga Bayibolu, ndipempha Yehova kuti wandiwovyi kuvwisa ‘vinthu vakuziziswa’ va mu Mazu ngaki.” (Sumu 119:18) Tikhumbika so kuŵanaŵaniyapu pa vo taŵerenga. Asani tipemphera, kuŵerenga ndi kuŵanaŵaniyapu, Mazu ngaku Chiuta ngafika ‘mukati mumtima widu’ ndipu titamba kwanja maŵanaŵanu ngaki.​—Ŵerengani Nthanthi 4:20-22; Sumu 119:97.

16. Kumbi TV ya JW Broadcasting yititiwovya wuli? Kambani chakuyeruzgiyapu.

¹⁶ Chinthu chinyaki cho chingatiwovya kuti tiŵanaŵanengi nge Chiuta nkhuwonere TV ya JW Broadcasting^®. Mubali munyaki ndi muwolu waki angukamba kuti Yehova wamuka mapempheru ngawu kuziya mu pulogilamu ya mwezi ndi mwezi ya pa JW Broadcasting^®. Yiwu angukamba so kuti pulogilamu iyi yitiŵachiska asani ŵe ndi chitima pamwenga asani achita phukwa. Pa pulogilamu ya mwezi ndi mwezi yeniyi nyengu zosi patuŵa sumu. Yiwu avwisiya sumu izi asani abika, akolopa, apeya pamwenga asani atumwa ti. Kukamba uneneska, mapulogilamu yanga ngatitiwovya kuvikiliya mtima widu. Ngatitisambiza kuti tiŵanaŵanengi nge Yehova kweniso kuti tileki kutole maŵanaŵanu ngaku Satana.

17-18. (a) Nge mo pakambiya pa 1 Ŵakaronga 8:61, ntchinthu wuli cho chichitika asani tigwiriskiya ntchitu vo Yehova watitisambiza? (b) Kumbi tingasambiranji kwaku Hezekiya? (c) Mwakukoliyana ndi vo Davidi wangupemphera pa Sumu 139:23, 24, kumbi tingapemphanji?

¹⁷ Asani tiwona vitumbiku vo tisaniya chifukwa chakuchita cho ntchamampha, chivwanu chidu chikuwa. (Yako. 1:2, 3) Tituvwa umampha chifukwa chakuti Yehova watitiwona kuti te ŵana ŵaki. Ivi vichitiska kuti tikhumbisiskengi kumukondwesa. (Nthanthi 27:11) Masuzgu ngosi ngo tikumana nangu ngatitipaska mpata  wakulongore kuti titeŵete Ada ŵidu mwakuchichizgika ŵaka cha. (Sumu 119:113) Mumalu mwaki, ngatitipaska mpata wakulongore kuti titiŵayanja ndi mtima widu wosi, kung’anamuwa kuti tikhumbisiska kuvwiya marangu ngawu ndi kuchita khumbu lawu.​—Ŵerengani 1 Ŵakaronga 8:61.

¹⁸ Kumbi vingachitika kunangisa vinthu vinyaki? Hinya. Ve viyo chifukwa chakuti te akubuda. Asani tanangisa vinthu vinyaki titenere kukumbuka vo vinguchitikiya Fumu Hezekiya. Wati wananga, wangulapa ndipu wangulutirizga kuteŵete Yehova “ndi mtima waki wosi.” (Yesa. 38:3-6; 2 Miko. 29:1, 2; 32:25, 26) Mwaviyo, tikhumbika kukana vosi vo Satana wachita kuti wanangi maŵanaŵanu ngidu. Tikhumbika kupempha Yehova kuti watipaski “mtima wakuvwiya.” (1 Ŵakaro. 3:9; ŵerengani Sumu 139:23, 24.) Tingalutirizga kuja akugomezgeka kwaku Yehova asani tivikiliya ukongwa mtima widu kuphara vinthu vinyaki vosi.