Pa nyengu iyi m’charu chidu mwenga nkhondu. Ndeche kukumbuka kuphurika kwa mabomba ngo awundiyanga pasi, ngo ngadumuwanga malundi ndi manja nga ŵanthu ambula kunanga. Umoyu wenga wakusuzga ndipu kuswa marangu kweniso viwawa venga peposi.

Banja lidu lenga la Tchalitchi la Maronite. Tchalitchi lenili lenga muchigaŵa cha Tchalitchi la Katolika Lakuvuma. Ada ayesesanga kuphwere banja lidu la ŵanthu 12, kweni Ama awonesesanga kuti tosi tiluta kutchalitchi. Pati pajumpha nyengu, ndingwamba kuwona kuti chinanga ndi tchalitchi nalu latondekanga kuphwere ŵanthu wo asuzgikanga.

Nde mnyamata, ndingwamba kwanja masaza nga kung fu (khumfu). Ndingusambizika umampha ukongwa mwakuti ndenga ndi lusu lakupumiya malundi ndi manja kweniso vidya vakupambanapambana va kung fu. Ndaŵanaŵananga kuti, ‘Ndingamaliska cha nkhondu kweni ndingayesa kumaliska viwawa.’ Asani ndawona ŵanthu ŵaŵi apumana, ndaseleriyangapu. Ndasweranga cha kuvunduka chinanga kangaŵa kanthu kamanavi. Kumwela kwa Lebanon kosi ŵanthu andiwopanga ukongwa kweni ndachitanga ivi chifukwa ndakhumbanga kumaliska vinthu vambula urunji kweniso viwawa.

Mu 1980, ndingusere mu kagulu ka kung fu ku Beirut. Chinanga kuti zuŵa lelosi kwaphulikanga mabomba, ndalutanga mbwenu kuchisambira. Ndaryanga, ndagonanga ndipuso ndachitanga vinthu nge Bruce Lee, yo wenga wa ku China kweni wajanga ku America. Iyu wapanganga mafilimu ndipuso wenga kaswiri wa kung fu. Ndingutoliyaku mo wanozgiyanga sisi, mo wayendiyanga kweniso mo wadanirizgiyanga asani wachita kung fu. Pa umoyu wangu ndamwemwetiyanga cha.

Chilatu changu chenga chakuti nkhaje kaswiri wa kung fu ku China. Mazulu nganyaki ndichiyesere, pakunozgeke ulendu wa ku China, ndinguvwa kugong’oska pachisasa. Kunguza munyangu ndi Akaboni aku Yehova ŵaŵi. Pa nyengu yo, ndinguvwara malaya ngafipa ngakuchitiya kung fu ndipu ndenga ndi vuchi liŵavu  losi. Ndinguŵakambiya kuti, “Palivi chechosi cha m’Bayibolo cho ndiziŵa.” Ndaziŵanga cha kuti kutuliya pa nyengu yeniyi, umoyu wangu usinthengi.

Akaboni ŵenaŵa angundilongo kutuliya m’Bayibolo kuti ŵanthu pakuŵija angamaliska cha vinthu vambula urunji ndi viwawa. Yiwu angundikonkhoske kuti Satana Diabolo ndiyu wachitiska masuzgu ngenanga. (Chivumbuzi 12:12) Akaboni ŵenaŵa ŵenga a chimangu kweniso a chiganga, venivi vingundikondwesa ukongwa. Ndingukwaskika ukongwa ndati ndavwa kuti Chiuta we ndi zina. (Sumu 83:18) Angundilongo so lemba la 1 Timote 4:8 lo likamba kuti: “Kujilimbiska ko kwa liŵavu nkhwakwanduliya kumanavi; kweni uwopa Chiuta ngwakwanduliya vosi, pakuŵa nachu chipanganu cha umoyu wasonu ndi chaku wo utakuzanga [ukazanga].” Mazu ngenanga ngangundiwovya kusintha vinthu pa umoyu wangu.

Ndinguguŵa ukongwa kuti ndinguleka kukambiskana ndi Akaboni chifukwa a mu banja langu anguŵakaniza kuza kunyumba kwidu. Chinanga kuti venga viyo, ndingusankha kuleka kuchita kung fu kuti ndisambirengi Bayibolo. Mku wangu ndi mvurwa wangu, angukondwa cha kweni ndinguyesesa kupenja so Akaboni aku Yehova kuti ndilutirizgi kusambira.

Ndingulutirizga kupenja Akaboni kweni ndaŵasaniyanga cha. Pa nyengu yeniyi, ndingudandawula ukongwa chifukwa cha nyifwa yamabuchibuchi ya ada ndipuso vinthu vachitima vo vachitikanga mu banja lidu. Ndingwamba kugwira nchitu pa kampani ya vakuzenga ndipu zuŵa linyaki Adel, yo ndagwiranga nayu nchitu wangundimika ndipu wangundifumba chifukwa cho ndawonekiyanga wambula kukondwa. Iyu wangwamba kundikonkhoske vo Bayibolo likamba pa nkhani ya chiyuka. Kaboni mwenuyu wenga wachanju kweniso walisungu ndipu wangusambira nani Bayibolo mwakuzizipizga kwa myezi 9.

Ndichisambira, ndingwamba kuziŵa kuti ndikhumbika kusintha mijalidu yangu. Ivi venga vipusu cha chifukwa ndakwiyanga liŵi. Kutuliya m’Bayibolo ndingusambira vo ndingachita kuti ndilekengi kukwiya liŵi kweniso kuti ndingakwiyanga bwekabweka cha. Mwakuyeruzgiyapu, lemba la Mateyu 5:44 le ndi ulongozgi wo Yesu wangukamba wakuti: “Ŵanjeni amawongu ŵinu, ndipu arombiyeni akuŵemba imwi.” Ndipuso lemba la Ŵaroma 12:19 litititcheŵeska kuti: “Mungajitayiya thayu [mungawezgiyanga] cha, . . . pakuti kwalembeka, ‘“Thayu ndaku ini; ini ndamuwerezgapu,” watiti Mbuya.’” Malemba ngenanga ndi nganyaki, ngangundiwovya kamanakamana kuti ndisaniyi chimangu cha mumtima.

Chinanga kuti pakwamba abali ŵangu andikanizanga kusambira ndi Akaboni aku Yehova, sonu atiŵatumbika ukongwa. Mvurwa wangu yumoza wakwamba kusopa Yehova ndipu Ama nawu atiŵikiyanga kuvuli mpaka po akufwiya.

Ndikutumbikika so ukongwa chifukwa ndikutorana ndi Anita, munthukazi wamampha ndipuso wakugomezgeka yo ndichita nayu uteŵeti wa nyengu zosi ndipu nditimuyanja ukongwa. Kutuliya mu 2000, ini ndi Anita tija ku Eskilstuna, Sweden, ko tisambiza Bayibolo ŵanthu wo alongoro Chiarabu.

Ndidandawuliya ŵanthu wo asuzgika chifukwa cha viwawa. Kweni nde ndi likondwa ndi chimangu chifukwa ndiziŵa yo wachitiska viwawa ndipuso kuti pambula kuswera yapa Chiuta wavimaliskengi.—Sumu 37:29.