1. Kumbi lemba la Wakutaula 3:1, 7, lititisambizanji?

TANYAKI titanja kulongoro. Penipo anyaki atanja kuja cheti. Nge mo lemba lo patuwa mutu wa nkhani iyi lakambiya, pe nyengu yakuja cheti ndi nyengu yakulongoro. (Ŵerengani Wakutaula 3:1, 7.) Nyengu zinyaki tikhumba kuti abali ndi azichi ŵidu alongorongi ukongwa mumalu mwakulongoro mwa po ndi po. Kweni nyengu zinyaki tikhumba cha kuti alongorongi ukongwa.

2. Kumbi ndiyani yo we ndi mazaza ngakutikambiya nyengu yo titenere kulongoro kweniso mo titenere kulongolore?

² Kulongoro ndi mphasu yakutuliya kwaku Yehova. (Chitu. 4:10, 11; Chivu. 4:11) Kuziya mu Bayibolu, iyu watitiwovya mo tingayigwiriskiya ntchitu umampha mphasu yeniyi. Mu nkhani iyi, tikambiskanengi vo anguchita ŵanthu anyaki wo azumbulika mu Bayibolu. Vo yiwu anguchita vingatiwovya kuziŵa nyengu yakulongolore ndi nyengu yakujaliya cheti. Tiwonengi so mo Yehova wavwiya ndi vo tikamba. Chakwamba, tiyeni tikambiskani nyengu yo titenere kulongoro.

3. Mwakukoliyana ndi Aroma 10:14, kumbi ndi nyengu niyi yo titenere kulongoro?

³ Nyengu zosi titenere kuŵa akunozgeka kulongoro vakukwaskana ndi Yehova ndi Ufumu waki. (Mate. 24:14; Ŵerengani Aroma 10:14.) Asani tichita viyo, tilondo vo Yesu wachitanga. Chifukwa chimoza cho Yesu wanguziya panu pasi chenga kupharazga uneneska wakukwaskana ndi Awisi. (Yoha. 18:37) Kweni titenere kukumbuka kuti mo tilongolore, nayu ndi nkhani yakukhumbika ukongwa. Mwaviyo, titenere kupharazgiya anyidu “mwakuzika ndipuso mwaulemu.” Kweniso titenere kuŵanaŵaniya vo munthu yo titimupharazgiya wagomezga ndipuso mo wavwiya. (1 Petu. 3:15) Asani tiŵanaŵaniya ŵanthu, mbwenu tilongorongi nawu ŵaka cha, kweni tiŵafikengi pamtima.

4. Nge mo pakambiya pa Nthanthi 9:9, kumbi vo ŵara alongoro vingaŵawovya wuli abali ndi azichi?

 ⁴ Ŵara akhumbika kuchitapu kanthu mwaliŵi asani awona kuti mubali pamwenga mzichi wakhumbika kupaskika ulongozgi. Yiwu atenere kusankha nyengu yamampha yakulongolore nayu kuti aleki kumuchitiska soni. Akhumbika kuja kwakuŵija kuti ŵanthu aleki kuvwa vo akambiskana. Chinanga kuti nyengu zosi ŵara atesesa kumutumbika mubali pamwenga mzichi yo akambiskana nayu, kweni aleka cha kumukambiya fundu za mu Bayibolu zo zingamuwovya kuti wachitengi vinthu mwazeru. (Ŵerengani Nthanthi 9:9.) Ntchifukwa wuli nkhwakukhumbika kuchita chiganga kulongoro asani mphakwenere? Tiyeni tiwoni vakuyeruzgiyapu viŵi vakupambana. Chakuyeruzgiyapu chakwamba, ada akhumbikanga kuchenya ŵana ŵawu ŵaŵi anthulumi. Ndipu chakuyeruzgiyapu chachiŵi, munthukazi munyaki wanguchita chiganga kuchikumana ndi munthu yo wanguzija fumu.

5. Kumbi Wasembi Mura Eli wangutondeka kulongoro pa nyengu niyi, chinanga kuti wakhumbikanga kuchita viyo?

⁵ Wasembi Mura Eli wenga ndi ŵana ŵaŵi anthulumi wo waŵayanjanga ukongwa. Ŵana yaŵa amutumbikanga cha Yehova. Yiwu ŵenga asembi wo ateŵetiyanga pa chihema ndipu udindu uwu wenga ukulu ukongwa. Kweni agwiriskiyanga ntchitu udindu wawu mwambula kwenere. Yiwu azitumbikanga cha sembi zo ŵanthu aperekanga kwaku Yehova kweniso achitanga ureŵi pa chihema. (1 Samu. 2:12-17, 22) Mwakukoliyana ndi Dangu laku Mozesi, ŵana aku Eli akhumbikanga kufwa. Kweni Eli wanguŵachenya mwakuŵalelemeka ndipu wanguŵazomerezga kuti alutirizgi kuteŵete pa chihema. (Mara. 21:18-21) Kumbi Yehova wanguchita wuli wati wawona mo Eli wanguchitiya ndi ŵana ŵaki? Iyu wangumufumba kuti: “Ntchifukwa wuli utumbika ŵana ŵaku kuluska ini?” Yehova wanguŵabaya ŵana ŵaki wosi ŵaŵi.​—1 Samu. 2:29, 34.

6. Kumbi tisambiranji kwaku Eli?

⁶ Vo Eli wanguchita vititisambiza fundu yinyaki yakukhumbika ukongwa. Asani mubwezi widu pamwenga mubali widu waswa Dangu laku Chiuta, tikhumbika kukamba nayu kuti timukumbusi marangu ngaku Yehova. Pavuli paki, tikhumbika kuwonesesa kuti walonde chovyu chakwenere kutuliya kwa ŵara wo akusankhika ndi Yehova. (Yako. 5:14) Tikhumbika cha kutumbika ukongwa mubwezi pamwenga mubali widu kuluska Yehova, nge mo Eli wanguchitiya. Titenere kuŵa ndi chiganga kuti tikambiskani  ndi munthu yo wakhumbika kulunguchizgika. Kweni asani tingayesesa kuchita viyo, vinthu vingaŵa umampha. Wonani kupambana pakati pa vo wanguchita Eli ndi vo wanguchita munthukazi munyaki wa ku Yisirayeli, zina laki Abigaili.

7. Ntchifukwa wuli Abigaili wangulongoro ndi Davidi?

⁷ Abigaili wenga muwolu waku Nabala yo wenga wakukhupuka ukongwa. Pa nyengu yo Davidi ndi anyamata ŵaki athaŵanga Fumu Sauli, anguphwere mbereri zaku Nabala ndi kuzivikiliya kwa ankhungu. Kumbi Nabala wanguwonga vo angumuchitiya? Awa. Davidi wati wapempha Nabala kuti waŵapaskeku chakurya ndi maji ngamanavi anyamata ŵaki, Nabala wangukwiya ndipu wanguŵakalipiya. (1 Samu. 25:5-8, 10-12, 14) Chifukwa cha venivi, Davidi wakhumbanga kubaya munthulumi weyosi wa munyumba yaku Nabala. (1 Samu. 25:13, 22) Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya kuti ivi vileki kuchitika? Abigaili wanguziŵa kuti iyi yenga nyengu yakwenere kuti walongoro. Mwaviyo, wanguchita chiganga ndipu wanguluta kuchikambiskana ndi Davidi ndi anyamata ŵaki 400 wo ŵenga ndi nja, akali kweniso ŵenga ndi vidya vankhondu.

8. Kumbi tisambiranji kwaku Abigaili?

⁸ Abigaili wati wakumana ndi Davidi, wangukambiskana nayu mwachiganga, mwaulemu kweniso mwakunyengere. Chinanga kuti ndiyu cha yo wanguchitiska kuti vinthu vifiki penapa, kweni wangumupepesa Davidi. Abigaili wanguthemba Yehova kuti wamuwovyi ndipu wangukamba kuti Davidi wenga munthu wamampha. (1 Samu. 25:24, 26, 28, 33, 34) Nge mo Abigaili wanguchitiya, nasi tikhumbika chiganga kuti tikambiskani ndi munthu yo walandiya kuheni. (Sumu 141:5) Tikhumbika kuchita vinthu mwaulemu kweni titenere so kuŵa achiganga. Asani titimupaska ulongozgi wakwenere munyidu chifukwa chakuti titimuyanja, tilongo kuti te bwezi chayilu.​—Nthanthi 27:17.

9-10. Kumbi ŵara atenere kukumbukanji asani alunguchizga mubali pamwenga mzichi?

 ⁹ Ŵara ndiwu akhumbika ukongwa kulongo chiganga asani akambiskana ndi munthu yo walandiya kuheni mu mpingu. (Aga. 6:1) Yiwu aziŵa kuti nawu mbambula kufikapu ndipu nyengu zinyaki angakhumbika kupaskika ulongozgi. Chinanga kuti ve viyo, ŵara atiŵalekere cha ŵanthu wo akhumbika chilangu. (2 Timo. 4:2; Tito 1:9) Asani atimupaska ulongozgi munthu, ŵara atesesa kugwiriskiya ntchitu mphasu ya kulongoro kuti amusambizi mwalusu kweniso mwakuzikira. Chanju ndichu chitiŵachitiska kuti amuwovyi mubali wawu. (Nthanthi 13:24) Kweni chakukhumbika ukongwa kwaku yiwu nkhutumbika Yehova. Achita venivi mwakuwonesesa kuti abali ndi azichi alondo fundu zaku Yehova ndi kuvikiliya mpingu ku vinthu viheni.​—Machi. 20:28.

¹⁰ Kufika yapa, takambiskana va nyengu yo titenere kulongoro. Kweni pe nyengu yinyaki yo tikhumbika kuja cheti. Kumbi tingakumana ndi masuzgu wuli pa nyengu yeniyi?

11. Kumbi Yakobe wangugwiriskiya ntchitu chakuyeruzgiyapu nichi, nanga ntchifukwa wuli chakuyeruzgiyapu ichi ntchakwenere?

¹¹ Nyengu zinyaki vingatisuzga kujiko kuti tileki kulongoro. Yakobe yo wangulembaku Bayibolu wangugwiriskiya ntchitu chakuyeruzgiyapu chakwenere pakukonkhoska suzgu lenili. Iyu wangukamba kuti: “Asani munthu waguŵa cha pa mazu, ndikuti ngwakufikapu ndipu wangafiska kumanga so liŵavu laki losi.” (Yako. 3:2, 3) Hachi atiyimangiriya vingwi kumutu ndipu chingwi chinyaki atichiseleza mumulomu. Asani munthu yo wakwera pa hachi waguza vingwi venivi, hachi yingayamba kwenda pamwenga yingama. Kweni asani wangaleka kuviko, hachi yingatchimbiya ukongwa ndipu  yingajipweteka kweniso nayu wangapwetekeka. Mwakuyanana ŵaka, asani tileka kujiko pakulongoro tingakumana ndi masuzgu ngakulu. Tiyeni tikambiskani vakuchitika vinyaki vo tikhumbika kuko lilimi lidu ndi kuja cheti.

12. Kumbi ndi nyengu niyi yo tikhumbika cha kulongoro?

¹² Kumbi muchita wuli asani mubali pamwenga mzichi waziŵa nkhani yinyaki yo wakhumbika cha kuyisumuwa? Mwakuyeruzgiyapu, asani mwakumana ndi munthu yo waja mucharu cho ntchitu yidu njakukanizika, kumbi mutimufumba kuti wakukambiyeni mo ntchitu yidu yitende mucharu ichi? Mbuneneska kuti mungamufumba ndi maŵanaŵanu ngaheni cha. Tikamba viyo chifukwa titiŵayanja abali ŵidu ndipu titiŵafipiya mtima. Ndipuso tikhumba kuti tizumbuwengi vo vitiŵachitikiya asani titiŵapemphere. Kweni nyengu iyi ndiyu tikhumbika kujiko ndi kuja ŵaka cheti. Asani tichichizga munthu kuti watikambiyi nkhani yinyaki yo wakhumbika cha kuyisumuwa, tingalongo kuti titimuyanja cha. Tingalongo so kuti titiŵayanja cha abali ndi azichi wo aja mucharu ichi chifukwa yiwu agomezga kuti iyu wasungengi chisisi. Palivi yo wangakhumba kuti wasazgiyeku masuzgu nga abali ndi azichi wo aja mucharu cho ntchitu yidu njakukanizika. Mwakuyanana ŵaka, palivi mzichi pamwenga mubali yo waja mucharu ichi yo wangayanja kusumuwa mo Akaboni achitiya uteŵeti, maunganu pamwenga vinthu vinyaki.

13. Mwakukoliyana ndi Nthanthi 11:13, kumbi ŵara atenere kuchitanji, ndipu ntchifukwa wuli atenere kuchita viyo?

¹³ Ŵara ndiwu atenere ukongwa kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wo we pa Nthanthi 11:13, wo ukamba vakusunga chisisi. (Ŵerengani.) Ivi vingaŵa vakusuzga asani mura ngwakuto. Ŵanthu akutorana akoliyana ukongwa asani akambiskana vakukhosi kaŵikaŵi ndipuso vo vitiŵafipiska mtima. Kweni mura waziŵa kuti watenere cha kuvumbuwa “nkhani zachisisi” za abali ndi azichi mu mpingu. Asani wangachita viyo, abali ndi azichi angaleka kumugomezga ndipuso wangananga mbiri yaki. Ateŵeti akovya ndi ŵara atenere cha kuŵa “apaŵipaŵi,” pamwenga kuti akukamba boza. (1 Timo. 3:8, mazu ngamumphata.) Venivi ving’anamuwa kuti yiwu akhumbika cha kukamba vinthu viheni va ŵanthu anyaki. Asani mura watanja muwolu waki, wamukambiyengi cha vinthu vo vileka kumukwaska.

14. Kumbi muwolu wa mura wangamuwovya wuli mulumu waki kuti waleki kunanga mbiri yaki?

¹⁴ Muwolu wa mura wangawovya kuti mulumu waki waleki kunanga mbiri yaki asani waleka kumuchichizga kuti wamukambiyi vinthu vachisisi. Asani munthukazi wachita viyo, watovya mulumu waki pe cha kweni watumbika so wo amukambiya nkhani zachisisi. Chakuzirwa ukongwa ntchakuti munthukazi waviyo, wakondwesa Yehova chifukwa watovya kuti mu mpingu muŵi chimangu.​—Aro. 14:19.

15. Kumbi Yehova wanguchita wuli ndi anyaki atatu aku Yobu, nanga ntchifukwa wuli wanguchita viyo?

¹⁵ Tingasambira vinandi mu buku la Jobu pa nkhani ya mo tingalongolore kweniso nyengu yo tingachitiya viyo. Yobu wati wakumana ndi masuzgu ngakupambanapambana, kunguza ŵanthu anayi kuti azimupembuzgi ndi kumulunguchizga. Ŵanthu yaŵa anguja dankha cheti kwanyengu yitali. Kweni vo Elifazi, Bildadi ndi Zophara angukamba pavuli paki, vilongore limu kuti nyengu yosi iyi, yiwu aŵanaŵaniyanga mo angawovye Yobu cha. Kweni aŵanaŵaniyanga vo angakamba kuti amusimikizi Yobu kuti wanguchita chinthu chinyaki chiheni. Vinthu vinyaki vo angukamba venga vauneneska. Kweni vinandi vo angukamba vakukwaskana ndi Yobu ndi Yehova venga vaboza ndipuso vingulongo kuti amulengiyanga lisungu cha Yobu. Yiwu angukamba kuti Yobu wenga munthu  muheni. (Jobu 32:1-3) Kumbi Yehova wanguchita wuli? Ukali waki ungukore pa ŵanthu atatu ŵenaŵa. Iyu wangukamba kuti mbazereza ndipu wanguŵakambiya kuti apemphi Yobu kuti waŵapemphere.​—Jobu 42:7-9.

16. Kumbi vo Elifazi, Bildadi ndi Zophara anguchita vititisambizanji?

¹⁶ Vo Elifazi, Bildadi ndi Zophara anguchita vititisambiza vinthu vinandi. Chakwamba ntchakuti tikhumbika cha kuyeruzga abali ŵidu. (Mate. 7:1-5) Kweni titenere kuŵavwisiya techendalongoro. Asani tachita viyo ndipu tingavwisa masuzgu ngo akumana nangu. (1 Petu. 3:8) Chachiŵi ntchakuti asani tilongoro titenere kuwonesesa kuti tilongoro mwalisungu ndipuso kuti vo tikamba vauneneska. (Aefe. 4:25) Ndipu chachitatu ntchakuti Yehova wavwisiya mwakuphwere vo tikambiskana ndi anyidu.

17. Kumbi vo Elihu wanguchita vititisambizanji?

¹⁷ Munthu wachinayi yo wanguluta kuchiwona Yobu wenga Elihu, mubali waku Abrahamu. Iyu wavwisiyanga po Yobu ndi anyaki atatu alongoronga. Elihu watenere kuti wavwisiyanga ukongwa chifukwa wangupereka ulongozgi wo unguwovya Yobu kusintha maŵanaŵanu ngaki. (Jobu 33:1, 6, 17) Iyu wajifipiyanga mtima mweneku cha pamwenga munthu munyaki weyosi, kweni wakhumbanga kuti Yehova watumbikiki. (Jobu 32:21, 22; 37:23, 24) Vo Elihu wanguchita vititisambiza kuti pe nyengu yakujaliya cheti ndi nyengu yakuvwisiya. (Yako. 1:19) Vititisambiza so kuti asani tilunguchizga munthu, titenere kuchita viyo kuti Yehova watumbikiki, isi taŵeni cha.

18. Kumbi tingalongo wuli kuti tiwonga mphasu yakulongoro?

¹⁸ Tingalongo kuti tiwonga mphasu yakulongoro asani tivwiya ulongozgi wa mu Bayibolu wo ukamba mo tingalongolore kweniso nyengu yo tingachitiya viyo. Fumu yazeru Solomoni yingukamba kuti: “Mazu ngo ngakambika pa nyengu yakwenere, nge nge maapozi ngagolidi mumbali zasiliva.” (Nthanthi 25:11) Asani tivwisiya ukongwa pa nyengu yo anyidu alongoro kweniso asani tiŵanaŵaniyapu dankha techendalongoro, mazu ngidu ngaŵengi nge maapozi ngagolidi ngenanga. Ngaŵengi ngamampha kweniso ngakovya. Asani tichitengi viyo, mazu ngidu ngazengengi anyidu ndipuso Yehova wakondwengi nasi, kwali tingalongoro ukongwa pamwenga kamanavi. (Nthanthi 23:15; Aefe. 4:29) Yeniyi ndiyu nthowa yamampha ukongwa yakulongore kuti tiwonga mphasu yakulongoro yo Yehova wakutipaska!