1. Kumbi Yehova wanguvumbuwanji vakukwaskana ndi murwani widu m’munda wa Edeni?

ADAMU waziŵanga kuti njoka zingalongoro cha. Mwaviyo, wati wavwa kuti njoka yalongoro ndi Eva, wanguziŵa kuti muwolu waki wangulongoro ndi munthu wauzimu. (Chiya. 3:1-6) Adamu ndi Eva aziŵanga chechosi cha chakukwaskana ndi munthu wauzimu mwenuyu. Kweni Adamu wangusankha kugalukiya Awisi akuchanya ndi kukoliyana ndi munthu yo wamuziŵanga cha. (1 Timo. 2:14) Ivi vati vachitika ŵaka, Yehova wangwamba kuvumbuwa vinthu vinyaki vakukwaskana ndi murwani muheni mwenuyu. Wangulayizga so kuti murwani uyu wazamubayika. Kweni Yehova wangutcheŵeska kuti Satana wechendabayiki, wazamuja ndi nthazi kulimbana ndi wosi wo atanja Chiuta.—Chiya. 3:15.

2, 3. Ntchifukwa wuli Malemba ngavumbuwa vinthu vimanavi ŵaka vaku Satana, Mesiya wechendazi?

² Yehova wechendatikambiyepu zina la mungelu yo wangumugalukiya. * Chiuta wangwamba kumuvumbuwa murwani uyu pati  pajumpha vyaka 2,500 kutuliya po wangugalukiya mu Edeni. (Jobu 1:6) Mabuku ngatatu pe nga Malemba nga Chiheberi ndingu ngazumbuwa Satana, zina lo ling’anamuwa kuti “Wakususka.” Mabuku yanga ndi 1 Mikoka, Jobu ndi Zekariya. Mesiya wechendazi, Malemba nganguvumbuwa vinthu vimanavi ŵaka vakukwaskana ndi murwani widu. Chifukwa wuli?

³ Yehova wakulembamu vinandi cha mu Malemba nga Chiheberi vakukwaskana ndi Satana ndipuso vo wachita. Iyu wakulemba mabuku nga Chiyambo mpaka Malaki kuti wawovyi ŵanthu kuziŵa Mesiya ndi kuŵalongozge kwaku iyu. (Luka 24:44; Aga. 3:24) Mesiya wati waza, Yehova wangumugwiriskiya ntchitu pamoza ndi akusambira ŵaki kuti avumbuwi vinandi vaku Satana ndi angelu wo angukoliyana nayu. * Penga pakwenere kuchita viyo, chifukwa Yehova wazamugwiriskiya ntchitu Yesu ndi Akhristu wo wamulamuliya nawu kuphwanya Satana ndi wo atimulondo.—Aro. 16:20; Chivu. 17:14; 20:10.

4. Ntchifukwa wuli titenere cha kumuwopa ukongwa Dyaboli?

⁴ Wakutumika Peturo wangukamba kuti Satana Dyaboli ndi “nkharamu yakukoroma.” Ndipu Yohane wangukamba kuti Satana ndi “njoka.” (1 Petu. 5:8; Chivu. 12:9) Kweni titenere cha kumuwopa ukongwa Dyaboli chifukwa nthazi zaki ze ndi pakumaliya. (Ŵerengani Yakobe 4:7.) Te ndi Yehova, Yesu ndi angelu akugomezgeka. Yiwu angatiwovya kulimbana ndi murwani mwenuyu. Chinanga kuti ve viyo, tikhumbika kumuka mafumbu ngatatu yanga: Kumbi Satana we ndi nthazi zinandi wuli? Kumbi nthazi izi watizigwiriskiya wuli ntchitu kuti walandizgi ŵanthu? Kumbi ndi vinthu wuli vo Satata wangachita cha? Po tikambiskana mafumbu yanga tiwonengi so vo tisambirapu.

5, 6. Ntchifukwa wuli maboma nga ŵanthu ngangamalisa cha masuzgu ngosi ngo tikumana nangu?

⁵ Chigumula chechendachitiki, angelu anyaki angukoliyana ndi Satana. Iyu wanguŵanyenga kuti achiti ureŵi ndi anthukazi panu pasi ndipu ndiyu walamuliya angelu ŵenaŵa. Pakukonkhoska fundu iyi, Bayibolu likamba kuti chinjoka chikulu chinguguza chimoza mwa vigaŵa vitatu va nyenyezi zakuchanya pa nyengu yo chawiyanga panu pasi. (Chiya. 6:1-4; Yuda 6; Chivu. 12:3, 4) Angelu yaŵa ŵati agalukiya Chiuta, anguja kuchigaŵa chaku Satana. Yiwu achita vinthu mwakukoliyana. Satana nayu wakujalikiska ufumu waki nge mo Chiuta wakuchitiya. Iyu ndiyu fumu ya ufumu uwu ndipu wakupereka mazaza ku angelu aheni kuti awusengi charu.—Aefe. 6:12.

⁶ Satana wagwiriskiya ntchitu gulu laki la angelu kulamuliya maboma ngosi nga ŵanthu. Tisimikiza kuti fundu iyi njauneneska chifukwa Satana wangulongo Yesu “maufumu ngosi nga pacharu chapasi” ndi kumukambiya kuti: “Ndikupaskeningi mazaza pa maufumu ngosi ngenanga ndi unkhankhu waki chifukwa ngakupaskika kwaku ini ndipu nditingapereka ku munthu weyosi yo ndakhumba.” (Luka 4:5, 6) Chinanga kuti maboma ngalamulilika ndi Satana, kweni nganandi ngatiŵachitiya vinthu vamampha ŵanthu ŵawu. Ŵanthu anyaki wo alamuliya akhumba kuwovya ŵanthu. Kweni palivi boma la ŵanthu lo lingamalisa masuzgu ngosi ngo tikumana nangu.—Sumu 146:3, 4; Chivu. 12:12.

7. Kumbi Satana wagwiriskiya wuli ntchitu visopa vaboza ndi amalonda? (Wonani chithuzi cho che papeji 22.)

 ⁷ Satana wagwiriskiya so ntchitu visopa vaboza ndi amalonda kuti walandizgi “charu chosi chapasi.” (Chivu. 12:9) Iyu wagwiriskiya ntchitu visopa kukamba vinthu vaboza vakukwaskana ndi Yehova. Kweniso Dyaboli watesesa kuti ŵanthu anandi aluwi zina laku Chiuta. (Yere. 23:26, 27) Chifukwa cha kupusisika ndi visopa ivi, ŵanthu anyaki wo aŵanaŵana kuti asopa Chiuta, asopa viŵanda pamwenga kuti angelu aheni. (1 Akori. 10:20; 2 Akori. 11:13-15) Satana wagwiriskiya so ntchitu amalonda kuti wapusiki ŵanthu. Mwakuyeruzgiyapu, amalonda akamba kuti ŵanthu akondwa ukongwa asani ŵe ndi ndalama ndi katundu munandi. (Nthanthi 18:11) Ŵanthu wo agomezga boza ili, amaliya nyengu yawu kuteŵete “Chuma” mumalu mwakutewete Chiuta. (Mate. 6:24) Ivi vichitiska kuti aleki kwanja Chiuta.—Mate. 13:22; 1 Yoha. 2:15, 16.

8, 9. (a) Kumbi nkhani yaku Adamu, Eva ndi angelu akugaruka yititisambiza vinthu viŵi nivi? (b) Kumbi kuziŵa nthazi zo Satana we nazu kutitiwovya wuli?

⁸ Vo Adamu, Eva ndi angelu aheni anguchita vititisambiza vinthu viŵi vakukhumbika ukongwa. Chakwamba ntchakuti pe vigaŵa viŵi ndipu isi titenere kusankhapu chimoza. Tingasankha kuja akugomezgeka kwaku Yehova pamwenga kuja kuchigaŵa chaku Satana. (Mate. 7:13) Chachiŵi ntchakuti wosi wo akoliyana ndi Satana ayanduwa ukongwa cha. Adamu ndi Eva angupaskika mwaŵi wakujisankhiya ŵija chamampha ndi chiheni ndipu angelu aheni ŵe ndi mazaza pa maboma nga ŵanthu. (Chiya. 3:22) Kweni nyengu zosi masuzgu ngo tikumana nangu asani tingaŵa ku chigaŵa chaku Satana ngaja ngakulu ukongwa kuphara vosi vo tingasaniya.—Jobu 21:7-17; Aga. 6:7, 8.

⁹ Kumbi kuziŵa nthazi zo Satana we nazu kutitiwovya wuli? Kutitiwovya kuti tiwonengi maboma nga ŵanthu mwakwenere ndipuso kuti tipharazgengi uthenga wamampha. Tiziŵa kuti Yehova wakhumba kuti titumbikengi maboma nga ŵanthu. (1 Petu. 2:17) Iyu wakhumba kuti tivwiyengi marangu nga maboma asani ngaleka kususkana ndi marangu ngaki. (Aro. 13:1-4) Kweni tiziŵa so kuti titenere cha kuseleriyapu pa nkhani zandali, kwanjiya chipani pamwenga alongozgi andali. (Yoha. 17:15, 16; 18:36) Satana watesesa kunanga mbiri yaku Yehova ndipuso kuti ŵanthu aleki kumuziŵa. Mwaviyo, tichita vosi vo tingafiska kuti tiŵasambizi uneneska wakukwaskana ndi Chiuta. Timalika kuti tiziŵika ndi zina laki ndi kuligwiriskiya ntchitu. Tiziŵa kuti tiyanduwa ukongwa asani titanja iyu kuluska kwanja ndalama ndi katundu.—Yesa. 43:10; 1 Timo. 6:6-10.

10-12. (a) Kumbi Satana wangugwiriskiya ntchitu nyambu wuli kuti wanyengi angelu? (b) Kumbi vo angelu anguchita vititisambizanji?

¹⁰ Satana we ndi nthowa zo walandizgiya ŵanthu. Mwakuyeruzgiyapu, kuti ŵanthu achiti vo iyu wakhumba nyengu zinyaki wagwiriskiya ntchitu nyambu kweni nyengu zinyaki watiŵawofyeza.

¹¹ Satana wangugwiriskiya ntchitu nyambu kuti wanyengi angelu anandi. Iyu watenere kuti wanguŵasanda kwa nyengu yitali kuti waziŵi nyambu yo wangagwiriskiya ntchitu pakuŵakopa kuti aje kuchigaŵa chaki. Angelu anyaki angukoleka ndi nyambu iyi ndipu angugonana ndi anthukazi. Yiwu angubala ŵana wo achitiyanga nkhaza ŵanthu. (Chiya. 6:1-4) Panyaki Satana wanguŵanyenga ndi ureŵi pe cha angelu ambula kugomezgeka yaŵa. Watenere kuti wanguŵakambiya so kuti wazakuŵapaska mazaza ngakulamuliya ŵanthu wosi. Iyu watenere so kuti wakhumbanga kutimbanyizga ‘mphapu ya munthukazi’ yo Chiuta wangulayizga. (Chiya. 3:15) Kweni Yehova wanguzomereza cha kuti vo Satana wakhumbanga vichitiki. Iyu wangunyiska chivuwa chikulu cho chingutondekesa vo satana ndi angelu aheni akhumbanga.

¹² Kumbi nkhani iyi yititisambizanji? Ureŵi ndi kujikuzga ndi nyambu zanthazi ukongwa, tingazideleranga cha. Angelu wo angukoliyana ndi Satana anguja vyaka vinandi ndi Chiuta kuchanya. Chinanga kuti venga viyo, yiwu angukhumbira vinthu viheni. Mwakuyanana ŵaka, nasi tingateŵete Chiuta kwa vyaka vinandi kweni tingayamba kukhumbira vinthu viheni. (1 Akori. 10:12) Mwaviyo, nyengu zosi tikhumbika kujifufuza kuti tiziŵi vo ve mumtima widu ndi kutuzgamu maŵanaŵanu ngaheni ngosi ngo tingaŵa nangu, kusazgapu ureŵi ndi kujikuzga.—Aga. 5:26; Ŵerengani Akolose 3:5.

13. Kumbi ndi nyambu yinyaki niyi yo Satana wagwiriskiya ntchitu, ndipu tingachita wuli kuti waleki kutiko?

¹³ Nyambu yinyaki yo Satana wagwiriskiya ntchitu nkhwanja vamasenga. Mazuŵa nganu Satana wachitiska ŵanthu kuti ayanjengi vamasenga kuziya mu visopa vaboza kweniso vakusangaluska. Ŵanthu awona kuti vamasenga vakunozga chifukwa cha mafilimu, magemu nga pakompyuta ndi vinthu vinyaki. Kumbi tingachita wuli kuti tileki kuwira mu chiŵana ichi? Gulu laku Chiuta lingachita kutilembe cha mundandanda wa vakusangaluska vamampha pamwenga viheni. Weyosi wakhumbika kusambiza njuŵi yaki kuti yikoliyani ndi marangu ngaku Chiuta. (Ahe. 5:14) Tingasankha umampha asani tigwiriskiyengi ntchitu ulongozgi waku Paulo wakuti chanju  chidu chije “chambula uryarya.” (Aro. 12:9) Tingajifumba kuti: ‘Kumbi vakusangaluska vo nditanja vilongo kuti nde ndi chanju chauryarya? Asani wo ndisambira nawu Bayibolu angawona vakusangaluska vo nditanja, kumbi angakamba kuti ndichita vo ndisambiza?’ Asani tichita vo tisambiza anyidu, tingawira cha mu viŵana vaku Satana.—1 Yoha. 3:18.

14. Kumbi Satana wangatiwofyeza wuli, nanga tingachita wuli kuti tileki kuchita mantha?

¹⁴ Pade pakugwiriskiya ntchitu nyambu, Satana watitiwofyeza kuti tileki kugomezgeka kwaku Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, wangachitiska maboma kukanizga ntchitu yidu yakupharazga. Wangagwiriskiya so ntchitu ŵanthu wo tigwira nawu ntchitu pamwenga wo tisambira nawu sukulu kutinyoza chifukwa chakuti tivwiya fundu za mu Bayibolu. (1 Petu. 4:4) Wangachitiska so kuti abali ŵidu akuliŵavu atigongoweskengi kuluta ku maunganu. (Mate. 10:36) Kumbi tingachita wuli kuti tileki kuchita mantha asani Satana watitiwofya? Chakwamba, tingazizwanga cha asani ivi vachitika chifukwa Satana wachita nasi nkhondu. (Chivu. 2:10; 12:17) Chachiŵi, tikhumbika kuŵanaŵaniya chifukwa chikulu cho Satana wachitiya viyo. Iyu wakamba kuti titeŵete Yehova asani vinthu veumampha pe. Watiti asani tingakumana ndi masuzgu tilekengi kuteŵete Chiuta. (Jobu 1:9-11; 2:4, 5) Chakumaliya, titenere kuthemba Yehova kuti watipaski nthazi kulimbana ndi suzgu lo takumana nalu. Kumbukani kuti Yehova wazakutijowopu cha chinanga nkhamanavi.—Ahe. 13:5.

15. Kumbi Satana wangatichichizga kuti tichiti vinthu vo tileka kukhumba? Konkhoskani.

¹⁵ Satana wangaŵachichizga cha ŵanthu kuti achiti vinthu vo ŵeneku aleka kukhumba. (Yako. 1:14) Ŵanthu anandi achita vo Satana wakhumba kwambula kuziŵa. Kweni asani asambira uneneska, asankha ŵija yo akhumba kumuteŵete. (Machi. 3:17; 17:30) Asani tikhumbisiska kuchita khumbu laku Chiuta, palivi cho Satana wangachita.—Jobu 2:3; 27:5.

16, 17. (a) Kumbi ndi vinthu wuli vinyaki vo Satana ndi angelu aheni angachita cha? (b) Ntchifukwa wuli titenere cha kopa kupemphera mwakukweza mazu?

¹⁶ Pe so vinthu vinyaki vo Satana ndi angelu aheni angachita cha. Mwakuyeruzgiyapu, mu Malemba palivi po pakamba kuti yiwu aziŵa vo ve mumtima wa munthu pamwenga vo waŵanaŵana. Yehova pe ndi Yesu ndiwu aziŵa. (1 Samu. 16:7; Mariko 2:8) Kweni wuli asani tilongoro pamwenga tipemphera mwakukweza mazu? Kumbi titenere kopa kuti Dyaboli pamwenga angelu aheni ativwengi ndi kusereliyapu? Awa. Chifukwa wuli? Titopa cha kuchita vinthu vamampha chifukwa cha kuŵanaŵana kuti Dyaboli wangatiwona. Mwakuyanana ŵaka, tingachitanga mantha cha kupemphera mwakukweza chifukwa cha kuŵanaŵana kuti Dyaboli wangativwa. Mu Bayibolu mwe ateŵeti anandi aku Chiuta wo angupemphera mwakukweza mazu ndipu palivi po palongo kuti yiwu awopanga kuti Dyaboli waŵavwengi. (1 Ŵakaro. 8:22, 23; Yoha. 11:41, 42; Machi. 4:23, 24) Asani titesesa kulongoro ndi kuchita vo Yehova wakhumba, iyu wamuzomerezengi cha Dyaboli kuti watitondekesi kuzisaniya umoyu wamuyaya.—Ŵerengani Sumu 34:7.

¹⁷ Tikhumbika kuziŵa murwani widu kweni tingamuwopanga cha. Yehova wangatiwovya kulimbana ndi Satana chinanga kuti te akubuda. (1 Yoha. 2:14) Asani timususkengi, watithaŵengi. (Yako. 4:7; 1 Petu. 5:9) Mazuŵa nganu, Satana walimbana ukongwa ndi achinyamata. Kumbi angachita wuli kuti alimbani nayu? Fumbu ili lazamumukika mu nkhani ya sabata yamawa.