Vinthu vo Asayansi Angatikambiya Cha

JULANI

Viwoneka kuti asayansi asambira pafufupi chechosi chakukwaskana ndi chilengedu. Kweni peche mafumbu nganandi ngakukhumbika ngo angamuka cha.

Kumbi asayansi angakonkhoska mo chilengedu kweniso umoyu vikwambiya? Kumuka kwa fumbu ili nkhwakuti awa. Ŵanthu anyaki akamba kuti asayansi wo akusambira vakukwaskana ndi chilengedu, angakonkhoska mo chikwambiya. Kweni pulofesa Marcelo Gleise wa pa Dartmouth College yo wasanda vakuchanya kweniso wagomezga kuti vakusuzga kuziŵa kuti Chiuta waliku pamwenga cha, wangumuka kuti: “Mpaka sonu techendakonkhoski mo vinthu va muchilengedu vikwambiya.”

Mwakuyanana waka, pa nkhani yakukwaskana ndi mo umoyu ukwambiya, nkhani ya mumagazini ya Science News, yikamba kuti: “Vakusuzga ukongwa kuziŵa mo umoyu ukwambiya pacharu chapasi: Mya yinandi kweniso vinthu vinandi vakali vo vatingi vilongongi vo vinguchitika nadi pa nyengu yo Charu chapasi chapangikanga waka, vikumala.” Ivi vilongo kuti asayansi ŵechendamuki fumbu lakuti, Kumbi chilengedu kweniso umoyu vikwamba wuli?

Kweni panyaki mungajifumba kuti, ‘Asani umoyu pacharu chapasi ukupangika, ndiyani yo wakuwupanga?’ Panyaki mukujifumbapu so mafumbu yanga: ‘Asani Mlengi wazeru kweniso wachanju waliku nadi, ntchifukwa wuli wazomereza kuti ŵanthu asuzgikengi? Ntchifukwa wuli pe visopa vakupambanapambana? Ntchifukwa wuli wazomereza kuti ŵanthu wo atimusopa achitengi vinthu vinandi viheni?’

Sayansi pakuyija, yingamuka cha mafumbu ngenanga. Kweni ivi ving’anamuwa kuti mungatondeka cha kusaniya kwamuka kwakukhorwesa. Ndipu ŵanthu anandi asaniya kwamuka kwakukhorwesa mu Bayibolu.

Asani mukhumba kuziŵa chifukwa cho asayansi anyaki wo angusaniya nyengu kuti asambiri Bayibolu akambiya kuti agomezga kuti kwe Mlengi, wonani pa jw.org/tog. Fufuzani mavidiyo ngo nge pa kamutu kakuti, Vakukwaskana ndi mo Umoyu Ukwambiya.

Sayansi Ndi Bayibulo Vinguŵawovya Kusimikiza Kuti Vinthu Vikuchita Kulengeka

Georgiy N. Koidan, kaswiri wa makemikozi

“Ntchitu yangu ‘njakuŵika’ pamoza makemikozi ngakumbanapambana kuti mamolekyu ngapangiki. Ivi venge kuseŵe gemu ya tchesi. Ukhumbika kunozge limu vinthu vinyaki wechendayambi kuseŵe. Asani waluwa kuchita chinthu chimoza, mamolekyu ngangagaŵikana. Chinanga kuti ntchitu yangu njakusuzga, kweni njipusu pakuyiyeruzgiya ndi vo vichitika ndi makemikozi mukati mwa maselu nga vinthu vamoyu kuti ngapangi mamolekyu. Venivi vingundichitiska kuti ndigomezgi kuti kwe Mlengi yo waziŵa ukongwa vakukwaskana ndi makemikozi kuphara taŵanthu.

“Ndati ndasambira Bayibolu, ndinguziŵa kuti liyanana cha ndi mabuku nganyaki. Bayibolu lingulembeka vyaka pafufupi 2,000 vo vajumpha, kweni ndiwona kuti ulongozgi waki ngwakovya mbwenu mazuŵa nganu. Vo likamba pa nkhani ya kumalisa mphindanu mubanja, ku ntchitu kweniso ŵanthu wo tija nawu pafupi, vakovya ukongwa. Ndingusimikiza kuti munthu yija yo ngwazeru ukongwa kuluska ŵanthu, ndiyu wangapereka ulongozgi wakuthembeka wenuwu.”

Yan-Der Hsuuw, kaswiri yo wakusambira mo mwana wapangikiya mumoyu

“Asani mwana wayamba kupangika mumoyu, maselu ngosi ngakhumbika kulumikizana kuti ngasinthi maselu nganyaki kuja misipi, minofu, viwanga, ndopa kweniso vinthu vinyaki ndipu pavuli paki kuja munthu. Mpaka sonu tivwisa cha vo maselu ngenanga ngachita kuti kamwana kapangiki. Ini ndiwona kuti umoyu utenere kuti wakuwupanga ndi munthu munyaki yo ngwazeru ukongwa.

“Mo mwana wakuliya mumoyu mwa anyina nge mo Bayibolu likambiya pa Salimo 139:15, 16, ndiwona kuti viyanana ndi vo asayansi asaniya mu vyaka vapambula kuswera yapa. Kumbi fundu yauneneska yeniyi yo yikulembeka kali ukongwa, yingakoliyana wuli ndi vo asayansi akamba kwambula kuti Mlengi yo wakuchitiska kuti yilembeki ndiyu wavumbuwa?”