1, 2. (a) Kumbi Yesu wangumumukanji Peturo wati wamukambiya kuti wajivwiyi lisungu? (Wonani chithuzi cho che pachanya.) (b) Ntchifukwa wuli Yesu wangumumuka viyo?

AKUSAMBIRA aku Yesu anguzizwa ndi vo anguvwa. Yiwu aŵanaŵananga kuti Yesu waweziyengi so ufumu kwa Ayisirayeli, kweni iyu wanguŵakambiya kuti kwaja kamanavi kuti wasuzgiki ndi kufwa. Peturo ndiyu wangwamba kulongoropu. Wanguti: “Jivwiyeni lisungu Ambuya, mungazomerezanga cha kuti venivi vikuchitikiyeni.” Kweni Yesu wangumukambiya kuti: “Luta kuvuli kwangu Satana! Ndiwi chakundiguŵiska, chifukwa maŵanaŵanu ngaku, kuti ngaku Chiuta cha kweni nga ŵanthu.”—Mate. 16:21-23; Machi. 1:6.

² Pakukamba mazu yanga, Yesu wangulongo kuti maŵanaŵanu ngaku Chiuta ngapambana ndi maŵanaŵanu nga charu cho che mumanja ngaku Satana. (1 Yoha. 5:19) Peturo wakhumbanga kuti Yesu waŵi ndi maŵanaŵanu nga charu. Kweni Yesu wanguziŵa kuti ndimu Awisi aŵanaŵaniya cha. Iyu wanguziŵa kuti Chiuta wakhumbanga kuti wanozgeke masuzgu ndi nyifwa. Vo Yesu wangumuka Peturo vilongore limu kuti wangusankha maŵanaŵanu ngaku Yehova mumalu mwa maŵanaŵanu nga Charu.

3. Ntchifukwa wuli kuŵa ndi maŵanaŵanu ngaku Yehova nkhwakusuzga kweni ntchipusu kuŵa ndi maŵanaŵanu nga charu?

 ³ Nanga isi? Kumbi tiŵanaŵana nge Chiuta pamwenga nge ŵanthu a ku charu? Isi Akhristu titesesa kuchita vinthu vo vikondwesa Chiuta. Kweni wuli vo tiŵanaŵana? Kumbi titesesa kuti maŵanaŵanu ngidu ngakoliyanengi ndi ngaku Yehova? Kuti munthu waŵi ndi maŵanaŵanu ngaku Yehova, wakhumbika kufwiyapu. Kweni nkhwambula kusuzga kuŵa ndi maŵanaŵanu nga charu. Ivi ve viyo chifukwa chakuti maŵanaŵanu pamwenga kuti mzimu wa charu we peposi. (Aefe. 2:2) Kweniso, kanandi ŵanthu atitichiska kuti tiŵanaŵaniyengi vidu pe. Mwaviyo, tingayeseka kuti tiyendiyengi maŵanaŵanu ngawu. Ndichu chifukwa chaki vija vakusuzga kuŵa ndi maŵanaŵanu ngaku Yehova kweni ntchipusu kuŵa ndi maŵanaŵanu nga charu.

4. (a) Ntchinthu wuli cho chingachitika asani tizomera kuwumbika ndi charu? (b) Kumbi nkhani iyi yitiwovyengi wuli?

⁴ Kweni asani tizomera kuwumbika ndi charu, mbwenu tiŵanaŵaniyengi vidu pe ndipu tingakhumba cha kuti anyidu atikambiyengi vakuchita. (Mariko 7:21, 22) Mwaviyo, tikhumbika kuŵa ndi ‘maŵanaŵanu ngaku Chiuta,’ “nga ŵanthu” cha. Nkhani iyi yitiwovyengi kuchita viyo. Yikonkhoska vifukwa vo tikambiya kuti tipinduwa asani tiŵanaŵana nge Yehova ndipuso kuti tilondeka wanangwa cha asani tichita viyo. Tikambiskanengi so vo tingachita kuti tileki kuwumbika ndi maŵanaŵanu nga charu. Mu nkhani ya sabata yamawa, tazamukambiskana mo tingaŵanaŵaniya nge Yehova pa nkhani zakupambanapambana.

5. Ntchifukwa wuli ŵanthu anyaki akana kuti munthu waŵakambiyengi vakuchita?

⁵ Ŵanthu anyaki akana kuti munthu munyaki waŵakambiyengi vakuchita. Yiwu akamba kuti: “Ndikhumba kundikambiya chakuchita cha ini.” Pakukamba viyo, yiwu ang’anamuwa kuti akhumba kusankha ŵija vakuchita ndipu awona kuti kuchita viyo mbuheni cha. Ŵanthu aviyo akhumba cha kulamulika pamwenga kuŵachichizga kuti achitengi vinthu nge mo ŵanthu wosi achitiya. *

6. (a) Kumbi Yehova wakutipaska wanangwa wuli? (b) Kumbi wanangwa uwu ulivi mphaka?

⁶ Titenere kuziŵa kuti kuŵanaŵana nge mo Yehova waŵanaŵaniya kung’anamuwa kuti isi tilivi wanangwa cha. Lemba la 2 Akorinto 3:17 likamba kuti “po pe mzimu waku Yehova pe wanangwa.” Yehova wakutipaska wanangwa wakusankha nkharu yo tikhumba kuja nayu. Te ndi so wanangwa wakusankha vo titanja. Ndimu Yehova wakutipangiya. Kweni ivi ving’anamuwa kuti wanangwa widu ulivi mphaka cha. (Ŵerengani 1 Peturo 2:16.) Pa nkhani ya chamampha ndi chiheni, Yehova wakhumba kuti tiyendiyengi maŵanaŵanu ngaki ngo nge mu Bayibolu. Kumbi kuchita viyo kutitilonda ŵanangwa pamwenga tipinduwa?

7, 8. Kumbi kuwona vinthu nge mo Yehova wativiwone kutitilonda wanangwa? Kambani chakuyeruzgiyapu.

⁷ Mwakuyeruzgiyapu, apapi atesesa kusambiza ŵana ŵawu kuja ndi nkharu yamampha. Yiwu atiŵasambiza kuja akugomezgeka, kugwira ntchitu mwaphamphu kweniso kuŵanaŵaniya anyawu pakuchita vinthu. Kuchita viyo nkhuŵalonda ŵanangwa cha. Mumalu mwaki, atiŵawovya kuti vinthu viziŵayendiyengi umampha kunthazi. Asani ŵana akuwa ndi kuja pakuŵija, aja ndi wanangwa wakusankha ŵija vakuchita. Asani alondo vo apapi ŵawu anguŵasambiza, asankha umampha vakuchita  ndipu adandawula cha kuti asankha uheni. Ivi vitiŵawovya kukhwecha masuzgu nganandi.

⁸ Nge mo mupapi wamampha wachitiya, Yehova wakhumba kuti vinthu viŵayendiyengi umampha ŵana ŵaki. (Yesa. 48:17, 18) Mwaviyo, watitisambiza fundu za mijalidu yamampha kweniso mo tingachitiya vinthu ndi anyidu. Iyu watitipempha kuti tisambiri kuwona vinthu nge mo iyu wativiwone ndi kuja ndi mijalidu yo wakhumba. Kuchita viyo nkhutilonda ŵanangwa cha. Mumalu mwaki, kutitiwovya kuti tije azeru ndi kusankha vinthu mwakwenere. (Sumu 92:5; Nthanthi 2:1-5; Yesa. 55:9) Ivi vititiwovya kuti tisankhengi umampha vinthu ndipu tikondwa chifukwa chakuchita viyo. Asani tilondo vo Yehova watitisambiza, wanangwa widu wakusankha vo titanja tija nawu mbwenu. (Sumu 1:2, 3) Tipinduwa nadi asani tiŵanaŵana nge Yehova.

9, 10. Kumbi ndi vinthu wuli vo vilongo kuti maŵanaŵanu ngaku Yehova ngamampha ukongwa kuphara nga charu?

⁹ Chifukwa chinyaki cho ateŵeti aku Yehova akhumbiya kuti aŵanaŵanengi nge iyu, ntchakuti maŵanaŵanu ngaki ngamampha ukongwa kuphara nga charu. Charu chipereka ulongozgi wakukwaskana ndi nkharu yamampha, mo ŵanthu angajaliya ndi banja lalikondwa, ntchitu yamampha ndi pa nkhani zinyaki. Kweni kanandi, ulongozgi waki ususkana ndi maŵanaŵanu ngaku Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, charu chichiska ŵanthu kuchita vinthu mwakujiŵanaŵaniya ŵija. Chichiska so kuti ŵanthu awonengi kuti ureŵi ngwakuzomerezeka. Nyengu zinyaki charu chikamba so kuti kupatukana pamwenga kumalisa nthengwa pa vifukwa vambula kuvwika kutovya kuti munthu ukondwengi ukongwa. Ulongozgi uwu upambana ndi Malemba. Kumbi ulongozgi wa charu ngwakovya mazuŵa nganu kuphara wa mu Bayibolu?

¹⁰ Yesu wangukamba kuti: “Zeru yiziŵika kuti njirunji chifukwa cha ntchitu zaki.” (Mate. 11:19) Chinanga kuti mazuŵa nganu charu chaluta panthazi ukongwa pa nkhani ya vakupangapanga, kweni chitondeka kumalisa masuzgu ngakulu ngo ngachitiska kuti ŵanthu alekengi kukondwa, nge nkhondu, kusankhana mitundu ndi uchigeŵenga. Nanga pa nkhani yakuzomereza ureŵi? Kumbi ureŵi utovya kuti ŵanthu akondwengi? Ŵanthu anandi awona kuti utovya cha, kweni uchitiska kuti nthengwa zimalengi, ŵanthu atongi matenda ndipuso kuti akumanengi ndi masuzgu nganyaki. Kweni Akhristu wo awona vinthu nge mo Chiuta wativiwone, aja ndi mabanja ngalikondwa, atamatama cha ndipuso aja mwachimangu ndi Akhristu anyawu pacharu chosi. (Yesa. 2:4; Machi. 10:34, 35; 1 Akori. 6:9-11) Ivi vilongo kuti maŵanaŵanu ngaku Yehova ngamampha ukongwa kuphara nga charu.

11. Kumbi Mozesi walongozgekanga ndi maŵanaŵanu ngaku yani, ndipu ntchinthu wuli cho chinguchitika?

¹¹ Ateŵeti akugomezgeka a mu nyengu yakali aziŵanga kuti maŵanaŵanu ngaku Yehova ndingu ngamampha ukongwa kuphara nga charu. Mwakuyeruzgiyapu, chinanga kuti Mozesi wangusambizika “zeru zosi za ku Ijipiti,” kweni wathembanga Chiuta kuti wamupaski “mtima wazeru.” (Machi. 7:22; Sumu 90:12) Wanguŵeyere so Yehova kuti: “Ndiziŵiseni nthowa zinu.” (Chitu. 33:13) Chifukwa chakuti Mozesi walongozgekanga ndi maŵanaŵanu ngaku Yehova, wangumugwiriskiya ntchitu kuti wawovyi pakufiska khumbu laki. Ndipu Bayibolu litimulumba kuti wenga ndi chivwanu chikulu.—Ahe. 11:24-27.

12. Kumbi Paulo wagwiriskiyanga ntchitu vinthu wuli pakukambiskana ndi ŵanthu?

¹² Wakutumika Paulo wenga wazeru kweniso wakusambira ukongwa. Iyu waziŵanga Chigiriki ndi Chiheberi. (Machi. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Kweni pa nkhani ya kusankha cho  ntchamampha ndi chiheni, wangukana zeru za ŵanthu. Mumalu mwaki, wagwiriskiyanga ntchitu Malemba pakusankha vinthu ndipuso pakukambiskana ndi ŵanthu. (Ŵerengani Machitidu 17:2; 1 Akorinto 2:6, 7, 13.) Ndichu chifukwa chaki uteŵeti wamuyendiyanga umampha ndipu walindizganga mphotu yamuyaya.—2 Timo. 4:8.

13. Kumbi ndiyani yo we ndi udindu wakusintha maŵanaŵanu ngidu kuti ngakoliyanengi ndi ngaku Yehova?

¹³ Kukamba uneneska maŵanaŵanu ngaku Chiuta ngamampha ukongwa kuphara nga charu. Asani tilondo maŵanaŵanu ngaku Chiuta, tikondwengi ukongwa kweniso titumbikikengi. Kweni Yehova wangatichichizga cha kuti tiyendiyengi maŵanaŵanu ngaki. “Kapolu wakugomezgeka ndi wazeru” pamwenga ŵara nawu angachita viyo cha. (Mate. 24:45; 2 Akori. 1:24) Mumalu mwaki, Mkhristu weyosi we ndi udindu wakusintha maŵanaŵanu ngaki kuti ngakoliyanengi ndi ngaku Chiuta. Kumbi tingachita wuli venivi?

14, 15. (a) Kumbi titenere kuŵanaŵananji kuti tiwonengi vinthu nge mo Yehova wativiwone? (b) Mwakukoliyana ndi Aroma 12:2, ntchifukwa wuli tikhumbika kukana maŵanaŵanu nga charu? Kambani chakuyeruzgiyapu.

¹⁴ Pa Aroma 12:2 pakamba kuti: “Lekani kuwumbika ndi mugonezi wunu, kweni sambukani mwakusintha maŵanaŵanu nginu, kuti muziŵi khumbu laku Chiuta lamampha, lakuzomerezeka kweniso lakufikapu.” Mazu yanga ngalongo kuti kwali tenga ndi maŵanaŵanu wuli techendasambiri uneneska, tingasintha kuti ngakoliyanengeku ndi ngaku Chiuta. Mbuneneska kuti vo vikutichitikiyapu ndipuso vo tikutore kwa apapi ŵidu vingakwaska mo tiŵanaŵaniya. Kweni maŵanaŵanu nge nge uteka, ngagoŵeke kwekosi, kung’anamuwa kuti ngasinthasintha. Kanandi ngasintha mwakukoliyana ndi vo tiŵanaŵana. Asani tiŵanaŵana nge mo Yehova waŵanaŵaniya, tilongo kuti maŵanaŵanu ngaki ndingu ngamampha ukongwa. Kuchita viyo kungatiwovya kuti tiwonengi vinthu nge mo iyu wativiwone.

¹⁵ Kweni kuti tisinthi maŵanaŵanu ngidu kuti ngakoliyani ndi ngaku Yehova, tikhumbika ‘kuleka kuwumbika ndi mugonezi wunu.’ Titenere kuleka kuvwisiya, kuwonere ndi kuŵerenga vinthu viheni vo visuskana ndi fundu zaku Chiuta. Kuti tivwisi fundu iyi, tiyeni tiyeruzgiyi ndi chakurya. Munthu wangasankha kurya chakurya chamampha kuti waje ndi liŵavu lanthazi. Kweni vingaŵa vambula phindu asani waturya so vakurya vakuvunda. Mwakuyanana ŵaka, vosi vo tichita kuti tiziŵi maŵanaŵanu ngaku Yehova vingaŵa vambula ntchitu asani tizomereza vinthu viheni kunanga maŵanaŵanu ngidu.

16. Kumbi tikhumbika kujivikiliya ku vinthu wuli?

¹⁶ Kumbi tingangakhweche limu maŵanaŵanu nga charu? Awa. Tikamba viyo chifukwa tingatuwamu cha mu charu. Vinthu vinyaki vo ŵanthu a ku charu aŵanaŵana tingavithaŵa cha. (1 Akori. 5:9, 10) Ntchitu yakupharazga yichitiska kuti tikumanengi ndi ŵanthu wo agomezga fundu zaboza. Chinanga kuti tingakhweche limu cha maŵanaŵanu ngaheni, kweni tikhumbika cha kungaŵanaŵaniya pamwenga kungazomereza. Nge mo Yesu wanguchitiya, nasi titenere kukana maŵanaŵanu ngaku Satana nyengu yeniyo. Kweniso tingajivikiliya ku vinthu vinyaki vo vingachitiska kuti tiŵi ndi maŵanaŵanu nga charu.—Ŵerengani Nthanthi 4:23.

17. Kumbi ndi vinthu wuli vinyaki vo tingachita kuti tijivikiliyi ku maŵanaŵanu nga charu?

¹⁷ Mwakuyeruzgiyapu, titenere kuphwere asani tisankha mabwezi. Bayibolu likamba kuti asani titanjana ndi ŵanthu wo aleka kusopa Yehova, nasi tingayamba kuŵanaŵana nge yiwu.  (Nthanthi 13:20; 1 Akori. 15:12, 32, 33) Tikhumbika so kusankha umampha vakusangaluska. Asani tikana vakusangaluska va viwawa, ureŵi pamwenga vo vilongo kuti vinthu vikuchita kusambuka, tikhwechengi maŵanaŵanu ngo ‘ngasuskana ndi kuziŵa Chiuta.’—2 Akori. 10:5.

18, 19. (a) Ntchifukwa wuli tikhumbika kutcheŵa ndi maŵanaŵanu nga charu ngo ngaziŵika viŵi cha kuti ngaheni? (b) Kumbi titenere kujifumba mafumbu nanga, ndipu ntchifukwa wuli?

¹⁸ Titenere so kuziŵa maŵanaŵanu nga charu ngo ngaziŵika viŵi cha kuti ngaheni ndi kungakana. Mwakuyeruzgiyapu, nkhani zinyaki pa TV, pa wayilesi, pa intaneti ndi mu manyuzipepala zingayanjiya chipani chinyaki cha ndali. Zinyaki zichiska ŵanthu kuja ndi mtima wakukhumba vinthu vo ŵanthu anandi akhumbira. Mafilimu ndi mabuku nganyaki ngachiska ŵanthu kuti aŵanaŵaniyengi vawu pe ndi banja lawu. Mafilimu ndi mabuku yanga ngachita viyo mu nthowa yakuti viwonekengi nge kuti kuchita viyo nkhwamampha kweniso nkhwakwenere. Maŵanaŵanu yanga ngapambana ndi vo Malemba ngakamba. Bayibolu likamba kuti mabanja ngaja ngalikondwa asani ngatanja ukongwa Yehova kuluska vinthu vinyaki vosi. (Mate. 22:36-39) Kweniso, chinanga kuti nkhani zinandi zo ŵana aŵerenga ndi kuwonere zingaziŵika viŵi cha kuti ziheni, kweni zingachitiska kuti aje ndi nkharu yiheni.

¹⁹ Ivi ving’anamuwa kuti mbuheni cha kuchita vakusangaluska vamampha. Kweni tingachita umampha kujifumba mafumbu yanga: ‘Kumbi tiziŵa maŵanaŵanu nga charu chinanga ndi ngo ngasuzga kungaziŵa kuti ngaheni? Kumbi titijivikiliya pamoza ndi ŵana ŵidu ku mapulogiramu nganyaki nga pa TV pamwenga vo tiŵerenga? Kumbi titovya ŵana ŵidu kuti awonengi vinthu nge mo Yehova wativiwone kuti aleki kutore vinthu va mucharu vo awona ndi kuvwa?’ Asani tipambanisa pakati pa maŵanaŵanu ngaku Chiuta ndi nga charu, tilekengi “kuwumbika ndi mugonezi wunu.”

20. Kumbi tingaziŵa wuli yo watitiwumba?

²⁰ Tingaluwanga cha kuti tingawumbika ndi maŵanaŵanu ngaku Yehova pamwenga nga charu cho chilamulika ndi Satana. Kumbi imwi ndiyani yo watikuwumbani? Kuti timuki fumbu ili, vingathemba kuti tisambizika ndiyani. Asani tizomereza maŵanaŵanu nga charu, mbwenu charu ndichu chitiwumbengi ndipu tingayamba kuŵanaŵana ndi kuchita vinthu vo ŵanthu anandi achita. Ndichu chifukwa chaki tikhumbika kuphwere ndi vo tiwonere, tiŵerenga, tivwisiya ndi kuŵanaŵana.

21. Kumbi tazamukambiskananji mu nkhani ya sabata yamawa?

²¹ Mu nkhani iyi, tasambira kuti tikhumbika kuwona vinthu nge mo Yehova wativiwone. Kuti tichiti viyo, pe vinandi vo tikhumbika kuchita pade pa kukana ŵaka maŵanaŵanu nga charu. Tikhumbika so kuziŵa mo Yehova waŵanaŵaniya kuti nasi tiŵanaŵanengi nge iyu. Mu nkhani ya sabata yamawa, tazamukambiskana mo tingachitiya venivi.