INI NDI Gwen tingwamba kusambira kuvina te ndi vyaka 5. Kweni pa nyengu iyi ndipu techendawonanepu. Weyosi wakhumbisiskanga kuti wazije wakuvina wakutchuka. Kweni vinthu vati vayamba kutiyende umampha, tinguleka nchitu yakuvina. Nchifukwa wuli tinguleka?

David: Ndinguwa mu 1945, ku Shropshire m’charu cha England. Ada ŵenga ndi famu kuchigaŵa chakumizi. Asani ndawe kusukulu, ndayanjanga kutondo mazira nga nyoli mo zatayiyanga ndipuso kuzipasa vakurya. Taŵetanga so ng’ombi zanyama ndipuso mbereri zo ndaziphweriyanga. Pa nyengu ya holidi, ndawovyanga apapi ŵangu kukolola mbewu zo alimanga kweniso nyengu zinyaki ndayendesanga magandaganda ngidu.

Kweni ndakhumbiranga kuchita chinthu chinyaki pa umoyu wangu. Ada anguwona kuti ndeche mwana ndayanjanga ukongwa kuvina asani ndavwa sumu yeyosi. Mwaviyo, yiwu angupempha ama kuti akandiperekezengi kusukulu yakusambiza kuvina mwalusu. Asambizi ŵangu anguwona kuti ndenga ndi lusu ukongwa pa nkhani yakuvina. Ndati ndafika vyaka 15, ndingusaniya mwaŵi wakundilipiriya sukulu yakutchuka ukongwa yakusambiza kuvina mumsumba wa London. Kusukulu yeniyi ndiku ndingukumana ndi Gwen, ndipu taviniyanga limoza.

Gwen: Ndikuwa mu 1944, mumsumba wa London. Ndeche mwana, ndamugomezganga ukongwa Chiuta. Ndayesesanga kuŵerenga Bayibolo, kweni ndalivwisisanga cha. Ndingwamba kusambira kuvina nde ndi vyaka 5. Pati pajumpha vyaka 6, ndingusaniya mwaŵi wakuluta kusukulu yakutchuka yakusambiza kuvina m’charu cha Britain. Sukulu iyi yenga yakutowa ukongwa, m’msumba wa London. Kusukulu iyi kwenga asambizi akutchuka wo atisambizanga kuvina kweniso masambiru nganyaki. Ndati ndafika vyaka 16 ndinguluta kusukulu ya arara yakusambiza kuvina. Kwenuku ndiku ndinguchikumana ndi David. Pati pajumpha myezi yimanavi, ini ndi David tingwamba kuviniya limoza m’malu nganyaki ngakutchuka ku London.

David: Nge po Gwen wakambiya, nchitu yidu yinguchitiska kuti tiyambi kuvina m’malu ngakutchuka ku London. Msambizi munyaki wa kusukulu yakusambiza kuvina yo tasambirangaku, wangwambisa gulu lakuvina ku Germany, ndipu wangutipempha kuti tikalongozgengi gulu lenili. Tayendanga m’vyaru vinandi ndipu tavinanga ndi ŵanthu akutchuka ukongwa. Nchitu iyi yichitiska munthu kuti waje wakujikuzga ndipuso kuti wachitengi vinthu mwamaphara. Taŵanaŵananga ŵaka vakuvina peposi po taja.

Gwen: Nkhani yakuvina yingundisere ukongwa. Ini ndi David takhumbisiskanga kuti tije akutchuka. Ndakondwanga ukongwa asani ŵanthu atitilumba ndipuso asani atitipasa maluŵa kweniso  vawanangwa vinyaki. Nge mo achitiya ŵanthu anandi, nani ndathembanga vinthumwa. Kweniso ŵanthu anandi wo tavinanga nawu ŵenga areŵi, akweŵanga foja ndipuso ŵenga aloŵevu.

David: Pati pajumpha vyaka vinandi, ndinguvuka ndi umoyu wakwendakwenda. Chifukwa chakuti ndingukuliya kufamu, ndingwamba so kukhumbira umoyu wo ndajanga kali ndeche mwana. Mwaviyo, mu 1967 ndinguleka nchitu yakuvina ndipu ndingwamba kugwira nchitu kufamu yinyaki yikulu yo yenga kufupi ndi ko apapi ŵangu ajanga. Mweneku wa famu yeniyi wangundizomerezga kuti ndichitengi lendi kanyumba kaki kamana. Pavuli paki, ndingumbiya foni Gwen kuti nditimukhumba nthengwa. Pa nyengu iyi ndipu amuzomerezga kuti ngwakuvina walusu. Mwaviyo, venga vakusuzga kuti wandizomeri. Chinanga kuti venga viyo, tingutorana ndipu wanguzomera kuchija kufamu.

Gwen: Venga vakusuzga kuti ndiziŵiriyi umoyu wa kufamu. Ndaziŵanga cha kukama mkaka, kuliska nkhumba ndipuso nyoli. David wangwamba kuluta kukoleji yinyaki kuchisambira nthowa zasonu zakuŵete viŵetu. Ndachitanga phukwa ukongwa chifukwa David wazanga usiku panyumba. Kweniso pa nyengu iyi ndipu te ndi mwana wakwamba munthukazi, zina laki Gilly. David wangundikambiya kuti ndisambiri kwendesa galimotu. Zuŵa linyaki ndinguluta kutawuni yakufupi ndi ko tajanga ndipu kwenuku ndinguchikumana ndi Gael. Ndinguziŵana ndi Gael pa nyengu yo wagulisanga mushopu yinyaki.

Gael wangundidaniya kunyumba kwaki kuti tikachezi. Tingwamba kulongorana vithuzi va zowala zidu, ndipu pachithuzi chaki pawonekanga kuti ŵanthu ŵenga pa Nyumba ya Ufumu. Ndingumufumba kuti ndi tchalitchi wuli lo ŵengaku. Ndingukondwa ukongwa wati wandikambiya kuti iyu ndi murumu waki mbakaboni aku Yehova. Yapa, ndingwamba kukumbuka kuti ankhazi ŵangu anyaki ŵenga munthu wamampha ukongwa ndipu ŵenga Akaboni. Kweni ada, atinkhananga ukongwa ndi Akaboni, ndipu atayanga mabuku nga ankhazi. Mwaviyo, ndajifumbanga kuti nchifukwa wuli ada wo ŵenga achanju aŵachitiyanga venivi ankhazi?

Pa nyengu iyi ndingwamba kupambaniska pakati pa vo ankhazi agomezganga ndi visambizu va matchalitchi nganyaki. Gael wangundikonkhoske uneneska wa m’Bayibolo. Ndinguzizwa ukongwa kuwona kuti vo matchalitchi nganyaki ngasambiza, nge vakuti kwe achiuta atatu ndipuso kuti umoyu utufwa cha vikoliyana cha ndi Malemba. (Wak. 9:5, 10; Yoh. 14:28; 17:3) Ndinguwona so zina laku Chiuta lakuti Yehova kakwamba m’Bayibolo.—Chit. 6:3, NW.

 David: Gwen wangundikambiya vo wasambiranga. Ndingukumbuka kuti ndeche mwana, ada andikambiyanga kuti ndiŵerengengi Bayibolo. Mwaviyo, nani ndinguzomera kuti tisambirengi Bayibolo ndi Gael kweniso murumu waki Derrick. Pati pajumpha myezi 6, tingusamiya kufamu yinyaki yo tachitanga lendi. Kwenuku mzichi munyaki zina laki Deirdre wangulutirizga kutisambiza Bayibolo. Pakwamba talutanga panthazi viŵi cha chifukwa tatangwamikanga ukongwa ndi nchitu yakuphwere viŵetu. Kweni uneneska ungwamba kujalikiskika m’mitima yidu kamanakamana.

Gwen: Ndakhumbikanga kuyesesa kuti ndileki kugomezga vamizimu. Lemba la Yesaya 65:11 lingundiwovya kuwona mo Yehova wawone ŵanthu wo ‘amikiya gomi chiuta wa mwaŵi.’ Vingunditole nyengu yitali kuti nditayi vinthumwa vo ndenga navu. Kweni kuromba kwaku Yehova kungundiwovya kuti ndivitayi. Kusambira fundu yakuti “yosi yo wajikuzgengi, wayuyulikengi; ndipu yosi yo wajiyuyuwengi, wakuzgikengi,” kungundiwovya kuziŵa kuti Yehova watanja ŵanthu akujiyuyuwa. (Mat. 23:12) Ndakhumbisiskanga kuteŵete Chiuta yo watitiyanja mwakuti wangupereka Mwana waki nge sembi yakutiwombo. Pa nyengu iyi ndipu te ndi mwana munyaki munthukazi, ndipu tingukondwa ukongwa kusambira kuti banja lidu lingazija m’paradayisu pacharu chapasi kwamuyaya.

David: Ndati ndasambira, ndinguziŵa kuti uchimi wa m’Bayibolo nge wo we pa Mateyu chaputala 24 ndipuso wa m’buku la Danyele ufiskika mazuŵa nganu. Ivi vingundiwovya kuziŵa kuti ndasaniya nadi uneneska. Ndinguziŵa so kuti palivi chechosi m’charu ichi cho chingaluska ubwezi widu ndi Yehova. Mwaviyo, pati pajumpha nyengu ndinguleka umoyu wakukhumba vinandi m’charu ichi. Ndinguziŵa so kuti muwolu wangu ndi ŵana ŵangu mbakukhumbika ukongwa. Lemba la Ŵafilipi 2:4, lingundiwovya kusintha mtima wakujiyanja kweniso wakukhumba kuja ndi famu yikulu. M’malu mwaki, ndinguwona kuti kuteŵete Yehova nkhwakukhumbika ukongwa pa umoyu wangu. Ndinguleka kukweŵa foja. Kweni tasuzgikanga kuti tiluti ku maunganu ngo ngachitikanga pa Chisulu mazulu chifukwa takhumbikanga kwenda mtunda wa makilomita 10 kuti tikafiki. Kweniso, nyengu yeniyi ndiyu takhumbikanga kukama mkaka wa ng’ombi. Kweni Gwen wandiwovyanga ukongwa ndipu tatondekanga cha kuluta ku maunganu ndipuso mu upharazgi pa Sabata ndi mulenji limoza ndi ŵana ŵidu asani tamaliza kukama mkaka.

Abali ŵidu akondwanga cha chifukwa chakuti tingusambira uneneska. Awiski aku Gwen anguleka kulongoro nayu kwa vyaka 6. Apapi ŵangu nawu andichichizganga kuti ndileki kuwungana ndi Akaboni aku Yehova.

Gwen: Yehova wangutiwovya ukongwa kuti tikunthiyepu masuzgu ngenanga. Pati pajumpha nyengu, tingwamba kuwona abali ndi azichi mumpingu widu nge achibali ŵidu ndipu atiwovyanga kweniso  atichiskanga ukongwa. (Luka 18:29, 30) Tingujipaturiya kwaku Yehova ndipu tingubatizika mu 1972. Ndingwamba upayiniya chifukwa ndakhumbisiskanga kuwovya ŵanthu anandi kuti aziŵi Yehova.

David: Takhumbikanga kugwira nchitu mwaphamphu kufamu yo tengaku. Kweniso takhumbikanga kuyesesa kulongo chakuwoniyapu chamampha ku ŵana ŵidu pa nkhani yakusopa Yehova. Pati pajumpha nyengu, tingutuwaku kufamu iyi chifukwa boma linguleka kupereka chovyu chinyaki. Ivi vati vachitika, tengavi nyumba pamwenga nchitu ndipu mwana widu wachitatu wenga ndi chaka chimoza pa nyengu iyi. Mwaviyo, tingupempha Yehova kuti watiwovyi ndipuso watilongozgi. Tingujula malu ngakusambiziyaku kuvina kuti panyaki tingasaniyangaku ndalama. Vo tinguchita vingutiwovya ukongwa kuŵika panthazi vinthu va Ufumu. Tingukondwa ukongwa kuwona kuti ŵana ŵidu wosi atatu angwamba upayiniya ŵati amaliza sukulu. Gwen nayu wachitanga upayiniya ndipu waŵawovyanga ukongwa ŵana ŵidu.

Gilly ndi Denise, ŵana ŵidu akwamba ŵati ayirwa, tingujala sukulu yakusambiza kuvina yo tingujula. Tingulembe ofesi ya nthambi kuti tiziŵi chigaŵa cho tingachiwovya kupharazga. Ofesi ya nthambi yingutikambiya kuti tiluti ku matawuni nganyaki nga kumwera, m’charu cha England. Nani ndingwamba upayiniya chifukwa chakuti tinguja ndi mwana yumoza pe. Pati pajumpha vyaka 5, angutipempha kuti tikawovyi mipingu yinyaki ya kunkhondi kwa charu chenichi. Debbie mwana widu wakumaliya wati wayirwa, tingugwira nchitu yakuzenga kwa vyaka 10 ku Zimbabwe, Moldova, Hungary, ndipuso ku Côte d’Ivoire. Pavuli paki, tinguwere ku England kuchiwovya pa nchitu yakuzenga Beteli mumsumba wa London. Chifukwa chakuti ndaziŵanga vaulimi, angundipempha kuti ndigwirengi nchitu kufamu ya pa Beteli. Sonu titeŵete so nge apayiniya ku England.

Gwen: Pakwamba tingujipereka ukongwa pa nchitu yakuvina, kweni tinguwona kuti njambula kujaliska. Tati tajipereka kuti titeŵetiyengi Yehova, tinguwona kuti tasankha nchitu yamampha ukongwa kweniso yamuyaya. M’malu mwakuvina limoza ndi murumu wangu, sonu tichitiya limoza upayiniya. Tikondwa ukongwa kuwovya ŵanthu kuti aziŵi fundu za m’Bayibolo zo zingaŵawovya kuti azitaskiki. Tiwona kuti ŵanthu ŵenaŵa mbakukhumbika ukongwa chifukwa ŵe nge ‘makalata ngakutisimikizgiya.’ (2 Ŵakor. 3:1, 2) Tikalekengi kusambira uneneska, mphanyi sonu tiwona ŵaka vithuzi ndi kukumbuka nchitu yakuvina yo tachitanga kali.

David: Kuteŵete Yehova kwatiwovya ukongwa pa umoyu widu. Ini nge mutu wa banja, kwandiwovya kuti ndiphweriyengi muwolu wangu kweniso ŵana ŵangu. Bayibolo likamba kuti Miriamu, Fumu Davidi ndipuso ŵanthu anyaki anguvina chifukwa chakukondwa. Nasi tazamuvina ndi anyidu chifukwa chakukondwa m’charu chifya cho Yehova watilayizga.​—Chit. 15:20; 2 Sam. 6:14.